Nsalulu ya appareils za teknolozi yilendi nata ndandu mu makwela peleko yilendi ma bebesa. Bwe yilendi sobesela makwela maku?

•  Mio mi fweti zaba

•  Mio mi lendi yirika

•  Mio mita tâ bantu bakaka ba kwelana

•  Ntwarisi ya timoko

• Nsalulu ya mbote ya appareils yilendi nata ndandu mu longo. Mu tifwani, mu mwini, bu balembo bâka mbuka yimosi, bantu ba kwelana balendi sarila appareils zawu mu zonza.

  “Mwa texto mu tâ kwa ‘nge nzololo’ peleko ‘nge nita kwe banzi’, nkatika salu yena.”—Jonathan.

• Nsalulu ya mbi ya appareils za telefone yilendi wolesa longo. Mu tifwani, bantu balembo bikaka telefone na tablete zawu, ka babâka na ntangu yayingi ko mu kipa muntu wu bakwelana.

  “Lukwikulu lwe nani ti ntangu zakaka, tala ti ka ndieri’â yôkesa ntangu na telefone’ani ko, bakala diani mbo diaketi vulu ku nzonzelaka.”—Julissa.

• Bantu bakaka batâka ti balendi tomo bâ na timoko tia mbote na muntu wu bakwelana bu babâka na meso ma kwikama mu telefone. Musamu wo, muntu wa mayela wu batâka nkumbu Sherry Turkle, “bungungu bwa bisalu biabingi” katâka wo. Diangana, lenda dia salaka bisalu biabingi mu ntangu yimosi ka tiena tifu tia mbote ko. Yandi têle ti, bu tomo tala, “bu tuyikaka tisalu ha zulu dia tisalu tiakaka ti tutibatikiriki, ka tusala bubote ko.” *

  “Bubote bwena mu bâka na bimoko na bakala diandi, kâ ka mu ntangu’â ko yi kata sala tisalu tiakaka. Bakala diani bu disalaka bisalu biabingi ha timosi, ntiana yandi kwa zolo kuntêlaka ti mu nsayi kabâka bu kakwika meso mu telefone’andi yandi kaka.”—Sarah.

Musamu wa mfumu: Nsalulu’eno ya appareils yilendi tomesa longo lweno peleko yilendi lwa bebesa.

Kubikaka misamu miaku mia ntete. Bibila ditêle ti: “Ngatu lwalenda mu bakula bima biyôkele mfunu.” (Bisi-Filipe 1:10) Tiyulaka: ‘Ngano ntangu yi tuyôkesaka na appareils, meno na muntu wu nakwela, ngano ntangu yi tufweti kipasanaka yidiaka?’

“Musamu wa tiari wena mu monaka mukento na bakala diandi bayôkesaka ntangu wuna mu telefone’andi, mu ntangu yi bata dia mu restaurant. Ka tufweti’â tabâ ngamba za teknolozi ko mpe tuzimbakane bima biyôkele mfunu​—longo lweto.”—Matthew.

Bêno na ndilu. Bibila ditêle: “Tomoeno saka keba mu lembo diatilaka ntiana bantu ba kondolo ndwenga, kâ ntiana bantu bê na ndwenga; sarilakeno ntangu’eno mu mpila ya mbote.” (Bisi-Efeze 5:15, 16) Tiyulaka: ‘Ngano ndendi kubika ntangu yi nihaninaka mvutu mu texto zi nibakaka, kani nahanaka mvutu ho nkatika bendo?’

“Musamu wa mbote wubâ kwe meno mu tûlaka telefone’ani mu Mode silencieux na mu hanaka mvutu mu message mu ntangu yakaka, bu nilembo bâka na tima ti nisa. Musamu wa mpasi wena kwe meno mu baka message peleko appel yi mfweti hanina mvutu ho nkatika bendo.”—Jonathan.

Tala ti wulendi bâ, bika tisalu ku tisalu. Bibila ditêle ti: “Ntangu ye kô mu misamu miamiansoni.” (Ekleziaste 3:1) Tiyula biyuvu ebi: ‘Ngano tisalu tiani ku nzo tikundandaka mpe mu luzingu lwani tikotaka mu nzila ya telefone’ani? Tala ti ni bo wena, ntia nsobolo wulendi nata mu longo lwani? Ngano muntu wu nakwela ntia mabanza me nandi mu musamu wo?’

“Appareils bweso bwabwingi zihanaka mu bâka na tisalu ntangu zazansoni. Ngolo zazingi nasariri bu nibâka na mukento’ani mu bika mu vulu talaka telefone’ani na mu yirikaka misamu mia ku tisalu.”—Matthew.

Zonzeleno nsalulu’eno ya teknolozi na muntu wu wakwela. Bibila ditêle: “Muna muntu ka dingakandi kwa bubote bwa yandi beni, kâ katatamana mu dinga bubote bwa bantu bakaka.” (1 Bisi-Korente 10:24) Zonzaka na muntu wu wakwela mu mpila yi lufweti sarilaka appareils zeno, mpe seno nsobolo zifwanane. Lulendi sarila Ntwarisi ya timoko lwa mutu-diambu wu.

“Bakala diani na meno, mu bunsungu tuzonzaka, mpe tala ti wumosi ha kati dieto kata banza ti wakaka ntangu yingi kata yôkesa ku telefone, fweti wa tâ. Beto bole, tuzebi ti wulendi bâ musamu wa mpasi, buna muna muntu mabanza ma mpwana’andi katomo kipaka.”—Danielle.

Musamu wa mfunu: Appareils za teknolizi zifweti bâ bisari bieto, ka zifweti’â zatutuma ko.