1-2. a) Ntia biyuvu tuzonzela? b) Nti bita songela ti Yehova nsatu ye nandi ya tu bakisa?

 YEHOVA lendi tu bakisa mu korela misamu mia mpasi mia luzingu lweto, na mu baka nsayi mu tisalu ti tumusarilaka. Mu ntia mpila katubakisilaka? Mpe bwe tulendi tomo bakila ndandu mu lubakusu lu tuhanaka Yehova? Mbo tuhanina biyuvu bio mvutu mu timoko ti. Kâ, ntete tataluzula mvutu zo , tatoko zonzela tiyuvu eti: Ngano, mu matieleka, Yehova zololo mu tu bakisa?

² Ntelo ya sarila ntumwa Paulo mu mukanda’andi kwe Bahebre yilendi tu bakisa mu baka mvutu. Paulo watsoneka: ‘Yehova, ni tibakisi tiani. Ka nita mona bunkuta ko. Muntu, nti kalendi kundirika.’ (Ebr. 13:6) Mabuku ma manene mazonzelaka Bibila mbo matâka ti ntelo ya ‘tibakisi’ yi basarila mu verse yi mbo yisongelaka tifwani tia muntu wuta dioka mu kwe bakisa muntu wuta lomba lubakusu. Banza’eti Yehova ta sa manzangu mu kwe bakisa muntu we mu mpasi. Ntembe kâni mbo ta tambula ti tifwani tio tisongele luzolo lwa Yehova​—yee, nsatu’andi—​mu bâ Tibakisi tieto. Na Yehova ku lweka lweto, tulendi korela mpasi na nsayi yayansoni.

3. Mpila zitatu Yehova zi katubakisilaka mu korela mpasi na nsayi yayansoni ni ze?

³ Ntia mpila Yehova kasarilaka mu tu bakisa mu korela mpasi zeto na nsayi yayansoni? Mu baka mvutu, tabongeno mwa verse za buku dia Izaya. Mu bungu dia nti? Mbikululu zazîngi za tsoneka Izaya mu lutwalusu lwa mpeve santu mbo zitarilaka bisari bia Nzambi bia lumbu ti. Izaya mbo kavulu zonzelaka Yehova mu mpila yilembolo mpasi mu bakula. Mu tifwani tabonga  Izaya 30. Mu timoko tio, Izaya mbo kasarilaka bifwani bisongelaka ka bwe Yehova kabakisilaka kanda diandi. Watsoneka ti Yehova mbo katubakisaka 1) bu katomo wirikilaka, mpe bu kahaninaka tusambulu tweto mvutu, 2) bu katutwarisaka, mpe 3) bu katusakumunaka lumbu ti na bu katusakumuna ku matu. Tatomo taluzula mpila zitatu Yehova zi katubakisilaka.

4. a) Mu ntia mpila Yehova kazonzela Bayuda ba mu mbandu ya Izaya, mpe ntia musamu kayizi hanina nzila? b) Ntia tivuvu Yehova kahana kwe bantu beri ba kwikama? (Izaya 30:18, 19)

⁴ Mu misamu mia ntete mie mu Izaya tikapu 30, Yehova mbo kazonzelaka Bayuda ntiana bala bê na tungu, basaka masumu ha zulu masumu. Wavutu tâ: ‘Diena kanda dia mivunu, [. . .] bena bala balembolo zolo mu wirikila mutieno wa Yehova.’ (Iza. 30:1, 9) Mu bungu ti kanda diakala mu mu wîla, Izaya watâ ti Yehova mbo kahana nzila bamona mpasi. (Iza. 30:5, 17; Yer. 25:8-11) Mpe misamu ni bo miayôkela mu ntangu Bisi-Babilone basa ba bwila. Kâ, Bayuda beri kô ba kwikama, mpe Izaya nsangu za tivuvu zeri nandi mu bungu dia bawu. Wabatêla ti Yehova mbo kaketi vutu ba hana nzila mu kâla ku nsi’awu. (Tanga Izaya 30:18, 19.) Mpe misamu ni buna miayôkela. Yehova wabakûla ha moko ma Bisi-Babilone. Nkûlulu’awu ka yaketi’â tula ko ho nkatika bendo. Nzonzolo ya: “Yehova mbo kata kêla na luvivululu lwalwansoni mu lu songela tiari tia mutima,” mbo yeri songelaka ti ntangu yaketi yôka ntete bantu ba kwikama babaka lubakusu. Bala ba Israele bayôkesa mvula 70 ku Babilone, ntete bakaka babaka nswa wa kâla ku Yerusaleme. (Iza. 10:21; Yer. 29:10) Bu bakâla ku nsi’awu, mansangaza ma tiari ma badukisa bu babakanga, mayizi bâ mansangaza ma nsayi.

5. Ngano Izaya 30:19 ntia lukwikulu yituhanaka?

⁵ Lumbu ti tulendi baka lutindusu mu misamu emi: ‘Bu mu yawurila, mbo kakufwila tiari.’ (Iza. 30:19) Izaya mbo katuhanaka lukwikulu ti Yehova mbo katuwirikila bu tumuyawurila, mpe mbo kakulu hana mvutu mu ndiyawululu zeto. Izaya vutulu tâ ti: ‘Buna kwa bu kakuwâ, mbo kakuhana mvutu.’ Misamu mio mihanaka lukwikulu, mbo mitubambulaka ti Tata’eto mbo katomo zoloko mu bakisa bô bamulombaka lubakusu. Luzabu lwa musamu wo mbo lutubakisaka mu korela na nsayi yayansoni.

6. Bwe misamu mia tâ Izaya misongelaka ti Yehova mbo kawirikilaka lusambulu lwa muna tisari tiandi?

⁶ Ntia lukwikulu lwakaka lutariri tusambulu tweto tulendi baka mu verse yo? Yehova mbo katomo wirikilaka lusambulu lwa muna muntu mu beto. Mu bungu dia nti tulendi têla bo? Mu zu di batsonekena Izaya tikapu 30, ntelo ya ‘ku’ yi basarila mu verse 19, mbo yitarilaka muntu mosi. Mu Hebre, wuzololo tâ ti nsangu muna muntu zita tarila. Izaya watsoneka: ‘kuvutu’â dila ko’; ‘mbo kakufwila tiari’; ‘mbo kakuhana mvutu.’ Bu kena Tata dia luzolo, Yehova katâka ko kwe mwana’andi wa bakala peleko wa mukento wa nôka ti: “Fweti bâ na ngolo ntiana mpangi’aku.” Kâ, mbo kakipaka muna muntu mu beto, mpe mbo katomo wirikilaka tusambulu twa muna muntu.​—Mik. 116:1; Iza. 57:15.

7. Bwe Izaya na Yezu bazonzela mfunu ya sambilaka na fuki?

⁷ Bu tusambilaka Nzambi mu bungu dia musamu wuta tu kwamisa, Yehova lendi tu hana mvutu ho nkatika bendo, bu katuhana ngolo za telamana musamu wo. Mpe tala ti musamu wuta tu kwamisa ka wuta kulu wa ko ntiana bu tukekolo, kampe tufweti sambila Yehova mbala zazingi, ngatu katuhana ngolo za korela wo. Mbo katulombaka mu sila bo. Izaya ni bo  kaketi tâ, bu katâ ti: ‘Ka lusisilandi Yehova ntangu ya huma.’ (Iza. 62:7) Bwe wuta zolo tâ? Tufweti sambilaka Yehova na fuki tiatiansoni, ntiana’eti ka tuta mu bikila ntangu ko ya huma. Misamu mia tâ Izaya, mbo mita tu bambula bifwani bia Yezu bitariri lusambulu bie mu Like 11:8-10, 13. Yezu watutindisa mu sambilaka na fuki tiatingi, na mu tatamana mu lomba mpeve santu. Tulendi mpe lemberela Yehova mu tu twarisa ngatu tabonga nzengolo za mbote.

8. Ngano bwe misamu mie mu Izaya 30:20, 21 mialunganana mu ntama?

⁸ Tanga Izaya 30:20, 21. Binwani bia Babilone bu biayizi zungirila Yerusaleme tûka mvula mosi na ndambu, bantu beri ku kati bayizi yukunu na mpasi zawu ntiana dimpa na mamba. Kâ, mu verse 20 na 21, Yehova wakanisina Bayuda ti mbo kaketi ba bakisa tala ti basoba mabanza na ndiatulu. Bu kazonzela Yehova ntiana Mulongi’awu wa Wunene, Izaya wabakanisina ti Yehova mbo kaketi ba longesa ka bwe baketi mu sambila mu mpila yi kazololo. Misamu mio miayizi lungana bu bahana Bayuda timpwanza tia duka ku Babilone. Yehova wayizi songela ti Mulongi’awu wa Wunene wena, mpe mu lutwalusu lwandi, kanda diandi dialenda mu karisa nsambululu ya verela. Ba sakumunu twena mu bungu ti Yehova Mulongi’eto wa Wunene wena lumbu ti.

9. Bwe tubakilaka lutwalusu lwa Yehova lumbu ti?

⁹ Bu katatamana mu nzonzolo’andi, Izaya watumonekesa ntiana milongoki mi balongesaka kwe Yehova mu mpila zole. Mpila ya ntete, Izaya watâ ti: “Mbo mona Mulongi’aku wa Wunene mu meso maku.” Mu tifwani tio, Mulongi mbo bata mu monekesa ntiana Yandi telamane ha matu ma milongoki miandi. Bweso bwe neto bwa baka ndongosolo’andi lumbu ti. Bwe Yehova katulongeselaka? Mbo kasilaka bo mu nzila ya organizasio’andi. Diangana mbo tutomo tondaka mu bungu dia lutwalusu lwa mbote lutûkaka kwe organizasio yo! Ndongosolo yi tubakaka ku tukutakanu tweto twa timvuka na twa tunene na mu nzila ya mikanda, ya emisio, mpe na mu mpila zakaka mbo yitubakisaka mu korela na nsayi yayansoni bu tubâka mu mpasi.

10. Bwe tuwîlaka zu ku manima meto?

¹⁰ Izaya wazonzela mpila ya nzole yi tu longeselaka Yehova, bu katâ ti: “Makutu maku mbo mawâ zu ku manima.” Mbikuri mbo kata zonzela Yehova ntiana Mulongi wutomo kipaka milongoki miandi, wuta kwe yende ku manima mawu, wuta ba songela nzila yi bafweti  landa, mpe wuta ta ba hana malongi. Lumbu ti mbo tuwirikilaka Zu dia Nzambi ku manima meto. Mu bwe? Misamu mia zabikisa Nzambi kwe bantu, batsoneka mio tûka ntama, ntete ntangu ya beto. Buna, bu tutangaka Bibila, mbo wubâka ntiana beto tu wirikila Zu dia Nzambi dita tûka ku manima meto.​—Iza. 51:4.

11. Nti tufweti sa mu tatamana mu tisalu tieto na nsayi yayansoni, mpe mu bungu dia nti?

¹¹ Bwe tulendi tomo bakila ndandu mu lutwalusu lu hanaka Yehova mu nzila ya organizasio’andi na ya Zu diandi? Tufweti bambuka ti Izaya misamu miole katâ. Wa ntete: “Yi ni nzila.” Wa nzole: “Landeno yo.” (Iza. 30:21, NWT) Ka wufweni’â ko kwa mu zaba “nzila.” Tufweti mpe ya landa. Mu nzila ya Zu dia Yehova, ntiana bu bangulaka dio organizasio’andi, mbo tulongokaka mio mi kekoloko Yehova mu beto. Mbo tulongokaka mpe mu sarila mio mi tulongokaka. Mu tatamana mu sala tisalu tieto mu bungu dia Yehova, tufweti sarila misamu mio mia miole. Ni mu mpila yo kwa tulendi kwizi baka lusakumunu lwa Yehova.

12. Tintwari na Izaya 30:23-26, bwe Yehova kaketi sakumunina kanda diandi?

¹² Tanga Izaya 30:23-26. Bwe mbikululu yi yalungana kwe Bayuda bakâla ku Israele batûka ku Babilone? Tusakumunu twatwingi babaka​—twa tinsuni na twa timpeve. Yehova wasakumuna kanda diandi bu kabahana bidia biabingi bia tinsuni. Musamu wakaka wuyôkele mfunu, wabahana bidia biabingi bia timpeve bu beri kwe karisi nsambululu ya verela malembe-malembe. Tusakumunu twa timpeve tweri bakaka kanda dia Nzambi mu ntangu yîna, twatomo yôka tusakumunu tu babaka mu ntama. Ntiana bu bazonzele wo mu verse 26, Yehova watomo ba hana mutsamina wababakisa mu bakula Zu diandi. (Iza. 60:2) Tusakumunu twa Yehova twabakisa bisari biandi mu tatamana mu mu sarila na nsayi mpe na ngolo zazansoni ‘mu bungu dia mitima mia yangalala mieri nawu.’​—Iza. 65:14.

13. Bwe mbikululu yitariri karisa kwa nsambululu ya verela yalunganana mu ntangu ya beto?

¹³ Ngano mbikululu yitariri karisa kwa nsambululu ya verela mbo yitutarilaka mpe lumbu ti? Yee! Mu ntia mpila? Tûka 1919 M.B., milio zazingi za bantu bayizi kûluka mu Babilone ya Yinene, wuzololo tâ mabundu mamansoni ma bungungu. Babatwarisa ku mbuka yiyôkele Mutoto wa Kani wa Israele. Babanata ku paradi ya timpeve. (Iza. 51:3; 66:8) Paradi yo ya timpeve ni nti?

14. Paradi ya timpeve ni nti, mpe banani babêlaka yo? (Tala Ntelo yi babanguri.)

 ¹⁴ Tûka 1919 M.B., Bakristo ba tumbu mbo bazoloko mu bêla ku paradi ya timpeve. b Ha manima ma mwa ntangu, bô bê na tivuvu tia bâ ha mutoto, “bimeme biakaka,” bayizi kota ku paradi yo ya timpeve, mpe babaka tusakumunu twatwingi twa Yehova.​—Za 10:16; Iza. 25:6; 65:13.

15. Ngano paradi ya timpeve kwe yena?

¹⁵ Ngano mutoto wa timpeve, peleko paradi ya timpeve, kwe yena lumbu ti? Bisari bia Yehova kwakwansoni biena ha mutoto. Buna, paradi ya timpeve yi babêlaka kwakwansoni yena ha mutoto. Lumbu ti, ku mbuka ni mbuka yi tubêlaka, tulendi bêla ku paradi ya timpeve tala ti mbo tusingasaka nsambululu ya matieleka na luhemo lwalwansoni.

16. Bwe tulendi tatamana mu mona butoma bwa paradi ya timpeve?

¹⁶ Mu tatamana mu bêla ku paradi ya timpeve, mu bima biabîngi bi tufweti sa, tufweti tatamana mu tondaka mu bungu dia timvuka tia Bakristo ba mu nza ya mukaka. Bwe tulendi bwa sila? Bu tukwe tûri mabanza meto mu bifu bia mbote bia mpangi zeto, ka mu bifu biawu’â bia mbi ko. (Za 17:20, 21) Mu bungu dia nti we mfunu? Tafwanakasa’eti misamu mita landa. Mbo tukekoloko mu mona miti mia mpila na mpila ku parke peleko ku jardin. Mpila mosi mpe, lumbu ti mu bimvuka bieto mpangi za mpila na mpila zazingi ze neto zifwanakane na miti. (Iza. 44:4; 61:3) Tufweti bâ na lukwikulu ti mbo tuta tatamana mu tûla mabanza meto mu butoma bwa “sangi” ka mu mbuka za mbi’â ko za muna muti wutubandakane. Ka tufweti’â tabika bifu bieto bia mbi ko peleko bia bantu bakaka biatukabakasa mu mona butoma bwa bumosi bwa timvuka tia Bakristo ba mu nza ya mukaka.

17. Ngano muna muntu mu beto nti kalendi sa mu yika bumosi bwa timvuka ngolo?

¹⁷ Ngano muna muntu mu beto nti kalendi sa ngatu timvuka tiatatamana mu bâ mu bumosi? Bu tubâ bantu basaka tidzunu. (Mat.  5:9; Rom. 12:18) Ntangu zazansoni zi tubâka ba ntete mu sa ti tabâ mu tidzunu na mpangi zeto za mu timvuka, mbo tuyikaka butoma bwa paradi ya timpeve. Tufweti bambukaka ti Yehova wabenda muna muntu mu beto twe mu paradi ya timpeve, ku nsambululu ya verela. (Za 6:44) Banza’eti ka bwe Yehova kabêlaka mu nsayi bu kamonaka ngolo zi tusarilaka bu tuyikaka ngolo tidzunu na bumosi ha kati dia bantu bandi ba ntalu​—bisari biandi!​—Iza. 26:3; Hag. 2:7.

18. Mu ntia misamu tufweti vulu dimbitilaka, mpe mu bungu dia nti?

¹⁸ Bwe tulendi tomo bakila ndandu mu tusakumunu tu tubakaka bu twena bisari bia Nzambi? Tulendi tomo dimbitila mu mio mi tulongokaka mu Zu dia Nzambi na mu mikanda misikamanaka mu Bibila. Ndongokolo na dimbitila kwa mpila yo mbo bitubakisa mu kurisa bifu bia bukristo bitutumaka mu songela “luzolo lwa bampangi” na “luzolo lwa mutima [beto na beto]” mu timvuka. (Rom. 12:10, NWT) Bu tudimbitilaka mu tusakumunu tweto twa lumbu ti, mbo tuyikaka tindiku tieto na Yehova ngolo. Mpe bu tudimbitila mu tusakumunu tu tu hana Yehova, tivuvu tieto tia mu sarila ntangu zazansoni mbo tikwizi bâ tia nguria tia matieleka. Mio miamiansoni mbo miyika nsayi’eto ya sarila Yehova bwawu bu.

19. a) Tintwari na Izaya 30:18, ntia lukwikulu lulendi bâ neto? b) Nti bitubakisa mu korela na nsayi?

¹⁹ Yehova mbo katelama mu bungu dia beto, bu kakwizi sa nsuka mu nza yi ya mbi. (Iza. 30:18) Lukwikulu lwe neto ti Yehova​—“Nzambi ya buderede”—​ka bika nza yi Satana ko yatatamana mu zingila ntangu yayingi. (Iza. 25:9) Tintwari na Yehova mbo tukêlaka na luvivululu lwalwansoni ti tilumbu tio tia nkûlulu tiatula. Bu tuta kwe kêle, nzengolo tubongele ya tatamana mu zolo bweso bwa sambila, bwa longoka na bwa sarila Zu dia Nzambi, mpe na bwa dimbitila mu tusakumunu tweto. Bu tusila bo, Yehova mbo katubakisa mu korela na nsayi mu nsambululu yi tumusilaka.