1-2. Ngano Zadoke nani weri? (1 Ntangu 12:​22, 26-28)

 BANZA’ETI yungi dia bantu yôka 340000. Bavukane mu tûla Davide mutinu wa Israele yayansoni. Tûka bilumbu bitatu, babakala bo babâ ku miongo mia fioti mia matari penepene na Hebrone. Bawu baseha, bazonza mpe batanga mikunga mia nsayi mu kembela Yehova. (1 Nta. 12:39) Ha kati dia yungi dio dia bantu, mweri na ntwenia yimosi ya bakala yeri na nkumbu Zadoke. Kampe bantu babingi baketi lembo mu zaba. Kâ Yehova yandi kamona, mpe wazolo ti tazaba ti Zadoke hô keri. (Tanga 1 Ntangu 12:​22, 26-28.) Ngano Zadoke nani weri?

² Zadoke Nganga-Nzambi yeri, mpe na Mfumu-Nganga-Nzambi Abiatare keri salaka. Nzambi mpe wahana ndwenga zazingi kwe Zadoke na lenda dia bakula luzolo lwandi. (2 Sam. 15:27) Bantu babingi beri kwendaka kwe Zadoke bu beri na nsatu malongi ma mbote. Zadoke weri mpe bakala dieri na butindi. Mu timoko ti mbo tutaluzula bwe Zadoke kasongela butindi.

3. a) Mu bungu dia nti bisari bia Yehova bifweti bâ na butindi? b) Nti tutaluzula mu timoko ti?

³ Mu bilumbu bi bia mansukina, Satana tatamane mu dinga mu bebesa timinu tieto mu Yehova. (1 Pi. 5:8) Tufweti songela butindi bu tuta kwe kêle ti Yehova kafukisa Satana mpe katûla nsuka mu nza’andi ya mbi. (Mik. 31:24) Tataluzuleno mpila zitatu za landila butindi bwa Zadoke.

 YIKA MOKO MU TIMFUMU TIA NZAMBI

4. Mu bungu dia nti kanda dia Yehova die na nsatu butindi mu yika moko mu Timfumu tia Nzambi? (Tala mpe tifwani.)

⁴ Bu twena kanda dia Yehova, mu mutima wawansoni tuyikaka moko mu Timfumu tia Nzambi, kâ ntangu zakaka butindi bubâka neto nsatu mu sila bo. (Mat. 6:33) Mu tifwani, mu nza yi ya miangu, butindi bwe neto nsatu mu diatila tintwari na mitieno mia Nzambi na mu samuna nsangu za mbote za Timfumu. (1 Tes. 2:2) Butindi mpe bwe neto nsatu mu tatamana mu lembo kota misamu mia politike mu nza yi ye ya kabana. (Za 18:36) Bisari biabingi bia Yehova biabwabana na misamu mia mbaya, bibatimuna peleko bibatûla ku boloko mu bungu ti bakala mu kota misamu mia politike peleko mu bâ binwani.

5. Mu bungu dia nti Zadoke kabâ na nsatu butindi mu yika moko kwe Davide?

⁵ Zadoke ka yenda kwa ku Hebrone ko mu kembela kwa Timfumu tia Davide. Wayenda kûna na binwanunu, wa kubama mu nwana. (1 Nta. 12:38) Wa kubama weri mu landa Davide ku muzingu na mu nwanina kanda dia Israele ha matu ma mbeni zandi. Zadoke kazaba misamu miamingi ko mitariri muzingu, kâ butindi bwabwingi bwa bâ nandi.

6. Bwe Davide kahanina tifwani tia mbote tia butindi tia fweti landa Zadoke? (Mikunga 138:3)

⁶ Ntia kûma Nganga-Nzambi ntiana Zadoke kayizi longokela mu bâ na butindi bwa mpila yo? Bantu ba ngolo mpe beri na butindi bamuzungirila. Ntembe kâni wabaka ndandu mu tifwani tiawu. Mu tifwani, mu bungu ti Davide ntwarisi yeri na tinwani tieri na butindi, Israele yayansoni ya zolo mu mu sa mutinu. (1 Nta. 11:1, 2) Davide lubakusu lwa Yehova keri sikirilaka ntangu zazansoni yi keri telamanaka mbeni zandi. (Mik. 28:7; tanga Mikunga 138:3.) Zadoke mpe bifwani biakaka bia bâ nandi kaketi landa—babakala ntiana  Yehoyada na mwana’andi Benaya, na babakala 22 bakaka bayika moko kwe mutinu Davide. (1 Nta. 11:​22-25; 12:26-28) Babakala bo babansoni babonga nzengolo ya yika moko mu timfumu tia Davide.

7. a) Ntia bifwani bia butindi bia ntangu yi tulendi bakila malongi? b) Nti longokele mu tifwani tia mpangi Nsilu tibazonzele mu video?

⁷ Bu tubanzaka mpila bantu bakaka yi basongela butindi mu tatamana mu bâ ba kwikama kwe Yehova na mu Timfumu tiandi, beto mpe wutumaka mu bâ na butindi. Mutinu’eto Yezu Kristo, watomo kala mu kota mu nza ya politike ya Satana bu kabâ ha mutoto. (Mat. 4:8-11; Za 6:​14, 15) Yandi Yehova kwa keri sikirilaka ntangu zazansoni mu baka ngolo. Mu ntangu yi ya beto bifwani biabingi bie neto bia bantwenia bayizi kala mu kwizi bâ binwani peleko mu kota misamu mia politike. Tukulombele mu tanga timsamu tiawu mu jw.org? a

BAKISA MPANGI ZAKU

8. Ntia ntangu bakuluntu babâ na nsatu butindi mu hana lubakusu kwe mpangi zawu?

⁸ Bisari bia Yehova bizololo mu salasanaka. (2 Kor. 8:4) Kâ ntangu zakaka butindi bu dinganaka mu sila bo. Mu tifwani, muzingu bu wubwaka, bakuluntu ba tizunga babakulaka ti mpangi zawu nsatu lutindusu ye nawu, lusalusu, kampe na bidia bia timpeve peleko bia tinsuni. Mu luzolo lwawu mu bungu dia bampangi, bakuluntu luzingu lwawu batûlaka mu mpasi ntangu zakaka ngatu balungisa nsatu za mpangi zawu. (Za 15:​12, 13) Buna tifwani tia butindi bwa Zadoke balandaka.

9. Ntiana bu batêle wo mu 2 Samwele 15:​27-29, ngano Davide nti kalomba kwe Zadoke mu sa? (Tala mpe tifwani.)

⁹ Luzingu lwa Davide mu mpasi lweri. Mwana’andi Absalome wabonga nzengolo ya mu wuka timfumu. (2 Sam. 15:​12, 13) Wafwanana ti Davide kakatuka ku Yerusaleme mu ntinu! Yandi watâ kwe bisari biandi: “Telameno, mpe  tadiokeno, mu bungu ti muntu kâni wuvuka ha moko ma Absalome!” (2 Sam. 15:​14, NWT) Bisari bu bieri kwe yende, Davide wabakula ti muntu wafweti sala mu mu hanaka nsangu za makani ma Absalome. Buna Davide wasisa Zadoke na Nganga-Nzambi zakaka ngatu bamuhanaka nsangu. (Tanga 2 Samwele 15:​27-29.) Bawu bafweti tomo sa keba. Misamu mia ba lomba Davide mu yirika—luzingu lwawu mieri tûlaka mu mpasi. Absalome—muntu wa miangu weri mpe bwimi bweri nandi—wateka tata’andi. Banza’eti misamu mi kaketi yirika kwe Zadoke na kwe Nganga-Nzambi zakaka tala ti wabakula ti mu mansweki beri dingaka mu zaba misamu miandi mu kengerela Davide!

10. Bwe Zadoke na bô babâ na yandi bakengerela Davide?

¹⁰ Davide walomba kwe Zadoke na kwe Hushayi, ndiku’andi yakaka ya kwikama mu mu bakisa mu misamu mi keri kubikaka. (2 Sam. 15:​32-37) Wafwanana ti Hushayi kahuna ti ku lweka lwa Absalome keri, mpe wamuhana malongi mu mpila yi kaketi kotela Davide, mpe musamu wo Davide waketi hana ntangu ya tomo kubama mu nkotolo yo. Ha manima, Hushayi wahana nsangu kwe Zadoke na kwe Abiatare. (2 Sam. 17:​8-16) Buna babakala babole babâ na lenda dia tambika nsangu kwe Davide. (2 Sam. 17:17) Na lubakusu lwa Yehova, Zadoke na Nganga-Nzambi zakaka zahana lubakusu mu kengerela luzingu lwa Davide.—2 Sam. 17:​21, 22.

11. Bwe tulendi landila butindi bwa Zadoke bu tubakisaka mpangi zeto?

¹¹ Tala ti batulombele mu bakisa mpangi zeto mu ntangu za mpasi, bwe tulendi songela butindi ntiana Zadoke? 1) Landa lutwalusu. Mu misamu mia mpila yo mfunu wena ti tatatamana mu bâ mu bumosi. Landa lutwalusu lwa filiale ya tizunga tiaku. (Ebr. 13:17) Ntangu zazansoni bakuluntu bafweti taluzulaka misamu mi bakubika mu tizunga mu mpila ya tikengerela mu katastrofe na mpila yi  bayirikila misamu tala ti katastrofe yibwiri. (1 Kor. 14:​33, 40) 2) Bâ na butindi, kâ sa keba. (Bin. 22:3) Toko banza ntete wasa tima. Kutûlandi luzingu lwaku mu mpasi mu buzoba. 3) Sikirila Yehova. Bambuka ti Yehova zololo ti nge na mpangi zaku lwa vukisa luzingu lweno. Lendi ku bakisa mu hana lubakusu kwe mpangi zaku, nge kutûri luzingu lwaku mu mpasi.

12-13. Nti longokele mu tinsamu tia Viktor na Vitalii? (Tala mpe tifwani.)

¹² Tabongeno tifwani tia Viktor na Vitalii, mpangi zole ze bakuluntu bayizi sala mu hana bidia na mamba kwe mpangi zawu ku Ukraine. Viktor têle: “Kwakwansoni tayenda mu dinga bidia. Ntangu zakaka bantu tweri wâka beri kubulaka penepene na mbuka yi tweri. Mpangi yimosi yahana bidia biabâ mu magazin’andi. Kabu dio diahana kwe bisamuni biabingi bio biabâ nawu nsatu mu zinga mwa bilumbu. Bu tweri kotesaka bima mu kaminio’eto, tingundu timosi tiayizi bwa ha kilometre 20 na mbuka yi tweri. Tilumbu tio tiatiansoni na lemberela Yehova kakungana butindi bwabâ nani nsatu mu tatamana mu bakisa bisamuni.”

¹³ Vitalii têle: “Butindi bwabwingi bwa dingana. Nzietolo’ani ya ntete yasa heure 12. Mu nzila yayansoni nasambila Yehova.” Vitalii butindi bwabâ nandi, kâ mpe wasa keba. Yandi vutulu tâ: “Ka nabika ko mu lomba ndwenga na tifu tia zaba ndilu kwe Yehova. Mu nzila zo kwa za tutêla luyâlu twe yendele ndieri bongaka. Timinu tiani tiayizi yikama ngolo bu nayizi mona mu me beni bwe bampangi beri salaka tintwari. Bayizi katula bima biabâ mu nzila, bayizi kutakasa mpe bayizi kotesa bidia mu kaminio, binkuti na bima biakaka biabâ mfunu; mpe bayizi hana kwe Viktor na meno bidia na mbuka ya humina mu nzila.”

TATAMANA MU BÂ WA KWIKAMA KWE YEHOVA

14. Tala ti muntu wu tuzololo wubikiri mu sarila Yehova, bwe musamu wo wulendi tomo tu tarila?

¹⁴ Mosi wa misamu mia mpasi wu tulendi bwabana na wo ni mu ntangu muntu wa kanda peleko ndiku ya mutima yibikaka mu sarila Yehova. (Mik. 78:40; Bin. 24:10) Luzolo lweto mu muntu bu lubâ ngolo, wulendi kwizi bâ mpasi kwe beto mu tambula musamu wo. Tala ti musamu wa mpasi wa mpila yo wabwabana na wo, tifwani tia nkwikamanu ya Zadoke tilendi ku yika ngolo.

15. Mu bungu dia nti Zadoke kafweti tatamana mu bâ wa kwikama kwe Yehova? (1 Mitinu 1:​5-8)

¹⁵ Zadoke watatamana mu bâ wa kwikama kwe Yehova mu ntangu ndiku’andi ya mutima Abiatare yasola mu lembo vutu bâ wa kwikama. Musamu wo watûla ku nsuka ya luyâlu lwa Davide. Davide bu kayizi nuna mpe bu keri kêlaka lufwa, mwana’andi Adoniya wayêla mu yôka mutinu yandi beni ni bu sa ti Yehova wazolo ti Salomo kabâ mutinu. (1 Nta. 22:​9, 10) Abiatare wasola mu yika moko kwe Adoniya. (Tanga 1 Mitinu 1:​5-8.) Buna, Abiatare ka vutu’â bâ wa kwikama ko kwe Davide kâ mpe na kwe Yehova! Ngano lendi banza mpila yayizi niongena Zadoke na yi kayizi bêla mu tiari? Tûka mvula 40, yandi na Abiatare basala tintwari ntiana Nganga-Nzambi. (2 Sam. 8:17) Tintwari beri kipaka ‘Nkela ya Nzambi [ya matieleka].’ (2 Sam. 15:29) Ku mbatukulu, babakala babole bayika moko mu timfumu tia Davide—mpe bayirika misamu miamingi miakaka mu tisalu tia Yehova.—2 Sam. 19:​11-14.

16. Kampe nti biabakisa Zadoke mu tatamana mu bâ wa kwikama?

¹⁶ Zadoke watatamana mu bâ wa kwikama kwe Yehova ntono nsololo ya Abiatare. Kani kabwe Davide ka bâ na ntembe ko mu nkwikamanu ya Zadoke. Mabanza ma Adoniya bu  mayizi zabakana, Davide wamonekena Zadoke, Natane, na Benaya mu tumba Salomo mutinu. (1 Mi. 1:​32-34) Bâ tintwari na bisari bia kwikama bia Yehova, ntiana Natane, na bantu bakaka babâ ku lweka lwa mutinu Davide, kwa tindisa mpe kwa yika ngolo Zadoke. (1 Mi. 1:​38, 39) Salomo bu kayizi bâ mutinu, wayizi ‘tûla Zadoke Nganga-Nzambi ha tibuka tia Abiatare.’—1 Mi. 2:35.

17. Bwe lendi landila tifwani tia Zadoke tala ti muntu wuzololo ka siri’â wa kwikama ko kwe Yehova?

¹⁷ Bwe lendi landila tifwani tia Zadoke? Tala ti muntu wuzololo bikiri Yehova, songela kwe Yehova ti solele mu bâ wa kwikama kwe Yandi. (Yos. 24:15) Yehova mbo kakuhana ngolo na butindi bwe naku nsatu. Sambila Yehova mpe tatamana mu bâ penepene na ndiku zaku ze za kwikama kwe Yehova. Yehova zololo nkwikamanu’aku mpe mbo kakusenda mu bungu dia musamu wo.—2 Sam. 22:26.

18. Nti longokele mu tinsamu tia Marco na mukento’andi Sidse?

¹⁸ Tabongeno tifwani tia Marco na mukento’andi Sidse bê na bala bole babakento ba kula, basola mu lembo vutu sarila Yehova. Marco têle: “Buna kwa bala beno bu babutukaka, lutomono ba zolo. Miamiansoni lusaka mu ba kengerela mu mbi. Buna bu basolaka mu bika Yehova, mutima’eno lwala wu lwalaka.” Yandi vutulu tâ: “Kâ Yehova beto kabakisaka mu korela. Yehova wasa ti bu ndieri wa nôka, mukento’ani ngolo zeri nandi, mpe yandi bu keri wa nôka, meno ngolo zeri nani.” Sidse vutulu tâ: “Ka taketi’â lenda ko mu korela tala ti Yehova ka tu hana ngolo za bâ neto nsatu ko. Nayizi banza ti fote’ani yeri, buna natâ mabanza mani kwe Yehova. Ntangu fioti ha manima, mpangi yimosi ya yikento yi nalembo vutu mona tûka mvula zazingi yapusana he meno, watûla moko mandi ha zulu mahembo mani, wakuntala mu meso mpe wakuntêla: ‘Bambuka Sidse, ka yena fote’aku ko!’ Na lubakusu lwa Yehova nayizi lunda nsayi’ani ya mu sarila.”

19. Ngano ntia nzengolo bongele?

¹⁹ Yehova zololo ti bisari biandi biabiansoni biabâ na butindi ntiana Zadoke. (2 Tim. 1:7) Kâ, Yandi ka zololo’â ko ti tasikirila ngolo za beto beni. Yandi zololo ti tamusikirila. Buna, bu bwabanaka na musamu wuta dingana butindi, tarisa kwe Yehova. Bâ na lukwikulu ti mbo kakuhana butindi ntiana bwa Zadoke!—1 Pi. 5:10.