1-2. Ntia musamu wusaka ti tataluzula mukanda wa Nzabukusu?

 NGANO nge beka têla mu tala foto za muntu wakaka? Bu ta kwe za tari mbo ta vulu kwe mone bidiri bia bantu ba lembolo zaba. Kâ foto ye kô yita ku bonga mutima. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti tidiri tiaku tie mô. Bu ta kwe ya tari, mbo ta dinga mu bambukila ntangu yi babaka foto yo, mpe na mbuka yi lwabâ. Mbo ta dinga mpe mu bambukila bantu bakaka bê mu foto yo. Foto yo nkatika nsasa yena kwe nge.

² Mukanda wa Nzabukusu wena ntiana foto yo. Mu bungu dia nti? Tulendi tâ mu bungu dia misamu miole. Wa ntete, mukanda wo wa Bibila mu bungu dia beto batsoneka wo. Mu verse ya ntete, mbo tutangaka ebu: ‘Nzabukusu ya Yezu Kristo ya mu hana Nzambi, mu songela kwe bisari biandi, mio mifweti kwiza [ntamana].’ (Nza. 1:1) Buna, misamu mi batsoneka mu mukanda wo ka batsoneka mio ko mu bungu dia bantu babansoni, kâ mu bungu dia beto twe bisari bia Nzambi. Bu twena kanda dia Nzambi, ka tufweti’â tayitukuku ko bu tukwizi bakulaka ti mbo tusalaka mu ndungananu za mbikululu ze mu mukanda wa Nzabukusu. Mu ntelo yakaka, mu kati dia “foto twena.”

3-4. Mbikululu ze mu Nzabukusu mu ntia ntangu zaketi lungana, mpe nti tufweti sa mu bungu dia mbikululu zo?

³ Musamu wa nzole mbo wutarilaka ntangu yi lungana mbikululu zo. Ntumwa Za wazonzela ntangu yo bu katâ ti: “Mu nzila ya mpeve santu, nayizi bâ mu tilumbu tia Mfumu.” (Nza. 1:10, NWT) Za bu katsoneka misamu mi  mu 96 M.B., “tilumbu tia Mfumu” ka tiatibatikila ko. (Mat. 25:14, 19; Like 19:12) Kâ tintwari na mbikululu za Bibila, tilumbu tio tiabatika mu 1914 mu ntangu Yezu yi kayizi bâ Mutinu ku mazulu. Tûka muvu wo, mbikululu ze mu Nzabukusu, zitariri kanda dia Nzambi, zabatika mu lungana. Wa matieleka, lumbu ti “mu tilumbu tia Mfumu” twena!

⁴ Mu bungu ti mu ntangu yo ya nzitukulu twena, ni beto tufweti tomo taluzula malongi me mu Nzabukusu 1:3 yitêle ti: ‘Bweso bwandi wô tanga mu zu dia tumbu na bô bawâ misamu mia mbikululu yi, na bakêla mio miatsonama mô, mu bungu ti ntangu yibesane.’ Diangana, tufweti ‘tanga mu zu dia tumbu,’ tufweti ‘wâ misamu mia mbikululu yi,’ mpe tufweti ‘kêla’ mio miatsonama mô. Ntia misamu tufweti kêla peleko tufweti tumamana?

5. Bwe mukanda wa Nzabukusu wusongelaka mfunu ya sa ti Yehova katambula nsambululu’eto?

⁵ Mu tikapu tia ntete tia Nzabukusu, mbo tulongokaka ti misamu miyôkaka mu bimvuka Yezu mia katomono zaba. (Nza. 1:12-16, 20; 2:1) Yezu wasongela ti misamu miango mia kazebi mu nsangu zi katambika kwe bimvuka bia 7 bia ku Azi Mineure. Mu nsangu zo, wahana lubakusu kwe Bakristo ba mu mbandu ya ntete mu sa ti Yehova katambula nsambululu’awu. Nsangu zo mbo zitarilaka kanda dia Nzambi lumbu ti. Ntia malongi tuta baka? Mfumu’eto Yezu Kristo, zebi tala ti tindiku tia mbote tie neto na Yehova. Mbo katutwarisaka mpe mbo katukengerelaka; misamu miamiansoni mia kamonaka. Zebi ka nti tufweti sa ngatu Yehova katutambula. Ngano ntia lutwalusu kahana lu tufweti landa lumbu ti?

6. a) Ntiana bu ta wa songela Nzabukusu 2:3, 4, ntia musamu wa nguri weri mu timvuka tia Efeze? b) Ngano ntia malongi tuta baka?

⁶ Tanga Nzabukusu 2:3, 4. Luzolo lweri neto mu bungu dia Yehova ha mbatukulu ka tufweti’â tahombesa lo ko. Nsangu za tambika Yezu kwe timvuka tia Efeze zasongela ti bakorela mpe batatamana mu sarila Yehova ntono misamu mia mpasi. Ni bu sa ti ni bo basarila, bayizi hombesa luzolo lweri nawu ha mbatukulu. Wafwanakana ti bavutu yika luzolo lwawu ngolo​—tala ti kâni, ka baketi’â tambula nsambululu’awu ko. Mpila mosi mpe lumbu ti, ka tufweti’â kwa takorelaka ko. Tufweti korelaka na mabanza ma delakana. Nzambi’eto mbo kazoloko misamu mi tuyirikaka, kâ mpe na misamu mitutumaka mu yirika mio. Misamu mitutumaka mfunu miena kwe Yandi, mu bungu ti zololo ti nsambululu’eto yasikamanaka mu luzolo lwa ngolo lwe neto mu Yandi na mu tonda ku tumutondaka.​—Bin. 16:2; Mak. 12:29, 30.

7. a) Ntiana bu ta wa songela Nzabukusu 3:1-3, ntia musamu Yezu kamona mu timvuka tia Sarde? b) Nti tufweti sa?

⁷ Tanga Nzabukusu 3:1-3. Tufweti tatamana mu bâ na meso ma tia. Mu timvuka tia Sarde musamu wakaka weri nawu. Ni bu sa ti timpeve tia ngolo tieri nawu mu ntama, bayizi peta mu tisalu tia Nzambi. Ntiangu Yezu kabatêla bavumbuka. Ntia ndwengosolo tuta baka? Wa matieleka, Yehova ka zimbakana tisalu tieto ko. (Ebr. 6:10) Kâ, ka tufweti’â tasikamana kwa ko mu mio mi tayirika mu tisalu tia  Yehova mu ntama. Ni bu sa ti misamu miamingi mitukanzakasaka lumbu ti, tufweti tatamana mu bâ na tisalu tiatingi mu tisalu tia Mfumu, mu tatamana mu bâ na meso ma tia tii ku nsuka.​—1 Kor. 15:58; Mat. 24:13; Mak. 13:33.

8. Ntia malongi tuta baka mu misamu mi batâ kwe timvuka tia Lawodise mie mu Nzabukusu 3:15-17?

⁸ Tanga Nzabukusu 3:15-17. Tufweti bâ na luhemo, mpe tufweti hana mutima’eto wawansoni mu nsambululu’eto. Nsangu za hana Yezu kwe timvuka tia Lawodise mbo zeri songelaka ti musamu wakaka weri nawu. Lungolobi (tiédeur) lweri nawu mu nsambululu’awu. Mu bungu ti ka beri’â na lwaka ko, Yezu wabatêla ti mu mpasi mpe mu tiari beri. Wafwanakana basongela luhemo lwalwingi mu bungu dia Yehova na mu bungu dia nsambululu’andi. (Nza. 3:19) Ntia malongi tuta baka? Tala ti ka tusiri’â na luhemo lwalwingi ko, tufweti sarila ngolo mu tondaka Yehova mu bungu dia bimvwama bia timpeve bie neto. (Nza. 3:18) Kani kabwe, ka tuzololo’â ko ti luzingu lwa nienze lwatukabakasa, mpe lwasa ti tatûla misamu mia timpeve ku manima.

9. Ntiana bu ta wa songela nsangu za hana Yezu kwe Bakristo ba ku Pergame na ba ku Tiatire, ntia musamu tufweti sila keba?

⁹ Tufweti losa ndongosolo za ba-aposta. Yezu wasemba bantu bakaka beri mu timvuka tia Pergame beri singasaka tihambula na sekte. (Nza. 2:14-16) Wasîka bantu beri mu timvuka tia Tiatire balembo kota misamu mia ndilu mia Satana, mpe wabatindisa mu simbirila matieleka. (Nza. 2:24-26) Bakristo beri lembo ngolo mu timpeve batambula ndongosolo za bungungu, mpe wafwanakana ti basoba mabanza. Mu bwe musamu wo wuta tu tarila? Tufweti losa ndongosolo zazansoni zitelamanaka mbanzulu za Yehova. Ba-aposta balendi songela ti Nzambi batumamanaka, kâ ka babikaka ko ti ngolo za Nzambi zasala mu bawu. (2 Tim. 3:5) Musamu wa fioti wena mu zaba na mu losa ndongosolo za bungungu tala ti Zu dia Nzambi tutomo longokaka.​—2 Tim. 3:14-17; Yude 3, 4.

10. Ntia malongi tulendi baka mu mio mia tâ Yezu kwe timvuka tia Pergame na tia Tiatire?

¹⁰ Tufweti losa mpila zazansoni za bunsuza. Musamu wakaka weri mu timvuka tia Pergame na tia Tiatire. Yezu wasemba  bantu bakaka beri mu bimvuka bio mu bungu ti ka balosa bunsuza ko. (Nza. 2:14, 20) Ntia malongi tuta baka? Ni bu sa ti tûka ntama tusarilaka Yehova, mpe madema mamingi me neto lumbu ti, ka tufweti’â tabanzaka ko ti Yehova mbo katuhana nzila ya sa bunsuza. (1 Sam. 15:22; 1 Pi. 2:16) Tima ti kakêlaka kwe beto, ni mu tatamana mu singasa mitieno miandi mia ndiatulu ni bu sa ti ndiatulu ya nza yi beba kwa yisimbiri.​—Efz. 6:11-13.

11. Ngano nti tulongekele tii ha titini ti? (Tala kaku tie na mutu-diambu “ Malongi kwe beto lumbu ti.”)

¹¹ Ha titini ti tweka, ngano ntia malongi tubakiri mu bukufi? Tumweni ti mfunu wena mu sa ti Yehova katambula nsambululu’eto. Tala ti tuyirikiri musamu wuta sa ti Yehova ka vutuandi katambula nsambululu’eto, tufweti kulu sarila ngolo mu tomesa misamu. (Nza. 2:5, 16; 3:3, 16) Yezu wazonzela tima tiakaka mu nsangu zandi zi kahana kwe bimvuka. Ngano tima tiango ni nti?

12. Ntia misamu Yezu katâ kwe mpangi za timvuka tia Simirine na tia Filadelefi mita tu tarila lumbu ti? (Nzabukusu 2:10)

¹² Bwawu bu tataluzuleno nsangu za hana Yezu kwe timvuka tia Simirine na tia Filadelefi. Watâ kwe Bakristo bo, ka babândi na bunkuta mu bwabana na nkwamusu, mu bungu ti tifu tiawu tia kwikama mbo baketi tia senda. (Tanga Nzabukusu 2:10; 3:10) Ngano ntia malongi tuta baka lumbu ti? Tufweti zaba ti nkwamusu mbo zitula, mpe tufweti bâ ba kubama mu korela zo. (Mat. 24:9, 13; 2 Kor. 12:10) Mu bungu dia nti we mfunu mu bambukilaka musamu wo?

13-14. Bwe misamu mi bazonzelaka mu Nzabukusu 12 mitarilaka kanda dia Nzambi?

¹³ Mukanda wa Nzabukusu mbo wutâka ti kanda dia Nzambi mbo bakwamisa dio mu ntangu ya beto​—mu “tilumbu tia Mfumu.” Nzabukusu 12 mbo yitâka ti buna kwa bu batûla Timfumu tia Nzambi, muzingu wadituka ku mazulu. Mikayele​—Yezu Kristo—​na mbazi zandi, banwanisa Satana na bademo bandi. (Nza. 12:7, 8) Buna, mbeni zo za Nzambi banunga zo, balosa zo ha mutoto, mpe zanata mpasi zazingi ha mutoto. (Nza. 12:9, 12) Kâ, musamu wo ntia nsobolo wanata kwe kanda dia Nzambi?

¹⁴ Mukanda wa Nzabukusu mbo wututêlaka ka bwe Satana kasa ha manima. Ka sâla na nswa ko wa kâla ku mazulu, buna mbo kanwanisaka bisari bia tumbu bia Nzambi ha mutoto. Bisari bio mbo bimonekesaka Timfumu tia Nzambi, mpe mbo bitâka timbangi mu nkumbu ya Yezu. (Nza. 12:17; 2 Kor. 5:20; Efz. 6:19, 20) Ngano bwe mbikululu yo yalunganana?

15. Mbangi zole zi bazonzelaka mu Nzabukusu 11 ni banani, mpe nti biabaturila?

 ¹⁵ Satana watuma mbeni za Nzambi mu kwamisa mpangi za tumbu zeri twarisaka tisalu tia samuna tia Timfumu. Mpangi zo mbo zimonekesaka “mbangi zole” zi bahonda zi bazonzelaka mu mukanda wa Nzabukusu. * (Nza. 11:3, 7-11) Mu 1918, mpangi za 8 bafundisa bu babakwikisila misamu, mpe muna muntu bamuzengela boloko dia ntangu yayingi. Bantu babingi beri banzaka ti tisalu tia mpangi zo za tumbu tiasuka.

16. Ntia musamu wa nzitukulu wayôka mu 1919, kâ tûka ntangu yo, Satana nti kata tatamana mu sa?

¹⁶ Mbikululu ye mu Nzabukusu 11 mbo yitâka mpe ti “mbangi zole” mbo zivumbuka kwe ba fwa ha manima ma mwa ntangu. Mbikululu yo yalungana mu mpila ya nzitukulu; mvula yimosi ka yatilungila ko tûka bu batûla mpangi zo ku boloko. Ku mbatukulu ya muvu wa 1919, mpangi zo zaduka ku boloko, mpe ha manima ka bayizi’â vutu ba fundisa ko mu misamu mi babakwikisila. Ho nkatika bendo, mpangi zo zayizi kârila tisalu tiawu​—tisalu tia Timfumu. Kâ, musamu wo ka wasa ko ti Satana kabika mu kwamisa kanda dia Nzambi. Tûka ntangu yo, Satana mbo kabulumunaka “nzari” ya nkwamusu kwe kanda dia Nzambi. (Nza. 12:15) Wa matieleka, muna muntu mu beto fweti bâ na tifu tia korela na timinu.—​Nza. 13:10.

17. Ntia lubakusu lu balembo kekolo kanda dia Nzambi diabaka, ni bu sa ti Satana mbo keri ba kwamisaka?

¹⁷ Nzabukusu 12 mbo yitâka ti kanda dia Nzambi mbo dibaka lubakusu mu mpila yi balembo kekolo. Mukanda wa Nzabukusu mbo wubangulaka ti mutoto mbo wumina “nzari” ya nkwamusu. (Nza. 12:16) Musamu ni wo wayôka. Ntangu zakaka bima bia nguria bia sikama bia mu nza ya Satana, ntiana bamfundisi, biayizi bakisa kanda dia Nzambi. Mbala zazingi bisari bia Yehova biayizi nunga ku nzo za mfundusu, mpe bayizi ba hana mwa timpwanza. Bwe bayizi sarila timpwanza tio? Bayizi sarila bweso bwabwansoni bwamoneka mu sala tisalu  tia ba hana Yehova. (1 Kor. 16:9) Ngano ntia tisalu tieri?

18. Mu ntangu yi ya mansukina, tisalu tieto tia ntete ni tie?

¹⁸ Yezu wabikula ti kanda diandi mbo diaketi zonzela nsangu za mbote za Timfumu tia Nzambi ha mutoto wawansoni, ntete nsuka yatula. (Mat. 24:14) Bu basamunaka, mbo babakaka lubakusu lwa bambazi, peleko lwa mbazi yi batâka ti ‘nsangu za mbote za mankululu zeri nandi, mu samuna zo kwe bô bê ha mutoto, ku nsi zazansoni, kwe mawa, kwe mazu, na kwe makanda mamansoni.’​—Nza. 14:6.

19. Bô bazololo Yehova ntia nsangu zakaka bafweti samuna?

¹⁹ Kanda dia Nzambi ka diena kwa na tisalu tia zonzelaka nsangu za mbote za Timfumu ko. Bafweti mpe yika moko mu tisalu tia bambazi ti bazonzelaka mu Nzabukusu 8 tii 10. Mbazi zo mbo zizonzelaka misamu mia mpasi miturila bantu balembo tambulaka Timfumu tia Nzambi. Buna, Mbangi za Yehova mbo zisamunaka nsangu za mfundusu zi bafwanakasaka na mvula ya matari mpe na tiya, zimonekesaka mfundusu za Nzambi kwe bima bia mbi bia nza yi ya Satana. (Nza. 8:7, 13) Bantu bafweti zaba ti nsuka ka yisiri’â mala ko ngatu basa nsobolo za zinene mu luzingu lwawu, mpe bavuka mu tilumbu Yehova ti kabaka nkesi. (Sof. 2:2, 3) Kâ, nsangu zo bantu babansoni ka batambulaka zo ko. Tufweti bâ na butindi mu samuna nsangu zo. Mu ntangu ya mpasi ziyôkele, nsangu za mfundusu za mansukina mbo zitomo bâ ngolo.​—Nza. 16:21.

20. Nti tutaluzula mu bimoko bia biole bita landa?

²⁰ Tufweti tumamana ‘misamu mie mu mbikululu yi’ mu bungu ti ndungananu ya misamu mi tutangaka mu mukanda wa Nzabukusu mbo yitutarilaka. (Nza. 1:3) Kâ, bwe tulendi korela nkwamusu na kwikama kwakwansoni, mpe tulendi tatamana mu samuna nsangu zo na butindi bwabwansoni? Mbo tubaka lutindusu mu misamu miole: wa ntete, mu mio mi tu têlaka mukanda wa Nzabukusu mu mbeni za Nzambi, mpe wa nzole, mu tusakumunu tu tubaka mu bilumbu bita kwiza tala ti tutatamane mu bâ ba kwikama. Mbo tutaluzula misamu mio mu bimoko bia biole bita landa.