1924—Mvula 100 zifweni
BULLETIN a ya janvier 1924 yatâ: “Mbatukulu ya muvu ntangu ya mbote yena kwe muna Mukristo . . . wa batusu mu tihana bwabwingi mu tisalu tia Yehova.” Mu muvu wango, milongoki mia Bibila mia sarila malongi mo mu bâ na butindi na mu samuna mu mpila za môna.
BASAMUNA MU NZILA YA RADIO
Tûka mvula yôka mosi, mpangi za ku Betele batunga station ya radio WBBR ku Staten Island, ku hata dia New York. Bu bamana katula matiti batunga nzo ya yinene ya bisari na nzo yakaka mu tûla bisalulu. Tisalu bu tia wa, bampangi babatika mu kubika bisalulu ngatu basarila radio. Kâ, misamu miamingi bafweti yirika.
Bampangi bayizi mona ti, antenne yo nguria mpasi yeri mu tûla. Antenne ya bula bwa 91 mètres yafweti zakala ha zulu dia miti miole mia bula bwa 61 mètres. Mbala ya ntete ka bwa bâ ko. Na lukwikulu mu lubakusu lwa Yehova, bampangi bayizi lenda. Calvin Prosser, wabâ mu tisalu tio, watâ: “Tala ti mu mbala ya ntete talenda, mbo taketi tisîka mpe mbo taketi tâ: ‘Taleno tisalu ti tusariri!’” Bampangi basongela ti Yehova wababakisa,kâ misamu miamingi bafweti telamana.
Sarila radio musamu wa môna weri, mpe bisalulu biandi mpasi bieri mu baka. Bampangi bayizi baka bisalulu bia ntama ha mbuka yo bia tunga muntu wumosi. Kani basumba micro, bayizi sarila kwa telefone. Mu mpimpa mosi ya ngonda ya février, bampangi babonga nzengolo ya yêla radio. Programe yeri nawu nsatu mu yôkesa, buna bayizi tanga kwa mikunga mia Timfumu. Na tuseho twatwansoni, Ernest Lowe wayizi tâ ti bampangi bu beri tangaka, mfundisi Rutherford b wabatambila, mu bungu ti bawu kawâ mu radio’andi ku Brooklyn, ha titini tia kilometre 25.
Mpangi Rutherford watâ mu nsaka “bikeno lwaza lo.” “Ntiana mbuma zita dila!” Na mwa nsoni
bampangi bazenga programme yango. Kâ, bazaba ti radio sala yeri salaka mpe bakubama beri mu batika mu sarila yo.Mu tilumbu tia 24 février 1924, mu ntangu ya émission ya ntete mpangi Rutherford watâ ti: “Station ya radio, sarila tweka ya sarila mu tisalu tia tu hana Mfumu Kristo.” Watâ mu bungu dia nti bayizi batika mu sarila radio. Ni “mu bakisa bantu babansoni mu bakula Bibila na mu zaba nsasa ya ntangu yi twena.”
Bantu batomo zolo émission ya ntete. Radio yango mvula 33 basarila yo mu yôkesaka émission za kanda dia Yehova.
BAZONZELA NA BUTINDI BWABWANSONI MIO MI YIRIKAKA MFUMU ZA MABUNDU
Mu juillet 1924, Milongoki mia Bibila miasa lukutakanu ku Columbus, ku Ohio. Milongoki miango mu nsi zazingi miatûka, mpe miayizi wâ binzonzi mu arabe, anglais, français, allemand, grec, hongrois, italien, lituanien, polonais, russe, mu mazu ma ku Scandinavie na mu ukrainien. Bitini bia émission biayôka mu radio, mpe bampangi balomba ti bilumbu biabiansoni journal ya ku hata dio yadukisaka programe ya lukutakanu.
Tilumbu tia jeudi 24 juillet, mpangi za bakala na za zikento yôka 5000 basamuna ku hata di basila lukutakanu. Bakaba mabuku 30000 mpe ndongokolo za Bibila zazingi babatika. Nzo ya Zangama ya Mukengi yazonzela tilumbu tîna ntiana “tilumbu tiyôkele bubote ku lukutakanu.”
Mu tilumbu tia 25 juillet mpangi Rutherford mu tinzonzi tiandi watanga na buntindi bwabwansoni mukanda weri sembaka mfumu za mabundu. Watâ ti: “Mfumu za mabundu, za politike na za misamu mia nkari, matieleka matariri Timfumu tia Nzambi ti kasarila mu sakumuna bantu beri swekaka.” Wavutu yika: “Bantu bo ka bena na mpemba ko mu yika moko kwe “la Societé Des Nations” na mu tâ ti mpila yena kwe Nzambi mu yâla nza.” Milongoki mia Bibila luvivululu na butindi bweri nawu nsatu mu samuna musamu wa mpila yo.
Nzo ya Zangama ya Mukengi yazonzela mu bukufi lukutakanu lwango bu yatâ: “Lukutakanu lwa Colombus lwa tindisi timinu tia mpangi zo za kwikama . . . , mpe zabakiri butindi bwa samuna ntono bantu bata batelamanaka.” Leo Claus, walanda lukutakanu lwango bambukiri ti: “Ha manima ma lukutakanu, nsayi yayingi yeri neto mu samuna.”
Mu octobre, Milongoki mia Bibila miayizi kaba millions za trakte ya tanga mpangi Rutherford
yeri na mutu-diambu Acte d’accusation contre le clergé. Ku hata dia Cleveland, ku Oklahoma, Frank Johnson bu kamanisa mu kaba trakte, wafweti kêla minute 20 ngatu kabwabana na mpangi zakaka. Ka wafwanana ko ti kakêla ha mbuka yi baketi mu mwina, mu bungu ti bantu ba ku hata dio ka beri’â na nsayi ko mu tisalu tiandi tia samuna, bubote bweri kwe yandi mu swama. Mpangi Johnson wabonga nzengolo mu kota mu nzo Nzambi yimosi. Ka mweri’â muntu ko. Mu ntinu wasisa trakte mu Bibila dia mupelo na ha muna tibuka. Wayizi duka mu ntinu. Mu bungi ti trakte zakaka za sâla nandi, wasarila mayela mo mu nzo Nzambi zole zakaka.Frank wayenda ha mbuka yi bawisana mu bwabana na mpangi zakaka. Waye swama ku manima ma station-service mu taririla bô beri kwe mu dingi. Babakala bango bayôka mu kaminio, buna ka bamumona ko. Buna kwa bu bayenda, mpangi zo za samuna penepene na yandi, zayizi mu bonga mpe bayenda nandi.
Mu ntangu yi bakatuka ku hata dio, mpangi yimosi mu bawu yitêle: “Ha matu ma nzo Nzambi zitatu tuyôkele. Bantu kampe 50 batelamaneke ha matu ma muna nzo Nzambi. Bantu bakaka ha kati diawu trakte bata tangaka, mpe bakaka kwe mulongi’awu bata yasongelaka ngatu kamona yo. Tuvûkiri! Kâ tuvuturi matondo kwe Yehova bu katubakisi mu zaba bwe tulendi sa mu samuna mpe balembo tubaka.”
TIFWANI TIA BUTINDI MU TISALU TIA SAMUNA
Mu nsi zakaka, Milongoki mia Bibila mialanda tifwani tio tia samunina. Ku nore ya France, Józef Krett wasamuna kwe bantu batûka ku Pologne beri salaka ku mines. Tinzonzi kaketi sa tieri na mutu-diambu “Mvumbukulu ya bafwa ka yisiri’â mala ko.” Mu ntangu yi kamanisa mu kaba invitasio kwe bantu babansoni, mupelo wa hata dio wabayimina mu kwe wâ tinzonzi tio. Musamu mupelo wu katâ wayizi mu balukila. Bantu yôka 5000 bayizi wâ tinzonzi tio mu kati na mupelo wo! Mpangi Krett walomba mu zonza na mupleo wo, kâ wayizi kala. Mpangi Krett wakaba mabuku mamansoni meri nandi, mpe wayizi bakula ti bantu nguria nsatu ya Zu dia Nzambi yeri nawu.—Amose 8:11.
Claude Brown wayenda ku Afrique, ku hata dia yika bwawu bu Ghana mu samuna nsangu za mbote. Bantu babingi bayizi zaba matieleka mu bungu ti binzonzi biabingi kayizi sa, mpe mabuku mamingi kahana kwe bantu beri bâka kûna. John Blankson, weri longokaka mu bâ pharmacien, wayizi wâ tinzonzi tia mpangi Brown. Wabakula ti mo ni nguria matieleka. “Nsayi yayingi yeri nani,” John bambukiri ti, “nabatika mu samuna kwe bantu babansoni beri ku lukolo lwa pharmacie.”
John walongoka ti Bibila ka dizonzelaka butatu ko. Lumbu timosi wayenda ku nzo Nzambi mu kwe yula mupelo mu ndongosolo yo. Mupelo nkesi za mu baka, wamukuma bu kakawula: “Ka wena Mukristo ko; nge tisari tia Diabulu tiena. Duka!”
Mu ntangu John yi kakâla ku nzo’andi, watsoneka mukanda kwe mu mupelo mu mu lomba babwabana ha lungiri bantu mu zonzela butatu. Mupelo wahana mvutu ti, wafweti kwenda kwe mfumu ya lukolo lwa pharmacie, mpe mfumu yo yamuyula tala ti ni yandi watsonekena mupelo.
John wahana mvutu ti “yee ni meno natsonekene mukanda wo.”
Mfumu ya lukolo yatâ kwe John kalomba mulemvo kwe mupelo. John watsoneka:
“Mfumu’ani wakundombele nakutsonekena mukanda mu kulomba mulemvo, lenda die nani
mu lomba mulemvo tala ti tamburi ti ndongosolo za bungungu longesaka.”Mfumu ya lukolo wayizi yituku mpe wayula, “Blankson, musamu ni wo ta zolo tsoneka?”
“Yee. Musamu ni wo kwa die na lenda mu tsoneka.”
“Mbo bakukuma ku lukolo. Bwe lendi bêla ku lukolo lu, tala ti tatamane mu zonzela bubi bwa mfumu ya dibundu die na lenda dia guvernema?”
“Kâ Profesere. . . mu ntangu yi tu longesaka, ngano kutuhanaka bweso ko bwa yula biyuvu tala ti ka tubakuri’â musamu ko?”
“Yee bweso ni lu hanaka.”
“Ni buna Profesere, Ni bo kwa mpe meno nasiri. Yandi beto kalongesaka Bibila ntiangu namuyuriri tiyuvu. Tala ti kena na lenda ko dia hana mvutu, mu bungu dia nti mfweti lombela mulemvo?”
Blankson ka bamukatula ku lukolo ko. Mpe kalomba mulemvo ko.
MILONGOKI MIA BIBILA NSAYI YERI NAWU MU SALA BWABWINGI
Nzo ya Zangama ya Mukengi yazonzela mu bukufi tisalu tia muvu wûna mu mpila eyi: “Tulendi karila mabanza ma Davide watâ: ‘mbo kungana ngolo mu nwana muzingu.’ (Mikunga 18:39) Muvu wuyôkele wutomono tu tindisa, wutusongele bwe Yehova katuhanini lubakusu mu tisalu tiandi . . . Bisari biandi bia kwikama, biayizi samuna nsangu za mbote na nsayi yayansoni.”
Ku nsuka ya muvu, bampangi bayizi dinga mu vutu baka radio yakaka. Station ya radio bayizi ya tunga ku Chicago. Bayizi yahana kumbu WORD (ZU). Basarila émetteur yeri na 5000-watt, ngatu nsangu za mbote za wâkana mu bitini bia bila tii ku Nord ya Canada.
Mu 1925 Yehova wabakisa bisari biandi mu bakula misamu mia môna mieri mu Nzabukusu tikapu 12. Mu bungu dia ngwilu yo ya môna, mpangi zakaka zabika mu sarila Yehova. Kâ babingi mu bawu nsayi yeri nawu bu bayizi tomo bakula misamu mieri yôkaka ku zulu mpe bwe mieri batarilaka.