1. Ngano bibuti nti bazoloko mu bungu dia bala bawu?

 BIBUTI, tuzebi ti mbo luzoloko mu bakisa bala beno mu zaba na mu zolo Yehova. Kâ, ka tulendi’â tamona Nzambi ko. Bwe lendi bakisila bala baku mu mona ti Nzambi muntu wa matieleka wena na mu pusana kwe Yandi?—Zaki 4:8.

2. Ngano bibuti bwe bilendi longesela bifu bia Yehova kwe bala bawu?

² Mpila yimosi ya mfunu yi balendi bakisila bala mu pusana kwe Yehova ni mu longoka Bibila nawu. (2 Tim. 3:14-17) Kâ, Bibila mbo dizonzelaka mpila yakaka bala yi balendi longokela misamu mitariri Yehova. Mu buku dia Bingana, tata dimosi dibambulaka mwana’andi mu lembo zimbakana bifu bia Yehova bimonekaka mu ndiyilukulu. (Bin. 3:19-21) Mbo tutaluzula ka bwe bibuti bilendi sarila ndiyilukulu mu bakisa bala bawu mu longoka misamu mitariri bifu bia Yehova.

3. Ngano bibuti ntia lubakusu balendi hana kwe bala bawu?

³ Bibila ditêtele ti: “Bifu [bia Nzambi] bilembo monekaka mbo bitomo monekaka tûka ndiyilukulu ya nza, mu bungu ti mu bima bi kasala bimonekenaka.” (Rom. 1:20, NWT) Ntembe kâni, beno bibuti mbo luzoloko mu yôkesa ntangu ku mbazi na bala beno. Sarilakeno ntangu yo mu bakisa bala beno mu mona tintwari tie ha kati dia bima bia sala Yehova na bifu biandi bia nzitukulu. Buna, tataleno misamu mi lendi longoka bibuti mu tifwani tia Yezu.

4. Ngano Yezu bwe kasarila ndiyilukulu mu longesa milongoki miandi? (Like 12:24, 27-30)

 ⁴ Tala ka bwe Yezu kasarila ndiyilukulu mu longesa. Lumbu timosi, walomba kwe milongoki miandi mu taluzula nuni zi batâka nkumbu minganga na bifulu bi batâka nkumbu lis. (Tanga Like 12:24, 27-30.) Yezu lenda dieri nandi mu zonzela tibulu ni tibulu peleko tifulu ni tifulu. Kâ wasola mu zonzela nuni na tifulu tia tomo zaba milongoki miandi. Milongoki lenda dieri nawu dia mona minganga mieri pulumukaka ku zulu mitu miawu na bifulu bieri dukaka ku misitu. Ngano mu mabanza maku Yezu ta mona ta songela mulembo bu keri zonzelaka bima bio? Mpe ha manima nti kasa bu kamana zonzela bifwani bio? Walongesa malongi ma ngolo kwe milongoki miandi matariri tifu tia kaba na mbote ya Tata’awu dia ku mazulu: Yehova mbo kadikila, mpe mbo kalwikila bisari biandi bia kwikama ntiana bu kasaka kwe minganga na bifulu bia ku musitu.

5. Ntia bima bia sala Nzambi bibuti bilendi sarila mu longesa misamu mitariri Yehova kwe bala bawu?

⁵ Bibuti, ngano mbo lulanda tifwani tia Yezu mu mpila’eno ya longesela? Lulendi zonzela mwana’eno tima tia yirika Nzambi ti lutomo zoloko, ntiana tibulu peleko tifulu. Bu lukwe siri bo, banguleno ka nti tifwani ti luzonzela tilongesaka mu Yehova. Ha manima lulendi yula biyuvu kwe mwana’eno mu tibulu peleko mu tifulu ti kazoloko. Mbo katomo lu landa tala ti lusariri tifwani tia ndiyilukulu ti katomo zoloko mu zonzela bifu bia Yehova.

6. Nti tulendi longoka mu tifwani tia nguri ya Christopher?

⁶ Ngano bibuti bifweti yôkesa ntangu yayingi mu toko longoka tibulu peleko tifulu, ntete basongela ti bima bio bilendi longesa misamu mu Yehova? Kâni. Yezu ka hana mbangululu ya yila ko mu zonzela mpila yi dilaka minganga peleko mpila yi basarila bifulu bi batâka lis. Ni bu sa ti mwana’eno mbo wuzoloko mu longoka bima bia sala Yehova mu bula, ntangu zakaka tiyuvu timosi tilendi lunga mu mu bakisa mu bakula mabanza meno. Mpangi mosi ye na nkumbu Christopher mbo kabambukilaka bumwana bwandi mu mpila eyi: “Nguri’ani mbo keri vulu tâka mwa musamu mu tu bakisa mu mona nsayi ya bima bieri tu zungirilaka. Mu tifwani, bu tweri bâka penepene na miongo, mbo keri tâka: ‘Taleno ka bwe miongo mie mia minene mpe mia toma! Ngano Yehova kena wa nzitukulu ko?’ Peleko bu tweri bâka penepene na mubu mbo keri tâka: ‘Taleno ngolo za matuma! Ngano Nzambi kena na ngolo za nzitukulu ko?’” Christopher têle ti: “Biyuvu bio bia fioti kâ bia mfunu, mbo bieri tu tumaka mu banza.”

7. Bwe lulendi bakisila bala beno mu dimbitila mu ndiyilukulu?

⁷ Bala beno bu bata kwe kuri, lulendi tomo ba longesa mu tomo banza mu ndiyilukulu na mu baka malongi mu timuntu tia Yehova. Lulendi zonzela tima timosi tia sala Nzambi mpe lulendi yula bala beno: “Ngano tima tio, nti tita lu longesa mu Yehova?” Lulendi yituku mu mvutu za toma zi baluhana.—Mat. 21:16.

8. Ngano bibuti bia ku Israele ntia bweso bweri nawu bu beri saka nzietolo mu nzila?

⁸ Bibuti bia ku Israele biabaka ntumunu ya longesa bala bawu ntumunu za Yehova bu beri kwe yende mu nzila. (Lub. 11:19) Nzila zakaka za ku Israele mbo zeri nataka ku makanga. Buna, bala ba Israele lenda dieri nawu dia mona bibulu, nuni na bifulu biabingi. Makanda ma bala ba Israele bu meri saka nzietolo mu nzila zo, bibuti bweso bweri nawu bwa zonzela bima bia sala Yehova kwe bala  bawu. Beno bibuti, lumbu ti mpe bweso bwa mpila yo bwe neno mu sarila ndiyilukulu mu longesa bala beno. Tataleno ka bwe bibuti biakaka bisilaka bo.

9. Nti lendi longoka mu tifwani tia Punitha na Katya?

⁹ Nguri ye na nkumbu Punitha, bâka ku mumvuka wa wunene ku Inde têle ti: “Bu tukwe talaka kanda dieto ku mbuka ya hungama, mbo tubongelaka ntangu yo ntiana bweso bwa bakisa bala beto mu longoka bima bia nzitukulu bia sala Yehova. Mbo nimonaka ti bala bani mbo batomo bakulaka ndiyilukulu bu babâka mala na nzila zi vulu yôkelaka bantu na kaminio.” Bibuti, ntembe kâni bala beno ka bazimbakana ntangu ya mpila yo ko yi luyôkesa nawu. Katya mpangi ya yikento ya ku Moldavie, têle ti: “Misamu miamîngi mi nibambukilaka ni mi nayôkesa na bibuti biani ku mbuka ya hengama bu ndieri wa fioti. Mbo nitomo tondaka bu bakundongesa tûka bu ndieri wa fioti mu bongaka ntangu ya tomo taluzula bima bia sala Yehova na ya longoka bifu biandi mu nzila ya bima bio.”

10. Ngano bibuti nti bilendi sa tala ti ka bena na lenda ko dia kwenda ku mbuka ya hengama? (Tala kaku “ Lubakusu mu bungu dia bibuti.”)

¹⁰ Ngano nti lendi sa tala ti ka wena na lenda ko dia kwenda ku mbuka ya hengama? Amol, bâka mpe ku Inde, têle ti: “Ku mbuka yi nibêlaka, bibuti bifweti yôkesa ntangu yayingi ku tisalu, mpe nzietolo ya kwenda ku mbuka ya hengama yilendi bâ nguria ntalu. Kâ, lenda dibâka neto dia taluzula ndiyilukulu na dia zonzela bifu bia Yehova bu tukwendaka ku parke peleko tûka ku nzo za étages.” Bu lutomo kwe taluzuri, mbo lukwizi dzukula misamu miamingi mia ndiyilukulu mi lulendi zonzela kwe bala beno. (Mik. 104:24) Kampe mbo lumona nuni, bibulu bia fioti-fioti (insectes), miti, na bima biakaka. Karina, bâka ku Allemagne, têle ti: “Nguri’ani bifulu bia katomono zolo, buna bu ndieri ntwenia, mbo keri kunsongelaka  bifulu bia toma ntangu zazansoni zi tweri kwe zebe.” Bibuti, lulendi sarila video na mabuku ma organizasio’eto mazonzelaka ndiyilukulu mu longesa bala beno. Diangana, mu mbuka ni mbuka yi lwena, lulendi longesa bala beno mu taluzulaka bima bia sala Yehova. Bwawu bu tataluzuleno bifu bia Yehova bi lulendi zonzela kwe bala beno.

11. Bwe bibuti bilendi bakisila bala bawu mu mona luzolo lwa Yehova?

¹¹ Mu bakisa bala beno mu mona luzolo lwa Yehova, lulendi zonzela mpila ya mbote yi sarilaka bibulu biabîngi mu kipa bala bawu. (Mat. 23:37) Lulendi zonzela mpe bima bia swaswana bi tuzoloko mu ndiyilukulu. Karina, wu tutokolo zonzela, têle ti: “Bu tweri kwe zebaka, nguri’ani mbo keri kuntindisaka mu kangama na mu tala ka bwe muna tifulu tie tia swaswana, mpe ka bwe tulendi mwina luzolo lwa Yehova mu butoma bwawu. Mvula bu ziyôkele, tii lumbu ti mbo nitatamanaka mu taluzula bifulu—luswaswanu lwawu, mpila yi biena, na couleurs zawu. Mbo bitatamanaka mu kumbambula ti Yehova beto kazololo.”

12. Ngano bibuti bwe bilendi bakisila bala bawu mu mona ndwenga za Nzambi? (Mikunga 139:14) (Tala mpe tifwani.)

¹² Bakiseno bala beno mu mona ndwenga za Nzambi. Diangana, Yehova tomono tu yôka mu ndwenga. (Rom. 11:33) Mu tifwani, lulendi têla mwana’eno ka bwe mamba manakinaka ku zulu mu yirika matuti, mpe ka bwe wubêlaka musamu wa fioti kwe matuti mo mu soba mbuka. (Yobe 38:36, 37) Lulendi zonzela mpe mpila ya nzitukulu yi basarila nitu ya muntu. (Tanga Mikunga 139:14.) Taleno ka bwe tata die na nkumbu Vladimir kasila bo. Têle ti: “Lumbu timosi, mwana’eto wa bakala wayizi bwa mu velo’andi mpe walwala. Bilumbu fioti kwa ha manima, mputa’andi yawasa. Mukento’ani na meno tayizi mu bangurila ti Yehova wasala cellules zeto na lenda dia vutu yilama zawu beni. Tayizi mu têla ti musamu wo ka wubêlaka bo ko mu bima bi salaka bantu. Mu tifwani, kaminio ka yilendi’â yayilama yawu beni ko ha manima ma accident. Tifwani tio tiabakisa mwana’eto mu bakula ndwenga za Yehova.”

13. Bwe bibuti bilendi bakisila bala bawu mu mona ngolo za Nzambi? (Izaya 40:26)

 ¹³ Yehova mbo katulombaka mu nanguna meso meto ku zulu, na mu banza ka bwe ngolo zandi za nzitukulu zisaka ti mbwetete zabâ ha bibuka biawu. (Tanga Izaya 40:26.) Lulendi tindisa bala beno mu tala ku zulu na mu dimbitila. Mpangi ya yikento ye na nkumbu Tingting, yibâka ku Taïwan, têle misamu emi mi kata bambukila mia bumwana bwandi: “Lumbu timosi, nguri’ani wakunata ku mbuka ha hengama ku taye bêla mu bivula, mpe kûna tayizi tomo tala mazulu mu mpimpa mu bungu ti ka kweri’â mutsamina wa mumvuka ko. Mu ntangu yîna lwaka lweri nani mu bungu ti mbo ndieri tiyulaka tala ti mbo naketi bâ wa kwikama kwe Yehova, mu bungu ti bantu ba tweri kotaka kabakasa beri kunkabakasaka mu tumamana Yehova. Nguri’ani wakuntindisa mu banza mu ngolo za sarila Yehova mu sala mbwetete na mu bambuka ti lenda dieri nandi mu sarila ngolo zo mu kumbakisa mu telamana musamu ni musamu. Bu nayizi taluzula ndiyilukulu mu nzietolo yo, nayizi tomo yituku mu bungu ti nayizi tomo zaba Yehova, mpe nayika nzengolo’ani ngolo ya mu sarila.”

14. Bwe bibuti bilendi sarila ndiyilukulu mu bakisa bala bawu mu mona ti Yehova Nzambi ya nsayi yena?

¹⁴ Bima bia sala Yehova mbo bisongelaka nsayi ye nandi na tifu tiandi tia sehesa. Basiantifike bamona ti bibulu biabîngi mbo bivulu sakanaka, mu kati na nuni mpe na mbizi. (Yobe 40:20) Ngano bala beno beka seha bu beri talaka tibulu tieri sakanaka? Kampe beka mona mbuma yeri bulaka bale, peleko bala ba mbwa beri nwaninaka tima. Bu luvutu mona bala beno bata seha mu bungu dia nsaka za bibulu, ngano ka lulendi’â lwasarila bweso bo ko mu ba bambula ti Nzambi ya nsayi tusarilaka?—1 Tim. 1:11.

15. Nti bilendi bakisa bibuti mu zaba mbanzulu za bala bawu? (Bingana 20:5) (Tala mpe tifwani.)

¹⁵ Ntangu zakaka, wulendi bâ musamu wa mpasi kwe bibuti mu nata bala bawu mu zonzela misamu mita ba kwamisa. Tala ti misamu  ni bo miena kwe beno, kampe lufweti sarila ngolo mu dukisa mabanza ma bala beno. (Tanga Bingana 20:5.) Musamu wa fioti wubâka kwe bibuti biakaka mu sila bo bu bayôkesaka ntangu na bala bawu mu taluzula ndiyilukulu. Mu bungu dia nti? Tala ti lenda dio dibâka nawu ni mu bungu ti ka kubâka bima biabingi ko bikabakasaka bala na bibuti. Tata dimosi ku Taïwan, die na nkumbu Masahiko zonzele musamu wakaka: “Bu tudukaka na bala beto mu yôkesaka ntangu—mu zeba ku miongo peleko ha ndeko mamba—ka bavulu’â bâka na mabanza yeko-yeko ko. Buna, musamu wa fioti wubâka mu pusana kwe bawu na mu zaba misamu mie nawu.” Katya, wu tutokolo zonzela, têle: “Bu ndieri manisaka ku lukolo, nguri’ani mbo keri ku nataka ku parke yimosi ya toma. Ku mbuka yo ya dzuna, musamu wa fioti weri kwe meno mu mu têla misamu miayôka ku lukolo peleko mu mu zonzela lwaka lwani.”

16. Bwe makanda malendi dzunisina mutu mpe malendi sakanana bu mayôkesaka ntangu mu taluzula ndiyilukulu?

¹⁶ Bima bia sala Yehova bilendi bakisa mpe kanda mu dzunisa mutu na mu sakana ngatu luzolo lwa kanda lwavutu yikama ngolo. Bibila ditêle ti ntangu ye kô ya seha na ntangu ya dumuzuka. (Ekl. 3:1, 4, note, NWT.) Yehova wasala mbuka za toma ha mutoto, mu tulendi sila misamu mi tuzololo. Makanda mamingi mazoloko mu yôkesa ntangu ku hata, ku batwilaka bibulu, ku miongo peleko ha ndeko mamba. Bala bakaka mbo bazoloko mu dioka na mu sakana ku parke, mu tala bibulu peleko mu tsaba mu nto peleko mu mubu. Diangana bweso bwabwingi bwe neto bwa yôkesa ntangu ku mbazi kwe bima biabingi bia sala Yehova!

17. Mu bungu dia nti bibuti bifweti bakisila bala bawu mu mona nsayi mu bima bia sala Nzambi?

¹⁷ Mu nza ya môna ya Nzambi, bibuti na bala mbo batomo mona nsayi mu bima bia sala Yehova yôka bwawu bu. Ka tuvutu’â tîna bibulu ko ntiana lumbu ti, mpe bibulu ka bivutu’â tu tîna ko. (Iza. 11:6-9) Ntangu yi tubakila bima bio ndandu ka yibâ na lutangu ko. (Mik. 22:26) Kâ, bibuti ka lukêlandi kwa ntangu yo mu bakisa bala beno mu batika mu mona nsayi ya ndiyilukulu. Bu lusarila ndiyilukulu mu ba longesa misamu mitariri Yehova, ntembe kâni mbo bakwizi singasa musamu ewu wa tâ mutinu Davide: ‘Yehova! Ka kwena bisalu ko bifwanane na bia nge.’—Mik. 86:8.