1. Buni buli mpango za Kalaga ku banakantu?

KALAGA eli na mpango nsoga ku banakantu.(Sanzula mukanda 6) Abumbilé wamulume nu mukikulu musoki, Adamu nu Eva, buno balamè mu isoa nsoga. Mpango zage zabezaga buno babutè bana, bagalukié kesé kinsania kubà paradizo nu kwangatà nyama.​—Kulinga 1:28; 2:8, 9, 15.

2. a) Buni butwamenya buno Yehowa azindilizye byatendilé? b) Bulengelenge na Biblia, banazi ubekalama milyalya mu kesé?

² Ukukengela buno busi bumozi tukalamà mu paradizo? Yehowa atenda: “Kinatendile [. . .], nakizindilizye.” (Isaya 46:9-11; 55:11) Kasi akite mpango zage, nu taku kinamuzugila. Atusolela buno ntabumbilè kesé “bulia.” (Isaya 45:18) Ekutunda buno kikalwe na banazi? Nu mu nkungu zigezye gani? Biblia byakula bunee: “Bantu beisanana [bekwanza Kalaga] beiyane kisi; nu beikale mukyo bindi binsania [milyalya].”​—Nimbo 37:29; Kulolesibwa 21:3, 4.

3. Lubuzya lukizi lutunibuzya, gatukumona bantu bekusamba nu kukua?

³ Lelo bantu bekusamba nu kukwa. Mu nsé neingi, bantu bekulwana nu bekwitana bobenyene. Tondo tubwatundaga Kalaga. Kikizi u kyabasilè lèno? Biblia ubyasola kankanka.

4, 5. a) Nazi wakambizyè nzoka kwengelela Eva? b) Buni bunabaséla muntu musoga kugaluka kuba mwibi?

⁴ Biblia byabula buno Kalaga eli na kitamba. U mwanzelo ukumanwa “Diabolo” nu “Kagenga [Satana].”  (Sanzula mukanda 7) Satana akambizye nzoka kwa kutenda na Eva mu isoa lya Edeni. (Kulolesibwa 12:9; Kulinga 3:1) Amwengeledè amenyè buno nzoka uzatendaga.

⁵ Nazi u wabumbilé Satana Diabolo? Ndi Kalaga? Nu kilo! Gabumbilaga Kalaga Adamu nu Eva kesé, kwabezaga banzelo beingi mwigulu. (Sanzula mukanda 8) Umozi gabésamba agalukilé nu kubasela kuba Diabolo. (Yobu 38:4, 7) Bubo bunakulungana buni? Kengela gono musumo: Buni bunabaséla muntu musoga kugaluka kubà mwibi? Ntabèzaga mwibi ga abutilwe. Busi bumozi, amona kintu kiteli kyage akitunda nunse. Ndi akuzya zezo nkasa, nti zitela kuba mbé, nu kuzinda ndi amona nzila nti iba kintu kyongo. Agaluka: nu kubasela kuba mwibi.​—Sanzula Yakobo 1:13-15.

6. Buni bwabede mwanzelo ese kitamba kya Kalaga?

⁶ Unubwabezaga ku gozo mwanzelo. Kusila kubumba Adamu nu Eva, Yehowa ababwide butanazi “Mwizazie kisi.” (Kulinga 1:27, 28) Embe gozo mwanzelo abezaga na makengelo ma buno: “Kutakumbamina Yehowa, bano bantu bansania banankumbamina.” Bwakuzyaga mamo makengelo, unu bwakuzyaga kutunda lutanuno lwa tananinaga tugu Yehowa lube lwage. Atundaga buno banakantu bamukumbamine. Ukinsa abwide Eva buza nu amwengelede. (Sanzula Kulinga 3:1-5.) Ubwabede ese Satana Diabolo, kitamba kya Kalaga.

7. a) Kabamba ka buni Adamu nu Eva bakule? b) Kabamba ka buni tukukungukaga nu kukua?

⁷ Adamu nu Eva tabaanzile Yehowa nu balide kiguma.  (Kulinga 2:17; 3:6) Bagide Yehowa. (Sanzula mukanda 9) Nu kuzinda bakule, anga bwababwide Yehowa. (Kulinga 3:17-19) Ukinsa bana ba Adamu nu Eva bakule nu bo, kubuno babezaga baagi. (Sanzula Baroma 5:12.) Tweke gono musumo kwakumenya buni bwapienine bana ba Adamu nu Eva bwagi: Kengela buno ukututa mabiliki mu kakombe keli na katengu munda, mabiliki mansania matuke mu kako kakombe mabe na kako katengu. Adamu gatanzile Yehowa, abasede kuba mwagi. Kubuno tubansania tuli bana ba Adamu, twapienine bwagi. Tuli na kako “katengu” anga gowe. Kubuno tuli baagi tubansania, ukinsa tukukungukaga nu kukua.​—Baroma 3:23.

8, 9. a) Satana atundaga Adamu nu Eva bakatizye kikizi? b) Kabamba kakizi Yehowa nteitile babo baguni kako kaluma?

⁸ Satana alingizye buguni ku Yehowa gasingile Adamu nu Eva taba mwanze. Atundaga bakatizye buno Yehowa ekile buza, abezaga mukota mubi nu ntatundaga babe na mbogimbogi. Satana atitikizyaga buno Kalaga ntatunganana kusombolela banakantu bibatunganana kukita. Anubwide buno Adamu nu Eva batungananine kwisombolela bobinyene bili bibe nu bili bisoga. Buni bunakitile Yehowa? Eneitile babo baguni bansania nu kuzindya buguni bwabo. Bubo bunalosizye buno Satana eli muza? Nu kilo!

⁹ Yehowa nteitile babo baguni kako kaluma. Asigile nkungu nu kusiga banakantu bisondelezye bobenyene. Bubo bwakitile bumoneke buno Yehowa izi binaba bisoga ku banakantu nu kulosya buno Satana eli muza. Sanzula Sula 11 zatendela bibyo binsania bulili. Buni buli makengelo mobe ku bungatu bwa Adamu nu Eva? Bakitile  busoga kuitabizya Satana nu kusomba kwanza Yehowa? Yehowa abakasile binsania: kalamo kasililila, kiziki kisoga kya kulama mukyo, nu mulimo musoga. Tondo Satana nteli na kisoga kyabakitide. Songo ugwe unakitile buni?

10. Kusombola kukizi kusoga kutunakita iswe bansania?

 ¹⁰ Lelo, tubansania tukwisombolelaga byakukita, anga Adamu nu Eva. Kusombola kweitu kunalisya kalamo aba lukuo. Tunasombola Yehowa abe Mukota weitu nu kulosya buno Satana eli muza. Aba Tunasombola Satana kuba mukota weitu. (Nimbo 73:28; sanzula Misumo 27:11.) Bantu bakeke ubekwanza Kalaga. Nu kwa bulili Kalaga ntele Mukota wa kino kesé. Andi taa Kalaga, kasi nazi?

11, 12. a) Kikizi kyakasilé Satana akasa Yesu? Nu bubo bwatwigisia kikizi? b) Masanzo makizi malosya buno Satana u wangata kesé?

¹¹ Yesu amenyaga mukota wa kino kesé. Busi bumozi, Satana alosizye Yesu “makota mansania ma kino kisi nu lutanuno lwamo.” Amulagile bunee: “Nakukase bibino binsania, ndi wankomena mazu nu kunkumbamina.” (Matayo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Andi mamo makota mansé tamezaga mage, buni bwenamakisile Yesu? Nu kilo. Kasi mamo makota mansania mekile mage.

¹² Embe uneima kutenda: “Satana ntenaba Mukota wa kino kesé! Ububo Yehowa wenyene, Kalaga Mwiya Magala mansé, u wabumbilé kino kesé kinsania!” (Kulolesibwa 4:11) Bulili, Yehowa u mubumbi. Tondo Yesu abezaga bwasé: amanine Satana “Mwangati wa kino kisi.” (Yoana 12:31; 14:30; 16:11) Musengwa Paulo amanine Satana “kalaga wa kino kisi.” (2 Bakorinto 4:3, 4) Nu musengwa Yoana asanzilé buno “kisi kinsania kili kunsi kwa bwangato bwa wozo mubi.”​—1 Yoana 5:19.

13. Kabamba kakizi tukutunda kulama mu kesé kito?

¹³ Kesé kikukuzya kuba kibé nunsania. Nako nakuli, bita, butombo, rushwa nu bwengelezi. Banakantu bekuidendeka kuzindya mamo mankunku, tondo tabukukulungana. Bwigi gano mu bita bya Harmagedoni, Kalaga azikye kino kesé kya butombo. Akigalukye na kesé kito nu kisanana.​—Kulolesibwa 16:14, 16; Sanzula mukanda 10

14. a) Nazi wasombwedwe na Yehowa kuba Mukota wa Bukota bwage? b) Kikizi kyalagwide Biblia ku kabamba ka Yesu?

¹⁴ Yehowa asombwede Yesu abe Mukota wa bukota bwage, ukubula kusondelezya guvernema za mwigulu. (Sanzula mukanda 11) Kusé kwatinga ma miliare ma miaka, nagalagwide Biblia buno Yesu ekaba “Mukota wa bubobelelo” nu guvernema zage zikile za milyalya. (Isaya 9:6, 7) Yesu igisizye beigisibwa bage basege buno ku kabamba ka zezo guvernema: “Bukota bwobe buvwe, kusombola kwobe kukitwe ku kisi anga bukukukitwa mwigulu.” (Matayo 6:10) Anga butwajigisye mu sula za 8, Bukota bwa Kalaga bukatikya makota ma banakantu. (Sanzula Danieli 2:44.) Kuzinda bukagalukya kesé kuba paradizo.

15. “Kesé kito” u kikizi?

¹⁵ Biblia byalagile bunee: “Tukulindila [. . .] meigulu mato nu kisi kito u mumo mukaba kwisanana.” (2 Petro 3:13; Isaya 65:17) Biblia bikukambya kitondo “kesé” kwa kutendela bantu bekulama mukyo. (Kulinga 11:1) Kasi “kesé kito,” kisanana, u bantu bekwanza Kalaga nu be ekukasa lukoga.

16. a) Lukaso lukizi lusoga lwakase Kalaga akasa bekalama mu kesé kito? b) Kikizi kitunakita kwa kumona lulo lukaso?

 ¹⁶ Yesu alagide bantu bekalama mu kesé kito bekaba na “kalamo katanakuzinda.” (Marko 10:30) Kikizi kitunakita kwa kumona lulo lukaso? Kwa kukimenya, sanzula Yoana 3:16 nu 17:3. Lola buni bwatenda Biblia ku kabamba ka kalamo mu paradizo ga kesé.

17, 18. Buni butwamenya buno mu kesé kinsania bantu bekeikala mu bubobelelo nu ngolola?

¹⁷ Takwabe lingo mbabazio, bita, bwiti nu butombo. Muntu mubi ntekamoneka lingo mu kesé. (Nimbo 37:10, 11) Kalaga “ekasila bita.” (Nimbo 46:9; Isaya 2:4) Kesé kinsania kikeiyala na bantu bekutunda Kalaga nu bekumwanza. Kukaba bubobelelo bindi binsania.​—Nimbo 72:7.

¹⁸ Bantu bekeikala mu bubobelelo nu ngolola. Gabezaga Baisraeli banza Kalaga, Kalaga abalangaga nu balamaga mu bubobelelo. (Balawi 25:18, 19) Mu Paradizo, tatukakwa kintu aba muntu boba. Tukaba mu bubobelelo bindi binsania.​—Sanzula Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Kabamba kakizi tuli na bukatizio buno idia likaba lingi mu kesé?

¹⁹ Idia likaba lingi. “Biguma byago byatengibwe-tengibwe” nu “matubulo mekaba meingi gantata ga miduko.” (Nimbo 72:16) Yehowa, “Kalaga weitu, atukase nkoga” nu kesé kike iyala n’idia lingi.​—Nimbo 67:6, NWT.

20. Buni butwamenya buno kesé kikaba Paradizo?

²⁰ Kesé kinsania kikaba paradizo. Banakantu bekaba na mazumba nu masoa masoga. (Sanzula Isaya 65:21-24; Kulolesibwa 11:18.) Kesé kinsania kikaba kisoga anga bwabezaga isoa lya Edeni. Bindi binsania  Yehowa ekatukasa bitukutunda. Biblia byatenda bunee ku kabamba kage: “Ukukandula kuboko kwobe, nu ukwikutia kinsania kili na kalamo.”​—Nimbo 145:16.

21. Buni butwamenya buno kukaba bubobelelo gesamba banakantu nu nyama?

²¹ Kukaba bubobelelo gesamba banakantu nu nyama. Nyama tazikakita lingo bubé ku banakantu. Bana bakeke bekakunda nu kujana na nyama nkali kwa kutazikwa boba.​—Sanzula Isaya 11:6-9; 65:25.

22. Kikizi kikakitila Yesu basambi ?

²² Muntu ntekasamba lingo. Gabezaga Yesu mu kesé, onizye bantu beingi. (Matayo 9:35; Marko 1:40-42; Yoana 5:5-9) Tondo mu kisumbi kyage kya Bukota bwa Kalaga, ekaonia bantu bansania. Takuli muntu ukatenda bunee: “Nkusamba.”​—Isaya 33:24; 35:5, 6.

23. Kikizi kikakita Kalaga ku bakuzi?

²³ Bakuzi bekalama lingo. Kalaga alaga buno ekajukya kutuka ku bakuzi mamilioni ma bantu. “Kukaba iyukilo kutuka ku bakuzi, ku bantu beisanana nu bateisanana.”​—Sanzula Yoana 5:28, 29; Misako 24:15.

24. Watunde kulama mu Paradizo? Ku kabamba kakizi?

²⁴ Tubansania tuli na bwangato bwa kwisombolela butunakita. Tunema kwijigisia kumenya Yehowa nu kukita ntundo zage. Aba tunakita butukutunda. Ndi twasombola kukita byatunda Yehowa, twabe na kilemanizio kisoga mu bindi bya galwabusyo. Busi bumozi, Yesu asegilwè na wamulume umozi buno amukengele kuzinda kwa lukuo lwage. Yesu amulagilè bunee: “wabe gamozi na nne mu Paradizo.” (Luka 23:43) Mu sula za kulemba, twajigisye bitondo byeingi ku kabamba ka Yesu nu twabombole buni bwazindilizie malagi masoga ma Kalaga.