Bibuti biani biakatuka ku Estonie mu ntangu ya Muzingu wa nzole wa wunene wa nza, mpe baye bêla ku Allemagne ku nabutukila. Ni mu ntangu yîna babatika mu kubama mu kwe bâ ku Canada. Nzo’eto ya ntete, yeri penepene na Ottawa, ku Canada, nzo yeri yi balenga mpemba mweri bêlaka mpe nsusu. Nguria bamputu tweri, kâ mbo tweri vulu diaka meki mu pari.

Lumbu timosi, Mbangi za Yehova zatangila nguri’ani Nzabukusu 21:3, 4. Misamu mi kawâ miatomo mu simba mutima, buna wabatika mu dila. Mbutu ya matieleka yakula, mpe nguri’ani na tata’ani basa nsobolo tii ku bateme.

Bibuti biani ka batomo’â zaba Anglais ko, matieleka mu bunsungu beri ma bongelaka. Vula-vula bilumbu bia samedi, ni bu sa ti mpimpa yayansoni kayôkese mu sala ku fonderie ya nickel ku Sudbury, ku Ontario, tata’ani mbo keri nataka mpangi’ani ya yikento na meno ku tisalu tia samuna. Mpe tumingu twatwansoni mbo tweri longokaka Nzo ya Zangama ya Munkengi mu kanda. Tata’ani na nguri’ani batomo zakasa luzolo lwa Nzambi mu mutima’ani. Buna wakuntuma mu tihana kwe Yehova mu 1956 bu ndieri na mvula 10. Luzolo lwawu lwa ngolo mu Yehova lwakungana ngolo mu luzingu lwani.

Bu nayizi baka Bac, nayizi bâ na mabanza yeko-yeko. Mbo ndieri banzaka ti tala ti ndizi bâ mupasuri-nzila, ka naketi’â bâ na mbongo zazingi ko mu lungisa kani diani dia kota mupepe na dia sa nzietolo mu nsi zazingi. Nayizi baka tisalu ku chaîne yimosi ya radio ku ndieri sikilaka mizike; tisalu tio tia ndieri zoloko. Kâ mu nkokela ndieri salaka, buna ka ndieri’â vulu bâka ku tukutakanu ko, mpe mbo ndieri yôkesaka ntangu na bantu balembo zolo Nzambi. Kâ, ha manima ngindu’ani yi balonga mu Bibila yakuntuma mu sa nsobolo.

Naye bâ ku Oshawa, ku Ontario. Ni kûna naye bwabana na Ray Norman, na tibusi tiandi Lesli, mpe na mipasuri-nzila miakaka. Babansoni batomo kumbwana. Bu ndieri monaka nsayi yeri nawu, nayizi dinga mu vutu taluzula makani mani. Bakuntindisa mu sala tisalu tia mupasuri-nzila, mpe nayizi batika tisalu tio mu septembre 1966. Mu nsayi ndieri, mpe luzingu lwa mbote lweri nani. Kâ, misamu mia nzitukulu miaketi sobesa luzingu lwani mieri kunkêlaka.

Bu ndieri ku lycée, nafulusa formilere mu sala ku Betele ya Toronto, ku Canada. Ha manima, bu ndieri mupasuri-nzila, bakuntikisa mu yôkesa mvula 4 mu sala ku Betele. Kâ, Lesli yandi ndieri tomo zoloko, mpe mbo ndieri tînaka mu lembo vutu mu mona tala ti ntamburi mu kwenda ku Betele. Bu namana sa tusambulu twa tula twa ngolo, nayizi tambula mbila yi bakuntâ ku Betele, mpe nahana mbote za mansukina kwe Lesli na tiari tiatiansoni.

Ku Betele, mbo ndieri salaka ku basukurilaka binkuti, mpe ha manima nayizi bâ secrétaire. Mu ntangu yo kwa, Lesli wayizi bâ mupasuri-nzila wa wunene ku Gatineau, ku Québec. Mbo ndieri vulu tiyulaka nti keri saka, mpe tala ti nzengolo ya mbote nabonga. Ha manima nayizi mona musamu wumosi wa nzitukulu. Bayizi tikisa Ray, nkazi ya Lesli ku Betele. Chambre yimosi tweri bêlaka! Buna nayizi bâ na lenda dia kârisa tindiku tiani na Lesli. Tayizi kwelana mu tilumbu tia 27 février 1971, tieri tilumbu tia mansukina tia mvula yà zi nafweti sala ku Betele.

Meno na Lesli batutambika mu timvuka tia lumputu ku Québec. Ha manima ma mwa mivu, nayizi vutu yituku bu bakuntikisa mu sala tisalu tia munkengi wa tizunga bu ndieri na mvula 28. Mbo ndieri timonaka wa fioti, mpe mbo ndieri banzaka ti ka meno’â ko nafwanakana mu sala tisalu tio, kâ, misamu mie mu Yeremi 1:7, 8 miatomo kuntindisa. Lesli bala ba accidents kasa mu kaminio, mpe mpasi weri kwe yandi mu baka tolo. Buna, mbo tweri banzaka ti mbo waketi bâ musamu wa mpasi kwe beto mu sala tisalu tia tizunga. Kâ, watâ ti: “Tala ti Yehova tu tikisi mu sa tima, ngano ka tufweti’â tayêla ko mu sa tio?” Tayizi tambula tisalu tio, mpe tasala mvula 17 mu tisalu tia tizunga.

Bisalu biabingi bieri nani bu ndieri munkengi wa tizunga, mpe ka ndieri’â vulu yôkesaka ntangu na Lesli ko. Malongi makaka nafweti longoka. Tilumbu timosi tia lundi, basona ha mwelo’eto. Ka tamona muntu ko, kâ tamona titunga tieri na mulele wa table, mbutu, fromage, mampa, mbwata ya vinu, verre, na mukanda walembo bâ na nkumbu weri tâka: “Yenda zeba na mukento’aku.” Tilumbu tia mbote tieri, na mwini. Kâ natêla Lesli ti nafweti kubama mu bungu dia binzonzi bi naketi sa, mpe ka naketi’â bâ na lenda ko dia duka. Wabakula, kâ mwa tiari tieri nandi. Bu nazakala ha biro diani, ngindu’ani yabatika mu kunsemba. Nadimbitila mu Bisi-Efeze 5:25, 28. Nabanza ti Yehova verse yo kasarila mu kumbambula ti mfweti kipaka mbanzulu za mukento’ani. Bu namana sambila, natâ kwe Lesli: “Toko;” nsayi yamubaka. Tayenda ku mbuka yimosi ya toma ha ndeko mamba, tayala mulele wa table, mpe tayôkesa tilumbu tia nguria tia toma beto bole.

Nsayi yayingi tabaka mu tisalu tia tizunga, mpe mbuka zazingi tasala tisalu tio, tûka ku  Colombie-Britannique tii ku Terre-Neuve. Nsatu’ani ya sa nzietolo yalungana. Nabanza mu sa Lukolo lwa Galade, kâ ka ndieri’â na nsatu ko ya bâ misionere ku nsi ya nzenza. Mbo ndieri banzaka ti ka nabâ muntu wufwanakane ko mu bâ misionere. Mbo ndieri tînaka mpe batutambika ku nsi ya ku Afrique yeri na timbevo peleko muzingu. Mu nsayi ndieri ku mbuka yi nabâ.

Mu 1992, bu bahana Mbangi za Yehova nzila mu vutu sala tisalu tiawu ku nsi zakaka za URSS, bayizi tu yula tala ti mbo tweri zoloko mu kwe bâ bamisionere ku Estonie. Tayizi yituku, kâ tasambirila musamu wo. Buna tayizi vutu tâ: ‘Tala ti Yehova tu tikisi mu sa tima, ngano ka tufweti’â tayêla mu sa tio ko?’ Tatambula. Mpe nabanza ti: ‘Yeka, ka tuta kwenda ku Afrique ko.’

Ho nkatika bendo tabatika mu longoka zu dia Estonien. Ha manima ma ngonda zole ku nsi yo, bayizi tu lomba mu sala tisalu tia tizunga. Bimvuka na bikunku 46 tafweti tala ku nsi zitatu ze penepene na Mer Baltique na ku Kaliningrad, ku Russie. Mbo weri zolo tâka ti tafweti longoka fioti zu dia Letton, dia Lituanien na Russe. Musamu wa mpasi weri. Kâ, ndiku zeto nsayi yeri nawu mu ngolo zi tweri sarilaka, mpe mbo beri tu bakisaka. Mu 1999, bayizi zibula filiale ku Estonie, mpe nayizi bâ mu komite na Toomas Edur , Lembit Reile, mpe na Tommi Kauko.

Tayizi zaba Mbangi za Yehova zazingi zi banata mu ngolo ku Sibérie. Ntono mpasi zi beri ba potesaka ku boloko, ni bu sa ti bayizi ba hambasa na makanda mawu, ka babâ na diki ko, mpe ka beri’â mu tiari ko. Balunda nsayi’awu na luhemo lwawu mu tisalu tia samuna. Bifwani biawu biatubakisa mu mona ti tulendi korela, mpe tulendi bâ mu nsayi mu ntangu za mpasi.

Mivu miamingi tasala, mpe bilumbu bia fioti kwa tabonga mu wuma, buna Lesli wayizi tomo fwatika. Ka tayizi’â toko bakula ko ti tala ti wa nguria wa fwatika weri ni mu bungu ti timbevo tifwatikisaka tieri nandi, ti batâka nkumbu fibromyalgie. Buna tayizi tomo dinga mu kâla ku Canada. Bu batutikisa ku lukolo lwa mpangi za Komite ya filiale na bakento bawu ku mumvuka wa Patterson, ku New York, ku États-Unis, mbo ndieri banzaka ti ka taketi’â kwenda ko. Kâ, bu tamana sa tusambulu twa ngolo, tatambula. Yehova wasakumuna nzengolo’eto. Ni ku lukolo lo babukila Lesli mu mpila yamudelakana. Buna, tayizi kârila tisalu tieto na ngolo zazansoni.

Tilumbu timosi mu nkokela mu 2008, bu takâla ku Estonie, nabaka mbila ya siège mondial mu telefone, mpe batuyula tala ti mbo taketi tambula mu kwenda ku RDC. Natomo yituku, nsungula wafwanakana ti nahana mvutu mu tilumbu tieri landaka. Ka natoko’â wa zonzela kwe Lesli ko mu bungu ti nazaba ti ka keti’â bwa tolo ko mu mpimpa. Kani wabêla bo, ni meno nalembo seka mu bungu ti mbo ndieri sambilaka mu bungu dia misamu mi ndieri tînaka ku Afrique.

 Tilumbu tialanda, bu natêla wo Lesli, tatâ ti: “Yehova tu tikisi mu kwenda ku Afrique. Bwe tuzabiri ti ka tulenda ko, mpe ka tubaka ndandu ko tala ti ka tuyêlele’â ko?” Buna, ha manima ma mvula 16 ku Estonie, tayenda mu Kinshasa, ku RDC. Jardin ya toma, mpe ya dzuna yeri ku Betele ya kûna. Mu bima bia ntete bia tûla Lesli mu chambre’eto mweri na karte yi kalunda tûka bu tweri bêlaka ku Canada. Mu karte yo batsoneka: “Bâ mu nsayi ku mbuka yi wena.” Bu tamana bwabana na bampangi, bu tatwarisa ndongokolo za Bibila, mpe bu tamona nsayi ya sala tisalu tia timisionere, nsayi’eto yayizi kula. Ha manima, tayizi bwa bweso bwa tala nsi 13 zakaka ku Afrique. Buna, tayizi bâ na lenda dia mona bantu ba swaswana mpe ba nzitukulu. Bunkuta bweri nani ku mbatukulu bwayizi wa, mpe tayizi tonda Yehova bu katutambika ku Afrique mu sala tisalu tiandi.

Ku RDC, mbo beri tu hanaka bidia bia swaswana, ntiana bitîna, bi ndieri banzaka ti ka tulendi’â tadia bio ko. Kâ bu tweri monaka ti mpangi zeto bia beri zoloko, tayêla mu dia bio, mpe tazolo bio.

Tayizi sa nzietolo ku este ya RDC mu bakisa bampangi mu timpeve na mu tinsuni. Ku tizunga tio, bantu beri na mata beri kotelaka mahata, mpe beri mwisaka bakento na bala mpasi. Mpangi zazingi zalembo bâ na bima bia tinsuni bia fwanana. Kâ, tivuvu tiawu mu mvumbukulu ya ba fwa, luzolo lwawu mu Yehova, na kwikama kwawu kwe organizasio ya Yehova biatomo tu simba mutima. Tifwani tiawu tiatutuma mu vutu taluzula mpila yi tusarilaka Yehova na mu yika timinu tieto ngolo. Mpangi zakaka zayizi hombesa nzo na bima bi beri kunaka. Nayizi bakula ti bima bia tinsuni bilendi zimbakana mu ntinu, mpe namona ti bimvwama bia timpeve nguria ntalu biena. Ntono misamu mia nguria mpasi, bampangi ka beri’â vulu niongaka ko. Bifu biawu biatutindisa mu telamana misamu mieto na bimbevo bieto na butindi bwabwansoni.

Musamu wakaka wa nzitukulu watula. Batulomba mu kwenda ku Betele ya Hong Kong. Ka tweri’â banzaka ko ti lumbu mbo taketi bêla ku Asie! Kâ, bu tamana mona koko kwa luzolo kwa Yehova mu madema meto mamansoni, tatambula ndombolo yo.  Mu 2013, na mansangaza mu meso, tasisa ndiku zeto na bima bia toma bia ku Afrique, mpe ka tazaba ko ka nti bieri tu kêlaka ku matu.

Misamu mia nguria mia soba mieri bu tayenda ku Hong Kong, mu bungu ti bantu babingi mpe ba mu nza yayansoni beri ku mumvuka wo. Zu dia Chinois mpasi dieri kwe beto. Kâ, bampangi batomo tu bwana, mpe bidia bia kûna bia tatomo zolo. Bisalu mu ntinu bieri salamaka ku Betele, kâ, ntalu ya nzo mpe mu ntinu yeri nakaka. Buna, Timvuka titwarisaka tiabonga nzengolo ya ndwenga ya teka mbuka zazingi za filiale. Ntangu fioti ha manima, mu 2015, batutambika ku Corée du Sud, mpe tii lumbu ti ni kû tusarilaka. Kû, zu di bazonzaka mpasi diena, kâ lutindusu tu bakaka mu bungu ti, ni bu sa ti ngolo zazingi tufweti sa mu longoka dio, bampangi mbo bavulu tu têlaka ti ngolo zazingi tuta sarila mu zonza zu dia Coréen.

Ntangu zazansoni ka wubâka musamu wa fioti ko mu baka ndiku za môna, kâ tayizi longoka ti bu tubongaka nzengolo ya bâ ba ntete mu songela ndiambu, tulendi kulu longoka mu zaba bantu. Tayizi bakula ti luswaswanu ka lwena lwa nguria lwalwingi ko ha kati dia mpangi zeto, mpe Yehova watusala na lenda dia nzitukulu dia zibula mitima mieto na mu zolo ndiku zazingi.—2 Kor. 6:11.

Tayizi bakula ti tufweti tambula bantu buna Yehova bu kabatamburilaka, mpe tayizi bakula ti tufweti dinga bidimbu bisongelaka ti Yehova beto kazoloko, mpe beto katwarisaka. Bu tweri bâka ba nôka, peleko bu tweri tiyulaka tala ti bampangi beto beri tambulaka, mbo tweri tangaka karte zeri tu tindisaka, peleko mikanda mia tu tambikila bandiku. Yehova wahanina tusambulu tweto mvutu, watusongela luzolo, mpe watuyika ngolo.

Mvula ziyôkele, Lesli na meno tayizi longoka mfunu ya yôkesaka ntangu tintwari, ni bu sa ti tisalu tiatingi tie neto. Tayizi longoka mfunu ya sehaka makuba meto, nsungula bu tulongokaka zu dia môna. Mpe mpimpa zazansoni, mbo tubanzaka tima ti tuzololo ti tulendi tondela Yehova.

Wa matieleka, mbo ndieri banzaka ti ka naketi’â lenda ko mu bâ misionere, peleko mu bêla ku nsi zakaka. Kâ, nayizi mona nsayi mu longoka ka bwe tulendi lendela misamu miamiansoni na lubakusu lwa Yehova. Mbo nita bambukila misamu mia tâ mbikuri Yeremi: ‘Yehova wakundebele.’ (Yer. 20:7) Wa matieleka, wayizi tu songela misamu miamingi mia nzitukulu mpe mia nsayi, mpe watuheni tusakumunu mu mpila ya nzitukulu; wayizi lungisa mpe nsatu’ani ya sa nzietolo mu mupepe. Tayizi sa nzietolo mu mupepe mu bizunga biabingi bi nalembo banza bu ndieri mwana fioti, nayizi tala filiale mu continents za 5. Mu mbuka zazansoni zi tasarila, nayizi tomo zolo lubakusu na nsatu yeri na Lesli ya sala.

Mbo tweri kwama bambukilaka mu bungu dia nani mpe mu bungu dia nti tweri silaka mio miamiansoni. Tusakumunu tu tubakaka lumbu ti mwa nsunga kwa yena ya luzingu lwa ntangu zazansoni lu tubaka mu ntangu Yehova yi kazibula koko kwandi mpe yi kalungisa nsatu za bivangu biabiansoni.”—Mik. 145:16.