Lola video zili go

Lola misagu zili munda

SULA 14

Kikanga kyobe kinaba na mbogimbogi

Kikanga kyobe kinaba na mbogimbogi

1, 2. Yehowa ekutunda bikanga bibe buni?

YEHOWA u walingizie isonga kwa kukulumania wamulume mutangi nu mukikulu mutangi. Biblia byatenda buno abumbile mukikulu mutangi nu “avule na wozo mukikulu kuli muntu [wamulume, NWT].” Adamu abogilebogile nunse ukinsa atendile bunee: “Wono eli ikwa lya makwa mane nu misuna za misuna zane.” (Kulinga 2:22, 23) Bubo bwatwigisya buno Yehowa ekutunda babo basongana babe na mbogimbogi.

2 Kitondo kya kwinia mutima u buno, bikanga byeingi tabili na mbogimbogi. Tondo Biblia bizile na kanuni zinakasya bantu banse ba bikanga kulama kwa mbogimbogi.​—Luka 11:28.

KALAGA ASEGA KIKIZI KU BEIBA?

3, 4. a) Buni bwatunganana wamulume kukitila mukikulu wage? b) Kabamba ka buni bamukazi n’iba batunganana kusigililana?

3 Biblia byatenda buno iba atunganana kutunda nu kwanza mukikulu wage. Sanzula Baefeso 5:25-29. Iba atunganana kutunda, kulanga nu kukunga busoga mukikulu wage bindi binsania. Ntatunganana kumukitila bubi.

4 Wamulume enakita kikizi ndi mukazi akita butatunganana? Biblia byatenda buno ku beiba: “Tamusige kutunda bakikulu beinyu nu tamubongoe.” (Bakolosayi 3:19, NWT) Ndi uli iba, kengela buno nugwe ukukitaga butatunganana. Ndi ukutunda buno Kalaga akusigilile, watunganana nugwe kusigilila mukikulu wobe. (Matayo 6:12, 14, 15) Bamukazi n’iba batunganana kusigililana buno isonga lyabo libe na mbogimbogi.

5. Kabamba kakizi wamulume atunganana kwanza mukikulu wage?

5 Yehowa asega ku beiba buno banze bakikulu babo. Wamulume atunganana kukukya meijanizio ma mubili nu ma mutima ma mukikulu wage. Buli busoga nunse. Ndi wamulume ntekukitila mukazi wage bwatunganana, Yehowa nteneitabizia aba kuungwilila masego mage. (1 Petro 3:7) Yehowa ekutunda bakikulu anga bwekutundaga balume. Kikukita muntu abe watananinwa lwabusio lwa Yehowa, u lutundo lwage kweli.

6. Mukazi n’iba beli ‘‘mubili umozi’’ bubo bwisulilwa buni?

6 Yesu atendile buno wamulume nu mukazi “tabeli babili lingo, tondo beseli mubili umozi.” (Matayo 19:6) Nagwe atunganana kusigala mulandania kwa munyage. (Misumo 5:15-21; Baebrania 13:4) Nagwe gabesamba atunganana kukukya meijanizio ma mugu ma munyage. (1 Bakorinto 7:3-5) Wamulume atunganana kukengela buno “takuli muntu wampa unasomba mubili wage we wenyene, tondo ekugulisia nu kugukunga.” Kasi iba atunganana kutunda nu kukunga mukikulu wage. Kikutundaga mukazi kw’iba u buno amutunde nu kumukitila kwa kwolela.​—Baefeso 5:29.

KALAGA ASEGA KIKIZI KU BAKAZI?

7. Kabamba kakizi kikanga kijanizia itoe?

7 Naa kikanga kijanizia itoe, u kutenda buno nsondelezia, kwa kukasya buno bantu ba kikanga balame busoga. Mu kitabu kya 1 Bakorinto 11:3 [NWT], twasanzula bunee: “Itoe lya wamulume unsania eli Kristo, nu itoe lya mukikulu eli iba wage nu itoe lya Kristo eli Kalaga.”

8. Buni bunalosya mukikulu buno eli na lwanzo nunse kw’iba wage?

8 Beiba bansania bekukitaga mambizi meingi butatunganana. Tondo ndi mukazi ekukasya iba wage ku mpango zekutunda kukita, kwa kwezezya nage na mutima unse, bubo bukulisya bubobelelo mu kikanga. (1 Petro 3:1-6) Biblia byatenda bunee: “Mukikulu nteide kwanza iba wage.” (Baefeso 5:33) Tutende buni ndi iba nteli na bukatizio bumozi na mukikulu wage? Aba bubo mukikulu atunganana kwanza iba wage. Biblia byatenda bunee: “Inyuwe bakikulu, anzazi beiba beinyu; buno ndi kuli bamozi betekwanza idagi, balutwe na misako misoga za bakazi babo, kuteli kutendatenda, ku kumumona ku lukita lweinyu lwa kulama busoga nunse nu luli na lwanzo.” (1 Petro 3:1, 2) Misako misoga za mukikulu, zinakasya iba wage amenye nu kukutya bukatizyo bwa mukazi wage.

9. a) Ndi mukikulu ntekuungwana n’iba wage, enakita kikizi? b) Nsungu nkizi ku bakikulu zili mu Tito 2:4, 5?

9 Ndi mukikulu ntekuungwana n’iba wage, enakita kikizi? Atunganana kumulosya makengelo mage kwa kwezezya nage kwa lwanzo. Anga busi bumozi, Sara abwide iba wage Abrahamu kitondo kitamutananizizie. Tondo Yehowa abwide Abrahamu bunee: “Ungwilila Sara.” (Kulinga 21:9-12) Mukikulu mukristo atunganana kukasya iba wage ku bungatu bunsania bwakata ndi tabwengokana tugu na byatenda Biblia. (Misako 5:29; Baefeso 5:24) Galisa na bubo, mukikulu uli na menge ekukunga kikanga kyage. (Sanzula Tito 2:4, 5.) Gekukambela kwa kyuza iba nu bana bage nti bamutunda nu kumukutya nunse.​—Misumo 31:10, 28.

Ku kabamba kakizi Sara eli musumo musoga ku bakikulu?

10. Biblia byatenda kikizi ku kabamba ka kulekanuka nu kwita isonga?

10 Mambizi kishembe bamukazi n’iba benatunda kulekanuka aba kwita isonga. Tondo Biblia byatenda bunee: “Mukikulu ntatunganana kulekanuka n’iba wage.” Nu “wamulume ntalekanuke na mukikulu wage.” (1 Bakorinto 7:10, 11) Kuli mankunku manene menalekanukya isonga. Tondo lwabusyo lwa kukata bubo bungatu, muntu atunganana kukengela busoga kubuno buli bungatu buzito. Biblia byatenda léno kikizi ku kabamba ka kwita isonga? Byatwigisya buno kuli tugu kabamba kamozi keneita isonga: ndi wamulume aba mukikulu alimbyana na ungo muntu uteli mukazi aba iba wage.​—Matayo 19:9.

KALAGA ASEGA KIKIZI KU BABUTI?

Yesu eli musumo musoga ku bantu bansania ba kikanga

11. Bana bekwijanizya kikizi?

11 Ndi muli na bana, mutingye nkungu niingi gamozi nabo. Bana bekwijanizya babuti babo. Nu bekwijanizya nunse buno mubakasye kumenya Yehowa.​—Kukokomezia mulembe 6:4-9.

12. Kikizi kinakita babuti kwa kulanga bana babo?

12 Kesé kyangatwa na Satana kyeitela na butombo. Kuli bantu kishembe benatunda kukitila bana beinyu bubi, aba kubazikita (kubabenga). Buli bubibu ku babuti kishembe kwezezya na bana babo ku bitondo bibyo. Tondo, batunganana kutonda bana babo nu kubasolela buni bu benaténa bantu babo. Ndi muli na bana, mwatunganana kubalanga. *​—1 Petro 5:8.

13. Buni buneigisya babuti bana babo?

13 Babuti beli na mulimo wa kwigisya bana babo kuba na misako misoga. Buni bumuneigisya bana beinyu? Bana beinyu beyanizia kugomibwa, tondo ntubaane mu bongoa aba mu butombo. (Yeremia 30:11) Ntubabezie aba busi bumozi mu bongoa (Sanzula mukanda 30). Ntubeinie mutima kwa kubabula bitondo bili “anga mwene wa nganda.” (Misumo 12:18) Ubalosye kabamba ka buni batunganana kwanza.​—Baefeso 6:4; Baebrania 12:9-11.

KALAGA ASEGA KIKIZI KU BANA?

14, 15. Kabamba kakizi bana batunganana kwanza babuti babo?

14 Yesu anzile Ise bindi binse, aba mu nkungu mbibu. (Luka 22:42; Yoana 8:28, 29) Anga bubo, bana nubo batunganana kwanza babuti babo kubuno u bukutunda Yehowa.​—Baefeso 6:1-3.

15 Ndi uli mwana, mango unamona buno buli bubibu kwanza babuti bobe. Tondo kengela bunee: gaukulosya lwanzo, Yehowa nu babuti bobe nti bakubogelabogela. *​—Misumo 1:8; 6:20; 23:22-25.

Ndi munsuka ekusindikwa kukita bubi, kikizi kinamukasya kusigala mulandania kwa Kalaga?

16. a) Satana ekukambya banazi kwa kusindika myunsuka kukita bubi? b) Kabamba kabuni buli busoga kulonda bilemba byatunda Yehowa?

16 Satana enakambya bilemba byobe aba myunsuka (mitoka) banyobe kwa kukusindika ukite bubi. Satana izi buno bunaba bubibu kukinza (kutobya) banyobe. Anga Dina mukinga wa Yakobo, abezaga na bukinga na banyage betatundaga Yehowa. Bubo bwalisizie Dina nu kikanga kyage mankunku meingi. (Kulinga 34:1, 2) Ndi bilemba byobe tabekutunda Yehowa, menya buno busi bumozi bekakusindika kukita bikusomba Yehowa. Ndi wasombola kukita bubi, nti wijinie mutima nu winie tondi mutima wa bantu ba kikanga kyobe nu wa Kalaga. (Misumo 17:21, 25) Ukinsa buli busoga nunse kulonda bilemba byatunda Yehowa.​—1 Bakorinto 15:33.

KIKANGA KYOBE KINABA NA MBOGIMBOGI

17. Kalaga asega kikizi kwa naa muntu mu kikanga?

17 Gekwanza bantu banse ba kikanga milembe za Kalaga nti beibembukya na mankunku meingi. Ndi uli iba, tunda mukazi wobe nu umukitile binse kwa lutundo. Ndi uli mukazi, anza iba wobe nu isigulizie kweli. Eiga musumo wa mukikulu watendelwa mu Misumo 31:10-31. Ndi muli babuti, igisyazi bana beinyu kutunda Kalaga. (Misumo 22:6) Ndi uli tata, sondelezya kikanga kyobe “busoga.” (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8) Ndi uli mwana anza babuti bobe. (Bakolosayi 3:20) Nu kengela buno: naa muntu mu kikanga ekukitaga butatunganana. Kasi tube bantu bekwisigulizia nu bekusegana isigililo. Mu Biblia muli nsungu zakasana Yehowa kwa naa muntu mu kikanga.

^ par. 12 Mwamone zingo misagu zinabakasya kulanga bana beinyu mu sula 32 za kitabu Jifunzeni Kutoka kwa Mwalimu Mkuu, kyasanzilwe na Balongeki ba Yehowa.

^ par. 15 Mwana ntenalosya lwanzo ku babuti bage ndi bamusenga kukita bitondo byatingana na mulembe wa Kalaga.​—Misako 5:29.