1, 2. Lubuzya lukizi lukwibuzyaga bantu beingi?

LUMPUMPU lwasambula numba. Mwiti umozi ita bantu na kilonge mu kanisa: bamozi babeleka nu beingi bakua. Mukikulu umozi akua na lusambo lwa munyaga (lwakumabala): nu asiga nkubi itano ziteli lingo na ninabo.

² Gekubaselaga bwenya aba bubi, bantu beingi bekwibuzyaga bunee: “Kabamba ka buni kesé kizile na lusombo nu mbabazyo?” Nugwe use wibuzya lulo lubuzya?

3, 4. a) Mbuzya nkizi zabuzizye Habakuki? b) nu buni bwamwakwide Yehowa?

³ Biblia byatenda buno aba bakatizya ba Kalaga ba waakalazi bibuzizye nubo lulo lubuzya. Anga mulengania Habakuki abuzizye Yehowa bunee: “Kubuni ukundolesia bwagi [bubi], nu kulola bitondo bya buliabulia?” “Kubuni [. . .] kubiga nu bwiti bili lwabusio lwane, nu kuli nsake, nu myango zikubasa.”​—Habakuki 1:3.

⁴ Kalaga a akwide Habakuki. Mu kitabu kya Habakuki 2:2, 3 amulagile buno ekazindya bubi bunsania. Yehowa atunda nunse banakantu. Biblia byatenda bunee: “Ekutulanga.” (1 Petro 5:7) Kasi, Kalaga ekusombaga nunse kumona bantu mu mbabazyo kutinga butukusombaga kumona bantu mu mbabazyo. (Isaya 55:8, 9) Tondo, kabamba ka buni kuli mbabazyo niingi mu kesé?

5. a) Beigisya beingi ba madini bekutendaga buni ku kabamba ka mbabazyo? b) Biblia byatwigisya kikizi ku kabamba ka mbabazyo?

⁵ Mambizi meingi ndi muntu eli mu mbabazyo, bapasitele, bapatele (ba padiri) nu bango beigisya ba madini bekutendaga bunee: “U ntundo za Kalaga.” Bekutendaga lingo buno, Kalaga u walagile binsania bikubaselaga muntu aba binaba bibé, nu tatunamenya kabamba. Nu bekutendaga lingo buno ndi muntu mugimagima aba mwana akua, nti Kalaga u wamweka buno ende kulama gamozi nage mwigulu. Tondo bubo bunsania buli buza. Yehowa ntekulisyaga mbabazyo. Biblia byatenda bunee: “Tabunakulungana ku Kalaga kukita bubi, aba ku Mwiya Mayombo kukita buteisanana.”​—Yobu 34:10.

6. Kabamba ka buni bantu beingi bekutendaga buno Kalaga u ukulisyaga mbabazyo zinse?

⁶ Bantu beingi bekukandekaga Kalaga buno u ukulisyaga mbabazyo zinse. Kabamba ka buni bekutendaga bubo? Bekukengelaga buno Kalaga u wangata kesé. Tondo, twijigisizye mu sula 3 buno, Satana (Kagenga) u wangata kesé.

7, 8. Kabamba ka buni kesé kizile na mbabazyo?

⁷ Biblia byatenda bunee: “Kisi kinsania kili kunsi kwa bwangato bwa wozo mubi.” (1 Yoana 5:19) Satana, mwangati wa kesé, eli mwiti. U “ukwengelela kisi kinsania.” (Kulolesibwa 12:9) Bantu beingi bamususania ku misako. Unukinsa kesé kizile na buza, lusombo nu butombo.

⁸ Tondo, kuli tungo tubamba twizazya kesé na mbabazyo. Adamu nu Eva bagunine Kalaga nu batolokizye kibuti kyabo bwagi. Ku kabamba ka bwagi, bantu  bekusungya bango kwa kutunda kubangata. Bantu bekusaka, bekukitilana bubi nu bekwitana. (Musambazi 4:1; 8:9) Kuzinda ingo mbabazyo zikubaselaga ku kabamba ka “nkungu nu bunene bikubasila.” (Musambazi 9:11) Bwenya aba bubi bunabasela muntu, kubuno asangwa ga kiziki kibé aba mu nkungu mbé.

9. Kabamba ka buni tunatenda buno Kalaga eli na kabamba kasoga ka kusigilila bantu mu mbabazyo?

⁹ Yehowa ntekulisyaga mbabazyo. Ntekulisyaga bita, bwiti, aba butombo. Ntekulisyaga kibuka kinsania anga tuningini twa kesé, kesoa nu miyalo minene. Tondo mango unibuzya bunee: “Kubuno Yehowa eli na magala mansania mu kesé nu mwigulu, kabamba ka buni asigilila bantu mu mbabazyo?” Twizi buno Kalaga atutunda. Kasi eli na kabamba kasoga ka kusigilila bantu mu mbabazyo.​—1 Yoana 4:8.

10. Satana amwekede Yehowa buza nkizi?

¹⁰ Mu isoa lya Edeni, Satana Diabolo engelide Adamu nu Eva. Amwekede Kalaga buza buno eli mwangati mubé. Nu abwide Adamu nu Eva buno Kalaga ababisile kintu kishembe kisoga. Satana abatitikizizye buno enabede mwangati wabo musoga nu tabatungananine kulemanina Yehowa.​—Kulinga 3:2-5; Sanzula mukanda 27.

11. Lubuzya lukizi lutwakule kulo?

¹¹ Adamu nu Eva tabanzile Yehowa nu bamugunine. Bakengede buno babezaga na bwangato bwa kwisombolela bobinyene busoga nu bubi. Tondo beijengelede. Yehowa izi bikizi u bili bisoga ku banakantu. Buni bwenalosizye bubo?

12, 13. a) Kabamba kakizi Yehowa nteitile Adamu nu Eva mu kazanga kongo? b) Kabamba kakizi Yehowa asigile Satana aangate kesé? c) Kabamba ka buni Yehowa asigile banakantu nkungu za kwijangata?

 ¹² Yehowa nteitile Adamu nu Eva mu kazanga kongo. Abasigile babute bana. Nu asigile kibuti kya Adamu nu Eva kiisombolele nazi u kikatunda abe mukota wabo. Mpango za Kalaga ku kesé zabezaga buno kesé kizale na banakantu basililila. Unu bukaba, aba buguni bwa Diabolo.​—Kulinga 1:28; Isaya 55:10, 11.

¹³ Satana asitakile Yehowa lwabusyo lwa ma milioni ma banzelo. (Yobu 38:7; Danieli 7:10) Ukinsa Yehowa asigile Satana nkungu buno atitikizye tangi masitaka mage. Asigile lingo nkungu ku banakantu buno balosye ndi beli na magala ma kwijangata kwa kutasondelezibwa na Yehowa. Ukinsa asigile makota ma sondelezibwe na Satana.

14. Kutinga kwa nkungu kwatutitikizya kikizi?

¹⁴ Banakantu bekwijangata kutukila ma milioni ma miaka. Tondo tabekubukosya. Bubo bwalosya buno Satana eli muza. Banakantu biyanizya lukasyo lwa Kalaga. Mulengania Yeremia abezaga na kabamba kasoga kakutenda bunee: “Ee Yehowa, nizi buno nzila za muntu tazili mu mutima wage wenyene; kusondelezya kwa masomoneno mage ta kuli mu magala ma muntu ukutabanga.”​—Yeremia 10:23.

15, 16. a) Kabamba ka buni Yehowa izizya kwa kuzindya mbabazyo? b) Kabamba kakizi Yehowa izizya kuzindya mbabazio zalisizibwe na Satana?

¹⁵ Kabamba ka buni Yehowa izizya kwa kuzindya mbabazyo? Kabamba kakizi ekusiga mankunku mabasile bantu? Kwatungananine kutinga nkungu kwa kutitikizya buza bwa Satana. Banakantu bakambya makota  mabo mansania tondo tabekusila butombo, muzambo, bwiti nu bita, aba buno kuli bukuzyo mu siyanse nu mu tekinolojia. Kasi banakantu tabeli na magala ma kwisondelezya kuteli kukasibwa na Kalaga.

¹⁶ Yehowa ntazindide mankunku malisizibwe na Satana. Songo abukitile, enakasizye Satana mu bwangati bwage, nu ntekabukita aba busi bumozi. Lingo, banakantu benakengede buno beli na magala ma kwijangata busoga bobinyene. Bubo tabunabede. Kubuno Yehowa ntenabakasizye mu buza bwabo! Kubuno Yehowa ntekwekaga buza.​—Baebrania 6:18.

17, 18. Yehowa ekakita buni kwa kuzindya mankunku malisizibwe na Satana?

¹⁷ Buguni bwa Satana nu bwa banakantu bwalisizye mankunku meingi. Ndi Yehowa enamazindya? Lebelebe. Binsania byakulungana kwa Kalaga. Yehowa izi mu nkungu nkizi masitaka mansania ma Satana mamoneke kuba ma buza. Gago léno, ekagalukya kesé kuba paradizo, anga bwabezaga mpango zage. Banakantu bansania beli mu “nsinda zikukengelwa” bekasubizibwa lingo ku kalamo. (Yoana 5:28, 29, NWT) Bantu tabekasamba lingo, nu tabekakua lingo. Yesu ekatikya bubi bunsania bwalutilwe na Satana. Yehowa ekakambya Yesu buno “abigie [azikye NWT] makitilo ma Satana.” (1 Yoana 3:8) Tuli na mbogimbogi kubuno nkiki za Kalaga zatukasa kiziki kya kwijigisya kumumenya, nu kumusombola kuba Mwangati weitu. (Sanzula 2 Petro 3:9, 10.) Nu ndi tuli mu mbabazyo, ekutukasya tuzikalile.​—Yoana 4:23; sanzula 1 Bakorinto 10:13.

¹⁸ Yehowa ntekutukandika buno tumusombole kuba Mwangati weitu. Tondo akasile banakantu lukaso lusoga nunse: bwangato bwa kwisombolela, u kutenda buno  kwisombolela kwa kutakandekwa. Kasi, tumone léno buni butunakambya lukaso lwongo.

19. Lukaso lukizi lwatukasile Yehowa? Nu kabamba kakizi twatunganana kumona lulo lukaso buno luli lwa kilemanizio?

¹⁹ Bwangato bwa kwisombolela buli lukaso lusoga nunse lwatukasa Kalaga. Bwatwengukania na nyama. Nyama tazikubezaga na bwangato bwa kwisombolela mu nzila zabo zinsania. Tabeli na magala ma kusombola bili bisoga nu bibé. Tondo beiswe, tunasombola buni bwabe kalamo keitu nu kusombola kutananizya Yehowa. (Misumo 30:24-28) Twengukana tondi na masini. Masini mekukambaga bulingilingi na mpango (programe) zabikilwe mumo. Tondo beiswe, tuli na bwangato bwa kwisombolela buni butwabe, banazi babe bilemba byeitu nu bitwakite mu kalamo keitu. Yehowa ekutunda tube na kalamo kasoga.

20, 21. Kusombola kuni kusoga ku unakita ono lelo?

²⁰ Yehowa ekutunda buno tumutunde. (Matayo 22:37, 38) Eli anga ise wa mwana, wabogaboga geba mwana wage amubula buno “Nakutunda” na mutima wage unse kuteli kukandekwa. Kalaga atukasa kiziki kya kusombola kumukambela aba kilo. Satana, Adamu nu Eva basombwede kutakambela Yehowa. N’ugwe, wakite kikizi na bwangato bwa kwisombolela buwakasilwe na Yehowa?

²¹ Ma milioni ma bantu basombwede kwanza Yehowa kuteli kwanza Satana. Kambya n’ugwe bwangato bwobe bwa kwisombolela, kwa kukambela Yehowa. (Misumo 27:11) Mu kesé kito, ekazindya mbabazyo insania. Watunganana léno kukita kikizi kwa kulama mu kesé kito mu nkungu zikazindya Kalaga mbabazyo? Sula zalemba zakule lubuzya lulo.