1. Ngano mbazi bwe yitâka, mpe bwe wuzolo tâka mu mbungu dia beto?

 TALA ti mbazi yi kuzonzele, ngano mbo wirikila misamu mie nandi? Diangana lumbu ti, mbazi yita zonza ‘kwe nsi zazansoni, kwe mawa, kwe mazu na kwe makanda mamansoni.’ Ngano bwe kata tâ? ‘Tîneno Nzambi, mpe mu haneno mukembo [. . .] kundeno Yandi wasala zulu na mutoto.’ (Nza. 14:6, 7) Yehova ni Nzambi ya yimosi ya matieleka bantu babansoni yi bafweti kunda. Diangana mbo tutomo tondaka mu bungu ti watuhana bweso bwa mu sarila mu Tempelo’andi ya yinene ya timpeve!

2. Ngano Tempelo ya timpeve ya Yehova ni nti? (Tala kaku “ Tempelo ya timpeve nti yilembo zolo tâka.”)

² Mu matieleka, ngano Tempelo ya timpeve ni nti, mpe kwe tulendi bakila misamu mibangulaka yo? Tempelo ya timpeve ka yena nzo ko yimonekaka. Kâ ni misamu mia kubika Yehova ngatu tamusila nsambululu yi katambulaka yisikamanaka mu mukayulu wa nkûlulu ya Yezu. Ntumwa Paulo wabangula misamu mio mu mukanda wu katsoneka kwe Bakristo ba Bahebre beri bâka ku Yude mu mbandu ya ntete. b

3-4. Paulo ntia lwaka lweri nandi mu bungu dia Bakristo ba Bahebre ba ku Yude, mpe bwe kababakisila?

³ Mu bungu dia nti Paulo katsonekena mukanda kwe Bakristo  ba Bahebre ba ku Yude? Kampe, mu bungu dia misamu miole mia mfunu. Wa ntete ni mu ba hana lutindusu. Babingi ha kati diawu mu dibundu dia Bayuda babakurisila. Kampe mfumu zawu za mabundu za ntama zayizi basehesela mu bungu ti bayizi bâ Bakristo. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti Bakristo ka beri’â na Tempelo ya nzitukulu ko mu sa nsambululu, ka beri’â na ziku ko di baketi sila mikayulu kwe Nzambi, mpe ka beri’â na Banganga-Nzambi ko mu basarila. Musamu wo mbo waketi nôkesa milongoki mia Kristo, mpe mbo waketi wolesa timinu tiawu. (Ebr. 2:1; 3:12, 14) Bakaka mu bawu mbo baketi dinga mu kâla mu dibundu dia Bayuda.

⁴ Wa nzole Paulo wamona ti Bakristo ba Bahebre ka beri’â sarilaka ngolo ko mu bakula ndongosolo za timpeve za môna peleko za ndilu, ‘bidia bia dema’ bie mu Zu dia Nzambi. (Ebr. 5:11-14) Mu matieleka, bakaka mu bawu mbo beri tatamanaka mu landa Musiku wa Mose. Kâ Paulo, wabangula ti, mikayulu mieri lombaka Musiku ka miena na lenda ko mu katula masumu mamansoni. Mu bungu dia musamu wo, Musiku ka beri’â vutu wa sarilaka ko. Buna, Paulo watatamana mu longesa matieleka ma ndilu. Wabangula kwe mpangi zandi za Bakristo ti timinu tia mbote tieri nawu, tiasikamana mu mukayulu wa Yezu waketi babakisa mu pusana kwe Nzambi.—Ebr. 7:18, 19.

5. Nti tufweti bakula mu buku dia Bahebre, mpe mu bungu dia nti?

⁵ Paulo wabangula kwe mpangi zandi za Bahebre ka mu bungu dia nti nsambululu ya Bakristo yayôka nsambululu yi beri saka mu ntama. Mpila yi beri sarilaka mu dibundu dia Bayuda ‘titîni kwa tieri tia bima biaketi kwiza, kâ ‘matieleka ni nitu ya Kristo.’ (Kol. 2:17) Titîni tia tima timonekaka ka titomo’â songelaka bima biabiansoni bia tima titimonekesaka ko. Mpila mosi mpe, mpila Bayuda yi beri silaka nsambululu mu ntama, titîni kwa tieri tia nsambululu yiyôkele. Tufweti bakulaka mpila Yehova yi kakubikila misamu mu lemvokela masumu meto ngatu tasa nsambululu yi katambulaka. Tafwanakasa “titîni” (nsambululu ya Bayuda) na nsambululu ya Bakristo, ntiana bu tâka wo mukanda wa Bahebre. Bu tusila bo, tulendi kwizi tomo bakula Tempelo ya timpeve mpe ka bwe yizolo tâka kwe beto.

6. Bwe beri sarilaka tabernakle?

⁶ Nsambululu ya Bayuda. Paulo wazonzela tabernakle yi basala mu ntangu ya Mose mu 1512 N.M.B. (Tala tablo ya “Nsambululu ya ntama—Nsambululu ya Bakristo.”) Tabernakle tieri ntiana tivula bala ba Israele ti beri kwe nati bu beri sobaka mbuka. Basarila yo kampe mvula 500 tii bu batunga Tempelo ku Yerusaleme. (Ndu. 25:8, 9; Lut. 9:22) “Tivula tia lukutakanu” mbuka yeri ya nguri bala ba Israele yi beri pusanaka kwe Nzambi, yi beri mu silaka mikayulu na nsambululu. (Ndu. 29:43-46) Kâ, tabernakle mbo yeri monekesaka mpe tima tia nguria tia tinene tiaketi kwiza mu bungu dia Bakristo.

7. Mu Ntia ntangu Tempelo ya timpeve yayizi batika mu sala ?

⁷ Nsambululu ya Bakristo. Tabernakle ya ntama “titîni kwa tieri tia bima bia ku mazulu,” mpe mbo yeri monekesaka Tempelo ya yinene ya timpeve ya Yehova. Paulo watâ ti tivula tio peleko tabernakle yo, ‘tifwani tiena tia ntangu yi.” (Ebr. 8:5; 9:9) Yabatika mu sala mu muvu wa 29 ya mbandu ya beto. Mu muvu wo, Yezu wabatusu, mpe bayizi mu tumba mu nzila ya mpeve santu, mpe wabatika tisalu tia Mfumu-Nganga-Nzambi ya Yehova mu Tempelo ya timpeve. c—Ebr. 4:14; Bis 10:37, 38.

8-9. Tintwari na Bahebre 7:23-27, ntia luswaswanu lwe ha kati dia Mfumu-Nganga-Nzambi za ku Israele na Mfumu-Nganga-Nzambi, Yezu Kristo?

⁸ Nsambululu ya ntama. Mfumu-nganga-Nzambi nswa weri nandi wa zonzela kanda kwe Nzambi. Mfumu-Nganga-Nzambi ya ntete ya ku Israele, Arone, bamunoma kwe Yehova mu ntangu yi babatika mu sarila tabernakle. Kâ, ntiana bwa tâ Paulo, “babingi bayizi biarila bunganga-nzambi mu bungu ti lufwa ka lwabahana lenda ko dia tatamana mu bungu ti bantu ba masumu beri, wafwanakana ti Mfumu-Nganga-Nzambi zo zahanaka mikayulu mu bungu dia masumu ma bawu beni.” d (Tanga Bahebre 7:23-27.) Lo ni luswaswanu lwa lunene lwe ha kati dia Mfumu-Nganga-Nzambi za ku Israele na Mfumu-Nganga-Nzambi, Yezu Kristo.

⁹ Nsambululu ya Bakristo. Bu kena Mfumu-Nganga-Nzambi’eto, Yezu Kristo ‘tisari tiena [. . .] mu tivula tia matieleka, tia sala Yehova, ka tiena ko ti tia sala bantu.’ (Ebr. 8:1, 2) Paulo wabangula ti mu bungu ti [Yezu] ntangu zazansoni kazingaka, ka kwena muntu ko wumuyingasa mu tisalu tiandi. Paulo wayika ti Yezu ‘kena na mvindu ko, wa hambana wena na bantu ba masumu,’ mpe wa swaswana wena na Mfumu-Nganga-Nzambi za ku Israele, mu bungu ti kena na nsatu ko ya hanaka mikayulu ntangu zazansoni mu bungu dia masumu mandi. Bwawu bu tataluzuleno luswaswanu lwe ha kati dia maziku na mikayulu mu nsambululu ya ntama na mu nsambululu ya Bakristo.

10. Ngano mikayulu mi beri hanaka ha ziku dia kwivre, nti mieri zolo monekesaka?

¹⁰ Nsambululu ya ntama. Ha mwelo wa tabernakle ku mbazi, ziku dieri ho dia kwivre di beri silaka mikayulu mia bibulu mi beri hanaka ku Yehova. (Ndu. 27:1, 2; 40:29) Kâ, mikayulu mio ka miaketi’â lemvokela masumu mamansoni ko ma kanda dia Israele. (Ebr. 10:1-4) Mikayulu mio mi beri tatamanaka mu  hana ku tabernakle mbo mieri songelaka mukayulu wumosi waketi kûla bantu babansoni.

11. Ntia ziku Yezu katihanina mu mukayulu? (Bahebre 10:5-7, 10)

¹¹ Nsambululu ya Bakristo. Yezu wazaba ti Yehova wamutambika ha mutoto mu hana luzingu lwandi mu mukayulu wa nkûlulu mu bungu dia bantu. (Mat. 20:28) Tilumbu tia bateme’andi, Yezu watihana kwe Yehova mu sarila luzolo lwandi. (Za 6:38; Nga. 1:4) Yezu watihana ha ziku dia tifwani dieri monekesaka “luzolo” lwa Nzambi ngatu Mwana’andi ka hana luzingu lwandi lwa lunga. Luzingu lwa Yezu bahana lo “mbala mosi” mu zibika masumu mankululu, ma bô ba bansoni, basarilaka timinu mu Kristo. (Tanga Bahebre 10:5-7, 10.) Bwawu bu, tataluzuleno nsasa ya bima bieri mu kati dia tabernakle.

12. Banani beri na nswa wa kota mu mbuka za tabernakle?

¹² Nsambululu ya ntama. Tabenakle na Tempelo zi batunga ha manima ku Yerusaleme nsinsa zeri mu kati. Mu kati dia tabernakle mbuka zole zeri mô—“Mbuka ya santu” na “yiyôkele ya santu” —zeri za kabana mu rido. (Ebr. 9:2-5; Ndu. 26:31-33) Mu kati dia Mbuka ya santu mweri na titûlulu tia minda tia ore, ziku di beri yôkelaka encens, na meza yi beri tûlaka mampa. Banganga-Nzambi kwa beri na nswa wa kota mu mbuka ya santu mu sala bisalu biawu bia santu. (Lut. 3:3, 7, 10) Mu Mbuka yiyôkele ya santu mweri na nkela ya luwawanu ya ore yeri songelaka ti Yehova ho kena. (Ndu. 25:21, 22)  Mfumu-Nganga-Nzambi kwa weri na nswa wa sabuka rido mu kota mu Mbuka yiyôkele ya santu mbala mosi mu muvu mu tilumbu tia zibika masumu. (Lev. 16:2, 17) Mivu miamiansoni, mbo keri mwa kotaka na menga ma bibulu mu zibika masumu mandi na ma kanda diadiansoni. Ha manima, Yehova, mu nzila ya mpeve santu’andi, watomo zabikisa nsasa ya bima bio bieri mu tabernakle.—Ebr. 9:6-8.

13. Ngano Mbuka ya santu na yiyôkele ya santu mu tabernakle nti zimonekesaka mu nsambululu ya Bakristo?

¹³ Nsambululu ya Bakristo. Lutangu lwa fioti kwa lwa milongoki mia Kristo bayizi tumba mu mpeve santu, mpe bê na tindiku tia nzitukulu na Yehova. Bantu bo ba 144000 bafweti sala tisalu tia Banganga-Nzambi ku mazulu na Yezu. (Nza. 1:6; 14:1) Mbuka ya Santu ya mu tabernakle mbo yisongelaka ti bayizi ba tambula ntiana bala ba timpeve ba Nzambi mu ntangu yi beri ha mutoto. (Rom. 8:15-17) Mbuka yiyôkele ya Santu mu tabernakle mbo yimonekesaka mbuka, yi bâka Yehova ku mazulu. “Rido” yeri kabaka Mbuka ya santu na yiyôkele ya santu mbo yimonekesaka nitu ya tinsuni ya Yezu yeri saka tikaku mu lembo kota ku mazulu bu kena Mfumu-Nganga-Nzambi ya Tempelo ya timpeve. Bu kahana nitu’andi ya tinsuni mu mukayulu mu bungu dia bantu, Yezu wahana nzila kwe Bakristo babansoni ba tumbu mu kwe bâ ku mazulu. Bawu mpe bafweti bika nitu’awu ya tinsuni mu baka musendo’awu ku mazulu. (Ebr. 10:19, 20; 1 Kor. 15:50) Ha manima ma mvumbukulu’andi, Yezu wakota mu Mbuka yiyôkele ya santu mu Tempelo ya timpeve, mpe ni kûna bantu babansoni ba tumbu bakwe vukananaka na yandi.

14. Tintwari na Bahebre 9:12, 24-26, mu bungu dia nti nsambululu mu Tempelo ya timpeve ya Yehova yiyôkele nsambululu yeri saka bala ba Israele?

¹⁴ Tii ha titini ti, tutomono mona ka bwe misamu mia kubika Yehova mu nsambululu ya verela yisikamanaka mu mukayulu wa nkûlulu na mu tisalu tia Nganga-Nzambi tia Yezu Kristo mitomono yôka. Mfumu-Nganga-Nzambi ku Israele mbo keri kotaka mu Mbuka ya santu ya sala muntu na menga ma mikayulu mia bibulu, kâ Yezu wakota ku zulu yandi beni, mu mbuka yiyôkele santu mu mbuka zazansoni, mu timonekesa ha matu ma Yehova. Kûna waye songela ntalu ya “luzingu lwandi lwa lunga lwa tinsuni mu bungu dia beto ngatu masumu meto mafwasuka mu nzila ya mukayulu’andi.” (Tanga Bahebre 9:12, 24-26.) Mukayulu wa Yezu ni mukayulu wuyôkele wukatulaka masumu mankululu. Ntiana bu tulongoka wo ku matu, ni bu sa ti tivuvu tie neto tia kwe bâ ku mazulu peleko ha mutoto, beto bansoni tulendi sambila Yehova mu Tempelo’andi ya timpeve.

15. Banani beri sarilaka ku lupangu lwa tabernakle?

¹⁵ Nsambululu ya ntama. Tabernakle ku lupangu yeri—lu bakaka mpe lweri lwa sârila; ni kô Banganga-Nzambi beri sarilaka bisalu biawu. Ziku dia dinene dia kwivre di beri yokelaka mikayulu na ndonga ya kwivre yeri na mamba yeri sarilaka Banganga-Nzambi mu titsemesa ntete basala tisalu tia santu, ku lupangu lo bieri. (Ndu. 30:17-20; 40:6-8) Kâ, Tempelo zi bayizi sala ha manima, lupangu zeri ku mbazi, kweri telamanaka bantu balembo bâ Baganga-Nzambi mu sambila Nzambi.

16. Banani basalaka mu muna lupangu lwa Tempelo ya timpeve?

¹⁶ Nsambululu ya Bakristo. Ntete basala tisalu tia Baganga-Nzambi ku mazulu na Yezu, Bakristo ba tumbu mbo basalaka na kwikama kwakwansoni ha mutoto kul upangu lwa ku  kati mu Tempelo ya timpeve. Ndonga ya yinene ya mamba yeri ku tabernakle na ku Tempelo mbo yibambulaka kwe Bakristo ba tumbu na bakaka ti mfunu wena mu tatamana mu bâ ba verela mu ndiatulu na mu timpeve. Buna, yungi dia bantu, diyikaka moko na kwikama kwakwansoni mpangi za tumbu, za Kristo kwe zisilaka nsambululu’awu? Ntumwa Za wamona ‘yungi dia bantu diatelama ha matu ma muyalu.’ Ha mutoto musamu wo wufwanakane na lupangu lwa ku mbazi, ku basarilaka Nzambi tisalu tia santu bilumbu biabiansoni mpimpa na mwini mu Tempelo’andi. (Nza. 7:9, 13-15) Diangana tulendi tomo tonda Yehova mu bungu ti watuhana bweso buyôkele mu mu sila nsambululu mu Tempelo ya timpeve!

17. Ntia mikayulu tulendi hana kwe Yehova?

¹⁷ Lumbu ti Bakristo babansoni bweso bwe nawu bwa hana mikayulu kwe Yehova bu basarila ntangu’awu, ngolo zawu, na bima biawu bia ntalu mu yika moko Timfumu tia Nzambi. Ntiana bwa tâ wo ntumwa Paulo kwe Bakristo ba Bahebre, tulendi hana ‘mukayulu wa mukembo kwe Nzambi ntangu basiri ntangu, wuzololo tâ, mbutu za bikoba bieto bizabikisaka nkumbu’andi.’ (Ebr. 13:15) Tulendi songela ti mbo tutondaka bweso bweto bwa sarila Yehova bu tumuhana mikayulu mia ntalu.

18. Tintwari na Bahebre 10:22-25, ntia bima tufweti tatamana mu sa?

¹⁸ Tanga Bahebre 10:22-25. Ku nsuka ya mukanda’andi kwe Bahebre, Paulo wazonzela bima bi tufweti sa ntangu zazansoni bu tusarilaka Yehova. Tufweti pusana kwe Yehova mu lusambulu, tufweti samuna kwe bantu bakaka, tufweti kwendaka ku tukutakanu twa timvuka, na mu kwe titindisi beto na beto bu tuta kwe mone tilumbu tia Yehova tita pusana. Ku nsuka ya mukanda wa Nzabukusu, mbazi ya Yehova mbala zole yitâka musamu ewu: ‘Sambila Nzambi!’ (Nza. 19:10; 22:9) Diangana, kani kabwe ka tuzimbakanandi matieleka ma ma timpeve ma ndilu matriri Tempelo ya timpeve ya Yehova, mpe na bweso bwa ntalu bwe neto bwa sarila Nzambi’eto ya yinene!