Biblia tabyalosya nkungu nkizi zalingile Kalaga ku bumba kesé, tazanulosya nkungu nkizi zamwekile mulimo wongo. Zatenda tugu bunee: “Mu kulinga Kalaga abumbile meigulu nu kisi.” (Kulinga 1:1) Biblia tabyalosya buno “kulinga” kwalingile gani. Bwatingana na bubo, misagu zatendelwa mu kitabu kya kulinga zalosya buno kulinga kwabede lwabusyo lwa nkiko, aba “bindi,” 6 bya kubumba.

•  Ndi bindi 6 bya kubumba byabezaga bindi bya nkungu 24?

•  Kikizi kyabaside mu nkungu za bindi 6 bya kubumba?

•  Ndi misagu za kitabu kya Kulinga z’ungwana nunse na sayansi?

•  Musi, mwezi nu nkeninkeni zabumbilwe mu nkungu nkizi?

•  Bulingilingi na Biblia kuse kwatinga miaka inga nagabumbilwe kesé?

 Kilo. Mu Biblia, kitondo “kindi” kinaba na bulazi bwa nkungu zatingana-tingana. Anga, musagu umozi ukutendela nkungu za kubumba wazisambya mu kindi kimozi.​—Kulinga 2:4.

 Kalaga akitile kesé “kyabezaga bulia nu geteli kena” kibe kiziki kisoga kyakulama mukyo. (Kulinga 1:2) Kusila abumbile bibumbwa bili na kalamo ga kisi. Biblia byasola bwase mbaselo 6 zabaside mu bindi, aba nkungu za kubumba:

•  Kindi 1: Kalaga abumbile kyengi buno kisane ga kesé, nu kukasya kuba kwa mose nu kindi.​—Kulinga 1:3-5.

•  Kindi 2: Kalaga abumbile mpelela, ukubula buno abeganizye maze, kwakusiga mamozi ga kesé nu kubakamia mango kwigulu.​—Kulinga 1:6-8.

•  Kindi 3: Kalaga akitile buno nsé zakama zibe ko. Anubumbile bisugu nu biyikanwa.​—Kulinga 1:9-13.

•  Kindi 4: Kalaga abumbile musi, mwezi nu nkeninkeni, zisane ga kesé nu kukyengia.​—Kulinga 1:14-19.

•  Kindi 5: Kalaga abumbile bibumbwa bikulama mu maze nu tuzoni.​—Kulinga 1:20-23.

•  Kindi 6: Kalaga abumbile bituganwa, nyama nu bantu.​—Kulinga 1:24-31.

 Gazindide kindi kya mutuba, Kalaga umwinwe ku milimo zage, aba asigile kubumba.​—Kulinga 2:1, 2.

 Misagu za kubumbwa kwa kesé zili mu Biblia taza tunganana kusola nunse bwabumbilwe nâ kintu anga bukusolaga sayansi. Tondo, zasola bintu munzila ziteli mbibu zinakasizye basunzi balamaga mu nkungu zasanzilwe Biblia kumenya bwabumbilwe bintu. Misagu za bwabumbilwe bintu tazatingana na sayansi. Mulengania wa nkeninkeni Robert Jastrow asanzile bunee: “Twabintu bikeke-bikeke twa astronomi (likolo ku kabamba ka kumenyinina nkeninkeni) u twengukana na bwatenda Biblia, tondo astronomi z’ungwana nunse na Biblia ku kabamba ka misagu zalosya bwalingile kalamo; bwalandana mbaselo za bwabumbilwe bintu nu kubasila ku kubumbwa kwa muntu zalingile mu kuziba meiso nu kuzibula, nu mu nkungu zalongekilwe busoga.”

 Musi, mwezi nu nkeninkeni byasangilwe biseli go gabumbilwe “meigulu” “mu kulinga.” (Kulinga 1:1) Aba bubo, bwamoneka buno tabya sanaga ga kesé kubuno mpelela zabezaga ziki nzitu. (Kulinga 1:2) Aba buno kyeingi kyalingile kumoneka bwa lutundutundu ku busi butangi, tondo tabwakulunganaga kumona kwatukilaga kyengi kyongi. Bwamoneka buno, kyengi kyasanile nunse mu mpelela ku busi bwinazi. Biblia byatenda buno musi, mwezi nu nkeninkeni byalingile ‘kusana ga kisi,’ bubo bwalosya buni bwabasile kyengi kyabasela kusana ga kesé.​—Kulinga 1:17.

 Biblia tabyalosya nkungu zise zatinga nagabumbilwe kesé. Kulinga 1:1 zatenda tugu buno meigulu nu kesé byabede na kulinga. Bubo tabwalosya buno miaka zikukengelaga bana sayansi buno u zise zakita kesé zili za buza.