TIMOKO TIA NDONGOKOLO 29
MUKUNGA 121 Tufweti bâ na tifu tia tiyimina
Tatamana mu tikengerela mu ntontolo
‘Bêno na meso ma tia, tatamaneno mu lusambulu, ngatu lwa lembo lebakana mu ntontolo.’—MAT. 26:41.
MABANZA MA NGURI
Timoko ti mbo titubambula ti tufweti sa miamiansoni mi tulenda mu lembo kota mu masumu. Mbo titubambula mpe ti tufweti sa keba mu lembo yirika misamu milendi tu nata mu sa masumu ma manene.
1-2. a) Ntia ndwengosolo Yezu kahana kwe milongoki miandi? b) Mu bungu dia nti milongoki miayambirikila Yezu? (Tala mpe bifwani.)
‘Mpeve nkwa ngolo, kâ nitu nkwa bunôkena.’ a (Mat. 26:41b) Mu nzonzolo yo, Yezu wabakula ti bantu ba masumu twena, mpe mbo tutâ makuba. Kâ wavutu tâ musamu ewu mu tu lwengesa: Ka tufweti’â tabanzaka ko ti ntangu zazansoni mbo tubâ na lenda dia yirika misamu mia sungama. Ntete Yezu katâ misamu mio, milongoki miandi miakanisina ti kani kabwe ka baketi’â mu yambirika ko. (Mat. 26:35) Mabanza ma mbote meri nawu. Kâ, ka beri’â bakulaka ko ti mu ntangu ya mpasi musamu wa fioti weri kwe bawu mu hombesa ngolo zawu za yirika musamu wa mbote. Buna mbo baketi sarila mbi, ntiangu Yezu kabalwengesa: ‘Bêno na meso ma tia, tatamaneno mu lusambulu, ngatu lwa lembo lebakana mu ntontolo.’—Mat. 26:41a.
2 Musamu wa tiari ni wena’eti, milongoki ka mieri’â na meso ma tia ko. Bu bakanga Yezu, ngano batatamana mu bâ nandi, peleko babwa mu ntontolo ya dioka? Mu bungu ti ka batikengerela ko, milongoki miayirika musamu wu batâ ti ka baketi’â wayirika ko—bayambirika Yezu.—Mat. 26:56.
Yezu watindisa milongoki miandi mu tatamana mu bâ na meso ma tia na mu tikengerela mu ntontolo, kâ bamuyambirika (Tala paragrafe 1-2)
3. a) Mu tatamana mu bâ wa kwikama kwe Yehova, mu bungu dia nti tufweti sila keba mu bâ na lukwikulu lwayôka mu beto beni? b) Nti tuzonzela mu timoko ti?
3 Ntangu zazansoni ka tufweti’â tabanzaka ko ti mbo tuyirika kwa misamu mia sungama. Wa matieleka wena ti nzengolo tabonga ya lembo yirika misamu mi lembo tâ Yehova nsayi. Kâ, bantu ba masumu twena, mpe ka wena musamu wa mpasi ko mu bwa mu ntontolo. (Rom. 5:12; 7:21-23) Mu ntangu yi tuta lembo kêla, tulendi bwa mu ntontolo ya yirika musamu wa mbi. Mu tatamana mu bâ ba kwikama kwe Yehova na kwe Mwana’andi, tufweti landa malongi ma Yezu, mpe tufweti tikengerela mu ntontolo ya sa masumu. Timoko ti mbo titubakisa mu sila bo. Ntete, mbo tutaluzula misamu mi tufweti tomo sila keba. Ha manima, mbo tuzonzela bwe tulendi tikengerela mu ntontolo. Ku nsuka, mbo tumona bwe tutatamana mu tikengerela.
TATAMANA MU TIKENGERELA—NGANO MU NTIA MISAMU?
4-5. Mu bungu dia nti tufweti tikengerela ni bu wubâ mu masumu ma fioti?
4 Masumu ma fioti malendi wolesa tindiku tieto na Yehova. Musamu wakaka, malendi tu nata mu yirika masumu ma manene.
5 Beto bansoni mbo tutontoko mu yirika masumu. Kâ muna muntu we na misamu miandi mimutêsaka makuba, ni bu wubâ musamu wa yirika masumu ma manene, wa bâ na ndiatulu yilembolo ya verela, peleko wa bâ na mabanza ma nza. Mu tifwani, muntu wulendi nwana na ntontolo ya sa bunsuza. Muntu wakaka wulendi nwana na ntontolo ya yirika misamu mi lembolo mia verela, ntiana tifu tia simbuzula tinama tiandi tia bukento peleko tia bubakala mu titâ nsayi, peleko tifu tia talaka porno. Muntu wakaka lendi nwana na ntontolo ya bakaka nkesi, ya lulendo, peleko ya bika mu yirika musamu wa sungama mu bungu ti bunkuta bwe nandi mu mio mi banza bantu bakaka mu yandi. Ntiana bwatâ Zaki, “muna muntu mu ntontolo wukotaka bu kabikaka nsatu zandi zamutonta.”—Zaki 1:14, NWT.
6. Mu ntia musamu tufweti bêla na bunsungu?
6 Ngano misamu mi vulu kukotesaka mu ntontolo mia zebi? Ka wudelakane’â ko mu sa ntiana’eti ka tuzebi’â makuba meto ko, peleko mu banza ti ngolo zazingi ze neto mu lembo yirika masumu. (1 Za 1:8) Bambuka ti Paulo watâ ti ni bu wubâ muntu we na lenda dia timpeve lendi bwa mu ntontolo tala ti ka tikengerele’â ko. (Nga. 6:1) Tufweti bâ na bunsungu mu beto ni, mpe tufweti zaba misamu mi tulembolo na mio ngolo.—2 Kor. 13:5.
7. Nti bie neto nsatu mu tikengerela? Hana tifwani.
7 Bu tumana zaba misamu mi kulu tu kotesaka mu ntontolo, ngano nti tufweti sa? Sarila ngolo mu bâ na lenda dia telamana ntontolo zo! Mu tifwani, mu ntangu ya Bibila mbuka ya lembo bâ ngolo ya tibaka tia tinene tia mumvuka ni mielo miandi. Ntiangu beri tûlaka bantu babingi mu kêla mio mu kengerela mumvuka. Mpila mosi mpe, tufweti tomo saka keba mu misamu mi tuzebi ti ka twena ngolo ko.—1 Kor. 9:27.
BWE TUTIKENGERELA
8-9. Bwe ntwenia ya bakala yi bazonzelaka mu Bingana tikapu 7 yaketi sila keba mu bwa mu masumu ma manene? (Bingana 7:8, 9, 13, 14, 21)
8 Ngano bwe tulendi tikengerela? Dimbitila mu malongi ma tulendi baka mu ntwenia ya bakala yi bazonzelaka mu Bingana tikapu 7. Wasa bunsuza na mukento wumosi wa bunsuza. Verse 22 yitutêlele ti ntwenia yo ya mu landa ‘ho nkatika bendo.’ Ntiana bu songelaka wo verse ze ku matu, nzengolo za kondo ndwenga katoko bonga zamunata malembe-malembe ku masumu.
9 Ngano nti biamunata mu bwa mu masumu? Ntete, mu nkokela ‘wayôkela ha ndeko kikonko (coin) ya [mukento wa bunsunza].’ Mpe wayenda mu nzila ya nzo’andi. (Tanga Bingana 7:8, 9.) Ha manima, bu kamona mukento wo, ka soba nzila ko. Kani kasila bo, watambula bize’andi mpe wamuwirikila bu kamuzonzela mikayulu mia tidzunu mi kahana, mu bungu ti kampe wamuwisa ti keri’â muntu wa mbi ko. (Tanga Bingana 7:13, 14, 21.) Tala ti ntwenia yo ya sa keba mu misamu mia mu bwisa mu masumu, mbo kaketi tikengerela mu ntontolo ya kota mu masumu.
10. Bwe muntu wa mu ntangu yi wulendi têla kuba ntiana ntwenia yi bazonzelaka mu Bingana?
10 Tinsamu tia Salomo tisongele misamu milendi turila tisari ni tisari tia Yehova. Lendi bwa mu masumu ma manene, mpe ha manima lendi banza ti misamu ‘ho nkatika bendo’ kwa mitulumukini. Peleko lendi tâ, “musamu wo ka mbêla wakêlaka ko.” Kâ, bu kadimbitila mu mio miyôkele kampe mbo kakwizi bakula ti, nzengolo za kondo ndwenga katoko bonga zimuneti mu bwa mu masumu ma manene. Nzengolo zo zilendi tarila bindiku bia mbi, nsaka za mbi, peleko tifu tia kotaka mu site Internet zilembolo za delakana, peleko tia kwendaka mu mbuka zilembolo za delakana kwe Bakristo. Kampe wabika mu sambilaka, mu tangaka Bibila, mu kwendaka ku tukutakanu, peleko mu samunaka. Ntiana kwa ntwenia ya bakala yi bazonzelaka mu Bingana, kampe ni mu bungu dia nzengolo zandi zazingi za bi kizi sila masumu ma manene.
11. Mu lembo bwa mu masumu nti tufweti sila keba?
11 Ntia malongi tuta baka? Tufweti dioka masumu, kâ mpe na misamu minataka ku masumu. Salomo musamu ni wo katâ bu kazonzela ntwenia yo ya bakala na mukento wa bunsuza. Bu kazonzela mukento wo watâ: ‘Kwendandi wumuki mu nzila zandi.’ (Bin. 7:25) Watâ mpe: ‘Sa nzila’aku mala na yandi; kupusanandi ha mwelo nzo’andi.’ (Bin. 5:3, 8) Mbo tutikengerela mu masumu bu tubâ mala na misamu mitukotesaka mu masumu. b Milendi bâ misamu peleko bima bi balembo yiminaka kwe Bakristo, kâ bilendi tu nata mu kota mu ntontolo.—Mat. 5:29, 30.
12. Yobe ntia nzengolo kabonga, mpe bwe yaketi mu bakisila mu lembo kota mu ntontolo? (Yobe 31:1)
12 Mu sa keba mu lembo bwa mu masumu, tufweti bonga nzengolo ya tikengerela. Yobe musamu ni wo kayirika. ‘Wasa luwawanu na meso mandi’ mu lembo sungamana bakento bakaka na mabanza ma bunsuza. (Tanga Yobe 31:1.) Bu kaketi sarila nzengolo yo mbo yaketi mu bakisa mu lembo sa bunsuza. Beto mpe tulendi sa keba mu misamu milendi tu kotesa mu ntontolo.
13. Mu bungu dia nti tufweti silaka keba mu mio mi tubanzaka? (Tala mpe bifwani.)
13 Tufweti saka keba mu mpila yi tubanzilaka. (Ndu. 20:17) Bantu bakaka mbo babanzaka ti ka wena musamu wa mbi ko mu bâ na mbanzulu za mbi, mpasi ka basarilandi zo kwa. Kâ mpila yo ya banzila ya mbi yena. Muntu wuvulu banzaka tima tia mbi, nsatu ya yirika tima tio mbo yiyikamaka ngolo. Kamana sila bo, mbo wubâ musamu wa mpasi kwe yandi mu telamana ntontolo ya yirika mbi. Wa matieleka, ntangu zakaka mbanzulu za mbi mbo zitukwizila. Kâ musamu wa mfunu ni mu kulu za losa na mu yingasa zo mu mbanzulu za mbote. Bu tusilaka bo, mbo tutikengerelaka mu masumu ma manene.—Flp. 4:8; Kol. 3:2; Zaki 1:13-15.
Tufweti sa keba mu misamu milendi tu kotesa mu ntontolo (Tala paragrafe 13)
14. Nti bilendi tu bakisa mu tikengerela mu ntontolo?
14 Nti biakaka tulendi sa mu tikengerela mu ntontolo? Ntangu zazansoni tufweti bâka na lukwikulu ti musamu wa mbote wena kwe beto mu tumamanaka misiku mia Yehova. Ntangu zakaka wulendi bâ musamu wa mpasi kwe beto mu kwelesa mbanzulu zeto, na nsatu zeto na misamu mi zololo Nzambi. Kâ bu tusarilaka ngolo mu sila bo, mbo tubâ mu nkatika nsayi.
15. Bwe tifu tiabâ na mabanza ma mbote tilendi tu kengerela mu ntontolo?
15 Tufweti bâ na mabanza ma sungama. Tala ti tulongokele mu ‘bela mbi mpe tuzololo mbote,’ mbo tuyika nzengolo’eto ngolo ya yirika misamu mia sungama mpe ya sa keba mu misamu milendi tu nata ku masumu. (Amo. 5:15) Bu tubâka na mabanza ma mbote, mbo tubâka mpe bakubama mu telamana ntontolo mu ntangu yi tuta lembo kêla peleko yi tulendi lembo kabakasa.
16. Bwe bisalu bia timpeve bilendi tu bakisila mu tatamana mu tikengerela? (Tala mpe bifwani.)
16 Bwe tulendi bêla na mabanza ma mbote? Bu tukwendaka ku tukutakanu peleko bu tusamunaka musamu wa mpasi wubâka mu kota mu ntontolo ya yirika mbi. Mpe nsatu’eto ya tâ Yehova nsayi ngolo yiyikamaka. (Mat. 28:19, 20; Ebr. 10:24, 25) Luzolo lweto lwa misamu mia mbote na luzolo lweto lwa bela misamu mia mbi ngolo luyikamaka bu tutangaka, bu tulongokaka na bu tudimbitilaka Zu dia Nzambi. (Yos. 1:8; Mik. 1:2, 3; 119:97, 101) Bambuka ti Yezu watâ kwe milongoki miandi: ‘Tatamaneno mu lusambulu, ngatu lwa lembo lebakana mu ntontolo.’ (Mat. 26:41) Bu tuyôkesaka ntangu na Tata’eto die ku mazulu mu lusambulu, ndandu tubakaka mu lubakusu lwandi, mpe nzengolo’eto tuyikaka ngolo ya mu tâ nsayi.—Zaki. 4:8.
Programe ya mbote ya misamu mia timpeve mbo yituhana ngolo mu losa ntontolo (Tala paragrafe 16) c
TATAMANA MU TIKENGERELA
17. Ntia tifu Piere kabwila mbala zazingi?
17 Kampe, tulendi lenda mu telamana misamu miakaka mi tulembolo na mio ngolo. Kâ kampe ntangu yayingi tuyôkesa mu tatamana mu nwana na misamu miakaka mi tulembolo na mio ngolo. Tabongeno tifwani tia ntumwa Piere. Wabwa mu bunkuta bwa bantu bu kakala Yezu mbala tatu. (Mat. 26:69-75) Kampe Piere watelamana bunkuta bo bu kata timbangi ha matu ma Sanedre. (Bis. 5:27-29) Kâ, mwa mivu ha manima, wabika mu dia na Bakristo ba lembo bâ Bayuda mu bungu ti bunkuta bweri nandi mu mio miaketi banza Bakristo beri Bayuda. (Nga. 2:11, 12) Bunkuta bwa Piere bwa kâla. Kampe bunkuta ko ka bwa wa ko tii bu kafwa.
18. Nti bilendi tula mu musamu wutariri bifu biakaka bia mbi?
18 Beto mpe tulendi bwabana na musamu wo. Mu bwe? Tifu ti tubanzaka ti tia tabika tilendi vutu kâla mu tu tonta. Mu tifwani, mpangi yimosi ya bakala yitêle: “Natelamana porno tûka mvula 10, mpe nayizi bâ na lukwikulu ti musamu’ani wa wa. Kâ ntangu zakaka nsatu yeri nani mu vutu ya tala.” Kâ musamu wa mbote, mpangi’eto ya tatamana mu telamana tifu tio. Wabakula ti, wafweti sarila ngolo bilumbu biabiansoni mu telamana tifu tio kampe mu luzingu lwandi lwalwansoni mu nza yi. Na lubakusu lwa mukento’andi na lwa bakuluntu ba mu timvuka wabonga nzengolo ya ngolo mu telamana porno.
19. Bwe tulendi telamana tifu tia mbi tita tatamana?
19 Nti tulendi sa ngatu musamu wu tulembolo na wo ngolo mpe wu tweka lembo telamana ka wutunatandi mu yirika mbi? Bu tulandaka malongi ma Yezu matâka ti: “Bêno na meso ma tia,” ni bu wubâ mu ntangu yi tumonaka ti ngolo ze neto, mbo tutatamana mu sa keba mu misamu milendi tu kotesa mu ntontolo. (1 Kor. 10:12) Tatamana mu yirika misamu miakubakisa mu lenda. Bingana 28:14 yitêle: ‘Kiese kwe muntu we na lwaka lwa mambu ntangu zazansoni.’—2 Pi. 3:14.
NDANDU ZI TUBAKAKA BU TUTATAMANAKA MU TIKENGERELA
20-21. a) Bu tutikengerela mu ntontolo ntia ndandu tubaka? b) Tala ti beto beni tutokolo sarila ngolo, ngano Yehova nti kasa mu beto? (2 Bisi-Korente 4:7)
20 Tulendi bâ na lukwikulu ti ntangu zazansoni musamu wa mbote kwa wubâka mu tikengerela mu ntontolo. Bu tusumukaka mbo tumonaka nienze ya ntangu fioti, kâ bu tudiatilaka buna buzololo Yehova mu nkatika nsayi tubâka. (Ebr. 11:25; Mik. 19:8) Mu bungu ti ni bo batusarila mu diatila mu nzila zandi. (Mba. 1:27) Bu tudiatilaka mu mpila yitâka Yehova nsayi, mbo tubâka na ngindu ya verela, mpe tulendi bâ na tivuvu ti mbo tuzinga mankululu.—1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Yude 20, 21.
21 Wa matieleka wena ti, ‘nitu nkwa bunôkena.’ Kâ ka wuta zolo tâ ko ti ka twena na ngolo ko. Yehova wakubama wena mu tu hana ngolo ze neto nsatu. (Tanga 2 Bisi-Korente 4:7.) Bambuka ti, Nzambi ngolo ziyôkele katuhanaka. Kâ ntete tufweti toko sarila ngolo zeto mu telamana ntontolo. Tala ti beto beni tutokolo sarila ngolo, tulendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo kahanina tusambulu tweto mvutu mu tu hana ngolo ziyôkele bu tubâ na zo nsatu. (1 Kor. 10:13) Na lubakusu lwa Yehova tulendi tikengerela mu ntontolo.
MUKUNGA 47 Sambilaka Yehova ntangu zazansoni
a NTELO ZI BABANGURI: Yezu bu kazonzela ‘mpeve’ mu Matie 26:41 mbo keri zolo zonzelaka nsatu’eto ya yirika misamu mia mbote. Bu kazonzela ‘nitu,’ Yezu wasongela ti bu twena bantu ba masumu mbo tubanzaka mpe mbo tuvulu yirikaka misamu mia mbi. Buna, ntangu zakaka ni bu sa ti tuzololo mu yirika misamu mia sungama, tala ti ka tusiri’â keba ko, tulendi hanina nzila mu mbanzulu za mbi za masumu, mpe tulendi yirika musamu wa mbi.
b Muntu wubwiri mu masumu ma manene lendi baka lubakusu mu buku dia Bâ mu nsayi ntangu zazansoni!, timoko 57 diambu 1-3 na mu timoko tie na mutu-diambu “Tala kwa ku matu” mu Nzo ya Zangama ya Munkengi ya novembre 2020, bin. 27-29, par. 12-17.
c NSASA YA TIFWANI: Mpangi ya bakala yita tanga verse ya tilumbu mu pari, Bibila kata tanga mu ntangu yi bahumaka mu dia, mpe mu nkokela ku lukutakanu kena lwa ha kati dia lumingu.
