Lola bitondo byatendile bakulu ba madini ku kabamba ka bita bikwitaninwa ku Ukraine:

•   “Kirill, mukulu munene wa idini lya Orthodoxe ku Russie ntatendile kampa ku kabamba ka basola ba Russie bendile kwitana na babo ba ku Ukraine. . . . Misagu za buza ku kabamba ka Ukraine zabalanganizie idini lyage, uzakambizye Poutine kwa kulosya buno Russie tazili na katati kwa kwitania Ukraine.”​—EUobserver, 7/3/2022.

•   “Kirill mukulu w’idini . . . atitikizizye nunse buno nsi zage tazili na katati kwa kwitania Ukraine​—nu kulosya buno nsi zage zikukita bubo kwa kwitania bwagi.”​—AP News, 8/3/2022.

•   “Busi butangi, mumetropolitano Epiphanius 1 wa Kiev, nu mukulu w’idini lya Orthodoxe lya ku Ukraine akasile mponga bantu ba b’idini lyage buno ‘bitane na basola ba Russie bekwitania nsi zabo’ . . . [Atendile] lingo buno, ndi muntu ita sola wa ku Russie nti ntakita bwagi.”​—Jerusalem Post, 16/3/2022.

•   “Beiswe, [Musanganano wa Makanisa nu Maketelo M’idini ma ku Ukraine, (UCCRO)] tukukasya mayombo ma Ukraine nu bantu bansania bekutukasya ku bita, tukubakasa mponga ku mpumba insania zibekukita kwa kwitania babo bekwitania Ukraine, nu kusega ku kabamba kabo.”​—Ubwatendile UCCRO * ku kindi kya, 24/2/2022.

 Buni buli makengelo mobe? Ndi madini mekwimana ma Kikristo matunganana kusinga bakumbamizi babo ku bita? Biblia byatenda kikizi?

Historia zalosya bukukitaga madini mu nkungu za bita

 Historia zalosya buno mambizi mingi madini mekutendaga buno buli busoga nu bwatunganana kwenda ku bita, aba kwenda kwitana kwa kulonda bubobelelo. Kutukila wakalazi, Balongeki ba Yehowa bekusambalaga kwa kukasya bantu bamenye bwengelezi bwa madini. Lola misagu kishembe zatendile bitabu byeitu.

•   Zile Krusedi​—“Uwongo Wenye Msiba” zalosya mu nzila nkizi kanisa ka Katolika ka Roma kazikizizye bantu mu izina lya Kalaga nu Yesu.

•   Musagu “Kanisa Katoliki Katika Afrika” walosya buni bwasunile madini kusila bita bya bulundulundu nu bibyo byazikizye nunse bantu.

•   Misagu anga, “Je, Dini Inapaswa Kulaumiwa?,” “Fungu la Dini Katika Vita vya Binadamu,” nu “Dini Yajiunga” zatendela bubo bwakitaga bakulu ba kanisa ka Katolika, Orthodoxe, nu Bapolo kwa kukasya nawe ku lwage lulenge lwa mayombo mabili mekwitana mu bita byingi.

Ndi madini ma Kikristo matunganana kukasya ku bita?

 Yesu atendile bunee: “Tunda munyobe anga buwitunda uwenyene.” (Matayo 22:39) “Tundazi beiti beinyu.”​—Matayo 5:44-47.

 Yesu atendile bunee: “Bukota bwane tabuli bwa kisi kikino. Songo bukota bwane bwabezaga bwa kino kisi, songo bakiti bane baneitenne bita ku kabamba kane buno ninavwa kugabulwa.” (Yoana 18:36) “Bansania bakwitana na mwene bakeitwa na mwene.”​—Matayo 26:47-52.

 Kengela tangi bubuno: Kubuno Bakristo tab’etanine aba kwa kulanga Yesu, kani kango kabamba kenakitile leno bitane? Soma musagu “Je, Ukristo Unaunga Mkono Vita?” kwa kumona mu nzila nkizi Bakristo ba nkungu za basingwa balembaga meigisya nu musumo wa Yesu.

Kikizi kikabasila madini mekukasya ku bita?

 Biblia byalosya buno Kalaga ntekwitabizyaga madini mekwimana ma Kikristo tondo tamekulemba meigisya mage.​—Matayo 7:21-23; Tito 1:16.

•   Anga bwalosya kitabu kya Kulolesibwa, Kalaga ekumonaga buno mamo madini u meli na katati ka lukuo lwa “babo bansania beitilwe ga kisi.” (Kulolesibwa 18:21, 24) Buno umenye kabamba kakizi Biblia byatenda bubo soma musagu “Babiloni Mkubwa Ni Nani?”

•   Yesu alosizye buno, madini mansania metekwitabizibwa na Kalaga mekazikibwa ku kabamba ka misako zabo mibi, anga tugu bubo bunakitwa muti mubi; “wasindwe, nu nti wiswe mu keiya.” (Matayo 7:15-20) Kwa kumenya bubo bukabasila mu nzila nkizi, soma musagu “Misho wa Dini ya Uwongo Unakaribia!”

Kwatukile bilimelime, kutukila ku seidume nu kwenda ku seikazi: Kilimelime kya Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images