TIMOKO TIA NDONGOKOLO 31
MUKUNGA 12 Yehova, Nzambi ya Zangama
Misamu mia yirika Yehova mu kûla bankwa masumu
“Nzambi watomo zolo nza ntiangu kahana Mwana’andi wa wumosi.”—ZA 3:16.
MABANZA MA NGURI
Bwe Yehova kabongela nzengolo ya bakisa bantu mu nwana na masumu, mpe bwe kasa mu tu hana nzila ya baka luzingu lwa mankululu lwa lembo masumu.
1-2. a) Ngano masumu ni nti, mpe bwe tulendi nwana na masumu? (Tala mpe “Ntêlo yi babanguri.”) b) Nti tuzonzela mu timoko ti na mu bimoko biakaka bia mukanda wu? (Tala mpe “Note kwe bitangi” mu mukanda wu.)
NGANO zololo wazaba bwe Nzambi kakuzololo? Tala mpila ya mbote yi lendi zabila mvutu: Longoka misamu mi kayirika mu ku kûla mu masumu na mu lufwa. Masumu a mbeni ya ngolo yena yi lendi lembo nunga nge beni. Masumu tusaka lumbu basiri lumbu, mpe masumu lufwa matunatinaka. (Rom. 5:12) Kâ nsangu za mbote ze kô. Na lubakusu lwa Yehova, tulendi nunga masumu. Diangana, mbo tununga!
2 Yehova bantu kabakisaka mu nwana na masumu kampe tûka mvula 6 000. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti beto kazololo. Yandi wayizi zolo bantu tûka ku mbatukulu, buna ngolo zazingi kayizi sarila mu tu bakisa bu tusumukaka. Nzambi zebi ti masumu ku lufwa manataka, mpe ka zololo’â ko ti tafwa, zololo ti tabaka luzingu lwa mankululu. (Rom. 6:23) Musamu ni wo kazololo mu bungu dia nge. Mu timoko ti mbo tutaluzula biyuvu bitatu: 1) Bwe Yehova kahanina tivuvu kwe bankwa masumu? 2) Bwe bankwa masumu mu ntangu ya ntama babakila bweso bwa Yehova? 3) Bwe Yezu kasa mu kûla bantu mu masumu na mu lufwa?
BWE YEHOVA KAHANINA TIVUVU KWE BANKWA MASUMU?
3. Bwe bantu ba ntete bayizi bêla bankwa masumu?
3 Yehova bu kayirika mukento na bakala dia ntete, wazolo ti babâ mu nsayi. Yandi wabahana tibuka tia toma tia bêla, kabu dia makwela na tisalu tia nzitukulu. Bawu bafweti fulusa mutoto mu bala bawu, mpe bafweti sa ti mutoto wawansoni wabâ paradi, ntiana nsaba ya Edene. Musiku wumosi kwa kabahana. Yandi watomo ba lwengesa ti bu baketi lembo zitisa ntumunu yo, mbo baketi fwa. Tuzebi ntia misamu miatûla. Mpeve yimosi yalembo bâ na luzolo mu Nzambi na mu bawu yabatuma mu sa masumu. Adame na Eva bayirika misamu mia batuma mpeve yo. Bu balembana mu kwikila mu Tata’awu dia luzolo, bayizi sumuka. Ntiana bu tuzabiri wo, misamu mia tâ Yehova mialungana. Tûka buna, bawu babwabana na mpasi: bawu batika nu nuna, mpe bayizi fwa ha manima.—Mba. 1:28, 29; 2:8, 9, 16-18; 3:1-6, 17-19, 24; 5:5.
4. Mu bungu dia nti Yehova kayinaka masumu mpe kabakisilaka bantu mu nwana na mo? (Bisi-Rome 8:20, 21)
4 Yehova watsonekesa tinsamu tio mu Bibila ngatu talongoka musamu wa mfunu. Yandi beto kabakisaka mu bakula mu bungu dia nti katomo yinaka masumu. Masumu beto mahambasaka na Tata’eto mpe ku lufwa matunataka. (Iza. 59:2) Ntiangu Satana, mbazi ya bukolo yatulumuna misamu mio miamiansoni, kazoloko masumu, mpe kasingasaka mo. Kampe yandi wabanza ti wanunga ku nsaba ya Edene. Kâ ka bakula ko ti Yehova luzolo lwalwingi lwe nandi. Kani kabwe, Yehova ka soba kani diandi ko mu bungu dia bala ba Adame na Eva. Yandi bantu kazoloko, buna mbala mosi wahana tivuvu kwe bantu babansoni. (Tanga Bisi-Rome 8:20, 21.) Yehova wazaba ti bala bakaka ba Adame na Eva mbo baketi sola mu mu zolo, mpe mbo baketi dinga lubakusu lwandi mu nwana na masumu. Yehova bu kabâ Tata’awu na Mvangi’awu, mbo kaketi bahana bweso bwa kûluka mu masumu na bwa bâ ndiku zandi. Nti Yehova kasa mu lungisa musamu wo?
5. Ntia ntangu Yehova kabatika mu hana tivuvu kwe bankwa masumu? Bangula. (Mbatukulu 3:15)
5 Tanga Mbatukulu 3:15. Yehova wabatika mu hana tivuvu bu katâ ti mbo kafukisa Satana. Nzambi wabikula ti mbo kwa keti bâ “butu” diaketi kûla bantu. Butu dio mbo diaketi kosakasa Satana, mpe mbo diaketi zimbakasa mbi yayansoni yi katulumuma ku Edene. (1 Za 3:8) Kâ butu dio mbo diaketi kwizi mona mpasi. Satana mbo kaketi dia nwanisa mpe mbo kaketi tulumuna lufwa lwa butu dio. Musamu wo mbo waketi tomo fwemesa Yehova. Kâ Yehova watambula mu mona mpasi mu bungu ti bantu ba nkatika babingi baketi kûluka mu masumu na mu lufwa!
BWE BANKWA MASUMU BA MU NTANGU YA BIBILA BABAKILA BWESO BWA YEHOVA?
6. Ngano bantu babâ na timinu, ntiana Abele na Noa, nti basa mu bâ ndiku za Yehova?
6 Ha manima, malembe malembe, Yehova wayizi tomo songela mpila bantu bankwa masumu yi baketi bêla ndiku zandi. Abele, mwana wa nzole wa Adame na Eva, ni muntu wa ntete wasa timinu mu Yehova ha manima ma misamu miayôka ku Edene. Mu bungu ti Abele wazolo Yehova, wadinga mu mu tâ nsayi, mpe wayizi bâ ndiku’andi, yandi wahana mukayulu kwe Yehova. Abele muvungi wabâ; buna wabonga bala ba bimeme, wazenga bio laka, mpe wahana bio mu mukayulu kwe Yehova. Ngano Yehova nti kasa? Yandi “watambula Abele na mukayulu’andi.” (Mba. 4:4) Yehova wasongela ti mukayulu mia mpila yo keri zoloko, mieri mu hanaka bantu beri mu zoloko mpe babâ na lukwikulu mu Yandi—ntiana Noa. (Mba. 8:20, 21) Bu katambula mikayulu mia mpila yo, Yehova wasongela ti bankwa masumu balendi baka bweso bwandi mpe balendi bâ ndiku zandi. b
7. Nti tuta longoka mu manzangu ma sarila Abrahame mu hana mwana’andi mu mukayulu?
7 Yehova walomba kwe Abrahame, wabâ na timinu tia nzitukulu, mu yirika musamu wa nkatika mpasi, mu hana mwana’andi Izake mu mukayulu. Kampe Abrahame wayizi banza ti wo ni musamu wuyôkele mpasi wu bamulomba mu yirika. Yandi wayizi kubama mu yirika musamu wo. Kâ Nzambi wamukabakasa bu kaketi wa yirika. Tifwani tio malongi ma mfunu tilongesaka kwe bantu babansoni bê na timinu mu Nzambi—Yehova mbo kaketi bâ wa kubama mu hana Mwana’andi wu katomono zolo mu mukayulu. Yehova tomono zolo bantu.—Mba. 22:1-18.
8. Ngano mikayulu mi beri hanaka mu Musiku wa Mose nti mieri monekesaka? (Levitike 4:27-29; 17:11)
8 Mvula zazingi ha manima, Musiku wahana Nzambi kwe kanda dia Israele, mikayulu miamingi weri lomba mu tsemesa masumu ma kanda dia Nzambi. (Tanga Levitike 4:27-29; 17:11.) Mikayulu mia mpila yo, mukayulu wuyôkele bunene mieri monekesaka, mukayulu waketi tomo vukisa bantu babansoni mu masumu na mu lufwa. Mu lutumu lwa mpeve santu, mbikuri za Nzambi zabangula ti butu di bakanisina, diaketi kwizi bâ Mwana wa nzitukulu wa Nzambi, wafweti mona mpasi, mpe bafweti wa honda. Yandi mbo baketi mu honda ntiana timeme ti bahana mu mukayulu. (Iza. 53:1-12) Banza’eti: Yehova mbo kaketi kubika Mwana’andi wu katomo zolo um mu hana mu mukayulu ngatu kavukisa bantu—na nge mpe—mu masumu na mu lufwa!
BWE YEZU KASA MU KÛLA BANTU?
9. Ngano Za Tibatisi ti katâ mu zabikisa Yezu? (Bahebre 9:22; 10:1-4, 12)
9 Mu mbandu ya ntete M.B., Za Tibatisi, tisari tia Nzambi tiazabikisa Yezu, Musi-Nazarete, watâ: “Taleno, Mwana Timeme wa Nzambi wukatulaka masumu ma nza!” (Za 1:29) Misamu mio mi katêla mu lutumu lwa mpeve santu, Yezu mieri monekesaka ntiana butu di bazonzela tûka ntama, bu kaketi hana mukayulu wu bakanisina. Lumbu ti yôka mu ntama, tivuvu tia ngolo tie kô mu bungu dia bantu—mbo batomo nunga masumu.—Tanga Bahebre 9:22; 10:1-4, 12.
10. Bwe Yezu kasongela ti bankwa masumu “kayizi tâ mbila”?
10 Yezu watomo tûla mutima mu bantu beri timukaka mu bungu dia masumu, mpe wabalomba mu bâ milongoki miandi. Yandi wazaba ti masumu meri tulumunaka misamu miamiansoni mia bantu. Buna yandi wahana lubakusu kwe bantu babansoni beri monaka mpasi mu bungu dia masumu mawu. Mu nzila ya tifwani timosi, yandi watâ: “Bantu ba wasa ka bêna na nsatu doktere ko, kâ bô kwa bê na timbevo.” Yandi wavutu tâ: “Ka nayizi’â tâ mbila bantu ba sungama ko, kâ bankwa masumu.” (Mat. 9:12, 13) Yezu walungisa misamu mio. Yandi walemvokela masumu ma mukento wumosi wamusukula malu na mansangaza mandi. (Like 7:37-50) Yandi walongesa matieleka ma mfunu kwe mukento wumosi wa ku Samaria, ni bu sa ti bunsuza keri sarilaka. (Za 4:7, 17-19, 25, 26) Nzambi wahana mpe kwe Yezu lenda dia zimbakasa musamu wutulumukaka mu bungu dia masumu mamansoni—lufwa. Ngano bwe? Yezu wavumbula bantu kwe ba fwa—bakento na babakala, bala ba fioti na bantu ba kula.—Mat. 11:5.
11. Mu bungu dia nti bankwa masumu beri dingaka mu bâ na Yezu?
11 Tutomono bakula mu bungu dia nti bantu beri tomo sarilaka masumu beri zoloko mu bâ tintwari na Yezu. Yandi watomo ba fwila tiari. Bawu bayizi zolo mu bâ na Yezu. (Like 15:1, 2) Yezu wasîka mpe wasenda bantu babâ na timinu mu yandi. (Like 19:1-10) Yandi watomo monekesa ndemvokolo ya Tata’andi mu mpila ya lunga. (Za 14:9) Mu nzonzolo na mu nsalulu, Yezu wasongela ti Tata’andi die na tiari mpe die na ndemvokolo, bantu kazoloko, mpe zololo ti muna muntu mu bawu wanunga masumu. Yezu wabakisa bankwa masumu mu dinga mu soba ndiatulu na mu mu landa.—Like 5:27, 28.
12. Yezu nti kalongesa mu bungu dia lufwa lwandi?
12 Yezu wazaba misamu mi kaketi bwabana na mio. Kwe milongoki miandi keri vulu tâka ti mbo baketi mu teka, mpe mbo baketi mu honda ha poto. (Mat. 17:22; 20:18, 19) Yandi wazaba ti mukayulu’andi mbo waketi katula masumu ma mu nza, ntiana bwa tâ Za na bambikuri. Yezu mpe walongesa ti bu kaketi mana hana luzingu lwandi, mbo kaketi “benda bantu ba mpila zazansoni” kwe yandi. (Za 12:32) Bankwa masumu mbo baketi tâ Yehova nsayi, bu baketi tambula Yezu ntiana Mfumu mpe bu baketi landa ntambi zandi. Bu baketi sila bo, ha manima mbo baketi “kûluka mu masumu.” (Rom. 6:14, 18, 22; Za 8:32) Buna, mu luzolo lwa mutima na butindi, Yezu wakorela lufwa lwa mpasi.—Za 10:17, 18.
13. Bwe Yezu kafwila, mpe nti lufwa lwandi lutulongesaka mu Yehova? (Tala mpe tifwani.)
13 Yezu bamuteka, bamukanga, bamufinga, batâ bungungu mu yandi, bamuzengela mambu mpe bamumwisa mpasi mu nitu. Binwani biamunata ku mbuka yi baketi mu hondela, mpe bamukoma ha poto. Bu keri korelaka matimuna mo na nkwikamanu yayansoni, muntu wabâ kô weri tomo monaka mpasi yôka yandi, ni Yehova. Yandi watiyimina mu sarila ngolo zandi na mu lembo sa tima. Mu bungu dia nti? Nti biatuma Tata die na luzolo mu sila bo? Ni luzolo. Yezu watâ: “Nzambi watomo zolo nza ntiangu kahana Mwana’andi wa wumosi, ngatu muna muntu wusarilaka timinu mu yandi ka fukandi, kâ kabaka luzingu lwa mankululu.”—Za 3:16.
Yehova bu katambula ti bahonda Mwana’andi, Yandi watambula mu mona mpasi za nzitukulu mu tu vukisa mu masumu na lufwa (Tala paragrafe 13)
14. Mukayulu wa Yezu nti wuta ku longesa?
14 Mukayulu wa Yezu ni tidimbu tia ngolo tia luzolo lwe na Yehova mu bala ba Adame na Eva. Musamu wo wusongele luzolo lwe na Yehova mu nge. Yandi watambula mu hombesa Mwana’andi wa wumosi na mu mona mpasi za nzitukulu mu ku vukisa mu masumu na mu lufwa. (1 Za 4:9, 10) Diangana, Yandi zololo mu bakisa muna muntu mu beto mu nwana na masumu na mu nunga!
15. Nti tufweti sa mu baka ndandu mu kabu dia Nzambi dia mukayulu wa nkûlulu wa Yezu?
15 Kabu dia Nzambi, mukayulu wa nkûlulu wa Mwana’andi wa wumosi, beto dihanaka nzila ya baka mulemvo wa masumu meto. Kâ mu baka mulemvo wa Nzambi tufweti sa tima. Ngano nti? Za Tibatisi na Yezu Kristo yandi beni bahana mvutu: “Sobeno mabanza, mu bungu ti Timfumu tia ku mazulu tieka penepene.” (Mat. 3:1, 2; 4:17) Buna, nsobolo ya mabanza mfunu yena tala ti tuzololo mu nwana na masumu na mu bâ ndiku za Tata’eto dia luzolo. Kâ ngano nsobolo ya mabanza ni nti, mpe bwe yitubakisilaka mu tâ Nzambi nsayi ni bu sa ti bankwa masumu twena? Timoko tita landa mbo tihana mvutu.
MUKUNGA 18 Matondo mu bungu dia nkûlulu
a NTÊLO YI BABANGURI: Mu Bibila ntêlo ya “masumu” yilendi zolo tâ nsalulu za mbi, lembana mu zinga peleko mu bâ na nsalulu zidelakane na mitieno mia Yehova. Kâ ntêlo ya “masumu” yilendi zolo tâ mpe muntu wulembolo wa lunga, we na masumu ma tabiarila kwe Adame. Masumu ma tabiarila ni musamu wusaka ti beto bansoni tafwa.
