1. Ngano Yehova ntia lutindusu katuhanaka?

LUZOLO lwa kwikama nguria mfunu lwena kwe Yehova. (Ozea 6:6) Mbo katutindisaka mu bongelaka lo ntiana Yandi. Mu nzila ya mbikuri Mika, Nzambi’eto mbo katulombaka mu zolo luzolo lwa kwikama. (Mika 6:8, note.) Kâ, ntete tazaba mu sarila luzolo lo, tufweti toko zaba ka bwe luta zolo tâ.

2. Ngano luzolo lwa kwikama ni nti?

² Ngano luzolo lwa kwikama ni nti? Mu mbangululu ya La Bible. Traduction du monde nouveau, mbo tumonaka ntelo yo mbala 230. Ngano bwe yita zolo tâ? Muntu wamana bâ na luzolo lwa kwikama, mbo katatamana mu zolo mpwana’andi, bu kakwe tatamane mu bâ nandi tintwari na kwikama kwakwansoni. Mbo bavulu sarilaka ntelo yo mu zonzela luzolo lwa Nzambi mu bantu, kâ balendi mpe ya sarila mu zonzela luzolo lu songasanaka bantu bawu na bawu. Yehova wena tifwani tiyôkele mu musamu wutariri luzolo lwa kwikama. Mu timoko ti mbo tumona ka bwe Yehova kasongelaka luzolo lwa kwikama kwe bantu, mu timoko tita landa mbo tumona ka bwe beto twe bisari bia Yehova tulendi landila tifwani tiandi mu songasana luzolo lwa kwikama beto na beto.

3. Ngano Yehova bwe katâ kwe Mose?

³ Ntangu fioti ha manima ma ndukulu ya bala ba Israele ku Ezipte, Yehova wazonzela nkumbu’andi na bifu biandi kwe Mose. Watâ ti: “Yehova, Yehova, Nzambi yifwilaka tiari mpe ye na tiari tia mutima, yilembo kulu bakaka nkesi, mpe ya fuluka mu luzolo lwa kwikama na mu matieleka, mbo kasongelaka luzolo  lwa kwikama kwe mafunda mpe mbo kalemvokelaka makuba, mbi na masumu.” (Ndu. 34:6, 7) Na misamu mio mia toma, Yehova watêla Mose tima tia nkatika tia nzitukulu titariri luzolo lwandi lwa kwikama. Tima tiango ni nti?

4-5. a) Bwe Yehova katizabikisilaka? b) Ngano ntia biyuvu tutaluzula?

⁴ Yehova ka tâ ko kwa ti luzolo lwa kwikama lwe nandi, kâ watâ ti wa “fuluka [wena] mu luzolo lwa kwikama.” Ntelo yo mbo tumonaka yo mbala 6 mu Bibila. (Lut. 14:18; Neh. 9:17; Mik. 86:15; 103:8; Yoel 2:13; Yon. 4:2) Ntangu zazansoni yi basarilaka ntelo yo, mbo yizonzelaka kwa Yehova, ka bantu’â ko. Ngano ka wena musamu wa mbote ko mu mona ti Yehova watomo zonzela tifu tia luzolo lwa kwikama mu bungu dia Yandi beni? Ntembe kâni, luzolo lwa kwikama nkatika mfunu lwena kwe Yandi. * Ntiangu mutinu Davide katâ ti: “Ô Yehova, luzolo lwaku lwa kwikama mbo lutulaka tii ku mazulu. [. . .] Luzolo lwaku lwa kwikama ntalu lwena, ô Nzambi! Bala ba bantu mbo baswaminaka ha mpewo ya mahayi (ailes) maku.” (Mik. 36:5, 7) Ntiana Davide, ngano beto mpe mbo tutomo zoloko luzolo lwa Nzambi?

⁵ Mu tomo bakula luzolo lwa kwikama ka bwe luta zolo tâ, tazonzeleno biyuvu biole: Kwe nani Yehova kasongelaka luzolo lwa kwikama? Ntia lubakusu tubakaka mu ntangu Yehova yi katusongelaka luzolo lwa kwikama?

6. Kwe nani Yehova kasongelaka luzolo lwa kwikama?

⁶ Kwe nani Yehova kasongelaka luzolo lwa kwikama? Bibila mbo ditâka ti tulendi zolo bima biabingi, ntiana “nsaba,” “malavu na mafuta,” “nsembolo,” “luzabu,” “ndwenga”​—tazonzela kwa bio. (2 Nta. 26:10; Bin. 12:1; 21:17; 29:3) Kâ, luzolo lwa kwikama ka luta zolo zonzela bima bio ko; kwe bantu kwa basongelaka lo. Yehova ka songelaka luzolo lwa kwikama kwe muntu ni muntu ko. Mbo kasongelaka lo kwe bantu bê na tindiku tia ngolo na Yandi. Nzambi’eto wa kwikama we kwe ndiku zandi. Kani dia toma die nandi mu bungu dia bawu, mpe ka ba bika ko.

7. Ngano Yehova bwe kasongela luzolo kwe bantu babansoni?

⁷ Yehova mbo kasongelaka luzolo kwe bantu babansoni. Yezu watâ kwe Nikodeme ti: “Nzambi watomo zolo [bantu] ntiangu kahana Mwana’andi wa wumosi, ngatu bô babansoni basarilaka timinu mu yandi ka bafukandi, kâ babaka luzingu lwa mankululu.”​—Za 3:1, 16, NWT; Mat. 5:44, 45.

8-9. a) Mu bungu dia nti Yehova kasongelaka luzolo lwa kwikama kwe bisari biandi? b) Nti tutaluzula bwawu bu?

 ⁸ Ntiana bu tutokolo wa tâ, Yehova, luzolo lwandi lwa kwikama kwe bantu kwa bê na tindiku na Yandi kasongelaka lo​—bisari biandi. Tulendi bakula musamu wo mu misamu mia tâ mutinu Davide na mbikuri Daniele. Mu tifwani, Davide watâ ti: “Tatamana mu songela luzolo lwaku lwa kwikama kwe bô bakuzebi.” “Luzolo lwa kwikama lwa Yehova lwa mankululu lwena kwe bô bamutînaka.” Mpe Daniele watâ ti: “Ô Yehova Nzambi ya matieleka, [. . .] yisongelaka luzolo lwa kwikama kwe bô bamuzololo mpe batumamanaka ntumunu zandi.” (Mik. 36:10; 103:17; Dan. 9:4) Tintwari na verse zo, Yehova mbo kasongelaka luzolo lwa kwikama kwe bisari biandi mu bungu ti Yandi bazebi, Yandi batînaka, Yandi bazololo, mpe mbo batumamanaka ntumunu zandi. Yehova kwe bisari biandi bia matieleka kwa kasongelaka luzolo lwandi lwa kwikama.

⁹ Ntete tabatika mu sarila Yehova, mbo tweri bakaka luzolo lu kasongelaka kwe bantu babansoni. (Mik. 104:14) Kâ, bu twena bisari biandi, mbo katusongelaka mpe luzolo lwa kwikama. Yehova watâ kwe bisari biandi ti: “Luzolo lwani lwa kwikama, ka bakukatula lo ko.” (Iza. 54:10) Mpe Davide yandi beni wamona ti: “Yehova mbo kakipa muntu’andi wa kwikama mu mpila ya nzitukulu.” (Mik. 4:3) Ngano bwe tufweti mwinaka mpila ya nzitukulu yi tubongelaka Yehova? Titsoniki tia Mikunga tiatâ: “Bantu babansoni bê na ndwenga mbo bataluzula bima bio, mpe nsalulu za luzolo lwa kwikama lwa Yehova mbo babanzila zo na bunsungu bwabwansoni.” (Mik. 107:43) Na mabanza mo, tataluzuleno mpila zitatu zisongela ka bwe bisari bia Yehova bilendi bakila ndandu mu nsalulu zandi za luzolo lwa kwikama.

10. Ngano ntia lubakusu tubakaka bu tuzebi ti luzolo lwa kwikama lwa Yehova lwa ntangu zazansoni lwena? (Mikunga 31:7)

¹⁰ Luzolo lwa kwikama lwa Nzambi lwa mankululu lwena. Musamu wo wa mfunu wutariri luzolo lwa kwikama, mbo bazonzelaka wo mbala 26 mu Mikunga 136. Mu verse ya ntete mbo tutangaka ebu: “Tondeno Yehova, mu bungu  ti wa mbote wena; mu bungu ti luzolo lwandi lwa kwikama lwa ntangu zazansoni lwena.” (Mik. 136:1) Mu verse 2 tii 26, mbo tumonaka ntelo ya “mu bungu ti luzolo lwandi lwa kwikama lwa ntangu zazansoni lwena.” Bu tutangaka verse zazansoni za Mikunga 136, mbo tuyitukuku mu mpila zazingi Yehova zi katatamanaka mu songela luzolo lwandi lwa kwikama. Ntelo yivulu kâlaka mu verse zo ya “mu bungu ti luzolo lwandi lwa kwikama lwa ntangu zazansoni lwena,” mbo yisaka ti tabâ na lukwikulu ti luzolo lwa Nzambi mu bungu dia kanda diandi ka lusoba ko. Diangana musamu wutindisaka wena mu zaba ti Yehova ka kulu’â yambirikaka bisari biandi ko! Kâ mbo kakangamaka kwe bawu, mpe mbo katatamanaka mu bâ nawu, nsungula mu ntangu za mpasi. Ngano ntia ndandu tubakaka: Zaba ti Yehova wa kangama wena kwe beto, mbo wutuhanaka nsayi na ngolo ze neto nsatu mu telamana mpasi zeto na mu tatamana mu diatila mu nzila ya luzingu.​—Tanga Mikunga 31:7.

11. Tintwari na Mikunga 86:5, nti bitumaka Yehova mu lemvokela?

¹¹ Luzolo lwa kwikama lwa Nzambi mbo lumutumaka mu lemvokela. Yehova bu kamonaka muntu wusumukini wusobele mabanza, mpe wubikiri ndiatulu’andi ya masumu, luzolo lwa kwikama mbo lumutumaka mu lemvokela. Davide watâ ebu mu bungu dia Yehova: “Ka tu bongelaka buna bu têlaka masumu meto ko, mpe ka tu sendaka ko mu mio mitufwanakane mu bungu dia makuba meto.” (Mik. 103:8-11) Davide yandi beni misamu mia mpasi miamuturila, mpe wazaba dema dia ngindu yisembaka. Kâ, walonga mpe ti Yehova “lemvokela kalemvokelaka.” Ngano nti bitumaka Yehova mu lemvokela? Mvutu mu Mikunga 86:5 yena. (Tanga.) Wa matieleka, ntiana bwa tâ wo Davide mu lusambulu, Yehova mbo kalemvokelaka mu bungu ti wa fuluka wena mu luzolo lwa kwikama mu bungu dia bô babansoni bamutâka mbila.

12-13. Ngano nti bitubakisa tala ti semba tutisembaka mu bungu dia masumu ma tayirika mu ntama?

¹² Mu ntangu yi tusumukaka, musamu wa mbote wubâka mu tisemba. Wulendi tu bakisa mu lomba mulemvo na mu soba. Bisari biakaka bia Nzambi biayizi yôkesa ndilu mu mpila ya tisemba mu bungu dia masumu ma bayirika mu  ntama. Nsembolo’awu yasa bakwikila ti, kani kabwe Yehova ka ba lemvokela ko​—ni bu sa ti batomono soba mabanza. Tala ti mabanza ni mo nwanaka na mo, mbo baka lubakusu tala ti bakuri ti Yehova tomono zolo mu songela luzolo lwandi lwa kwikama kwe bisari biandi.

¹³ Ngano ntia ndandu tubakaka: Ntono masumu meto, tulendi sarila Yehova na nsayi yayansoni mpe na ngindu ya mbote. Bulendi bâ mu bungu ti ‘menga [. . .] ma Yezu Mwana’andi matukusuni masumu mamakulu.’ (1 Za 1:7) Tala ti wa nôka wena mu bungu dia masumu, bambukaka ti, yee tomo bambukaka ti Yehova zololo kalemvokela muntu wusumukini mpe wutomono soba mabanza. Tataleno tintwari tia sa Davide ha kati dia luzolo lwa kwikama na mulemvo. Watsoneka ti: “Ntiana kwa mazulu mena mala na mutoto, ni buna kwa mpe luzolo lwandi lwa kwikama lwena lwa lunene mu bungu dia bô bamutînaka. Ntiana kwa ku dukilaka ntangu kwe mala na ku diaminaka ntangu, ni buna kwa mpe kalosaka masumu meto mala na beto.” (Mik. 103:11, 12) Wa matieleka, Yehova wa kubama wena mu lemvokela.​—Iza. 55:7.

14. Ngano Davide bwe kazonzela mpila yi tu kengerelaka luzolo lwa kwikama lwa Nzambi?

¹⁴ Luzolo lwa kwikama lwa Nzambi mbo lutukengerelaka mu timpeve. Mu lusambulu kwe Yehova, Davide watâ ti: “Nge tiswamunu tiani tiena; mbo kunkengerela mu mpasi. Mbo kunzungirila mu nkawululu za nsayi za nkûlulu. [. . .] Luzolo lwa kwikama lwa Yehova mbo luzungirilaka wô tûlaka lukwikulu lwandi mu Yandi.” (Mik. 32:7, 10) Ntiana bibaka bieri zungirilaka hata mu ntama, mpe bieri kengerelaka bantu, luzolo lwa kwikama lwa Yehova mbo lutuzungirilaka, mpe mbo lukengerelaka timpeve tieto mu misamu milendi kotesa kwikama kweto mu ntontolo. Luzolo lwa kwikama lwa Yehova mbo lumutumaka katubenda kwe Yandi.​—Yer. 31:3.

15. Ntia tintwari tie ha kati dia luzolo lwa kwikama lwa Yehova, tiswamunu na mbuka ya ngolo yikengerelaka?

¹⁵ Davide wasarila ntelo yakaka mu zonzela mpila Nzambi yi kakengerelaka kanda diandi. Watsoneka ti: “Nzambi ni tiswamunu tiani, Nzambi yikunsongelaka luzolo lwa kwikama.” Davide wavutu tâ ti: “Yandi ni luzolo lwani lwa kwikama, mpe mbuka’ani ya ngolo yikunkengerelaka, tiswamunu tiani ti nisikirilaka, mpe mvukisi’ani, tibabulu tiani, mpe ni Yandi kunswekaka.” (Mik. 59:17; 144:2) Mu bungu dia nti Davide kafwanakasa luzolo lwa kwikama lwa Nzambi na tiswamunu mpe na mbuka ya ngolo yikengerelaka? Mu mbuka ni mbuka yi tubâ, tala ti tutatamane mu bâ bisari biandi, Yehova mbo katukengerela buna bufwanakane ngatu tatatamana mu bâ na tindiku tia ntalu na Yandi. Lukwikulu ni lwa mpila yo tuta baka mu Mikunga 91. Titsoniki tia Mikunga tiatâ ti: “Nzololo natâ kwe Yehova: ‘Nge ni tiswamunu tiani mpe mbuka’ani ya ngolo yikunkengerelaka.’”(Mik. 91:1-3, 9, 14) Mose mpe wasarila nzonzolo ya mpila yo bu kazonzela tiswamunu. (Mik. 90:1, note.) Mpe ntete kafwa, Mose wayika musamu wakaka wutindisaka. Watâ ti: “Nzambi tiswamunu tiena tûka ntangu za ntama, moko mandi ma mankululu ku banda diaku mena.” (Lub. 33:27) Ngano nzonzolo ya “moko mandi ma mankululu” nti yita tu longesa mu bungu dia Yehova?

16. Mu ntia mpila zole twe ba sakumunu? (Mikunga 136:23)

¹⁶ Tala ti Yehova tiswamunu tieto tiena, mbo tubâ mu tidzunu. Kâ ntangu zakaka tulendi bâ ba nôka, mpe tulendi mona ti ka wena bo ko. Mu ntangu za mpila yo, ngano nti kasa mu bungu dia beto? (Tanga Mikunga 136:23.) Mbo katûla moko mandi ku banda dieto, mbo katunanguna mu malembe, mpe mbo katubakisa mu sikama. (Mik. 28:9; 94:18) Ngano ntia ndandu tubakaka: Zaba ti ntangu zazansoni tulendi  sikirila lubakusu lwa Nzambi’eto, mbo kutubakisaka mu bambuka ti ba sakumunu twena mu mpila zole. Mpila ya ntete, mu mbuka ni mbuka yi tubâ tuzebi ti ntangu zazansoni Yehova mbo katukengerela. Mpila ya nzole, Tata’eto dia luzolo dia ku mazulu mbo katomo tu kipaka.

17. Mu bungu ti Nzambi luzolo lwa kwikama lwe nandi, ntia lukwikulu lu lendi bâ neto? (Mikunga 33:18-22)

¹⁷ Ntiana bu tumweni wo, bu tubâka mu mpasi tulendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo katubakisa bu katuhana bima bie neto nsatu mu tatamana mu bâ ba kwikama. (2 Kor. 4:7-9) Mbikuri Yeremi watâ ti: “Mu bungu dia luzolo lwa kwikama lwa Yehova talembolo zimbakana, mu bungu ti tiari tiandi tia mutima ka tiena na nsuka ko.” (Bid. 3:22) Tulendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo katatamana mu tu songela luzolo lwa kwikama mu bungu ti titsoniki tia Mikunga tiatâ ti: “Disu dia Yehova mbo dikengerelaka bô bamutînaka, bô basaka vuvu mu luzolo lwandi lwa kwikama.”​—Tanga Mikunga 33:18-22.

18-19. a) Ntia mabanza mafweti bâka neto? b) Ngano nti tuzonzela mu timoko tita landa?

¹⁸ Ntia mabanza mafweti bâ neto? Ntete tabatika mu sarila Yehova, mbo tweri bakaka luzolo lu kasongelaka kwe bantu babansoni. Kâ, bu twena bisari biandi, mbo tubakaka mpe luzolo lwandi lwa kwikama. Luzolo lo mbo lutumaka Yehova katubumba mu moko mandi matukengerelaka. Ntangu zazansoni mbo katatamana mu bâ penepene neto, mpe mbo kalungisa makani mandi mu bungu dia beto. Zololo ti talenda! (Mik. 46:1, 2, 7) Buna, mu musamu ni musamu wa mpasi wubâ neto, Yehova mbo katuhana ngolo ze neto nsatu ngatu tatatamana mu bâ ba kwikama.

¹⁹ Twizi mona ka bwe Yehova kasongelaka luzolo lwa kwikama kwe bisari biandi. Zololo ti beto mpe tasongelaka luzolo lwa kwikama kwe bampwana’eto. Bwe tulendi bwa sila? Timoko tita landa mbo tizonzela musamu wo wa mfunu.