1-2. Mu bungu dia nti tinsamu tia Samsone tita tu tarila?

 NTIA mabanza me naku bu ta wâ nkumbu ya Samsone? Kampe mbo ta banza bakala dieri na ngolo za nzitukulu. Ni buna wena. Kâ Samsone wabonga mpe nzengolo ya mbi yamunatina mpasi zazingi. Ni bu sa ti ni bo, Yehova watûla mabanza mu luzingu lwa kwikama lwa Samsone, lu katsonekesa mu Bibila ngatu tabakila lo ndandu.

² Yehova wasarila Samsone mu yirika misamu mia nzitukulu ngatu kabakisa kanda diandi, Israele. Mbandu zazingi, ha manima ma lufwa lwa Samsone, Yehova wahana ntumwa Paulo mpeve santu mu tsoneka nkumbu ya Samsone mu liste ya bantu beri na timinu tia nzitukulu. (Ebr. 11:32-34) Tifwani tia Samsone tilendi tu tindisa. Mbo keri sikirilaka Yehova, ni bu sa ti mu ntangu za mpasi. Tataleno ka bwe tulendi bakila lutindusu mpe tulendi bakila malongi ma mfunu mu tifwani tiandi.

3. Ntia dema bahana kwe Samsone?

³ Samsone bu kabutuka, Bisi-Filisiti mbo beri yâlaka kanda dia Israele, mpe mbo beri ba mwisaka mpasi. (Mfu. 13:1) Luyâlu lwawu lwa ngolo lwatomo mwisa kanda dia Israele mpasi. Yehova wasola Samsone ‘mu vukisa Israele ha moko ma Bisi-Filisiti.’ (Mfu. 13:5) Diangana dema dia dinene dieri! Mu lungisa dema dio, wafwanakana ti Samsone kasikirila Yehova.

4. Bwe Yehova kabakisila Samsone mu tikûla mu Bisi-Filisiti? (Mfundisi 15:14-16)

 ⁴ Tabongeno tifwani tia lukwikulu lwa Samsone mu Yehova na mu lubakusu lu kahanaka. Tilumbu timosi, mukangu wa binwani wa Bisi-Filisiti bayiza mu kanga Samsone ku Lehi, ntembe kâni ku Yuda. Babakala ba ku Yuda bunkuta bweri nawu, buna babonga nzengolo ya hana Samsone kwe bambeni. Samsone batomo mu kanga misinga miole mia môna kwe bantu ba beri nsi yimosi, mpe bamunata kwe Bisi-Filisiti. (Mfu. 15:9-13) Kâ, ‘mpeve ya Yehova yakulumuka’ mu Samsone mpe misinga miandi miasutuka. Ha manima, ‘bu kamona tibanga tia balu diafwa ka ntama ko’ watota tio, mpe wasarila tio mu honda Bisi-Filisiti 1000!—Tanga Mfundisi 15:14-16.

5. Bwe Samsone kasongela ti Yehova keri sikirilaka?

⁵ Mu bungu dia nti Samsone kasarila tibanga tia balu? Ka tieri’â tinwanunu tia fwanana ko! Ntembe kâni, Samsone wazaba ti tala ti lenda keri lendaka mu bungu ti Yehova weri mu bakisaka, ka binwanunu’â ko bi keri sarilaka. Diangana, bakala dio dia kwikama diasarila tima tiabawuka mu ntangu yo mu sarila luzolo lwa Yehova. Buna, mu bungu ti mbo keri sikirilaka Yehova, Samsone walenda mu nunga bantu bo babansoni!

6. Nti tulendi longoka mu Samsone bu tudingaka mu lungisa makani meto mu tisalu tia Yehova?

⁶ Beto mpe Yehova lendi tu yika ngolo mu lungisa madema meto, ni bu sa ti mbo tumonaka ti ka tulenda mo ko. Nzambi lendi tu bakisa mu mpila yilendi tu yitukusu. Sikirila Yehova wayika Samsone ngolo. Yandi mbo kakubakisa mu sarila luzolo lwandi bu tatamana mu sikirila lubakusu lwandi.—Bin. 16:3.

7. Ntia tifwani tita songela mfunu ya dingaka lutwalusu lwa Yehova?

⁷ Mpangi zazingi zisalaka tisalu tia ntungulu ya Nzo za Nsambululu basongela ti Yehova basikirilaka. Mu ntama, bampangi mbo beri vulu yirikaka plan, mpe mbo beri tungaka Nzo za Nsambululu zazîngi za môna na bima biakaka. Kâ, mu bungu ti organizasio ya Yehova ku matu yita kwenda, buna nsobolo zayizi fwanakana. Mpangi ze na madema  zayizi sambila mu baka lutwalusu lwa Yehova mpe bayizi yêla mpila za môna, ntiana mu sumba nzo zi batitungila na mu vutu za tomesa. Robert wasariri bisalu bieto bia ntungulu bitariri nza ya mukaka mu mivu miyôkele ka ntama ko têle ti: “Ku mbatukulu, mpasi weri kwe bakaka mu sarila mpila yo ya môna.” Vutulu tâ ti: “Misamu mia nguria mia swaswana mieri na bu tweri toko silaka tûka mivu miamingi. Kâ bampangi bayizi zolo mu yukunu na mpila ya môna, mpe wayizi moneka ti Yehova mbo kata sakumunaka nsobolo zo.” Tio tifwani timosi kwa tiena tita songela ka bwe Yehova katwarisilaka kanda diandi mu lungisa luzolo lwandi. Ntangu zakaka, mbo wubâ musamu wa mbote kwe beto bansoni tala ti tutiyuriri: ‘Ngano mbo nidingaka lutwalusu lwa Yehova, mpe mbo nitatamanaka mu yukunu na nsobolo zi basaka mu tisalu ti nimusarilaka?’

8. Ngano Samsone nti kasa tilumbu timosi bu keri na nsatu mamba?

⁸ Kampe weka tanga misamu miakaka mia nzitukulu mia yirika Samsone. Mu yandi kaka, wahonda ngo-mbulu, mpe ha manima wayizi honda bantu ba 30 ku Asikelone weri mumvuka wa Filisiti. (Mfu. 14:5, 6, 19) Samsone wazaba ti kani kabwe ka keti’â lenda mu yirika misamu mia mpila yo ko tala ti lubakusu lwa Yehova kâni. Musamu wo wayizi moneka tilumbu timosi ti keri na nsatu mamba bu kamana bwisa Bisi-Filisiti 1000. Ngano nti kayizi sa? Kani kasarila ngolo za yandi beni mu baka mamba ma nwa, watâ Yehova mbila mu mu hana lubakusu.—Mfu. 15:18.

9. Ngano Yehova nti kasa Samsone bu kamuyawurila mu mu lomba lubakusu? (Mfundisi 15:19 na note)

⁹ Yehova wahana mvutu mu ndiyawululu ya Samsone bu kasa timangu mu zibula mukelo ngatu kamubakisa. Samsone bu kanwa mo, ‘ngolo zandi zakâla, wavutu baka ngolo za luzingu.’ (Tanga Mfundisi 15:19 na note mu NWT.) Kampe mukelo wo wa mamba, kô kwa weri ha manima ma mivu miamingi tii ntangu ya baka mbikuri Samwele mpeve santu mu tsoneka buku dia Mfundisi. Bala ba Israele bamona mukelo wo, kampe mbo beri bambukaka ti tulendi sikirila Yehova mu bakisa bisari biandi bia kwikama bu babâka mu mpasi.

10. Nti tufweti sa mu baka lubakusu lwa Yehova? (Tala mpe tifwani.)

¹⁰ Beto mpe tufweti talaka Yehova mu baka lubakusu lwandi, ni bu sa ti lenda na ngolo zazingi ze neto, mpe ni bu sa ti misamu miamingi tweka yirika mu tisalu tiandi. Tufweti tambula ti mu tomo lenda misamu, tufweti sikirila Yehova. Ntiana bwa baka Samsone ngolo bu kamana nwa mamba ma mu hana Yehova, mbo tubâ ngolo mu timpeve tala ti tudingiri mu baka ndandu mu biabiansoni bi kubikaka Yehova mu bungu dia beto.—Mat. 11:28.

11. Bwe tulendi bakila ndandu zazingi mu lubakusu lwa Yehova? Hana tifwani.

¹¹ Tabongeno tifwani tia Aleksey, mpangi ya ku Russie yita korela nkwamusu zazingi. Ngano nti biamubakisi mu tatamana mu bâ ngolo mu misamu mia mpasi mie nandi? Yandi na mukento’andi bayizi sa programe ya yibote ya timpeve. Têle ti: “Mbo nisarilaka ngolo mu zitisa programe ya ndongokolo ya me beni na ya ntangulu ya Bibila bilumbu biabiansoni. Bilumbu biabiansoni mu pari, mukento’ani na meno mbo tusaka nsambululu ya pari, mpe mbo tusambilaka Yehova tintwari.” Ntia malongi tuta baka? Kani tatisikirila, tufweti sikirilaka Yehova. Ngano bwe? Bu tutunga timinu tieto mu nzila ya programe ya mbote ya ndongokolo ya Bibila ya beto beni na ya misamu  miakaka mia timpeve. Buna, Yehova mbo katomo sakumuna ngolo zi tusarilaka mu mu sarila. Wayika Samsone ngolo, mpe lendi tu yika ngolo.

12. Ntia nzengolo ya mbi Samsone kabonga, mpe bwe longo lwandi na Dalila lweri lwa swaswana na lwa toko bâ nandi?

¹² Samsone muntu wa masumu weri ntiana beto, buna ntangu zakaka wasa nsololo za mbi. Nzengolo yimosi kabonga yanata misendo mia nkatika mia mbi. Bu kayizi sala tisalu tia mfundisi tûka mwa ntangu, Samsone ‘wazolo mukento wu beri tâka nkumbu Dalila, weri bâka ku mudimba wa Soreke.’ (Mfu. 16:4) Mukento watoko bâ na Samsone weri Musi-Filisiti, kâ longo lo Yehova watuma lo mu bungu ti mbo keri dingaka mpila ya nwanisa Bisi-Filisiti. Ha manima, Samsone wabâ mu nzo ya tiyala timosi tia ku mumvuka wa Gaza, ku Filisiti. Mu ntangu yo, Nzambi wahana ngolo kwe Samsone mu nata porte za mumvuka, mpe mumvuka ka wavutu’â sâla ngolo ko. (Mfu. 14:1-4; 16:1-3) Kâ mu Dalila, kampe misamu mia swaswana mieri mu bungu ti kampe mwana wa Israele weri.

13. Bwe Dalila kakotesela Samsone mu mpasi ?

¹³ Dalila watambula mbongo zazingi za Bisi-Filisiti ngatu kabatekela Samsone. Ngano, kampe lukwikulu lwingi lweri nandi—kampe luzolo lwandi mu Dalila lwamuhonda meso—ntiangu kalembo bakula ka nti Dalila keri dingaka mu sa? Ni bu wubêla bo peleko kâni, Dalila mbo keri vulu saka Samsone tiya mu mu têla kwe ngolo zandi zeri tûkaka, buna wayizi zeza mpe wamutêla. Musamu wa tiari, Samsone wayizi titûla mu musamu wasa ti kizi kahombesa ngolo zandi, mpe wasa ti Yehova ka vutuandi mu tambula mwa ntangu.—Mfu. 16:16-20.

14. Ntia misendo Samsone kabaka bu kakwikila Dalila?

 ¹⁴ Samsone wabaka misendo mia nguria mia mbi mu bungu ti wakwikila Dalila kani kakwikila Yehova. Bisi-Filisiti babwila Samsone, mpe bamuhonda meso. Bamutûla ku boloko ku Gaza, ku kakaturila porte za mumvuka, bayizi mu sarila mu zekaka blé. Mpe bamusehesela bu bakutakana mu sa malaki. Bahana mukayulu wa wunene mu bungu dia nzambi’awu ya bungungu Dagone, mu bungu ti mbo beri banzaka ti ni yandi wasa ti babwila Samsone. Badukisa Samsone mu boloko mu mu nata ku malaki ngatu kabasakasa—mu mu sehesela.—Mfu. 16:21-25.

15. Bwe Samsone kasongela ti Yehova keri vutu sikirilaka? (Mfundisi 16:28-30) (Tala tifwani tie ha tinima tia ntete.)

¹⁵ Samsone watomo yayasa, kâ ka bika ko. Wadinga mpila ya lungisa dema dia mu hana Nzambi mu Bisi-Filisiti. (Tanga Mfundisi 16:28-30.) Samsone walemberela Yehova: “Nakarisila Bisi-Filisiti mbi yi bakundiyirikiri.” Nzambi ya matieleka yahana mvutu mu ndiyawululu ya Samsone, mpe wasa timangu mu vutu mu hana ngolo zeri nandi. Buna Samsone wayizi tomo nunga Bisi-Filisiti mu tilumbu tio kwa yôka mbala zazansoni zi katoko ba nwanisa.

16. Nti tulendi longoka mu fote ya Samsone?

¹⁶ Ni bu sa ti Samsone watomo mona mpasi mu bungu dia kuba diandi, ka bika ko mu sarila ngolo ngatu kasarila luzolo lwa Nzambi. Ni bu sa ti musamu wa mbi tuyirikiri, mpe balendi tu semba peleko balendi tu katula madema, ka tufweti’â tabika ko. Bambuka ti Yehova beto kalemvokelaka. (Mik. 103:8-10) Ntono makuba meto, tulendi tatamana mu bâ mfunu kwe Yehova, ntiana bwa bâ Samsone.

17-18. Ntia lutindusu ta baka mu tifwani tia Michael? (Tala mpe tifwani.)

¹⁷ Tabongeno tifwani tia mpangi ya ntwenia ya bakala ye na nkumbu Michael. Bisalu biabingi keri salaka bia timpeve, tibakisi mu tisalu tieri, mpe mupasuri-nzila weri. Kâ, wayizi sa fote yasa ti kahombesa madema mandi mu timvuka. Têle ti: “Tii mu ntangu yo, misamu nguria bubote mieri mu tisalu tiani tia Yehova. Mpe mu ta-pulukusu, nayizi mona ntiana meno naye botana mu tibaka. Kani kabwe ka ndieri’â banzaka ko ti Yehova meno kayambirika, kâ mbo ndieri tiyulaka tala ti tindiku tiani  na Yandi mbo tiaketi vutu bâ ntiana bu tieri peleko mbo naketi vutu bâ na lenda dia mu sarila mu timvuka ntiana bu ndieri toko mu sarilaka.”

¹⁸ Musamu wa mbote, Michael ka bika ko. Têle ti: “Nayizi tûla mabanza mani mu vutu tomesa tindiku tiani na Yehova bu ndieri mu ziburilaka mutima’ani mu lusambulu ntangu zazansoni, bu ndieri longokaka na bu ndieri dimbitilaka.” Ha manima, Michael wavutu baka madema mandi mu timvuka. Lumbu ti wayika mukuluntu mpe mupasuri-nzila wa ntangu zazansoni. Vutulu tâ ti: “Lubakusu na lutindusu lu nabaka, nsungula lwa bakuluntu, lwasa ti nabakula ti Yehova meno kwa katiri zolo. Lumbu ti ndendi vutu sala mu timvuka na ngindu ya verela. Musamu wo wakundongesa ti Yehova mbo kalemvokelaka bantu babansoni basobaka mabanza mu matieleka.” Tulendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo katusarila , mpe mbo katusakumuna ni bu sa ti makuba tutêle, mpasi tasarila kwa ngolo zifwanakane mu sungika nzila zeto na mu tatamana mu mu sikirila.—Mik. 86:5; Bin. 28:13.

19. Bwe tifwani tia Samsone tita ku yikila ngolo?

¹⁹ Mu timoko ti, tuzonzele mwa misamu mitariri luzingu lwa Samsone. Muntu wa masumu weri; kâ, ka bika ko mu dukisa ngolo za sarila Yehova, ni bu sa ti mu ntangu yi kabebesa misamu kwe Dalila. Yehova ka mu yambirika ko. Nzambi wavutu sarila Samsone mu mpila ya ngolo. Kwe Yehova muntu weri na timinu tia ngolo kwa weri, watsonekesa nkumbu’andi mu liste ya bantu beri na timinu ye mu Bahebre tikapu 11. Diangana nguria lutindusu lwena mu zaba ti Tata dia mazulu tusarilaka die na timina mu tu yika ngolo, nsungula bu tulembo sâlaka na ngolo! Buna ntiana Samsone, talembereleno Yehova ebu: “Kumbambukila, mulemvo’aku, mpe kundiyika ngolo.”—Mfu. 16:28, NWT.