1. Tinzonzi ti batâ ku lukutakanu lwa lunene mu 1935, ntia nsobolo tia nata kwe ntwenia yimosi ya yibakala?

BANTU ba kanda dimosi beri Milongoki mia Bibila. Mu ntama, Mbangi za Yehova Milongoki mia Bibila beri batâka. Mu kanda diango, bala babakala batatu beri mo mpe babakento bole; bibuti biabalongesa mu sarila Yehova na mu landa tifwani tia Yezu Kristo. Mosi wa bala bawu ba babakala wabaka bateme mu 1926 bu keri na mvula 18. Mu bungu ti Milongoki mia Bibila mia matieleka mia ntangu yîna mieri, mpangi yo ya ntwenia yeri ya nsungu, dimpa yeri diaka mpe vinu yeri nwaka mvula zazansoni bu beri kembelaka Ndia ya Mfumu. Kâ, tivuvu tiandi mu bungu dia bilumbu bia ku matu tiayizi soba bu kayizi wâ tinzonzi tia mfunu tieri na mutu-diambu: “Yungi dia bantu.” Mpangi Joseph F. Rutherford wasa tinzonzi tio mu 1935, ku lukutakanu lwa lunene lwabâ ku Washington, D.C., ku États-Unis. Ngano ntia musamu milongoki mia Bibila miayizi longoka ku lukutakanu lo?

2. Ntia matieleka mpangi Rutherford kabangula mu tinzonzi tiandi?

² Mu tinzonzi tio, mpangi Rutherford wabangula ka banini bê mu kati dia “yungi dia bantu,” di bazonzelaka mu Nzabukusu 7:9. Mu ntangu yîna, Milongoki mia Bibila mbo mieri banzaka ti tikunku tio tia bantu tivuvu tieri nawu tia kwenda ku mazulu, kâ ka tieri’â tia nguria tia kwikama ko. Mpangi Rutherford wasarila matsonoko mu bangula ti bantu bê mu kati dia yungi dia bantu ka bakwenda bâ ku mazulu ko, kâ bimeme  biakaka bia Kristo * biena bivuka mu ntangu ya “mpasi ziyôkele” mpe bizinga ha mutoto ntangu zazansoni. (Nza. 7:14) Yezu wakanisina ti: ‘Bimeme biakaka bie nani, bilembolo ku kati dia tikaku ku. Bîna mpe mfweti bia nata, ngatu biavutu wâ zu diani, ngatu diabâ twila dimosi, mvungi mpe wumosi.’ (Za 10:16) Bimeme biakaka bi bata zonzela ni Mbangi za Yehova za kwikama ze na tivuvu tia bâ ha mutoto ntangu zazansoni, ku Paradi. (Mat. 25:31-33, 46) Tataluzuleno ka bwe ngwilu yo ya môna ya matieleka ma Bibila, yayizi sobela luzingu lwa kanda dia Yehova, na lwa mpangi yo ya mvula 18.​—Mik. 97:11; Bin. 4:18.

3-4. Ku lukutakanu lwa lunene lwa 1935, ntia musamu wutariri tivuvu tiawu mafunda ma bantu babakula mpe mu bungu dia nti?

³ Yeri ntangu ya nzitukulu ku lukutakanu lo lwa lunene, nzonzi bu kayula tiyuvu eti kwe bantu beri mu wâka: “Ngano bô babansoni bê na tivuvu tia zinga mankululu ha mutoto, balendi telama?” Mpangi mosi yabâ ku lukutakanu lo yatâ ti wamona bantu yôka 10 000 batelama. Mpe mpangi Rutherford watâ ti: “Taleno! Yungi dia bantu!” Ha manima bantu babansoni basika nsaki mu ngolo. Bô batelama babakula ti ka beri’â ba solo ko mu kwe bâ ku mazulu. Babakula ti ka beri’â ba tumbu ko mu mpeve santu ya Nzambi. Mu tilumbu tialanda ku lukutakanu lo, bantu 840 bayizi batusu, mpe babîngi mu kati dia bimeme biakaka beri.

⁴ Ha manima ma tinzonzi tio, ntwenia yo ya bakala yi tuzonzele ku matu na mafunda ma bantu bakaka babika mu vutu diaka dimpa na mu vutu nwaka vinu ku Ndia ya Mfumu. Na kuluka kwakwansoni, mpangi mosi yavukasa mabanza ma bantu babingi bu katâ: “Mbambukulu ya mansukina yi nadia dimpa mpe yi nanwa vinu ni ya 1935. Nayizi bakula ti Yehova ka sarila mpeve santu’andi ko mu kungana tivuvu tia kwe bâ ku mazulu. Buna tivuvu tieri nani tia bâ ha mutoto na tia sala ngatu wabâ Paradi.” (Rom. 8:16, 17; 2 Kor. 1:21, 22) Tûka buna, lutangu lwa bantu bê mu kati dia yungi dia bantu lwayizi tomo kula mpe bayizi sala tintwari na Bakristo basâla. *

5. Ngano Yehova bwe kamwinaka bô bayizi bika mu dia dimpa na mu nwa vinu ku Mbambukulu?

⁵ Ngano Yehova bwe kamwinaka bo babika mu dia dimpa na mu nwa vinu ku Ndia ya Mfumu mu 1935? Mpe Yehova bwe kamona tala ti lumbu ti, mpangi mosi ya batusu yidiaka dimpa mpe yinwaka vinu ku Ndia ya Mfumu yizi bakula ti kena wa tumbu mu mpeve santu ko? (1 Kor. 11:28) Bantu bakaka mbo beri diaka dimpa mpe mbo beri nwaka vinu mu bungu ti ka beri’â tomo bakulaka titivuvu tiawu ko. Kâ bamana tambula ti yayasa beri yayasaka, bamana bika mu dia dimpa na mu nwa vinu, mpe batatamane mu sarila Yehova na kwikama kwakwansoni, Yandi mbo kabatûla mu mulonga wa bimeme biakaka. Ni bu sa ti ka badiaka dimpa ko mpe ka banwaka vinu ko, mbo batatamana mu kwendaka ku Mbambukulu mu vutula matondo kwe Yehova na Yezu mu bungu dia misamu mi bayirika mu bungu dia bawu.

6. Ngano Yezu ntia musamu katuma kwe bambazi?

⁶ Mu bungu ti ntamana mpasi ziyôkela mbo zibatika, musamu wa mbote wena mu taluzula  misamu mi bazonzele mu Nzabukusu tikapu 7, mitariri Bakristo ba tumbu na bimeme biakaka. Yezu watuma bambazi batatamana mu simba bitembo bia biyà bia mfukulu. Mbazi zo, ka zibika bitembo bio biapûpa ha mutoto ko tii ntangu yi basa tiniemo kwe Bakristo babansoni ba tumbu, wuzololo tâ ti Yehova batamburi. (Nza. 7:1-4) Mu bungu dia kwikama kwawu, mpangi za Kristo za tumbu mbo zikwizi bâka musendo wabâ mitinu mpe Nganga za Nzambi tintwari na Yezu ku mazulu. (Nza. 20:6) Yehova, Yezu na bambazi, mbo babâ na nsayi yayingi mu ntangu yi bamona Bakristo 144 000 ba tumbu babaka musendo’awu ku mazulu.

7. Mu verse ya Nzabukusu 7:9, 10, ngano Za banani kamona mu timona meso, mpe nti beri saka? (Tala tifwani tie ha tinima tia ntete.)

⁷ Bu kazonzela mitinu mpe Nganga za Nzambi 144 000, Za wavutu mona tima tiakaka tia nzitukulu, “yungi dia bantu” bavuka ku Armagedo. Tikunku tia Bakristo 144 000 tia swaswana tiena na tikunku tia yungi dia bantu mu bungu ti lutangu lwa yungi dia bantu ka lwena lwa zabakana ko, mpe bayôkele tikunku tia ntete. (Tanga Nzabukusu 7:9, 10.) Balweti ‘binkuti bia bila bia mpembe,’ bita songela ti batatamane mu lembo baka ‘mvindu’ ya nza ya Satana na mu tatamana mu bâ ba kwikama kwe Nzambi na kwe Kristo. (Zaki 1:27) Mbo batâka ti bavuka mu bungu dia misamu miayirika Yehova na Yezu, we timeme tia Nzambi mu bungu dia bawu. Mpe, basimbiri mandala, mata songela ti na nsayi yayansoni batamburi ti Yezu ni mutinu wasola Yehova.​—Fwanakasa na Za 12:12, 13.

8. Ngano Nzabukusu 7:11, 12 bwe yitâka mu bungu dia kanda dia Nzambi die ku mazulu?

⁸ Tanga Nzabukusu 7:11, 12. Ngano nti biayôka ku mazulu mu ntangu yi bamona yungi dia bantu? Za wamona kanda diadiansoni dia Yehova die ku mazulu dieri mu nsayi bu diamona yungi dia bantu beri kembelaka Nzambi. Kanda dia Yehova dia ku mazuku, mbo dikwizi bâ mu nsayi mu ntangu yilungana timona meso tio, bu vuka yungi dia bantu mu ntangu ya mpasi ziyôkele.

9. Tintwari na Nzabukusu 7:13-15, Bantu bê mu kati dia yungi dia bantu nti bata sa bwawu bu?

⁹ Tanga Nzabukusu 7:13-15. Za tsonekene ti yungi dia bantu binkuti biawu basukula, mpe batsemesa bio mu menga ma Mwana-meme. Wuzololo tâ ti ngindu ya tsema ye nawu mpe Yehova nsayi ye nandi mu bungu dia bawu. (Iza. 1:18) Bakristo bena batihana kwe Yehova mpe babatusu, bê na timinu tia ngolo mu mukayulu wa Yezu mpe bê ndiku za Yehova. (Za 3:36; 1 Pi. 3:21) Buna, ba kubama bena mu telama ha matu ma tibuka tia timfumu tia Nzambi na mu ‘[mu sarila tisalu tia santu], mpimpa na mwini’ ha mutoto. Bwawu bu mbo basalaka tisalu tiatingi tia samuna Timfumu na tia kubika milongoki na luhemo lwalwansoni, mpe mbo batûlaka Timfumu tia Nzambi ha tibuka tia ntete mu luzingu lwawu.​—Mat. 6:33; 24:14; 28:19, 20.

10. Yungi dia bantu ntia lukwikulu lwe nawu, mpe ntia makani bamwina ndungananu?

¹⁰ Yungi dia bantu ditûka ku mpasi ziyôkele lukwikulu lwe nawu ti Nzambi mbo katatamana mu ba kipa mu bungu ti Wô zakale ha tibuka tia timfumu mbo kasa ti nzo’andi yabâ ha kati diawu. Makani ma kêlaka bimeme biakaka mbo malungana: ‘[Nzambi] mbo kakusuna mpe mansangaza mamakulu mu meso mawu; lufwa mpe ka luvutu’â kwa sâla ko. Ka ku vutu’â sâla mpe bufwiri, bidilu na mpasi ko.’​—Nza. 21:3, 4.

11-12. (a) Ntiana bu bazonzele wo mu Nzabukusu 7:16, 17, yungi dia bantu ntia tusakumunu dibaka? (b) Bimeme biakaka nti bilendi sa ku Mbambukulu, mpe nti bibatumaka mu sila bo?

¹¹ Tanga Nzabukusu 7:16, 17. Lumbu ti, bantu  bakaka mu kanda dia Nzambi nsatu bafwaka mu bungu ti ka bena na mbongo zazingi ko mu sumba bidia, peleko mu bungu dia mizingu. Bakaka mu maboloko bena mu bungu dia timinu tiawu. Kâ, yungi dia bantu mu nsayi diena mu bungu ti bazebi ti, bu bavuka mu ntangu yi bafukisa nza yi ya mbi, mbo batatamana mu baka bidia biabingi bia tinsuni na bia timpeve. Mu ntangu Yehova yi kafukisa nza ya mbi ya Satana, mbo kakengerela yungi dia bantu mu ntangu yi kabakila makanda nkesi ze ntiana ‘ntangu na miangala (mwini wa ngolo)’. Ha manima ma mpasi ziyôkele, Yezu mbo kanata bô bavuka ku ‘mikelo mia mamba ma luzingu.’ Banza’eti: Yungi dia bantu mbo babâ na tivuvu tia toma. Miliare za bantu babâ ba moyo balendi lembo fwa!​—Za 11:26.

¹² Bimeme biakaka Yehova na Yezu bitondaka mu bungu dia tivuvu tiawu tia toma! Ni bu sa ti ka bena ba solo ko mu kwe bâ ku mazulu, Yehova mpila mosi kabazololoko na Bakristo ba tumbu. Bakristo ba tumbu na bimeme biakaka bilendi kembela Nzambi na kristo. Mpila mosi yi balendi sila bo ni mu kwendaka ku Ndia ya Mfumu.

13-14. Mu bungu dia nti Bakristo ba tumbu batiri ha mutoto na bimeme biakaka bifweti kwendaka ku Mbambukulu moyo ya lufwa lwa Kristo?

¹³ Bantu ka babingi’â ko badiaka dimpa mpe banwaka vinu ku Mbambukulu. Wuzololo tâ ti mu bimvuka biabîngi ka mwena muntu ko wudiaka dimpa mpe wunwaka vinu. Mu bantu babansoni babâka ku Mbambukulu, babîngi tivuvu tia bâ ha mutoto tie nawu. Mu bungu dia nti bawu mpe bakwendaka ku Ndia ya Mfumu? Mu bungu ti mabanza mamosi mabâka nawu na bantu bakwendaka ku makwela ma bandiku. Mbo bakwendaka mu songela luzolo lwawu mu bungu dia ndiku zawu na mu songela ti bawu bata yika moko. Mpila mosi mpe, bimeme biakaka mbo bikwendaka ku Mbambukulu mu songela luzolo lwawu kwe Yezu na kwe Bakristo ba tumbu na mu songela ti bawu bayikaka moko. Bimeme biakaka mpe mbo bikwendaka ku Mbambukulu mu songela ti mukayulu wa Yezu, wusa ti babaka luzingu lwa mankululu, wa batondaka.

¹⁴ Musamu wakaka wa mfunu wusaka ti bimeme biakaka bienda ku Mbambukulu ni mu  tumamana ntumunu ya Yezu. Mu ntangu Yezu yi kakembela Ndia ya ntete na ntumwa zandi za kwikama, wabatêla ti: ‘Yendeno se bo, mu kumbambukila moyo.’ (1 Kor. 11:23-26) Buna bimeme biakaka mbo bitatamana mu sa Ndia ya Mfumu mu ntangu Bakristo ba tumbu batiri ha mutoto. Mpe mbo batikisaka bantu babansoni ku Mbambukulu moyo ya lufwa lwa Kristo.

15. Nti tulendi sa mu kembela Nzambi na Kristo ku Mbambukulu?

¹⁵ Ku Mbambukulu, bweso bu bâka neto bwa kembela Nzambi na Kristo mu mikunga na mu tusambulu. Mu muvu wu, mutu-diambu wa tinzonzi tia Mbambukulu ni: “Tonda mu mio mia yirika Nzambi na Kristo mu bungu dia nge!” Mbo tikurisa tifu tieto tia tondaka Yehova na Kristo. Mu ntangu yi bayôkesa dimpa na vinu, mbo wubâ musamu wa mbote mu bambuka ti bima bio bidimbu biena bia menga na nitu ya Yezu. Mbo tubambuka mpe luzolo lwa songela Yehova bu katambula ti Mwana’andi wafwa mu bungu dia beto. (Mat. 20:28) Bantu babansoni bazololo Tata’eto dia ku mazulu na Mwana’andi mbo bazolo mu bâ ku Mbambukulu.

16. Mu ntia mpila Bakristo ba tumbu badelakane na bimeme biakaka?

¹⁶ Yehova mpila mosi kazololoko tikunku tia Bakristo ba tumbu na tia bimeme biakaka. Bikunku bio bia biole ntalu biena ha meso mandi. Wa tuzebi mu bungu ti, wahana luzingu lwa Mwana’andi mu bungu dia Bakristo ba tumbu na bimeme biakaka. Tivuvu tiawu tiswasikisaka bikunku bio bia biole. Kâ bikunku bio bia biole bifweti tatamana mu bâ bia kwikama kwe Nzambi na kwe Kristo. (Mik. 31:23) Mpe tabambukaka ti, mpeve santu ya Nzambi mpila mosi yisarilaka mu beto bansoni. Wuzololo tâ ti Yehova mbo kahanaka mpeve santu’andi kwe muna muntu, mu mpila yidelakane na nsatu zandi.

17. Bakristo ba tumbu batiri ha mutoto ntia musendo bata kêla?

¹⁷ Bakristo ba tumbu ka babutukaka na tivuvu tia kwe bâ ku mazulu ko. Nzambi ba hanaka tivuvu tio. Mbo basambilaka mpe mbo badimbitilaka mu bungu dia tivuvu tiawu, mpe nsatu yayingi ye nawu ya baka musendo’awu wa ku mazulu. Ka bazebi’â ko ka ntia nitu yibâ nawu ku mazulu. (Flp. 3:20, 21; 1 Za 3:2) Kâ timina die nawu dia kwe mona Yehova, Yezu, bambazi na Bakristo bakaka ba tumbu na mu bâ tintwari nawu mu Timfumu tia mazulu.

18. Bimeme biakaka ntia musendo bita kêla?

¹⁸ Bimeme biakaka nsayi yayingi ye nawu ya baka luzingu lwa mankululu ha mutoto. Bantu babansoni luzingu ni lo bakekoloko. (Ekl. 3:11) Na timina diadiansoni bakêlaka ntangu yi basala mu sobesa mutoto wawansoni mu  Paradi. Mbo bakêlaka tilumbu ti batunga nzo za bawu beni, ti bakuna bifulu mpe ti bakurisa bala bawu na tikolela tia lunga. (Iza. 65:21-23) Timina mpe die nawu dia zeba mu mbuka zakaka ha mutoto mu kwe tala miongo, masangi na mibu​—na dia longoka bima biabiansoni bia sala Yehova. Kâ musamu wutomo ba tâka nsayi ni mu zaba ti tindiku tiawu na Yehova mbo titatamana mu kwe kuri na mu yikama ngolo.

19. Ngano Mbambukulu ntia bweso bwa bunene yihanaka kwe muna muntu, mpe mu muvu wu ntia tilumbu Mbambukulu yisalama?

¹⁹ Yehova wahana tivuvu tia toma mu bungu dia bilumbu bia ku matu kwe bisari biandi biatihana kwe Yandi. (Yer. 29:11) Mbambukulu moyo ya lufwa lwa Kristo mbo yihanaka bweso bwa bunene kwe beto bansoni, bwa kembela Nzambi na Kristo mu bungu dia misamu mi bayirika mu bungu dia beto, ngatu tabaka luzingu lwa mankululu. Mbambukulu ni lukutakanu luyôkele mfunu mu muvu kwe Bakristo ba matieleka. Muvu wu, Mbambukulu mbo yisalama mu tilumbu tia samedi 7 mars 2021 bu yila bwisi. Babingi mbo babâ na lenda dia kembela Mbambukulu na timpwanza. Bakaka mbo bakembela Mbambukulu ntono bantu babatelamanaka. Bakaka mbo bakembela yo ku maboloko. Ha meso ma Yehova ma Yezu na ma kanda dia Nzambi die ku mazulu, bika muna timvuka mpe muna muntu kayôkesa Mbambukulu ya mbote!