Mu bungu dia nti muntu wu beri tâka “Tingandi” katâ ti mbo kaketi “vwanzakasa” fwa diandi bu kaketi kwela Rite? (Rite 4:1, 6)

Mu ntangu ya Bibila, bakala dia kwela bu dieri lembo sisaka mwana ha manima ma lufwa lwandi, biyuvu ebi bafweti bakila mvutu: Nti baketi sa mu bungu dia nsi zi kavwa? Ngano nkumbu ya kanda diandi mbo yaketi zimbakana mankululu? Musiku wa Mose mbo wutubakisaka mu baka mvutu.

Nti biaketi turila nsi za vwa muntu ha manima ma lufwa lwandi peleko, nti biaketi turila muntu wayizi bâ mputu mpe wateka nsi zandi? Mpangi peleko muntu wa kanda waketi sumba peleko wafweti kûla nsi zo. Buna nsi zo mbo zaketi sâla mu kanda.—Lev. 25:23-28; Lut. 27:8-11.

Bwe baketi sa ngatu kanda dia muntu wufwiri dialembo zimbakana? Mu nzila ya bunzari, peleko makwela na nzari ya mufwiri wa mukento, ntiana bu basa mu tinsamu tia Rite. Bakala diafweti kwela mufwiri wa mukento wa mpangi’andi mpe wafweti buta nandi mwana. Mwana wo mbo waketi bâ na nkumbu ya mpangi yo yafwa, mpe mbo kaketi biarila fwa diandi. Mpila yo ya luzolo mbo yeri saka ti bakipa mufwiri wa mukento.—Lub. 25:5-7; Mat. 22:23-28.

Tabongeno tifwani tia Naomi. Wakwela bakala dieri na nkumbu Elimeleke. Bakala dio na bala bawu ba bole ba babakala bu bafwa, ka kwa sâla muntu wa bakala ko waketi mu kipa. (Rite 1:1-5) Bu kakâla ku Yuda, Naomi watuma buko bwandi Rite mu lomba kwe Boaze kakûla peleko kasumba fwa dia kanda. Boaze muntu wa kanda wa penepene weri kwe Elimeleke. (Rite 2:1, 19, 20; 3:1-4) Kâ, Boaze wazaba ti muntu wakaka weri mu kanda weri penepene yôka yandi, wu batâka, “Tingandi,” mu Bibila. Buna, ni yandi wafweti bâ wa ntete mu bonga nzengolo ya kûla fwa dio peleko kâni.—Rite 3:9, 12, 13.

Ku mbatukulu, “Tingandi” wazolo mu bakisa. (Rite 4:1-4) Wazaba ti mbongo zazingi zafwanakana mu sumba fwa dio, kâ wazaba mpe ti Naomi ka vutu’â sâla na lenda ko dia buta mwana waketi biarila musitu wa Elimeleke. Musitu wo mbo baketi wa yika mu fwa dia Tingandi, mpe mbo kaketi wa bakila ndandu.

Kâ Tingandi wayizi soba mabanza bu kabakula ti wafweti kwela Rite. Watâ ti: ‘Ka ndendi’â nakûla wo ko, ntia navwanzakasa fwa diani.’ (Rite 4:5, 6) Mu bungu dia nti kasobela mabanza?

Tingandi peleko muntu wakaka bu waketi kwela Rite mpe bu baketi buta mwana wa bakala, mwana wo mbo waketi biarila fwa dia Elimeleke. Ngano bwe musamu wo waketi ‘vwanzakasala fwa’ dia Tingandi? Bibila ka ditâka wo ko, kâ wulendi bâ mu bungu dia misamu emi:

• Wa ntete, kampe mbo kaketi hombesa mbongo zi kaketi sarila mu sumba fwa mu bungu ti ka diaketi’â mu tabikila ko. Fwa dio mbo diaketi kwenda kwe mwana wa Rite.

• Wa nzole, mbo kaketi bâ na dema dia dikila na dia kipa Naomi na Rite.

• Wa ntatu, Rite bu kaketi buta bala bakaka na Tingandi, bala bô bafweti kabana fwa diandi na bala bandi babansoni.

• Wa yà, tala ti Tingandi keri’â na mwana wakaka ko, mwana waketi buta Rite mbo waketi biarila fwa dia Elimeleke na dia Tingandi. Buna mbo kaketi hombesa fwa diandi mu bungu ti mwana waketi dia biarila ka waketi’â lwata nkumbu’andi ko, kâ ya Elimeleke. Tingandi keri’â zoloko ko mu hombesa fwa diandi mu bakisa Naomi. Wabonga nzengolo ya hana luve lwandi kwe Boaze weri muntu weri landaka mu mulonga wa bantu beri na nswa wa sumba. Boaze wasila bo mu bungu ti mbo keri zoloko ti nkumbu ya muntu wafwa yasâla peleko yalama mu fwa diandi.—Rite 4:10.

Kampe, Tingandi nkumbu na fwa dia yandi beni kwa keri toko monaka. Bwimi bweri tumaka mbanzulu zandi. Kâ ni bu sa ti wasa miamiansoni mu kengerela nkumbu’andi, lumbu ti ka tuzebi’â misamu miamingi ko mitariri nkumbu yo. Wahombesa mpe bweso bwa nzitukulu bwa baka Boaze, bwa bâ mosi wa nkaka za Masiya, Yezu Kristo. Diangana Tingandi wabaka ndandu ya tiari mu bungu ti bwimi bwandi bwamutuma mu lembo bakisa muntu weri na nsatu lubakusu!—Mat. 1:5; Like 3:23, 32.