Lola video zili go

Lola misagu zili munda

Mikanda

Mikanda
  1.  Buni butunamenya Babiloni Munene?

  2.  Masiya Enabasile mu Nkungu Nkizi?

  3.  Busaki Bukusega Kukambya Mikila

  4.  Kulekanuka mu Isonga

  5.  Bisagulo

  6.  Nsambo za Kutolokela

  7.  Bitondo bya bukunzi nu milembe za mbula matali

 1. Buni butunamenya Babiloni Munene?

Buni butwamenya buno “Babeli [aba Babuloni] Munene” umadini mansania ma buza? (Kulolesibwa 17:5) Tulole bino bitondo bisatu:

  • Eli kunsania mu kisi. Biblia byalosya buno Babiloni Munene u mukikulu uli ganta ga “misanganano za bantu, nu babilongo.” nu “ukwangata bakota ba kisi.”​—Kulolesibwa 17:15, 18.

  • Ntenasusanizya iketelo kishembe za politike aba za bukunzia zili na magala. “Bakota bansania ba kisi” nu “bakunzia ba . . . bintu” tabekazikibwa gamozi nage.​—Kulolesibwa 18:9, 15.

  • Ntekukutya Kalaga. Ekumanwa kitazi kubuno eli mu m’ungwano na guvernema za banakantu kwakumona bikulo nu bingo bintu. (Kulolesibwa 17:1, 2) Ekwengelela bantu ba kisi kinsania. Nu eli na katati ka lukuo lwa bantu beingi.​—Kulolesibwa 18:23, 24.

Subya ku musagu 13 w‘isomo 6

 2. Masiya Enabasile mu Nkungu Nkizi?

Biblia byatendile wakalazi buno Masiya enabasile kuzinda kwa mazinga 69.​—Soma Danieli 9:25.

  • Mazinga 69 malingile mu nkungu nkizi? Malingile mu mwaka wa 455 L.K.Y. Mu nkungu zezo, Gavana Nehemia abasile ku Yerusalema “kukulumizia nu kobaka lingo” mwinu.​—Danieli 9:25; Nehemia 2:1, 5-8.

  • Mazinga 69 meli na bulazi bugezye gani? Mu bulengania bumozi bwa Biblia, kindi kimozi kigezye na mwaka umozi. (Maganzo 14:34; Ezekieli 4:6) Gano izinga imozi ligezye na miaka 7. Mu bubuno bulengania mazinga 69 megezye na miaka 483 (69x7).

  • Mazinga 69 mazindide mu nkungu nkizi? Ndi twaganza miaka 483 kutukila mwaka wa 455 L.K.Y. nti twabasila ku mwaka wa 29 N.Z. a Lebelebe unu mwaka watutikilwe Yesu nu kuba Masiya!​—⁠Luka 3:​1, 2, 21, 22.

Subya ku musagu 15 w‘isomo 5

 3. Busaki Bukusega Kukambya Mikila

Kuli busaki bukusegaga kukambya mikila za musambi. Busaki bumozi kubo tabwitabizibwa ku Bakristo​—anga kutikibwa mikila kwa kukasa bango, aba kutikya muntu mikila zage nu kuzilanga kungo buno bamwise zo kusila kwatelwa.​—Kukokomezia Mulemba 15:23.

Kuli bungo busaki bukusega kusombola kwa muntu winyene. Busaki bwongo bunaba, kulonda nsambo zikile mu mikila kutingila laboratoire (prises de sang), kuswagya nu kwengya mikila ­(hémodialyse), kutikya muntu mikila, kuzibika mu ntungo nu kumwisa mazi, nu kusila leno ntibasubya mikila zongo mu mubili wage (hémodilution), aba kusongya mikila zasigende (récupération du sang épanché), kukambya masini ku kiziki kya mutima nu biswaswa (l’usage d’un cœur-poumon artificiel). Mukristo unsania atunganana kusombola winyene buni bwakambibwe mikila zage mu nkungu za lipaso, ndi bekumukita kizame aba ndi ekusakilwa. Munganga unsania enakambya busaki bwongo mu nzila zinatingana kakeke n’ungo. Ukinsa, lwabusio lwa kwitabizya busaki bumozi ku bubo bwatendelwa gantata gano, Mukristo atunganana kumenyinina buni bwakambibwe mikila zage kwa kwibuzya zeno mbuzya:

  • Nakite buni ndi nkindi za mikila zane zabikwa mu ntungo mu nkungu kishembe nu tazikutimba lingo anga zezo zasigala mu mubili wane? Ndi kalenganio kane kitabizya kumona buno zezo mikila ziki za mubili wane, nu tazatunganana ‘kukubulwa gansi?​—Kukokomezia Mulembe 12:23, 24.

  • Nakite buni ndi nkindi za mikila zane zabikwa muntungo mu nkungu za kusakilwa buno ziswagibwe nu kusila bansubizye lingo zo mu mubili? Ndi bubo bwasungye kalenganio kane kigisibwa na Biblia, aba nin’itabizya nzila zezo za busaki?

4. Kulekanuka mu Isonga

 Biblia byalosya buno ba mukazi n’iba tabatunganana kulekanuka nu byalosya bwasi-bwasi buno takuli uli na bukandulwa bwa kusongana n’ungo muntu kubo ndi balekanuka. (1 Bakorinto 7:10, 11) Aba bubo, Bakristo benabasila kulekanuka mu nkungu kishembe ndi zeno nkita zabasila:

  • Kusomba kulanga kikanga: Wamulume asomba kukukya meijanizio ma kikanga kyage, nu bantu ba kikanga kyage tabekumenya lingo buni bubenalama kubuno tabeli na kampi.​—1 Timoteo 5:8.

  • Kulibulwa bukali: Kulibulwa bukali kunabika kalamo ka muntu gabibu.​—Bagalatia 5:19-21.

  • Kubika g’itega bwida bwa muntu gamozi na Yehowa: Wamulume aba mukikulu ekuzugila munyage buno ntakambele Yehowa.​—Misako 5:29.

Subya ku musagu 42 w‘isomo 3

5. Bisagulo

 Bakristo tabekukitaga bisagulo bitekutananizya Yehowa. Tondo mu nkita kishembe za bisagulo bibyo, Mukristo unsania atunganana kukambya kalenganio kage k’igisibwa na Biblia kwa kumenya buni bwenakita mu nkungu kishembe za bisagulo.

Lola zeno nkita zalemba.

  • Ndi muntu akubula bunee: “Bone fete.’’ Unatenda tugu buno, “Nasima.” Ndi muntu ekutunda kumenya byeingi, unamulosya kabamba kakizi ntukukitaga kisagulo kyongo.

  • Ndi mukikulu aba iba wobe uteli Mulongeki wa Yehowa, akumana kwenda kulya idia gamozi na bantu ba kikanga mu nkungu za kisagulo. Ndi kalenganio kobe kitabizya kwenda, nti wasolela munyobe lwabusio buno ndi bakite bumba bwa kipagani mu nkungu za kisagulo, ugwe ntwabukite.

  • Ndi mwemanizi wobe wa nkazi akukasa lukaso mu nkungu za kisagulo. Ndi uneitabizya mutebe wongo? Unazitabizya. Ndi mwemanizi wobe akukasa lukaso lwongo ku kabamba ka kisagulo, aba ekukulosya lusimo ku mulimo wobe musoga guwakitile?

  • Ndi muntu akukasa mutebe mu nkungu za kisagulo. Mango muntu ukukukasa mutebe wongo enatenda bunee: “Nizi buno ntukukitaga kikino kisagulo, tondo nkutunda tugu kukukasa gono mutebe.’’ Mango gozo muntu ekutunda tugu kukulosya mponga. Tondo, ndi kuli kintu kikulosya buno ekutunda tugu kugeleka bukatizio bwobe aba ekutunda ukite nugwe kisagulo kyongo? Kusila kukengela bibyo binsania, wasombole leno ndi witabizye mutebe wongo aba kilo. Ku bulamuzi bunsania butwakate, tukutunda kusigala na kalenganio kasoga nu kusigala bakatizia ku Yehowa.​—Misako 23:1.

Subya ku musagu 44 w‘isomo 1

 6. Nsambo za Kutolokela

Kubuno twatunda bantu, ukinsa tukwidindika nunse kuba benge buno tatubatolokezye nsambo. Bubo buli bulili ibe buno tuli na lusambo lwa kutolokela, aba tukwijungwa buno tunaba na lusambo lwa kutolokela, twatunganana kuba benge nunse. Tukukita bubo kubuno Biblia byatukakizya bunee: “Tunda munyobe anga buwitunda uwenyene.”​—Baroma 13:8-10.

Muntu uli na lusambo lwa kutolokela enalosya lutundo lwongo mu nzila nkizi? Gozo muntu ntatunganana kukumbatila bango aba kubamuma ku matama. Ntatunganana kwijungwa bubi ndi bantu kishembe tabekumumana kumazumba mabo kubuno bekulanga bikanga byabo. Lwabusio lwa kututikwa atunganana kusolela mwemanizi wa lusu lwa bakungu ku kabamba ka lukita lwage, nu kusila bulamuzi bwakatwe kwa kulanga bango batutikwe. Nu lwabusio lwa kwanda ungo, muntu ukwimona buno mango atolokilwe na lusambo kishembe, atunganana kukita kizame buno amenye ndi eli na nsambo. Kwa kukita bubo, walosye buno ukuzangelazangela bango nu ‘ntukukengela bitondo byobe wenyene, tondo ukukengela bitondo bya bango.’​—Bafilipi 2:4

Subya ku musagu 56 w‘isomo 2

 7. Bitondo bya bukunzi nu milembe za mbula matali

Tuneibembukya na milondo neingi kwa kusanza malagi mansania matukukita na bantu​—ibe buno muntu utuk’ungwana nage eli Mukristo muneitu. (Yeremia 32:9-12) Tondo, mango kut’ungwana kakeke ku kabamba ka musanga aba bingo kunabasila gesamba Bakristo. Batunganana kuba kayikayika kusila kut’ungwana kwongo kwa bubobelelo nu mu kakungu ka bobabili.

Buni butunakita leno ndi mulondo uli munene anga bwibi nu bwengelezi? (Soma Matayo 18:15-17.) Yesu atukasile zeno nsungu isatu zitunalemba:

  1. Londa kusila mulondo ku beinywe babili.​—Lola mulindi 15.

  2. Ndi tamuk’ungwana, mana Mukristo umozi aba babili bakula mu mutima bamukasye.​—Lola mulindi 16.

  3. Ndi lingo tamuk’ungwana, gago leno nti unenda ku ­bakungu b’ikundamano.​—Lola mulindi 17.

Mu milondo neingi tatunasitaka mubuto weitu ku tribinali kubuno kukita bubo kunakita bantu batende bubi ku kabamba ka Yehowa nu ikundamano. (1 Bakorinto 6:1-8) Aba bubo, kuli milindo kishembe zatunganana kubasela tribinali. Anga: Kwita isonga, kumenya nazi wabe na bwangato bwa kulela bana ndi babuti bita isonga, kumenya musanga ugezye gani wakasage muntu ku bantu ba kikanga kyage kwa kukukya meijanizio mabo, muntu kusega musanga wage wa assurance, kuzimizya bikulo bya bukunza (faillite) aba kweka nkusako (testament) ku mbulamatali. Ndi Mukristo enda ku tribinali ku kabamba ka kulonda kusila zezo milindo kwa bubobelelo, bubo tabwalosya buno abigya aba ntanza nsungu za Biblia.

Ndi butombo bunene bwabasila​—anga kubengwa (viol), kujama na mwana kwa kumukandika, kupondwa aba kulibulwa bukali, bwibi bunene aba bwiti​—ndi Mukristo eka milondo anga zeno ku mbulamatali bubo tabwalosya buno abigya aba ntekwanza nsungu za Biblia.

Subya ku musagu 56 w‘isomo 3

a Kutukila mwaka wa 455 L.K.Y. nu kubasa ku mwaka 1 L.K.Y. kuli miaka 454. Kutukila mwaka 1 L.K.Y. nu kubasa ku mwaka 1 N.Z. kuli mwaka umozi (takukubezaga mwaka 0). Nu kutukila mwaka 1 N.Z. nu kubasa ku mwaka wa 29 N.Z. kuli miaka 28. Ndi tweka miaka 454+1+28=miaka 483