1. Nti tufweti sa mu yela mu timpeve?

 MBO tuyitukuku bu tumonaka ka bwe mwana wukulaka. Mbo wumonekenaka ntiana’eti mwana bu wukulaka, ka kudinganaka ngolo zazingi ko ngatu wakula. Kâ, mu kwizi bâ Mukristo wa yela, tufweti sarila ngolo zazingi. b (1 Kor. 13:11; Ebr. 6:1) Mu lungisa kani dio, tufweti bâ na tindiku tia ngolo tia beto beni na Yehova. Tufweti bâ mpe na mpeve santu’andi yitubakisa mu kurisa bifu bia timpeve, mu tomesa lenda dieto, na mu kubama mu nata madema ku matu.—Bin. 1:5.

2. Nti tuta longoka mu Mbatukulu 1:​27, mpe nti tuzonzela mu timoko ti?

² Yehova wasala muntu wa mukento na wa bakala. (Tanga Mbatukulu 1:27.) Diangana, bakento na babakala ba swaswana bena mu tipamu, kâ ba swaswana mpe bena mu misamu miakaka. Mu tifwani, Yehova wasala babakala na bakento ngatu banata madema ma swaswana, buna bafweti bâ na bifu mpe na lenda dibabakisa mu nata madema mawu. (Mba. 2:18) Mu timoko ti, mbo tutaluzula ka bwe ntwenia ya yikento yilendi sa mu kwizi bâ Mukristo wa yela. Mu timoko tita landa, mbo tutaluzula ka nti ntwenia za bakala zilendi sa.

3-4. Kwe mpangi za zikento zilendi bakila bifwani bia mbote bi balendi landa? (Tala mpe tifwani.)

³ Bibila mbo dizonzelaka bakento babingi ba nzitukulu beri zoloko Yehova mpe beri mu sarilaka. (Tala timoko “ Les femmes dans la Bible : que pouvons-nous apprendre d’elles ? ” mu jw.org)  Ntiana bu têle verse’eto ya mutu-diambu, bakento bo beri ‘bantu beri lembo yôkesaka ndilu mu bifu biawu, babâ bantu ba beri sîkaka mu miamiansoni.’ Musamu wakaka, mpangi za zikento zilendi baka bifwani bia bakento ba yela mu timpeve bi balendi landa mu bimvuka biawu.

⁴ Beno mpangi za zikento za ntwenia, ngano lulendi dinga bifwani bia bakento ba yela mu timpeve bi luzebi, mpe bi lulendi landa? Taleno bifu biawu bia mbote, ha manima, lulendi dinga mu zaba ka bwe lulendi bia songela. Mu paragrafe zita landa, mbo tuzonzela bifu bitatu bi fweti bâ na bakento ba yela.

5. Mu bungu dia nti tifu tia kuluka tie mfunu kwe Mukristo wa mukento wa yela mu timpeve?

⁵ Tifu tia kuluka mfunu tiena mu bâ Mukristo wa yela. Mukento wa kuluka, tindiku tia mbote tibâka nandi na Yehova mpe na bampwana’andi. (Zaki 4:6) Mu tifwani, mukento wuzololo Yehova, na kuluka kwakwansoni mbo kasingasaka mutieno wutariri timfumu, wa tûla Tata’andi dia ku mazulu. (1 Kor. 11:3) Mutieno wo mpila za swaswana basarilaka wo mu timvuka na mu kanda. c

6. Mpangi za zikento za ntwenia nti zilendi longoka mu kuluka kwa Rebeka?

⁶ Tataluzuleno tifwani tia Rebeka. Wasarila ndwenga mu luzingu lwandi lwalwansoni, wabonga nzengolo na butindi, mpe wazaba ka ntia ntangu kafweti sa tima, mpe bwe kafweti tia sila. (Mba. 24:58; 27:​5-17) Kâ, buzitu bweri nandi mpe mbo keri tumamanaka timfumu. (Mba. 24:​17, 18, 65) Na kuluka kwakwansoni, bu landa mpila ya kubikila Yehova misamu, mbo kwizi natina kanda diaku na timvuka nsobolo za mbote.

7. Bwe mpangi za zikento za ntwenia zilendi landila tifwani tia Estere bu basarila tifu tia zaba ndilu?

⁷ Bakristo babansoni ba yela bafweti bâ mpe na tifu tia zaba ndilu. Bibila ditêle ti “ndwenga kwe bô bazabaka ndilu zawu zena.” (Bin. 11:​2, NWT) Estere ndilu zandi keri zabaka,  mpe wa kwikama weri kwe Nzambi. Tifu tio tiamubakisa mu lembo sa tima ti kalembo bêla na tio nswa. Wawirikila malongi ma yaya’andi Mordekaye, mpe wasarila mo. (Est. 2:​10, 20, 22) Nge mpe lendi sarila tifu tio, bu dinga malongi ma mbote na bu sarila mo.—Tite 2:​3-5.

8. Tintwari na 1 Timote 2:​9, 10, bwe tifu tia zaba ndilu tilendi bakisila mpangi ya yikento mu sarila ndwenga mu nsololo zitariri ndwatulu na mpila ya tikipila?

⁸ Estere wasarila tifu tia zaba ndilu mu mpila yakaka. Wa toma weri ku tidiri na mu tipamu; kâ ka bâ na matalana ko. (Estere 2:​7, 15) Bwe Mukristo wa mukento kalendi bakila ndandu mu tifwani tia Estere? Mpila mosi bazonzelaka mu 1 Timote 2:​9, 10. (Tanga.) Ntumwa Paulo walonga Bakristo ba bakento mu zabaka ndilu na mu bâka na mabanza ma delakana mu ndwatulu’awu. Ntelo za Greke zi basarila mo mbo zizolo tâka ti Mukristo wa mukento wufweti lwata mu mpila ya zitama na yisongela ti mbanzulu za bampwana’andi kakipaka. Diangana mbo tuyangalalaka mu mpangi zeto za zikento za yela, bu balwataka mu mpila yisongelaka ti ndilu zawu za bazebi!

9. Nti tulendi longoka mu tifwani tia Abigayile?

⁹ Lenda dia swasikisa tifu tiakaka tiena ti fweti songela mpangi za zikento za yela. Ngano lenda dia swasikisa ni nti? Mpila ya mbote yena ya mwina misamu—lenda dia zaba musamu wa mbote na wa mbi mpe dia bonga nzengolo ya ndwenga. Tabongeno tifwani tia Abigayile. Bakala diandi diabonga nzengolo ya mbi yaketi nata ndandu za mbi kwe bantu babansoni ba mu nzo’andi. Abigayile wasarila manzangu mu yirika musamu. Lenda diandi dia swasikisa diabavukisa. (1 Sam. 25:​14-23, 32-35) Lenda dia swasikisa mbo ditubakisaka mpe mu zaba ka mu ntia ntangu tulendi zonza peleko tulendi kuta. Mpe mbo ditubakisaka mu lembo yôkesa ndilu mu ntangu yi tukipaka misamu mia bampwana’eto.—1 Tes. 4:11.

10-11. Bwe nge beni na bantu bakaka lulendi bakila ndandu bu bâ na lenda dia zaba tomo tanga na dia tsoneka? (Tala mpe tifwani.)

¹⁰ Mukristo wa mukento wufweti vutu tomesa misamu mi ke na mio lenda. Bima biakaka bi longokaka mwana wa mukento mu buleke bwandi mbo bibâka salu mu luzingu lwalwansoni. Tazonzeleno mwa bifwani.

¹¹ Longoka mu tomo tanga na mu tsoneka. Mu bikulu biakaka, ka wena mfunu ko kwe mukento mu zaba mu tanga na mu tsoneka. Kâ, bima bio nguria mfunu biena kwe Bakristo babansoni. d (1 Tim. 4:13) Buna, kubikandi na kani tima tiakukabakasa mu longoka mu  tomo tanga na mu tsoneka. Ngano ntia ndandu baka? Bu bâ na lenda mu misamu mio, lendi bâ na lenda dia baka tisalu na dia tatamana mu sala tio. Mbo kwizi bâ mulongoki mpe mulongi wa nguria wa mbote wa Zu dia Nzambi. Musamu wuyôkele bubote, mbo pusana kwe Yehova bu kwe tangi na bu kwe dimbitiri mu Zu diandi.—Yos. 1:8; 1 Tim. 4:15.

12. Nti ta longoka mu Bingana 31:26?

¹² Longoka mu tomo zonza mu mpila ya mbote. Bakristo bafweti zaba mu tomo zonza. Mu musamu wo, Zaki watuhana malongi ma mbote, watâ ti: ‘Muntu basiri muntu fweti bâ na manzangu mu wirikila, mande mu zonza.’ (Zaki 1:19) Bu tomo wirikila bampwana’aku bu bazonzaka, mbo songela tiari tia bakaka. (1 Pi. 3:8) Tala ti kuta tomo bakula misamu mi ta tâ muntu ko peleko kuta bakula mbanzulu zandi ko, yula biyuvu bia delakana. Ha manima, bonga ntangu ya toko banza ntete wazonza. (Bin. 15:​28, note.) Tiyula: ‘Musamu wu nita zolo tâ, ngano wa matieleka wena mpe tunga wutungaka? Ngano wa buzitu wena mpe wa mbote?’ Longoka mu tifwani tia mpangi za zikento zizebi wirikila mpe zizonzaka na buzitu. (Tanga Bingana 31:26.) Tomo landa mpila yi bazonzelaka. Bu tomo kwe longoke mu bâ na lenda dio, bindiku biaku na bantu bakaka mbo bikwizi tomo toma.

13. Bwe lendi longokela mu kipa nzo? (Tala mpe tifwani.)

¹³ Longoka mu kipa nzo. Mu mbuka zazîngi, ni bakento basalaka bisalu biabîngi bitariri nzo. Nguri’aku peleko mpangi yakaka ya yikento lendi bâ na lenda dia ku bakisa mu longoka bisalu bio. Mpangi ya yikento ye na nkumbu Cindy yitêle ti: “Dimosi dia makabu ma ntalu ma kungana nguri’ani ni mu ntangu yi kakundongesa nsayi yi tubakaka bu tusalaka tisalu tia ngolo. Bu nalongoka bisalu ntiana lamba, sukula nzo, tunga binkuti, na mu zaba sa zandu, luzingu lwani ka lwayizi’â bâ mpasi ko, mpe wakumbakisa mu sala bwabwingi mu tisalu tia Yehova. Mama wakundongesa mpe ka bwe nafweti sa mu bâ na ndiambu, mpe musamu wo wakumbakisa mu bwabana na mpangi za zikento na za zibakala bie bifwani bi ndendi landa.” (Bin. 31:​15, 21, 22) Mukento wubâka na manzangu mu tisalu, we na ndiambu, wayizi longoka mu kipa nzo, mbote yayingi wusaka kwe kanda diandi na kwe timvuka.—Bin. 31:​13, 17, 27; Bis. 16:15.

14. Nti ta longoka mu tifwani tia Crystal, mpe mu nti fweti tûla mabanza maku?

¹⁴ Longoka mu sa tima mu nge beni. Longoka mu bâ na lenda dia sa tima mu nge beni kani dia mfunu diena di fweti bâ na Bakristo babansoni ba yela. (Flp. 4:11) Mpangi ya yikento ye na nkumbu Crystal têle ti: “Bibuti biani biakumbakisa mu sa nsololo ya tima ti naketi sa ku lycée ngatu nalongaka bisalu biaketi kumbakisa mu luzingu. Tata’ani wakuntindisa mu longoka comptabilité, diangana yatomo kumbakisa.” Ha zulu longoka mu bâ na lenda dia sa  tima tikubakisa mu baka tisalu, lendi dinga mu zaba mpe mpila yi sarila mbongo, mpe fweti ya zitisa. (Bin. 31:​16, 18) Tûla mabanza mu makani maku ma timpeve bu kwe se keba mu kota mfuka zilembolo salu, mpe buyangalala mu nata luzingu lulembolo nkaka.—1 Tim. 6:8.

15-16. Bwe mpangi za zikento zilembolo za kwela zinatinaka ndandu kwe bakaka? (Marke 10:​29, 30)

¹⁵ Bu kwe kurisi bifu bia timpeve na lenda dia mfunu, mbo kwizi bâ wa nguria wa kubama mu bungu dia madema ma ku matu. Tazonzeleno bifwani bia bima bi lendi sa.

¹⁶ Lendi bonga nzengolo ya lembo toko kwela. Tintwari na misamu mia tâ Yezu, bakento bakaka mbo basolaka mu lembo kwela, ni bu sa ti mu tikulu tiawu ka batambulaka bumpumpa ko. (Mat. 19:​10-12) Bakaka balendi tatamana mu bâ bampumpa mu bungu dia misamu. Bâ na lukwikulu ti Yehova na Yezu ka banioniaka Bakristo balembolo ba kwela ko. Mu nza ya mukaka, mpangi za zikento zilembolo za kwela nsobolo za mbote banatinaka timvuka. Luzolo lwawu na lwaka lubâka nawu mu bakaka mbo bitumaka Bakristo bo ba bakento mu bâ mpangi za yela mu timvuka, mpe nguri za timpeve.—Tanga Marke 10:​29, 30; 1 Tim. 5:2.

17. Bwe mpangi ya yikento ya ntwenia yilendi kubamana bwawu bu mu sala tisalu tia ntangu zazansoni?

¹⁷ Lendi kwizi bâ tisari tia ntangu zazansoni. Bakristo ba bakento ndandu zazingi banataka mu tisalu tia samuna tia mu nza ya mukaka. (Mik. 68:11) Ngano lendi bâ na kani dia sala tisalu tia ntangu zazansoni? Lendi kwizi bâ mupasuri-nzila, lendi tihana ku tisalu tia ntungulu, peleko Betelite. Sambila mu bungu dia kani diaku. Zonzesa bantu balenda mu lungisa makani ma mpila yo, mpe dinga mu zaba misamu mi lendi yirika mu bâ wa kubama. Ha manima, kubika mpila yi lungisila misamu. Bu kwizi lungisa kani diaku, mbo kwizi bâ na bweso bwabwingi bwa nzitukulu mu tisalu tia Yehova.

18. Mu bungu dia nti mpangi ya yikento yifweti tomo solela bakala diandi? (Tala mpe tifwani.)

¹⁸ Lendi bonga nzengolo ya kwela. Bifu na misamu mi lendi bêla na mio lenda mi tuzonzele, mbo mikubakisa mu bâ mukento wa mbote. Wa matieleka, tala ti zololo wakwela, fweti tomo sola bakala diaku. Mosi ya nzengolo yena yiyôkele mfunu yilembo kârila mu bonga.  Bambuka ti, mbo bâ mu lutumu lwa muntu wukwela. (Rom. 7:2; Efz. 5:​23, 33) Buna tiyula: ‘Ngano Mukristo wa yela wena? Ngano misamu mia timpeve katulaka ku matu mu luzingu lwandi? Ngano mbo kabonga nzengolo za ndwenga? Ngano mbo katambulaka fote zandi? Ngano bakento kazitisaka? Ngano lenda dia fwanana die nandi mu kumbakisa mu timpeve, mu tinsuni, na mu kunsongela luzolo? Ngano madema mandi bubote kakipaka mo? Mu tifwani, ntia madema me nandi mu timvuka, mpe bwe kakipilaka mo?’ (Like 16:10; 1 Tim. 5:8) Diangana, tala ti zololo wabaka bakala dia mbote, fweti bâ mukento wa mbote tûka lumbu ti.

19. Mu bwe dema dia tibakisi dinatinaka mukembo?

¹⁹ Bibila mbo ditâka ti mukento wa mbote tibakisi tiena mu bungu dia bakala diandi, mpe lendi mu yika bio bi mu mangaka. (Mba. 2:18) Ngano wuzololo tâ ti mukento ka wena nguria mfunu ko? Kâni! Dema dia mukento bu kena tibakisi, mukembo dimunatinaka. Diangana, vula-vula Bibila mbo ditâka Yehova “tibakisi.” (Mik. 54:4; Ebr. 13:6) Mukento nguria tibakisi tibâka tia bakala diandi, bu kamuyikaka moko, mpe bu kamubakisaka mu sarila nzengolo zinata nsobolo mu kanda. Mpe, mu bungu ti Yehova kazoloko, mbo kasalaka ngatu nkumbu ya bakala diandi bazitisa yo. (Bin. 31:​11, 12; 1 Tim. 3:11) Lendi kubama mu bungu dia dema dio tûka bwawu bu, bu kurisa luzolo lwaku mu Yehova, mpe bu bakisa bantu bakaka ku nzo na mu timvuka.

20. Ntia nsobolo za mbote nguri kalendi nata kwe kanda diandi?

²⁰ Lendi kwizi buta. Ha manima ma makwela maku, nge na bakala diaku lulendi kwizi bâ na bala. (Mik. 127:3) Buna, ndwenga zena tala ti banziri musamu wo tûka lumbu ti. Bifu na lenda di tuzonzele mu timoko ti mbo bikubakisa tala ti kwelele mpe wizi buta. Luzolo, nsayi na luvivululu lwaku mbo bibakisa kanda diaku mu bâ na nsayi, mpe bala baku ka babâ mu bunkuta ko, mpe mbo bamona ti bawu luzololo.—Bin. 24:3.

21. Bwe tumwinaka mpangi zeto za zikento, mpe mu bungu dia nti? (Tala tifwani ha tinima tia ntete.)

²¹ Mpangi za zikento Beno tutomono zolo mu miamiansoni mi luyirikaka mu bungu dia Yehova na kanda diandi. (Ebr. 6:10) Mbo lusalaka ngolo mu kurisa bifu bia timpeve, mu kurisa lenda mu bima bi luzebi sa bilendi tomesa luzingu lweno na luzingu lwa bô baluzungirilaka, mpe mu kubama mu bungu dia madema ma ku matu. Nguria ntalu lwena mu organizasio ya Yehova!