1-2. Ngano titsoniki timosi bwe tiatâ, mpe nti tuzonzela mu timoko ti?

LUMBU ti, bantu babingi batâka ti Yezu bakwikilaka, kâ ka batambulaka misamu miamiansoni mi katâka ko. (2 Tim. 4:3, 4) Mu bungu dia musamu wo, titsoniki timosi tiatâ ti: “Tala ti Yezu diakaka dibâka neto lumbu ti, mpe ditutêlaka misamu ntiana bweri mia têlaka nguria Yezu, [. . .] ngano mbo tuketi mu kala ntiana bwa mu kala bantu babingi mu ntangu yi keri ha mutoto? [. . .] Mvutu: Yee mbo tuketi kala.”

² Bantu babingi mu mbandu ya ntete bawâ ndongosolo ya Yezu mpe bamumona bu keri saka bimangu, kâ bakala mu mu sila timinu. Mu bungu dia nti? Mu timoko tiayôkele, tayizi zonzela misamu miyà miasa ti bantu batâ makuba mu bungu dia misamu mia tâ na mia yirika Yezu. Bwawu bu tazonzeleno misamu miyà miakaka. Mbo tuzonzela mpe misamu misaka ti bantu bakala milongoki mia Yezu lumbu ti, mpe bwe tulendi sa mu lembo tâ makuba.

3. Ntia misamu Yezu kayirika miasa ti bantu bakaka batâ makuba?

³ Yezu bu keri ha mutoto, mbo keri yôkesaka ntangu na bantu ba mpila zazansoni. Mbo keri diaka na bamvwama na bantu beri na nkumbu, kâ wayôkesa ntangu yayingi na bantu beri mputu mpe ba beri kwamisaka. Mbo keri monaka tiari tia bantu ba beri bongelaka ntiana bankwa-masumu. Bantu bakaka beri na bunsungu, bakala Yezu mu bungu dia misamu mi keri yirikaka. Bayula kwe milongoki miandi ti: ‘Mu bungu dia nti luta kwe diri, luta kwe nwini ha timosi na [bantu bafutisaka mpaku mpe] na bankwa-masumu?’ Yezu wavutula ti: ‘Ka bantu bê na tikolela tia mbote’â ko bê na nsatu doktere, kâ bambevo.  Ka nayizi’â tâ mbila bantu ba sungama ko mu soba mabanza, kâ bankwa-masumu.’​—Like 5:29-32.

4. Tintwari na mbikululu yasa Izaya, nti Bayuda beri kêlaka bamona mu musamu wutariri Masiya?

⁴ Ngano Matsonoko bwe matâka? Mivu miamingi ntete Masiya kizi, mbikuri Izaya wabikula ti bantu ba nza ka baketi’â mu tambula ko. Mbikululu mbo yeri tâka ti: “Bamuvweza, mpe bantu mbo beri mu diokaka, [. . .] weri ntiana tidiri tiandi tia batuswekela. Mbo beri mu vwezaka, mpe mbo tweri mu bongelaka ntiana muntu wa mpamba-mpamba.” (Iza. 53:3) Wafwanakana ti bantu badioka Masiya, ntiangu Bayuda ba mu mbandu ya ntete beri kêlaka ti bamona bantu bakala Yezu.

5. Bwe bantu babîngi babongelaka milongoki mia Yezu lumbu ti?

⁵ Ngano musamu wo wa tuta mona lumbu ti? Yee. Mfumu za mabundu zazingi zizoloko mu tambulaka mu mabundu mawu, bantu bê na bibuka bia binene, bamvwama na bantu ba batâka mu nza ti ndwenga ze nawu. Mfumu zo za mabundu mbo batambulaka bantu bo ba môna ni bu sa ti mpila yi banatinaka luzingu lwawu ka yikwelanaka na ntumunu za Nzambi ko. Mfumu zo ka zizitisaka bisari bia Yehova bie na luhemo mpe bie na ndiatulu ya mbote ko, mu bungu ti ka balandaka mitieno mia nza yi ko. Ntiana bwa tâ Paulo, Nzambi wasola bantu ‘balembolo na kani bwa tâ.’ (1 Kor. 1:26-29) Kâ, kwe Yehova, bisari biandi biabiansoni ntalu biena.

6. Ngano Yezu bwe katâ mu Matie 11:25, 26, mpe bwe tulendi landila tifwani tiandi?

⁶ Bwe tulendi sa mu lembo tâ makuba? (Tanga Matie 11:25, 26.) Kubikandi ti mabanza ma nza yi mu bungu dia kanda dia Nzambi makusobesa. Tambula ti Yehova bantu ba kuluka kwa kasarilaka mu lungisa luzolo lwandi. (Mik. 138:6) Mpe banza, bima bikwa keka lungisa na bantu bo ba bamonaka mu nza ti ka bena na ndwenga ko peleko ka bena na mayela ko.

7. Mu bungu dia nti Yezu katêla ti Bafarize ngungu zena, mpe bwe bamwina wo?

⁷ Na butindi bwabwansoni, Yezu mbo keri zabikisaka nsalulu za bungungu za mabundu ma mu ntangu’andi. Mu tifwani, wazonzela bungungu bwa Bafarize beri tomo belokelaka mpila ya sukula moko lwaka, kani batomo belokela mpila ya kipila bibuti biawu lwaka. (Mat. 15:1-11) Kampe milongoki mia Yezu miayituku mu bungu dia misamu mi katâ. Buna, bamuyula: ‘Zebi ti, Bafarize, bu bawîri musamu wu têle, baniunguti?’ Yezu wavutula ti: ‘Kanso muturila wa lembo kuna Tata’ani we ku zulu, vuzu wuvuzu. Ba bikeno; ambe bimfwa-meso bita kwe nati bimfwa-meso, mu bungu ti timfwa-meso kamana nata timfwa-meso, ba bole mbo babwa mu bulu.’ (Mat. 15:12-14) Yezu ka bika nsalulu za mbi za mfumu za mabundu ko zamukabakasa mu zonzela matieleka.

8. Ngano Yezu bwe kasongela ti Nzambi ka tambulaka nkwikulu za mabundu mamansoni ko?

⁸ Yezu wasongela mpe ti misamu mieri longesaka mabundu makaka mia bungungu mieri. Ka tâ ko ti Nzambi nkwikulu za mabundu mamansoni katambulaka. Kâ, watâ ti bantu babingi baketi bâ mu nzila ya yinene yinataka ku mfukulu, mpe ka babingi’â ko baketi bâ mu nzila ya luzingu. (Mat. 7:13, 14) Wavutu songela ti bantu babingi baketi tâ ti Nzambi basambilaka kâ mu matieleka ka beri’â mu sarilaka ko. Wabalwengesa mu mpila eyi: ‘Seno mayela mu mbikuri [za bungungu] balukwizila ntiana bimeme, kâ ku kati mbulu zena. Ku mbutu zawu lubazabila.’​—Mat. 7:15-20.

9. Ntia misamu miakaka mieri longesaka mabundu ma bungungu Yezu kazabikisa?

 ⁹ Ngano Matsonoko bwe matâka? Mbikululu za Bibila mbo zeri tâka ti Masiya mbo kaketi bâ na luhemo lwalwingi mu bungu dia nzo ya Yehova. (Mik. 69:9; Za 2:14-17) Luhemo lo lwatuma Yezu mu zabikisa ndongosolo na nsalulu za mabundu ma bungungu. Mu tifwani, Bafarize mbo beri kwikilaka ti tilundi ka tifwaka ko; kâ Yezu walongesa ti bantu bafwa ku tolo bena. (Za 11:11) Basaduseye ka beri’â tambulaka mvumbukulu ya bafwa ko; kâ Yezu wavumbula ndiku’andi Lazare. (Za 11:43, 44; Bis. 23:8) Bafarize mbo beri longesaka ti mpeve ya ngolo ye kô peleko Nzambi watikubikila misamu miamiansoni miturilaka bantu; kâ Yezu walongesa ti muna muntu wulendi sa nsololo’andi ya sarila Nzambi peleko kâni.​—Mat. 11:28.

10. Mu bungu dia nti bantu bakaka batâka makuba mu bungu dia ndongosolo zeto?

¹⁰ Ngano musamu wo wa tuta mona lumbu ti? Yee. Babingi batâka makuba mu bungu ti, ndongosolo zeto zisikamanaka mu Bibila mbo zizabikisaka ndongosolo za mabundu ma bungungu. Mfumu za mabundu mbo zilongesaka mu mabundu mawu ti Nzambi bantu ba mbi kasembaka ku benga dia tiya. Mbo basarilaka ndongosolo zo za bungungu mu lunda bantu mu lutumu lwawu. Mu bungu ti beto bisari bia Yehova bisambilaka Nzambi ya luzolo twena, mbo tuzabikisaka ndongosolo zo. Mfumu za mabundu mbo zilongesaka mpe ti, tilundi ka tifwaka ko. Beto, mbo tuzabikisaka ti nkwikulu yo ku Bapaye yatûka, mpe tala ti nkwikulu yo ya matieleka yena, mvumbukulu ya ba fwa ka yaketi’â vutu sâla salu ko. Mpe, ni bu sa ti mabundu mamingi malongesaka ti misamu mi tuyirikaka mia batikubikila kwe Nzambi peleko kwe mpeve ya ngolo, beto mbo tulongesaka ti muntu ni muntu timpwanza tia sola tie nandi mpe lendi sola mu sarila Nzambi. Ngano mfumu za mabundu nti zisaka bu tuzabikisaka ndongosolo zo za bungungu? Vula-vula mbo babâka mu nkesi!

11. Tintwari na misamu mia tâ Yezu mie mu Za 8:45-47, ngano Nzambi nti kalombaka kwe kanda diandi?

¹¹ Bwe tulendi sa mu lembo tâ makuba? Tala  ti matieleka ma tuzololo, tufweti kwikila mpe tufweti tumamana misamu mi tâka Nzambi. (Tanga Za 8:45-47.) Buna mbo tusikamana mu matieleka mpe ka tubâ ntiana Satana ko. Mpe, ka tuyirika musamu ko wulembo kwelanaka na nkwikulu zeto. (Za 8:44) Nzambi mbo katulombaka mu ‘bela misamu mia mbi’ na mu ‘simbirila misamu mia mbote’ ntiana bwa sa Yezu.​—Rom. 12:9; Ebr. 1:9.

12. Mu bungu dia nti Bayuda beri têlaka makuba mu bungu dia mpila ya fwila Yezu?

¹² Ntia musamu wakaka wasa ti Bayuda bakaka batâ makuba mu bungu dia Yezu? Paulo watâ ti: “Beto, ni Kristo wakomo ha poto, tukwe samuni, wo ni musamu wusaka ti Bayuda batâ makuba.” (1 Kor. 1:23, NWT) Mu bungu dia nti Bayuda beri têlaka makuba mu bungu dia mpila ya fwila Yezu? Kwe bawu lufwa lwa Yezu ha poto lwasa ti bamubongela ntiana timpumbulu mpe musumuki, ntiangu bakala mu kwikila ti yandi ni Masiya.​—Lub. 21:22, 23.

13. Bantu batâ makuba mu bungu dia Yezu, nti balembana mu bakula?

¹³ Bayuda bô batâ makuba ka babakula ko ti Yezu ka yirika musamu ko, ti misamu bamuhunisina mpe mu mpila ya kondo buderede bamubongela. Bô bafundisa Yezu ka beri’â kipaka buderede ko. Nzo ya Mfundusu ya Yinene ya Bayuda mu ntinu-ntinu batikisa yo mpe mpila yi bafundisila ka yeri’â ya delakana ko. (Like 22:54; Za 18:24) Mfundisi ka zasarila buderede ko bu zeri wâka misamu mi beri kwikisilaka Yezu. Mpe badinga mu baka ‘musamu wa bungungu, wa kwikisila Yezu, ngatu bamuzengela lufwa.’ Mu ntangu yi balembo baka musamu wu bamukwikisila, Mfumu-Nganga-Nzambi wayêla mu tâ musamu ngatu kamutambakasa mu nzonzolo’andi. Musamu wo ka weri’â delakanaka ko na mitieno mia mfundusu. (Mat. 26:59; Mak. 14:55-64) Ha manima ma lufwa lwa Yezu, mfundisi zo za kondo buderede, zafuta mbongo zazingi kwe mbulumbulu za Bisi-Rome zeri kêlaka mukala wa Yezu, ngatu bamwangasa tinsamu tia bungungu mu bangula ka mu bungu dia nti mukala weri wa mpamba.​—Mat. 28:11-15.

14. Ngano ntia misamu babikula mu matsonoko mieri tarilaka lufwa lwa Yezu?

 ¹⁴ Ngano Matsonoko bwe matâka? Ni bu sa ti Bayuda ba mu ntangu ya Yezu ka beri’â tambulaka ko ti Masiya wafweti fwa, taleno misamu mia bikula Matsonoko: “Luzingu lwandi kawombole tii ku lufwa, mpe mu bungu ti na bankwa-masumu bamukontele; waneti masumu ma bantu babingi, mpe wazonzele mu bungu dia bankwa-masumu.” (Iza. 53:12) Buna, Bayuda ka bafweti’â tâ makuba ko mu ntangu yi bahonda Yezu mu bungu ti mbo beri mu bongelaka ntiana munkwa-masumu.

15. Ntia misamu bakwikisila Mbangi za Yehova miasa ti bantu bakaka batâ makuba?

¹⁵ Ngano musamu wo wa tuta mona lumbu ti? Yee! Yezu bamuhunisina misamu mpe bamuzengela lufwa; Mbangi za Yehova mpe mbo babongelaka zo mu mpila yo ya kondo buderede. Tazonzeleno mwa bifwani. Mu mivu mia 1930 na mia 1940, ku États-Unis, timpwanza tieto tia sarila Nzambi mbala zazingi batelamana tio ku nzo za mfundusu. Mfundisi zakaka zatomo tu telamana. Ku hata dia Québec die ku Canada, Eglize na Luyalu basala tintwari mu telamana tisalu tieto. Bisamuni biabingi batûla ku boloko mu bungu ti Timfumu tia Nzambi bazonzela kwe bantu ba beri bêlaka huma hamosi. Ku Allemagne, Banazi bahondesa mpangi zazingi za ntwenia. Mpe mu mivu miayôkele, mpangi zeto zazingi za ku Russie bafundisi mpe batûriri ku boloko mu bungu ti Bibila bazonzele, mpe batêle ti “ndilu tuyôkesaka (extrémistes) mu tisalu tieto.” Bibila dia La Bible. Traduction du monde nouveau dia mu zu dia Russe bayimini dio mpe batêle ti “ndilu diyôkesaka” mu bungu ti nkumbu ya Yehova disarilaka.

16. Tintwari na 1 Za 4:1, mu bungu dia nti tufweti lembo bika batuwubakasa mu misamu mia bungungu mi batâka mu bungu dia kanda dia Yehova?

¹⁶ Bwe tulendi sa mu lembo tâ makuba? Longoka matieleka matariri misamu. Mu tinzonzi ti kasa ha zulu mongo, Yezu walwengesa bantu beri mu wîlaka ti bantu bakaka mbo baketi ‘ba butila bungungu bwa mpila na mpila.’ (Mat. 5:11) Bungungu bo kwe Satana butûkaka. Mbo katumaka bantu batutelamanaka mu mwangasa nsangu za mbi za bungungu mu bungu dia bô bazololo matielaka. (Nza. 12:9, 10) Tufweti losa bungungu bwabwansoni bwa bantu batutelamanaka. Kani kabwe, ka tufweti’â tabikaka ko ti bungungu bo bwatutâ bunkuta mu sarila Yehova peleko bwabwisa timinu tieto.​—Tanga 1 Za 4:1.

17. Mu bwe misamu miaturila Yezu ntete kafwa miaketi sa ti bantu batâ makuba?

¹⁷ Ntete lufwa lwandi, Yezu bamuteka kwe mosi wa ntumwa zandi za 12. Ntumwa yakaka yakala Yezu mbala tatu, mpe ntumwa zazansoni zasa mu yambirika mu mpimpa ntete lufwa lwandi. (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75) Yezu ka yituku’â ko. Watitêla ti musamu wo mbo waketi tula. (Za 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Bu beri monaka misamu mio, bakaka mbo baketi tâ makuba bu baketi banza ti, ‘Tala ti ntumwa za Yezu bifu ni bio bie nawu, ka nita zolo ko mu bâ mosi wa ntumwa zo!’

18. Ntia mbikululu zalungana mu misamu miaturila Yezu ntete kafwa?

¹⁸ Ngano Matsonoko bwe matâka? Mivu miamingi ntete Yezu kizi ha mutoto, Yehova wabikula mu Zu diandi ti Masiya mbo baketi mu teka mu mipata 30. (Zka. 11:12, 13) Ndiku ya mutima yaketi teka Yezu. (Mik. 41:9) Mbikuri Zakari mpe watsoneka ti: “Twa muvungi, mpe bika twila dia bimeme diamwangana.” (Zka. 13:7) Bantu beri na bunsungu ka baketi’â kala Yezu ko mu bungu dia musamu wo. Timinu tiawu mbo tiaketi bâ ngolo bu baketi mona ti mbikululu mu Yezu zeri lungananaka.

19. Ntia musamu bantu ba nsungu babakulaka?

 ¹⁹ Ngano musamu wo wa tuta mona lumbu ti? Yee. Mu ntangu yi, Mbangi zi batomo zaba zakatuka mu timvuka, bayizi bâ ba-aposta mpe bayêla mu wubakasa bantu bakaka mu lembo vutu sarila Yehova. Bayizi mwangasa nsangu za mbi, matieleka malembolo ma lunga na bungungu mu Mbangi za Yehova mu nzila ya media na Internet. Kâ, bô bê na bunsungu ka bayizi’â tâ makuba ko. Mbo babakulaka ti Bibila diabikula ti misamu mia mpila yo, mbo miaketi tula.​—Mat. 24:24; 2 Pi. 2:18-22.

20. Nti tulendi sa ngatu bantu babika matieleka balembo sa ti tatâ makuba? (2 Timote 4:4, 5)

²⁰ Bwe tulendi sa mu lembo tâ makuba? Tufweti tatamana mu bâ na timinu tia ngolo bu tukwe longoke Bibila ntangu zazansoni, bu tukwe sambiri ntangu zazansoni, mpe bu tukwe tatamane mu bâ na tisalu tiatingi mu tisalu tia tu hana Yehova. (Tanga 2 Timote 4:4, 5.) Tala ti tusariri timinu, ka tukwizi’â bâ na bunkuta ko tala ti tuwîri nsangu za mbi mu Mbangi za Yehova. (Iza. 28:16) Luzolo lweto mu Yehova, Zu diandi na mpangi zeto, mbo bitubakisa ngatu bantu babika matieleka, balembo sa ti tatâ makuba.

21. Ni bu sa ti bantu babîngi lumbu ti ka batambulaka nsangu zeto ko, mu nti tufweti bêla na lukwikulu?

²¹ Mu mbandu ya ntete, bantu babingi batâ makuba, mpe balosa Yezu. Kâ, bantu bakaka babingi bamutambula. Mu bantu bamutambula, mwe na wumosi wa bantu ba Sanedre ya Bayuda mpe na nzanda Nganga za Nzambi. (Mat. 27:57-60; Mak. 15:43; Bis. 6:7) Mpila mosi mpe lumbu ti, bantu babingi balembo tâ makuba. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti matieleka me mu Matsonoko ma bazebi mpe ma bazololo. Zu dia Nzambi ditêle ti: “Tidzunu tia fwanana, tia bô bazololo musiku’aku tiena; ka kwena tima ko tilendi sa ti batâ makuba.”​—Mik. 119:165.