1. Ntia makabu Yezu katuhana?

 KA KWENA muntu ko wayôka Yezu mu tifu tia kaba. Bu keri ha mutoto, wasarila lenda diandi dia sa bimangu mu bakisa bantu bakaka. (Like 9:​12-17) Wahana kabu diyôkele makabu mamansoni bu kahana luzingu lwandi mu bungu dia beto. (Za 15:13) Tûka mvumbukulu’andi kwe bafwa, Yezu watatamana mu songela tifu tia kaba. Ntiana bu kakanisina wo, walomba kwe Yehova katuhana mpeve santu mu tu longesa mpe mu tu bomba. (Za 14:​16, 17, note; 16:13) Mu nzila ya tukutakanu twa timvuka Yezu mbo katatamanaka mu tu hana bio bie neto nsatu mu kubika milongoki ha mutoto wa mukaka.—Mat. 28:​18-20.

2. ‘Makabu ma bantu’ ma zonzelaka Bisi-Efeze 4:​7, 8 ni banani?

² Kabu diakaka die kô Yezu di katuhana. Ntumwa Paulo watsoneka ti bu kamana naka ku zulu, Yezu wahana ‘makabu ma bantu.’ (Tanga Bisi-Efeze 4:​7, 8.) Paulo wabangula ti Yezu wahana makabu mo ngatu mabakisa timvuka mu mpila zazingi. (Efz. 1:​22, 23; 4:​11-13) Lumbu ti makabu ma bantu ni bibakisi mu tisalu, bakuluntu mu timvuka na minkengi mia bizunga. a Wa matieleka, babakala bo bantu ba masumu bena, buna makuba batâka. (Zaki 3:2) Kâ Mfumu’eto Yezu Kristo bawu kasarilaka mu tu bakisa; makabu mena ma katuhana.

3. Hana tifwani tita songela bwe beto bansoni tulendi yikila moko mu tisalu tisalaka ‘makabu ma bantu.’

³ Yazu wahana dema dia tunga timvuka kwe ‘makabu ma bantu.’ (Efz. 4:12) Kâ beto bansoni tulendi babakisa mu lungisa tisalu tio tia mfunu. Tulendi fwanakasa tisalu tio na tisalu  tia ntungulu ya Nzo za Nsambululu. Bakaka ha kati dieto tisalu ni tio basalaka, bakaka bantu batungaka babakisaka bu babanatinaka bidia, peleko bima biakaka bilendi babakisa mu mpila yakaka. Mpila mosi mpe, tulendi yika moko mu ngolo zi sarilaka bibakisi mu tisalu, bakuluntu mu timvuka na minkengi mia bizunga mu mio mi tutâka na mu mio mi tuyirikaka. Tataluzuleno mpila yi tubakilaka ndandu mu tisalu tiawu tia ngolo na mpila yi tulendi batondela, na yi tulendi tondela Yezu watuhana ‘makabu ma bantu.’

BIBAKISI MU TISALU BISALAKA BISALU BIA MFUNU

4. Mu mbandu ya ntete ntia bisalu bia mfunu bibakisi mu tisalu beri salaka?

⁴ Mu mbandu ya ntete, mpangi zakaka banoma zo mu bâ bibakisi mu tisalu. (1 Tim. 3:8) Kampe ni bawu basala bisalu bia mfunu bia zonzela Paulo mu 1 Bisi-Korente 12:28. Kampe bibakisi mu tisalu biakipa misamu mia mfunu ngatu bakuluntu batûla mabanza mawu mu ndongosolo na mu ndiatulu. Mu tifwani, kampe bibakisi mu tisalu biahana lubakusu mu kopa Matsonoko peleko mu sumba bima bieri mfunu mu kopa Matsonoko.

5. Lumbu ti bibakisi mu tisalu ntia bisalu bia mfunu bisalaka?

⁵ Banza’eti bisalu bia mfunu bisalaka bibakisi mu tisalu mu timvuka tiaku. (1 Pi. 4:10) Balendi balomba mu kipa mbongo za timvuka peleko teritware, mu tumaka mikanda na muhana mio kwe bisamuni, mu kipa appareils za audio-video, mu bâ ku accueil peleko mu sala tisalu tia sa bunkete ku Nzo ya Nsambululu. Bisalu bio mfunu biena ngatu timvuka tiasala bubote. (1 Kor. 14:40) Musamu wakaka, bibakisi biakaka bitini bia lukutakanu lwa luzingu na tisalu tia samuna bakipaka mpe binzonzi bahanaka. Tibakisi mu tisalu balendi mu lomba mpe mu bakisa munkengi wa tikunku tia bisamuni. Mu ntangu zakaka, mukuluntu wulendi lomba kwe tibakisi mu tisalu mu kwe sa vizite ya lutindusu ya mpangi ye mu timvuka.

6. Ntia misamu misaka ti tatonda tisalu tisalaka bibakisi mu tisalu?

⁶ Mu ntia mpila tisalu tisalaka bibakisi mu tisalu tinatinaka ndandu mu timvuka? Mpangi ya yikento Beberly, b bâka ku Bolivie têle ti: “Na lubakusu lwa bibakisi mu tisalu tukutakanu twa nitomo zoloko. Mu nzila ya tisalu tiawu ndendi tanga mikunga, ndendi hana mvutu, ndendi landa binzonzi mpe ndendi baka malongi mu video na mu bifwani. Lubakusu bahanaka ngatu bantu bakwizaka ku lukutakanu babâ mu tidzunu, mpe bô balembolo na lenda dia kwiza ku tukutakanu babakisaka mu landa lo mu vidéoconférence. Ha manima ma lukutakanu, lubakusu bahanaka mu sa bunkete, mu kipa mbongo na mu zaba tala ti mikanda mie neto nsatu mie neto. Diangana bawu nitomo tondaka!” Leslie bâka ku Colombie, mpe we na bakala die mukuluntu têle ti: “Bakala diani nsatu lubakusu lwa bibakisi mu tisalu yibâka nandi. Tala ti bawu kâni mbo kaketi bâ na tisalu tiatingi. Buna mbo nitomo batondaka mu bungu dia luhemo lwawu na lubakusu lwawu lu bahanaka mu luzolo lwa mutima.” Ntembe kâni nge mpe ni bo banzaka.—1 Tim. 3:13.

7. Bwe tulendi songela ti bibakisi mu tisalu tutondaka? (Tala mpe tifwani.)

⁷ Ni bu sa ti mbo tutondaka bibakisi bieto mu tisualu, Bibila ditutindisi mpe mu batêlaka ti tonda tutondaka. (Kol. 3:15) Krzysztof, we mukuluntu ku Finlande mu mpila eyi kavuturilaka matondo, “karte nitambikaka peleko message nitsonekaka ye na verse ya  Bibila, musamu nizonzelaka wutêle peleko wuyirikiri tibakisi mu tisalu wukuntindisi, mpe mbo nitâtka mu bungu dia nti nitondelaka tisalu ti basalaka.” Pascal na Jael, babâka ku Nouvelle Caledonie, mbo basambilaka mu bungu dia bibakisi mu tisalu. Pascal têle ti: “Ka ntama ko tayizi sambila bwabwingi mu bungu dia bibakisi bieto mu tisalu. Tatondele Yehova mu bungu dia bawu, mpe tamulombele mu bâ nawu tintwari na mu bahana lubakusu.” Yehova tusambulu to kawâka, mpe timvuka ndandu tibakaka.—2 Kor. 1:11.

BAKULUNTU BA TIMVUKA TISALU TIA NGOLO BASALAKA HA KATI DIENO

8. Mu bungu dia nti Paulo katsoneka ti bakuluntu ba mu mbandu ya ntete tisalu tia ngolo beri salaka? (1 Bisi-Tesalonike 5:​12, 13)

⁸ Mu mbandu ya ntete bakuluntu tisalu tia ngolo beri salaka mu bungu dia timvuka. (Tanga 1 Bisi-Tesalonike 5:​12, 13; 1 Tim. 5:17) Timvuka na lukutakanu beri twarisaka—mpe nzegolo beri bongaka mu bungu dia timvuka. Bahana mpe malongi ma fuluka mu luzolo kwe mpangi zawu—ngatu batatamana mu bâ ngolo mu timinu. (1 Tes. 2:​11, 12; 2 Tim. 4:2) Babakala bo, basala mpe tisalu tia ngolo mu lungisa nsatu za makanda mawu na mu bâ ngolo mu timpeve.—1 Tim. 3:​2, 4; Tite 1:​6-9.

9. Bakuluntu ntia madema me nawu lumbu ti?

⁹ Bakuluntu ba lumbu ti tisalu tiatingi tie nawu. Bisamuni biena. (2 Tim. 4:5) Tifwani tia mbote bahanaka bu basamunaka na luhemo, tisalu tia samuna bakubikaka, mpe formasio batuhanaka mu samuna na mu longesa mu mpila ya mbote. Mfundisi zena ze na tiari tia lemvokela mpe zilembolo na tihambula. Mukristo bu wuyirikaka disumu dia dinene bakuluntu ngolo basarilaka mu mu bakisa mu vutu kârisa tindiku tiandi na Yehova. Mu ntagu yo kwa, timvuka bakengerelaka mu bâ tia verela. (1 Kor. 5:​12, 13; Nga. 6:1) Tisalu tiawu tia ntete, ni mu bâ Mivungi. (1 Pi. 5:​1-3) Binzonzi bisikamanaka mu Bibila bahanaka bi batomo kubikaka, ngolo basarilaka mu zaba mpangi zazansoni ze mu timvuka, mpe vizite za lutindusu basaka. Bakuluntu bakaka tisalu tia ntungulu basalaka na tia bunkete bwa Nzo za Nsambululu, tukutakanu twa tunene bakubikaka, mpe mu komite yiwisanaka na badoktere bena, vizite bakwe se kwe mpangi ze na bimbevo, na bisalu biakaka basalaka. Diangana bakuluntu tisalu tia ngolo basalaka mu bungu dia beto!

10. Ntia misamu misaka ti tatonda bakuluntu basalaka tisalu tia ngolo?

¹⁰ Yehova wabakula ti mivungi mbo miaketi tukipa mpe ‘ka taketi’â vutu bâ mu bunkuta ko mpe ka taketi’â kwamusu ko.’ (Yer. 23:4) Johanna, mpangi ya yikento ye Musi-Finlande wamona matieleka ma musamu wo mu ntangu nguri’andi yi keri na timbevo tia ngolo. Têle ti: “Ni bu sa ti musamu wa mpasi weri mu zonzela mio mieri nani ku mutima kwe bantu bakaka, mukuluntu wumosi wu nalembo tomo zaba wasongela luvivululu kwe meno, wasambila nani mpe wakungana lukwikulu ti Yehova meno kazololo. Ka nitomo’â bambukilaka misamu mi katâ ko, kâ mbo nibambukaka ti ka navutu’â bâ mu bunkuta ko. Mbenzi ti Yehova wamutambika mu kumbakisa mu ntangu yifwanane.” Bwe Bakuluntu ba timvuka tiaku bakubakisila?

11. Bwe tulendi songela ti Bakuluntu tutondaka? (Tala mpe tifwani.)

¹¹ Yehova zololo ti tasongelaka ti bakuluntu tutondaka mu bungu dia tisalu tiawu. (1 Tes. 5:​12, 13) Henrietta, bâka ku Finlande, têle ti: “Bakuluntu bantu bakaka babakisaka mu luzolo lwa mutima, ka wuta zolo tâ ko ti ntangu  yiyingi ye nawu mpe ngolo zazazingi ze nawu peleko ka bena na nkwamusu ko mu luzingu lwawu. Ntangu zakaka ebu kwa nitâka, ‘Nge mukuluntu wa mbote wena, nzololo ti wazaba wo.’” Mpangi ya yikento yibâka ku Turquie ye na nkumbu Sera têle ti: “Bakuluntu ‘lutindusu’ lwe nawu nsatu mu tatamana mu sala tisalu tiawu. Buna tulendi batsonekena mukanda, tulendi batikisa mu kabana tima tia dia, peleko tulendi samuna nawu.” Ngano mukuluntu we kô wu tondaka mu bungu dia tisalu tiatingi ti kasalaka mu timvuka? Buna, dinga mpila zisongela ti tonda tondaka mu mio mi kayirikaka.—1 Kor. 16:18.

MINKENGI MIA BIZUNGA MITUNGAKA

12. Ntia tikunku tiakaka tia bantu Yezu kahana dema dia tindisa bimvuka? (1 Bisi-Tesalonike 2:​7, 8)

¹² Yezu Kristo wahana mpe dema kwe babakala mu bakisa timvuka mu mpila yakaka. Mu lutwalusu lwandi bakuluntu ba ku Yeruseleme batambika Paulo, Barnabase na bantu bakaka mu bâ minkengi mia bizunga. (Bis. 11:22) Mu bungu dia nti? Ni mu tindisa bimvuka ntiana kwa bu banoma bibakisi mu tisalu na bakuluntu. (Bis. 15:​40, 41) Babakala bo batambula mu hombesa bima biabingi mu sala tisalu tio, ntangu zakaka batûla luzingu lwawu mu mpasi mu longesa na mu tindisa bantu bakaka.—Tanga 1 Bisi-Tesalonike 2:​7, 8.

13. Minkengi mia bizunga ntia madema me nawu?

¹³ Minkengi mia bizunga nzietolo mivulu saka. Bakaka bitini bia bila basaka mu kwe tala bimvuka. Mu muna lumingu mukengi wa tizunga binzonzi biabingi kahanaka, vizite za lutindusu kasaka, lukutakanu lwa mipasuri-nzila katwarisaka, lukutakanu lwa bakuluntu na tukutakanu twa tisalu tia samuna katwarisaka. Binzonzi kakubikaka, lukutakanu lwa  tizunga na lukutakanu lwa bilumbu bitatu kakubikaka. Ndongosolo kahanaka ku tukolo twa mipasuri-nzila, lukutakanu lwa spesiale kakubikaka na mipasuri-nzila mie mu tizunga tiandi, mpe misamu miakaka kakipaka, ntangu zakaka mibâka nkatika mfunu mi muhanaka filiale.

14. Ntia misamu misaka ti tatonda tisalu tia ngolo tisalaka minkengi mieto mia bizunga?

¹⁴ Bimvuka bwe bibakilaka ndandu mu tisalu tia ntalu tisalaka minkengi mia bizunga? Bu kazonzela vizite za minkengi mia bizunga, mpangi ya bakala ya ku Turquie yitêle: “Muna vizite yibasaka lutindusu yikunganaka mu yôkesa ntangu yayingi mu bakisa mpangi zani. Minkengi mia bizunga miamingi nabwabana na mio; kâ, na kani wumosi mu bawu wasongela ti bisalu biabingi bieri nandi, peleko keri’â zoloko ko mu zonza nani.” Johanna, wututokolo zonzela, wasamuna na munkengi wa tizunga, kâ ka babwana muntu ko ku nzo. Têle ti: “Mbo nitatamana mu bambukila tilumbu tio. Bayaya bani ba bole babakento basoba mbuka ya bêla, diangana nguri’â nsatu beri nani. Munkengi wa tizunga watomo kuntindisa mu bakula ti, mu tisalu tia Yehova muntu kamana bâ mala na beto, ntangu fioti musamu wo wubongakaka, kâ mu nza ya môna mbo tubâ na bweso bwa yôkesa nawu ntangu yayingi.” Babingi ha kati dieto bayizi zolo minkengi mieto mia bizunga na mpila yi bababakisila.—Bis. 20:37–21:1.

15. a) Tintwari na 3 Za 5-8, bwe tulendi songela ti minkengi mieto mia bizunga tutondaka? (Tala mpe tifwani.) b) Mu bungu dia nti tufweti tondela bakento ba bampangi basalaka ngolo mu timvuka, mpe bwe tulendi bwa sila? (Tala kaku “ Bambukila bakento bawu.”)

¹⁵ Ntumwa Za watindisa Gayuse mu songela ndiambu kwe bampangi bayizi batala na mu ‘bahana bio bifwanane mu nzietolo’awu  buna bufwanane mu Nzambi.’ (Tanga 3 Za 5-8.) Mpila yimosi ya sila bo ni mu tikisa munkengi wa tizunga mu kabana tima tia dia. Mpila yakaka ni mu yika moko mu misamu mi bakubikaka mu bungu dia tisalu tia sumuna mu ntangu ya vizite. Leslie, wututokolo zonzela, mu mpila yakaka kasongelaka tifu tiandi tia tonda. Têle ti: “Yehova nisambilaka mu kipa nsatu zawu. Bakala diani na meno tabatsonekena mikanda mu batêla mu ntia mpila vizite zawu zatubakisila.” Bambukaka ti, minkengi mia bizunga mpasi mpe babwabanaka na zo, bawu mpe bafwatikaka ntiana beto. Ntangu zakaka bimbevo bibâka nawu, lwaka na bunôkena. Diangana, kampe nzonzolo’aku ya mbote na mwa makabu maku bilendi bâ mvutu ya lusambulu lwawu mu baka lubakusu!—Bin. 12:25.

NSATU YE NETO YA ‘MAKABU MA BANTU’

16. Tintwari na Bingana 3:​27, mpangi za bakala ntia biyuvu balendi tiyula?

¹⁶ Mu nza ya mukaka, nsatu yayingi ye neto ya ‘makabu ma bantu.’ Tala ti nge mpangi ya bakala yena ya batusu, ngano “lendi hana lubakusu mu mpila yo”? (Tanga Bingana 3:27.) Ngano wakubama wena mu bâ tibakisi mu tisalu? Tala ti nge tibakisi tiena mu tisalu, ngano wakubama wena mu sala na kani dia bakisa mpangi zaku mu bâ mukuluntu? c Ngano lenda die naku dia sa nsobolo mu luzingu lwaku ngatu wasa Lukolo lwa bisamuni bia Timfumu? Lukolo lo mbo lu kukubika, mpe mbo lu kubakisa ngatu Yezu katomo kusarila. Tala ti mweni ti ka wena wakubama ko mu lungisa misamu mio, sambila Yehova. Lomba lubakusu lwandi mu lungisa tisalu ni tisalu tibakuhana.—Like 11:13; Bis. 20:28.

17. ‘Makabu ma bantu’ nti masongelaka mu bungu dia Mutinu’eto Kristo Yezu?

¹⁷ Mpangi za bakala Yezu zi kasola mu bâ ‘makabu ma bantu’ tidimbu tiena ti Yezu tu twarisaka mu bilumbu bi bia mansukina. (Mat. 28:20) Tonda tutomo tondaka mu bâ na Mutinu we na luzolo na tifu tia kaba, wuzebi nti bie neto nsatu mpe tu hanaka mpangi za bakala mu tu bakisa. Buna, dinga mpila zisongela ti tonda tondaka mu tisalu tisalaka babakala bo. Mpe kuzimbakanandi mu tonda Yehova, mu bungu ti ni Yandi hanaka ‘kabu ni kabu dia mbote na dia lunga.’—Zaki 1:17.