1. Ntia kani di lendi bâ neto bu tuta kwe nuni?

BU TUKWE nuni, tulendi bâ na bunkuta bwa lembo vutu sâla salu kwe Yehova ntiana mu ntama. Kampe ka tusiri’â na ngolo ko ntiana mu ntama, kâ tulendi sarila ndwenga zeto na misamu mi tuzebi mu bakisa bantwenia mu bâ na lenda dia nata madema ma môna. Mpangi yimosi ye mukuluntu tûka ntama yatâ ti: “Bu nayizi lembo vutu bâ na lenda dia sala ntiana mu ntama, mu bungu ti nayizi nuna, nayizi tonda mu bungu ti mpangi zeri kô za ntwenia zakubama mu tatamana mu sala tisalu.”

2. Ngano nti tuzonzela mu timoko ti?

² Mu timoko tiayôkele, tazonzele ndandu zi lendi baka bantwenia bu bapusanaka kwe bantu ba nuna. Mu timoko ti, mbo tumona ka bwe tifu tia kuluka, tia zabaka ndilu, tia tondaka na tia kaba bilendi bakisila bantu ba nuna mu sala tintwari na bantwenia. Musamu ni wo wusaka ti timvuka tiabâ tia sakumunu.

3. Tintwari na Bisi-Filipe 2:3, 4, tifu tia kuluka ni nti, mpe bwe tilendi bakisila Mukristo?

³ Bantu ba nuna bafweti bâ ba kuluka tala ti bazololo mu bakisa bantwenia. Muntu wa kuluka mbo wumonaka ti bantu bakaka bamuyôkele. (Tanga Bisi-Filipe 2:3, 4.) Bantu ba nuna basongelaka tifu tio, mbo babakulaka ti mpila zazingi ze kô zidelakanaka na Bibila zi balendi sarila tisalu. Buna, ka badingaka  ko ti bantu babansoni bayirikila misamu buna bu beri mia yirikilaka bawu mu ntama. (Ekl. 7:10) Ni bu sa ti misamu miamingi bazebi mpe balendi longesa kwe bantwenia, mbo babakulaka ti “tinsamu tia nza yi soba tita soba,” mpe wulendi bâ mfunu kwe bawu mu yukunu na misamu mia môna.​—1 Kor. 7:31, NWT.

4. Mu ntia mpila minkengi mia bizunga misongelaka tifu tieri na Balevite?

⁴ Bantu ba kuluka mbo babakulaka ti bu bakwe nuni, ka balendi’â bavutu sarila ntiana mu ntama ko. Tabongeno tifwani tia minkengi mia bizunga. Bu bakwizi bâka na mvula 70, mbo babalombaka mu sala tisalu tiakaka. Wulendi bâ musamu wa mpasi kwe bawu. Mbo beri zoloko bweso bwa sarila mpangi zawu. Tisalu tiawu tia beri tomo zoloko mpe nsatu yo ya sala tisalu tio, ngolo kwa yatiri mu mitima miawu. Kâ, mbo babakulaka ti bantwenia bafwanakane mu sala tisalu tio. Mu mpila yo mbo basongelaka tifu tieri na Balevite mu ntangu ya bala ba Israele, beri lembo vutu salaka ku tabernakle bu beri lungisaka mvula 50. Nsayi’awu ka yabâ kwa mu tisalu ti beri salaka ko. Bayizi tomo baka ndandu mu madema meri nawu, mpe basa miamiansoni mi balenda mu bakisa bantwenia. (Lut. 8:25, 26) Lumbu ti, minkengi mia bizunga mie na mvula 70 mbo mibikaka mu kwe tari bimvuka, kâ mbo mihanaka lubakusu na lutindusu mu bimvuka bi bena.

5. Ngano nti ta longoka mu tifwani tia Dan na Katie?

 ⁵ Tabongeno tifwani tia Dan, wayôkesa mvula 23 mu tisalu tia munkengi wa tizunga. Dan bu kayizi bâ na mvula 70, yandi na mukento’andi Katie, bayizi ba noma mipasuri-nzila mia minene. Bwe bayizi bakila nsayi mu tisalu tiawu tia môna? Dan têle ti bwawu bu tisalu tiatingi tie nandi yôka mu ntama! Mbo katomo kipaka madema mandi mu timvuka, mbo kabakisaka mpangi za bakala mu kwizi bâ bibakisi mu tisalu, mpe mbo kakubikaka bantu bakaka mu sala tisalu tia samuna mu mbuka zibâka bantu babingi na mu maboloko. Beno bantu ba nuna, ni lubâ mu tisalu tia ntangu zazansoni peleko kâni, lulendi yirika misamu miamingi mu bakisa bantu bakaka. Mu bwe? Yukunueno na misamu mia môna, bêno na makani ma môna mpe tûleno mabanza meno mu mio mi lulendi yirika kani lwatûla mo mu mio mi lulendi lembo yirika.

6. Mu bungu dia nti wena musamu wa ndwenga mu zabaka ndilu zeto? Hana tifwani.

⁶ Muntu wuzabaka ndilu zandi mbo wuzabaka misamu mi kalendi yirika na mi kalendi lembo yirika. (Bin. 11:2) Muntu wuzabaka ndilu zandi ka wutitumaka ko mu yirika misamu mi kalendi lendi lembo yirika. Buna, mbo katatamana mu bâ na nsayi mpe mu sala bwabwingi. Tulendi fwanakasa muntu wuzabaka ndilu zandi na muntu wuta naka mongo mu kaminio. Muntu wo wuta nata wufweti kwe dimini ntinu za kaminio bu kata naka mongo. Wa matieleka ti mbo kakwe pusi kwa malembe malembe, kâ mbo katatamana mu kwenda ku matu. Mpila mosi mpe, muntu wuzabaka ndilu zandi zebi ka ntia ntangu kafweti “dimina ntinu zandi” ngatu katatamana mu sarila Yehova na mu bakisa bantu bakaka.​—Flp. 4:5.

7. Nti bisongelaka ti Barzilayi ndilu zandi za kazaba?

⁷ Tabongeno tifwani tia Barzilayi, weri na mvula 80 mu ntangu Davide yi kamutikisa mu kwizi sala nandi ku nzo ya mutinu. Mu bungu ti Barzilayi wazaba ndilu zandi, wakala mu kwenda. Barzilayi wazaba ti ka keti’â sala bwabwingi ko mu bungu dia mvula zandi, buna watâ ti Kimame weri ntwenia kenda ha tibuka tia yandi. (2 Sam. 19:35-37) Ntiana Barzilayi, mpangi za nuna nsayi zimonaka bu zihanaka bweso bwa sala kwe mpangi za ntwenia.

8. Ngano bwe mutinu Davide kasongela ti ndilu zandi za kazaba mu musamu wutariri ntungulu ya Tempelo?

⁸ Mutinu Davide mpe tifwani tia nkatika tia mbote tiena mu tifu tia zabaka ndilu. Mu mutima’andi wawansoni, wazolo ti katunga nzo mu bungu dia Yehova. Kâ, Yehova bu kamutêla ti tisalu tio ntwenia Salomo sala tio, Davide watambula nzengolo ya Yehova, mpe wahana lubakusu lwandi mu tisalu tio. (1 Nta. 17:4; 22:5) Davide ka banza ko ti ni yandi wafwanakana mu tunga Tempelo mu bungu ti Salomo ntwenia kwa yeri, mpe ka zaba misamu ko. (1 Nta. 29:1) Davide wazaba ti tisalu tio ka tiaketi’â salama ko mu mvula ze na muntu waketi tia sala, peleko mu misamu mi kazebi, kâ mu lusakumunu lwa Yehova. Ntiana Davide, lumbu ti bantu ba nuna mbo batatamanaka mu tisalu tia Yehova ni bu sa ti tisalu tiawu tisobele. Bazebi ti Yehova mbo kasakumuna bantwenia basalaka tisalu ti beri salaka bawu mu ntama.

9. Ngano mpangi yimosi yeri mu Komite ya filiale bwe kasongela ti ndilu zandi keri zabaka?

⁹ Mu ntangu yi ya beto, mpangi yimosi ya bakala ye na nkumbu Shigeo wasarila tifu tia zabaka ndilu. Mu 1976 bu keri na mvula 30, bamunoma mu bâ mu Komite ya filiale. Mu 2004 wayizi bâ ntwarisi ya Komite ya filiale. Ha manima wayizi bakula ti ka sâla na ngolo  zazingi ko mu sala tisalu tio na manzangu mamansoni. Wayizi sambila mu bungu dia musamu wo, mpe wabanza ti kampe bubote bwingi mu bâ na mpangi ya ntwenia mu kwizi bâ ntwarisi ya Komite ya filiale. Ni bu sa ti Shigeo ka sâla ntwarisi ya Komite ya filiale ko, mbo katatamanaka mu sala tintwari na mpangi ze mu Komite ya filiale. Ntiana bu tumweni wo mu tifwani tia Barzilayi, tia mutinu Davide na tia Shigeo, muntu wa kuluka na wuzabaka ndilu zandi, ka wutûlaka mabanza mandi ko mu misamu mi lembolo zaba bantwenia, kâ mbo katûlaka mabanza mandi mu ngolo zawu. Ka basilaka timbanda ko, kâ mbo kasalaka nawu tintwari.​—Bin. 20:29.

10. Ngano bantu ba nuna ntia mabanza babâka na mo mu bungu dia bantwenia ba mu timvuka?

¹⁰ Bantu ba nuna mbo bamonaka ti bantwenia makabu mena ma Yehova, mpe mbo batondaka mu mio mi yirikaka bantwenia. Mu ntangu ngolo zawu zita kwe dimini, bantu ba nuna mbo batondaka mu bungu ti bantwenia mbo bazoloko mu sarila ntangu’awu, ngolo zawu na lenda diawu mu lungisa nsatu za timvuka.

11. Bwe Rite 4:13-16 yisongelaka ti bantu ba nuna mbo babakaka ndandu bu batambulaka lubakusu lwa bantwenia?

¹¹ Tifwani tia Naomi tie mu Bibila tia nkatika tia mbote tiena tia muntu wa nuna watambula lubakusu lwa muntu wa ntwenia. Ha mbatukulu, Naomi walomba kwe buko bwandi weri mufwiri, Rite, kakâla kwe kanda diandi. Kâ, mu ntangu Rite yi kasa tiya mu turisa Naomi ku Beteleyeme, Naomi watambula lubakusu lwa Rite. (Rite 1:7, 8, 18) Mpe musamu wo wa mbote weri mu bungu dia bakento bo ba bole! (Tanga Rite 4:13-16.) Tifu tia kuluka mbo tibakisa mpangi za nuna mu landa tifwani tia Naomi.

12. Ngano ntumwa Paulo bwe kasongela ti tonda keri tondaka?

 ¹² Ntumwa Paulo watonda mu lubakusu lu bamuhana. Mu tifwani, watonda Bakristo ba ku Filipe mu bungu dia bima bi bamutambikila. (Flp. 4:16) Watonda mpe mu bungu dia lubakusu lwa mu hana Timote. (Flp. 2:19-22) Paulo watonda mpe Nzambi mu bungu dia bantu bayizi mu tindisa bu beri mu nataka ku boloko ku Rome. (Bis. 28:15) Paulo ngolo zeri nandi mu bungu ti bitini bia bila keri diataka mu kwe samuna na mu kwe tindisa bimvuka. Kâ, wa kuluka weri mpe watambula lubakusu lwa bampangi.

13. Bwe bantu ba nuna balendi songela ti tonda batondaka mu bungu dia bantwenia?

¹³ Bantu ba nuna lulendi songela tifu tieno tia tondaka mu mpila zazingi mu bungu dia bantwenia bê mu bimvuka bieno. Tala ti bazololo mu lu bakisa mu baka transport, mu sumba bima, peleko mu bungu dia nsatu zakaka, tambuleno lubakusu lwawu. Bambukakeno ti lubakusu lwawu mpila yena Yehova yi kalusongelaka ti beno kazololo. Lulendi kwizi bâ na tindiku tia ngolo na bantu bô balubakisaka. Ntangu zazansoni yêlakeno mu bakisa mpangi za ntwenia mu bâ penepene na Yehova, mpe batêleno ti mbo lubâka mu nsayi bu lumonaka bantwenia batomo hanaka lubakusu lwawu mu timvuka. Bêno ba kubama mu yôkesaka ntangu na bawu na mu ba zonzela misamu mitariri luzingu lweno. Bu lusila bo, mbo lusongela ti Yehova lutondaka mu bungu dia bantwenia ba kabenda mu timvuka.​—Kol. 3:15; Za 6:44; 1 Tes. 5:18.

14. Mu ntia mpila mutinu Davide kasongela tifu tia kaba?

¹⁴ Tifwani tia mutinu Davide mbo tisongelaka ti musamu wa mfunu wena kwe bantu ba nuna mu songela tifu tia kaba. Wahana bimvwama biandi mu yika moko mu ntungulu ya Tempelo. (1 Nta. 22:11-16; 29:3, 4) Wasila bo ni bu sa ti tisalu tiatiansoni mwana’andi Salomo waketi tia sala. Mu ntangu yi tulembo vutu bâka na ngolo mu sala mu tisalu tia ntungulu tia organizasio ya Yehova, tulendi tatamana mu yika moko mu bungu dia ntungulu zo, bu tuhana makabu buna bu tulendela. Mpe tulendi bakisa bantwenia mu baka ndandu mu misamu mi tuzebi tûka mivu.

15. Ntia bima bia ntalu Paulo kakabana na Timote?

¹⁵ Tazonzeleno tifwani tia tu hana ntumwa Paulo mu musamu wutariri tifu tia kaba. Watikisa Timote ngatu basala tisalu tia bumisionere, mpe Paulo wakaba peleko walongesa mpila zandi za samuna na za longesa kwe Timote. (Bis. 16:1-3) Paulo walongesa Timote mu bâ mulongi mpe tisamuni tia mbote tia nsangu za mbote. (1 Kor. 4:17) Ha manima, Timote wasarila misamu mia mu longesa Paulo mu kubika bantu bakaka.

16. Mu bungu dia nti Shigeo kakubikila bantu bakaka?

¹⁶ Mpangi za nuna lumbu ti, ka zibâka na bunkuta ko bwa lembo vutu bâ salu tala ti bakubikiri mpangi za ntwenia mu sala tisalu ti beri salaka mu timvuka. Mu tifwani, ha manima ma mivu, Shigeo wu tuzonzeleke ku mbatukulu, wakubika mpangi za ntwenia zeri mu Komite ya filiale. Wasila bo, mu yika moko mu tisalu tia Timfumu tieri salamaka ku hata di beri. Buna, mu ntangu yi kayizi lembo vutu bâ na lenda dia bâ ntwarisi ya Komite ya filiale, mpangi ya kubama yeri kô mu mu yingasa. Shigeo mu Komite ya filiale kena tûka mvula yôka 45, mpe mbo katatamanaka mu sarila misamu mi kalongoka mu bakisa mpangi za ntwenia. Mpangi ze ntiana Shigeo mbo zitomo bakisaka kanda dia Nzambi!

17. Tintwari na Like 6:38, ngano mpangi za nuna nti zifweti kaba kwe bantu bakaka?

 ¹⁷ Beno mpangi za nuna, ni beno lwe bifwani bisongelaka ti mpila ya bêla yiyôkele bubote ni mu sarila Yehova na timinu mpe na kwikama kwakwansoni mu luzingu lweto. Mu bifwani bieno mbo lusongelaka ti musamu wa mbote wena mu longoka mitieno mia Yehova na mu sarila mio mu luzingu lweto. Luzebi ka bwe misamu mieri yôkelaka mu ntama, kâ mbo lumonaka mpe ndandu za yukunu na nsobolo ya misamu. Beno bantu ba nuna lwabatusu ka ntama ko, lulendi bakisa mpe bantu bakaka mu mpila zazingi. Lulendi ba têla ka bwe zaba Yehova kwalunatina nsayi mu luzingu lweno. Bantwenia mbo bazoloko mu wâ binsamu bieno na misamu mi lwalongoka mu luzingu lweno. Lwamana kabaka misamu mi lwalongoka mu luzingu lweno mu kubika bantu bakaka, Yehova mbo katomo lu sakumuna.​—Tanga Like 6:38.

18. Ngano bwe bantu ba nuna na bantwenia balendi kwe tibakisi bawu na bawu?

¹⁸ Beno mpangi za nuna, mu ntangu yi lupusanaka kwe bantwenia, mbo lukwizi bâ na lenda dia hanasana lubakusu. (Rom. 1:12) Muna muntu tima tie nandi tia ntalu tilembolo na bantu bakaka. Bantu ba nuna ndwenga ze nawu mpe misamu miamingi bazebi mi balongoka mu luzingu lwawu. Bantwenia ngolo ze nawu. Mu ntangu bantu ba nuna basalaka tintwari na bantwenia ntiana bandiku, mbo bakembesaka Tata’eto dia ku mazulu dia luzolo, mpe lusakumunu lwena mu bungu dia timvuka tiatiansoni.