1-2. a) Yehova bwe kabongelaka nkwa masumu yilembo sobaka mabanza? b) Yehova ntia tivuvu tie nandi mu bungu dia bantu bayirikaka masumu?

 YEHOVA ka tambulaka ndiatulu zazansoni ko; masumu kayinaka. (Mik. 5:​4-6) Yandi ndwenga kasarilaka bu katulombaka mu zitisa mitieno miandi mia sungama mie mu Bibila. Diangana, Yehova ka lombaka ko kwe bantu bê na masumu mu bâ bantu ba lunga. (Mik. 130:​3, 4) Yehova ka tambulaka ‘bantu ba mbi ko, basarilaka bweso bwandi bwa nzitukulu mu bâ na ndiatulu ya nsoni.’ (Yude 4) Diangana Bibila mfukulu ya bantu ba mbi dizonzelaka ku muzingu wa Armagedo wa Nzambi.—2 Pi. 3:7; Nza. 16:16.

² Kâ, Yehova ka zololo’â ko ti kani muntu wumosi wafuka. Ntiana bu tamweni wo mu bimoko bia ndongokolo bia mukanda wu, Bibila dia ditomo tâka ti Yandi “zololo ti babansoni batûla ha nsobolo ya mabanza.” (2 Pi. 3:9) Bakuluntu ngolo basarilaka mu bakisa bantu bayirikiri masumu ma manene na luvivululu, mu soba ndiatulu’awu na mu kârisa tindiku tiawu na Yehova. Kâ, bantu babansoni bayirikaka masumu ka basobaka mabanza ko. (Iza. 6:9) Bakaka, bawu batatamanaka mu nsalulu zawu za mbi, ntono ngolo zi vulu sarilaka bakuluntu mu ba nata ku nsobolo ya mabanza. Bakuluntu nti balendi sa mu musamu wa mpila yo?

 “KATULENO MUNTU WA MBI”

3. a) Nti Bibila dilombaka mu sa mu bungu dia nkwa masumu zilembo sobaka mabanza? b) Mu bungu dia nti tulendi têla ti, bu tomo tala, nkwa masumu yandi beni solaka bamukatula mu timvuka?

³ Muntu wuyirikaka masumu bu wulembo sobaka mabanza, bakuluntu ka balendi’â sa bwakaka ko; bawu bafweti landa lutwalusu lwe mu 1 Bisi-Korente 5:13: “Katuleno muntu wa mbi ha kati dieno.” Bu tomo tala, nkwa masumu yandi beni solaka bamukatula mu timvuka. (Nga. 6:7) Mu bungu dia nti tulendi têla bo? Mu bungu ti kariri mu tambula ngolo zeri vulu sarilaka bakuluntu mu mu nata ku nsobolo ya mabanza. (2 Mi. 17:​12-15) Nsalulu zandi zisongele ti solele mu lembo tumamana mitieno mia Yehova.—Lub. 30:​19, 20.

4. Mu bungu dia nti bahaninaka nsangu bu bakatulaka nkwa masumu yilembo sobaka mabanza mu timvuka?

⁴ Bu bakatulaka nkwa masumu yilembo sobaka mabanza mu timvuka, nsangu bahanaka kwe timvuka tiatiansoni ti ka siri’â Mbangi ya Yehova ko. Kani dia nsangu zo ka diena ko mu fwisa muntu nsoni, kâ ni mu landa lutwalusu lwa Bibila lwa “lembo saka tindiku na muntu wo,” na mu “lembo diaka na” yandi mpe. (1 Kor. 5:​9-11) Mu bungu dia nti bahaninaka lutwalusu lo? Ntumwa Paulo watsoneka: “Levire ndambu pate yayansoni yivimbisaka.” (1 Kor. 5:6) Nkwa masumu yilembo sobaka mabanza yilendi wolesa nzengolo ya bô bayêlaka mu zinga tintwari na mitieno mia sungama mia Yehova.—Bin. 13:20; 1 Kor. 15:33.

5. Bwe tufweti bongelaka muntu wu bakatula mu timvuka, mpe mu bungu dia nti?

⁵ Buna, bwe tufweti bongelaka mpangi yi bakaturi mu timvuka? Ni bu sa ti ka tufweti’â tavutu saka tindiku na yandi ko, tufweti mu bongela ntiana timeme tia humuka; ka tufweti’â tamubongela ntiana muntu wa hombela ko. Timeme tihumukini tilendi vutu kâla ku mpaka. Bambuka ti timeme tio tiahumuka, kwe Yehova katihana. Kâ bwawu bu ka ta diata tintwari ko na kani di kasa kwe Yehova. Ntiangu kata bwabana na mpasi. (Ezk. 18:31) Bwawu bu, Yehova bu katiri na manzangu ma lemvokela muntu, tivuvu tie neto ti muntu wo mbo wusoba mpe mbo wukâla kwe Yehova. Bwe bakuluntu balandilaka tivuvu tie na Yehova ni wubâ kwe nkwa masumu yi bakaturi mu timvuka?

BWE BAKULUNTU BABAKISILAKA BÔ BA BAKATULA MU TIMVUKA

6. Bakuluntu nti basaka mu bakisa muntu wu bakatula mu timvuka?

⁶ Ngano bakuluntu babika mu bakisa muntu wu bakatula mu timvuka mu kâla kwe Yehova? Kâni! Bu bahanaka nsangu kwe muntu ti mu timvuka bamukatula, komite ya bakuluntu yandi yisongelaka misamu mi kafweti yirika ngatu kakâla mu timvuka. Kâ bakuluntu misamu miakaka bakubikaka. Vula vula, komite ya bakuluntu kwe nkwa masumu yitâka ti ngonda fioti ha manima mbo bavutu monana na yandi mu tala, tala ti sobele mabanza. Tala ti nkwa masumu zololo mu vutu monana na bakuluntu, mbo bamulomba mu soba mabanza na mu kâla mu timvuka na nsayi yayansoni. Mu ntangu yo, ni bu sa ti keka’eti soba mabanza ko, bakuluntu mbo batomo sarila ngolo mu mu monekena mu bilumbu bikwiza.

7. Bwe bakuluntu balandilaka tiari tia mutima tia Yehova bu babakisaka muntu wu bakatula mu timvuka mu kâla? (Yeremi 3:12)

⁷ Bakuluntu tiari tia mutima tia Yehova balandaka bu badingaka mu bakisa muntu wu bakatula mu timvuka. Mu tifwani, Yehova ka kêla ko ti kanda diandi dia Israele ya  ntama diatoko soba mabanza mu ba bakisa. Yandi wabonga nzengolo ya ba bakisa ntete basongela bidimbu bia nsobolo ya mabanza. Ntiana bu tamweni wo mu timoko tia ndongokolo tia nzole tia mukanda wu, Yehova wahana tifwani tia tiari tiandi tia mutima bu kalomba kwe mbikuri Ozea mu kârisa tiwisa na mukento’andi bu weri sarilaka masumu. (Ozea 3:1; Mal. 3:7) Ntiana Yehova, bakuluntu batomono zolo ti muntu wu bakatula mu timvuka wakâla, mpe ka basaka ko ti wabâ musamu wa mpasi kwe yandi.—Tanga Yeremi 3:12.

8. Bwe tinsamu tia Yezu tia mwana wa humuka tisongeleka tiari tia mutima na ndemvokolo ya Yehova? (Like 15:7)

⁸ Bambuka tinsamu tia Yezu tia mwana wa humuka ti bazonzela mu timoko tia ndongokolo tia nzole tia mukanda wu. Tata bu kamona mwana’andi weri kâlaka ku nzo, “wadioka mu kwe mu bwana mpe watomo mu bumba.” (Like 15:20) Tata ka kêla ko ti mwana wizi wamulomba mulemvo. Yandi wabonga nzengolo ya bwana mwana’andi ntiana bu saka tata ni tata die na luzolo. Bakuluntu mpe ngolo basarilaka mu landa tifwani tia tata dio bu babakisaka muntu mu kâla mu timvuka. (Like 15:​22-24, 32) Nsayi yayingi yibâka ku zulu nkwa masumu yimosi bu yikâlaka, mpe nsayi yayingi yibâka ha mutoto!—Tanga Like 15:7.

9. Yehova nti katindisaka bankwa masumu mu sa?

⁹ Misamu mi tulongokele mitomono tu songela ti Yehova ka tambulaka nsalulu za mbi ko zi balembo sobelaka mabanza. Kâ, ka yambirikaka bankwa masumu ko. Yandi zololo ti bakâla. Mbanzulu za Yehova mu bungu dia nkwa masumu zisobaka mabanza, mu Ozea 14:4 bazonzele zo: “Mbo niwasisa kondo kwa nkwikamanu kwawu. Mbo nibazolo mu mutima wawansoni, mu bungu ti nabikiri mu bâ na nkesi.” Ntia mpila lutindusu mu bungu dia bakuluntu mu tambulaka bidimbu biabiansoni bia nsobolo ya mabanza. Mpe ntia mpila lutindusu kwe bô ba bakatula mu timvuka mu kulu kâla.

10-11. Bwe bakuluntu bayêlaka mu bakisa bantu ba bakatula mu timvuka mu ntama?

¹⁰ Nti tulendi tâ mu bantu ba bakatula mu timvuka mu ntama, kampe tûka mvula zazingi? Kampe bantu bo babika mu yirika masumu ma babakaturila mu timvuka. Dieka bo, balendi zimbakana mpe musamu wu babakaturila mu timvuka. Ntono misamu mio, bakuluntu mbo bayêla mu zaba mbuka yi babâka, mpe mbo bakwe tala bantu bo. Mu vizite zawu, bakuluntu mbo badinga mu sambila na bawu, mpe mbo babalomba mu kâla mu timvuka na nsayi yayansoni. Diangana, tala ti muntu bamukatula mu timvuka tûka mvula zazingi, ka lendi’â kabâ ngolo mu timpeve ko. Dieka bo, tala ti yandi zololo mu kâla mu timvuka, bakuluntu balendi kubika misamu ngatu muntu walongoka Bibila na yandi ni bu sa ti keka’eti kâla mu timvuka ko. Bakuluntu bafweti sola muntu wutwarisa ndongokolo yo ya Bibila.

¹¹ Bakuluntu luzolo lwa Yehova mu bungu dia bantu badingaka mu landa. Buna, bawu mbo badinga bô babansoni ba bakatula mu timvuka, mpe mbo babatindisa mu kâla kwe Yehova. Buna kwa nkwa masumu bu kasobaka mabanza mandi na ndiatulu’andi, lendi kâla mu timvuka.—2 Kor. 2:​6-8.

12. a) Ntia misamu milendi tuma bakuluntu mu tomo sa keba? b) Mu bungu dia nti tufweti lembo banza ti bankwa masumu bakaka ka balendi’â babaka mulemvo wa Yehova ko? (Tala mpe note.)

¹² Ntangu zakaka bakuluntu bafweti tomo sa keba ntete bakârisa muntu mu timvuka. Mu tifwani, tala ti muntu nitu kavukasa na  bala ba fioti, peleko mpasi keri ba mwisaka, apostazi kasarila, peleko wakubika misamu mu honda makwela, bakuluntu bafweti bâ na lukwikulu ti muntu wo watomono soba mabanza. (Mal. 2:14; 2 Tim. 3:6) Bawu bafweti kengerela timvuka. Mu ntangu yo tuzololo tabakula ti Yehova mbo katambula nkwa masumu yitomono soba mabanza, mpe yibikiri mu bâ na ndiatulu ya mbi. Buna, ni bu sa ti bakuluntu bafweti sa keba na bantu bayizi sarila bumbaki, ka bafweti’â babanza ko ti bankwa masumu bakaka ka balendi’â babaka mulemvo wa Yehova ko. a—1 Pi. 2:10.

 TIMVUKA NTI TILENDI SA

13. Ntia luswaswanu lwe ha kati dia mpila yi tubongelaka muntu wu basemba kwe bakuluntu na mpila yi tubongelaka muntu wu bakatula mu timvuka?

¹³ Ntiana bu tamweni wo mu timoko tiayôkele, ntangu zakaka, nsangu bahanaka tala ti muntu basembele. Buna tulendi tatamana mu sa tindiku na yandi bu tuzebi ti wasobele mabanza, mpe wabikiri nsalulu zandi za mbi. (1 Tim. 5:20) Yandi mu timvuka katiri, mpe lutindusu lutûkaka kwe mpangi zandi lwe nandi nsatu. (Ebr. 10:​24, 25) Kâ, misamu mia swaswana miena na muntu wu bakatula mu timvuka. ‘Ka tuvutu’â saka tindiku’ na muntu wo ko, ‘ka tudiaka ko mpe na muntu wa mpila yo.’—1 Kor. 5:11.

14. Bwe Bakristo balendi sarila ngindu’awu tintwari na mitieno mia Bibila, mu mpila yi babongelaka muntu wu bakatula mu timvuka? (Tala mpe tifwani.)

¹⁴ Ngano mio mi tumweni mizololo tâ ti ka tufweti’â tavutu kipaka muntu wu bakatula mu timvuka ko? Kâni. Diangana, ka tuvutu’â sa tintwari na yandi ko. Kâ Mukristo wulendi sarila ngindu’andi tintwari na mitieno mia Bibila mu tikisa muntu wu bakatula mu timvuka ku lukutakanu—ntiana muntu wa kanda peleko ndiku ya ntama. Muntu wo bu wukwiza ku lukutakanu nti tulendi sa? Mu ntama, ka tweri’â hanaka mbote kwe bantu ba mpila yo ko. Buna mpe, muna Mukristo fweti sarila ngindu’andi tintwari na mitieno mia Bibila mu bonga nzengolo mu musamu wo. Bantu bakaka balendi banza ti bafweti mu hana mbote mu nsayi, peleko bafweti mu bwana ku lukutakanu. Kâ ka tubâ na bimoko na yandi ko, peleko ka tusa tintwari na muntu wo ko.

15. Ntia nkwa masumu bazonzelaka mu 2 Za 9-11? (Tala mpe kaku tia “Ngano Za na Paulo masumu mamosi beri zonzelaka?”)

¹⁵ Bantu bakaka balendi tiyula: ‘Ngano Bibila ka ditâka ko ti wô hanaka mbote kwe muntu wa mpila yo mbo kanata dema dia nsalulu zandi za mbi?’ (Tanga 2 Za 9-11.) Misamu mizungiriri verse yo misongele ti lutwalusu lo ba-aposta lutarilaka na bantu bakaka batomo singasaka nsalulu za mbi. (Nza. 2:20) Dieka bo, tala ti muntu ndongosolo za ba-aposta wusingasaka, na nsalulu zakaka za mbi, bakuluntu ka badinga ko mu kwe mu  tala. Diangana, tivuvu tie neto ti muntu wulendi soba mabanza. Kâ tala ti ka sobele’â mabanza na ndiatulu ko, ka tuhana mbote kwe muntu wo ko, mpe ka tamulomba ko mu kwiza ku lukutakanu.

LANDA TIARI TIA MUTIMA NA NDEMVOKOLO YA YEHOVA

16-17. a) Yehova nti kazoloko ti bankwa masumu basa? (Ezekiele 18:32) b) Bwe bakuluntu balendi songela ti tintwari basalaka na Yehova bu bayêlaka mu bakisa bantu bayirikaka masumu?

¹⁶ Nti tulongokele mu bimoko bia bitanu (5) bia mukanda wu? Yehova ka zololo’â ko ti kani muntu wumosi wafuka! (Tanga Ezekiele 18:32.) Yandi zololo ti bankwa masumu bakârisa tindiku na Yandi. (2 Kor. 5:20) Ntiangu, tûka ntama, Yehova keri lombaka kwe kanda diandi diahengama na kwe muna muntu weri sarilaka bukolo mu soba mabanza na mu kâla kwe Yandi. Bakuluntu bweso bwe nawu bwa sala tintwari na Yehova, Yandi sarilaka ngolo mu nata bantu basarilaka masumu mu soba mabanza.—Rom. 2:4; 1 Kor. 3:9.

¹⁷ Banza’eti nsayi yibâka ku zulu, nkwa masumu yimosi bu yisobaka mabanza! Tata’eto die ku zulu, Yehova, nsayi ni yo yibâka nandi bu kamonaka timeme tiandi tikêri mu timvuka. Luzolo lweto mu Yehova ngolo luyikamaka bu tudimbitilaka mu tiari tiandi tia mutima, mu ndemvokolo’andi na mu bweso bwandi bwa nzitukulu.—Like 1:78.