1. I kitabu nă lo ni chu bblo nari goti ká ni ka ni dhú ngba lo ni tso?

NI CHU Biblia nă mafundisho bí b’lo i buku nă ro. Lorojina, Mungu tsoni djo ná choro nŭnu di ná shinga djo, checheni ná nrŭ djo ndirigoti gadha dhi ngab’odha djo. (Muhubiri 9:5; Luka 23:43; Yohana 5:28, 29; Ufunuo 21:3, 4) Njaro ni adi ra Yova dzá Dimu adi njuni ná ngana ndirigoti ni uri u kpa kʉ bbʉbbʉ kʉ ná dini nă. (Yohana 13:35) Njaro ni kana kau ngʉ Yova na  chøchø, ndirigoti ni vʉri ni nji njí ke dho. Føri dzá lodho ni ka ni ddiri ɨ, ‘Kpadjo ka ma ka ma njiri ngba nja ma nji njí Yova d’e?’

2. Etiopia nă ddikpa ke ká jingʉe ndi ba batiso addu dzá lodho?

² Yesu chò nă, Etiopia nă ddikpa ke dhungʉe fø di nalo nditso. B’lo Yesu gaga nari goti, ke unake Filipo d’rangʉe lo fø ke dho. Filipo dhongʉe ri ke dho Yesu kʉ masiya. Etiopia nă fø ke rrngue nalo løngʉe ke thí ronga bbo, nari goti ke pongueri: “Anjà! Ddà ina, ma ronga tso ká addu cho nzɨ ma batiso ba ró?”​—Matendo 8:26-36.

3. (a) Yesu ká jangʉe ngba lo ndi unakpa dho? (b) Mukristo dho ká ringani ndi ba batiso ngbaribbai?

³ Biblia ripo pʉlʉpʉlʉ, njati ni ji ni nji njí Mungu dho ró, nidho ringani ni ba batiso. Yesu pongueri ndi unakpa dho: “Aninji wanafunzi krʉ kʉ ná nrŭ tsɨ kana ro, ndirigoti ni bbʉ batiso kpa dho.” (Matayo 28:19) Yesu dhongue fø loroji ndi nganga ba batiso nari na. Le nzá ddongue ddà Yesu djǒ djo ri, ro ke le tingʉe lú ddà nă. (Matayo 3:16) Njʉ maddi Mukristo batiso ba ró, ringani le ti ke lú ddà nă.

4. Nidhó batiso ká ngba lo dho nja nrŭ dho?

⁴ Batiso ni ba ná saa na, føri ridho ni ji ni ngʉ Mungu dzá kau, ndirigoti ni ji ni nji njí ke dho. (Zaburi 40:7, 8) Njaro ni kà ni dhuri ni tsó, ‘Madho ká ringani ma nji addu nja ma ba batiso d’e?’

5. (a) Batiso ni ba nari njí ká ringani ni nji addu? (b) Wakristo dhó njudha na mana ká ku bbo addudho?

⁵ Batiso ni ba nari njí, nidho ringani ni chú Yova ma Yesu ma na. Ro, føri tso ni nga b’lo Biblia nă longa ni  ne nari chulú. (Azø Yohana 17:3.) Nidho ringani ni nji nja lo ki maddi. Biblia ripo nidho ringani, Mungu ji ná “bbʉbbʉ kʉ nalo chudha lɨlɨ ni nă.” (Wakolosai 1:9) Yova dzá Dimu dhó njudha ka ndi kó ni tsotso ni kana kau é bbo Yova nà. Aføri kʉ njudha dhi ngana ni ra krʉ ddo ró nari dhó ddikpa bblonga.​—Waebrania 10:24, 25.

6. Nidho ká ringani ni chú Biblia nă lo krʉ batiso ni ba nari njí?

⁶ Ro, batiso ni ba nari njí Yova nzɨ rine ni chú Biblia nă lo krʉ ri. Yova nzá nengʉeri Etiopia nă ke chú Biblia nă lo krʉ batiso ndi ba nari nji ri. (Matendo 8:30, 31) Ndirigoti Mungu djò ko lochú nari na ko ka ko ra anzi choro nŭnŭ. (Muhubiri 3:11) Ro, nja ni ba batiso d’e, nidho ringani ni chú Biblia nă bbobbó mafundisho ndirigoti ni ú ri nă lo u.​—Waebrania 5:12.

7. Biblia nă longa ni ne nari ká ka ndikó ni tsotso ngbaribbai?

⁷ Biblia ripo: “Ngadhí udha ro ri kʉ kpakpa le njí Mungu nyo thò nalo.” (Waebrania 11:6) Føri dho batiso ni bà nari njí, nidho ringani nie udha na. Biblia ripo ko dho, Korinto nă nja nrŭ rrngʉe Yesu unakpa ngʉ ddi nalo ro, nrŭ “ungʉe fø lo u ndirigoti nrŭ bangue batiso.” (Matendo 18:8) Føri bbai Biblia nă lo ni chú nari ni tsotso ko nie udha na Mungu tsoni djò nalo djo. Ndirigoti ri ka ndikó ko tsotso koe udha na Yesu bbʉ ndi bbʉdha nari djo, ná føri ka ndi kló ko chenga nă ro ndirigoti dhè nă ro.​—Yoshua 23:14; Matendo 4:12; 2 Timoteo 3:16, 17.

8. Ni ronga ká ngba lo kà ndi chò nja ni d’ra ni chu nalo ro nja nrŭ dho d’e?

⁸ Ddiddi ni lochú bbo Biblia nă ro ndirigoti ni  ngbaribbai ma ri ni tsotso kó nidhó maisha nă nari nja ná saa na, nidhó udha si ngʉ kpakpa. Ni si riji ni tilo ro nja nrŭ na maddi ni chu nalo djo. (Yeremia 20:9; 2 Wakorinto 4:13) Ro, nidho ká ringani ni po fø lo ie dho?

9, 10. (a) Ni chu nalo ro ká ni ka ni d’ra ie dho mai? (b) Njati ni ji ni ngá lod’radha tso kutaniko nă nrŭ na ró, ká ringani ni njiri ngba?

⁹ Ni kà ni ji ni d’ra ni chu nalo rò nidhó famiye dho, nidhó kau dho, ni kuso chøchø kʉ ná nrŭ dho, inga njí ni nji nà ná nrŭ dho. Aføri kʉ bblo, ro krʉ ddo ro adi rinji heshima na ndirigoti jidha na. Ndirigoti nidho ri kà ndi kaka ni nga lod’radha tso kutaniko nă nja nrŭ na. Ni chú ri føri kà nidho ni ró, ni ka ni tilo Biblia nă longa ni adi ne nà ná Yova dzá Dimu na ndirigoti ni d’rari ke dho, ni jiri ni ngá lod’radha tso ddinga kutaniko nă nrŭ na. Njati fø ke njari ni ka fø njí dho ngba, ndirigoti ni njí nji nì Biblia nă lona nidhó maisha nă ró, ringani ni rá loti ddinga fø ke ma na kutaniko nă aro kʉ ná wazee na.

¹⁰ Fø wazee na ká nì si ngba lo ti? Wazee ka ndima tilo ni na ndiro ndima chú ni ká famu Biblia nă bbobbó mafundisho bbʉbbʉ ma nari ndirigoti ni ká u fø mafundisho bbʉbbʉ ngba nari. Ndirigoti kpa ka ndima ne ndima chú nari kʉ, ni ká ngarr ni Biblia adi ddi nalo dho ndirigoti ni ká ji ni ngʉ Yova dzá Dimu bbʉbbʉ ma na ri. Anonga nari kʉ, wazee adi ngaddi kutaniko nă nrŭ krʉ djo, ndirigoti kpa ngaddi nidjo maddi, føri dho nzɨ nji do kpa na ni loti nari dho. (Matendo 20:28; 1 Petro 5:2, 3) B’lo ni tilo kpa na nari goti, wazee ka ndima d’ra ni ká ka ni ngá lod’radha tso ngá ma nari nidho.

11. Ri ká kʉ bblo addudho ni ø nidhó lo thíka kutaniko nă nrŭ na ni lod’radha tso nga nari njí?

 ¹¹ Wazee ka ndima d’ra ø thika ringani ni ø nalo kutaniko nă nrŭ na ni lod’radha tso nga nari njí. Fø lo thika ká ringani ni ø addudho? Dhonalo Mungu djo kò loti nja nrŭ na ná saa na, ko ridho kò Mungu cho ndirigoti kodho ringani kò nji nalo bbʉ madha ke rodho dhò.​—1 Wakorinto 6:9, 10; Wagalatia 5:19-21.

12. Ko krʉ dho ká ringani ko leni le addudho?

¹² Nidho ringani ni nji nja lo ki maddi batiso ni ba nari njí. Mutume Petro pongueri ɨ: “Anileni, ndirigoti aningʉ Mungu dhi ngana, nja ke sa nidhí chenga d’e.” (Matendo 3:19) Lé leni le nari na mana ká kʉ addu? Føri na mana kʉ ko thí ba njedha ko nji ná che lo dho. Lorojina, njati rie uasherati nie nji anziro ri ró, nidho ringani ni leni le. Ndirigoti njati rie nidhó maisha nă ni adi kpakpanga nji nja ni njí bblo kʉ nalo ma ri ró, nidho ringani ni leni le dhé, dhonalo ko e chenga dhi nrŭ ndirigoti kodhó loji ko kó zø Yova tsó.​—Waroma 3:23; 5:12.

13. “Mungu ro le ngʉ” ná føri na mana ká kʉ addu?

¹³ Ni thí ba njedha ni nji ná che lo djo ná føri ká kaka? Nzá. Petro pongʉeri nidho ringani ni “ngʉ Mungu ro.” Føri na mana kʉ, nidho ringani ni bbá drdr nie nji ná che kʉ ná nyi tso ndirigoti ni ngá bblo lo njidha tso. Akonja i loroji, ni ro ra ddikpa ngana ddikpa ina go. Ro, karr nga goti, ni ra ri utso d’i nari kʉ, ni ra che kʉ ná chulú. Nidho ká ringani ni njiri ngba? Ni ka ni ra dzodzò, ni tøni tø, ni ngʉ aluti, ndirigoti ni rá bblo kʉ ná chulú. Aføri bbai, Biblia nă longa nedha nà  ni ra anzi ná saa na, ni kà ni d’i che kʉ ná nyi utso inga ø thíka ringani ni ø nidhó maisha nă ná lo utso. Adi tayari ni “ngʉ Mungu ro”​—ná føri kʉ ni lé nidhó lo thika le—​ndirigoti anga bblo lo njidha tso.

14. Ni ká ka ni bbʉ ni Yova dho ngbaribbai?

¹⁴ Bbo na mana kʉ batiso ni ba nari njí ná njalo ki kʉ, ni bbʉ ni Yova dho. Ni ni bbʉ Yova dho ná saa na, ni nganzi Yova tsó: ná fø sala nă ni tsoni Yova dho, ni ma kʉ ke ddiro dhé ndirigoti ni li kʉ ke ji nalo anziro nidhó maisha nă.​—Kumbukumbu la Torati 6:15.

15, 16. Njale ddiro ronga ká addu ka ndi cho nja ndi bbʉ ndi Yova dho d’e?

¹⁵ Le tsoni le nji njí Yova dho dhé, nari kʉ ddiddi le tsoni ledhó maisha nă, le di ddikpa ji le ji nake na nari bbai. Addinga kpetsike ma, isɨle ma na adi ji tso nga nari djo. Ddiddi kpetsike fø isɨle chú bblo nari bbai, ke adi le ji bbo ndirigoti ke adi riji ndi chi ndoa le na. Ni mai fø ri kʉ bbo na mana kʉ ná longavʉdha ro, fø kpetsike adi ndoa nă krʉ kʉ nalo tso ndi gbà nari uu, ndi ji le ji nari dho.

¹⁶ Ddiddi ni lochú Yova djo nari bbai, ni si ke jiji ndirigoti ni si riji ni bbʉ nidhó kpakpanga krʉ ni nji njí ke dho. Afø ri ka ndi cho ni ronga ni nji sala ndiro ni tsoni ni nji njí ke dho d’e. Biblia ripo ddikpa le jiri ndi rá Yesu ulu ró, fø le dho ringani “ndi gʉ ndi ndi ndiro.” (Marko 8:34) Føri na mana ká kʉ addu? Føri na mana kʉ ni rrnga Yova dho ya kwanza nidhó maisha nă. Yova ji nalo na mana kʉ bbo, nidhó tamaa inga pɨ ni pɨ nalo djo lú.​—Azø 1 Petro 4:2.

17. Nja nrŭ ká adi ndima bbʉ Yova dho nzɨ addudho?

¹⁷ Nja nrŭ nzɨ adi ndima bbʉ Yova dho ri, kpa do adi nji njaro ndima nzá ka ndima njí nji Yova dho ndima tsoeni nari bbai ri nalo dho. Kpa nzá ji ndima nji che lo Yova ró ri, inga kpa adi riddi njati ndima bbʉ ndima Yova dho nzá ró, ke nzɨ si lod’i ndima djo ri.

18. Ni tsotso ká addu ka ndi kó ndiro nzɨ ni nji Yova ro ni si nji ná che lo do ro?

¹⁸ Yova dho ni kʉ na ná jidha ka ndi kó ni tsotso nzɨ ni nji do. Ni ji ke ji nalo dho, ni si kpakpanga nji nja ni njí ni tsoni djo kedho nalo d’e. (Muhubiri 5:4; Wakolosai 1:10) Ni nzɨ si riddi Yova ji nalo le nji nari kʉ kpakpa ri. Mutume Yohana ndingʉeri: “Mungu le ji nari na mana kʉ, le nji njí kedzá yadha na; ndirigoti kedzá yadha nzɨ o li ri.”​—1 Yohana 5:3.

19. Yova dho ni ni bbʉ nari do ká ringani ni nji nzá addu dho?

¹⁹ Nja ni bbʉ ni Yova dho d’e, nidho nzá ringani ni e kaka ná ke ri. Ke nzɨ adi rib’o ko njí nzá ka ndi njini kò dho nalo ri. (Zaburi 103:14) Ke si ko tsotso ko nja kò nji bblo kʉ nalo. (Isaya 41:10) Ali nidhó ngab’odha ni thí nă ro krʉ Yova djo, ndirigoti “ke si nidzá chu li ndie chø.”​—Mezali 3:5, 6.

20. B’lo ni bbʉ ni Yova dho nari goti, ká ringani ni nji ngba lo?

²⁰ Ni ká riddi ni kʉ tayari nja ni bbʉ ni Yova dho d’e? B’lo ni bbʉ ni Yova dho nari goti nidho ringani ni nji nalo kʉ ena: Nidho ringani ni ba batiso.

21, 22. Ni ká ka ni dho nidhó udha “lotso ni u pʉlʉpʉlʉ nrŭ nyo njí” nari na ngbaribbai?

²¹ Ni bbʉ ni Yova dho ndirigoti ni ji ni ba batiso nari ara d’ra kutaniko nă wazee kana lo adi kpe ná  ke dho. Ndirigoti ke si ripɨ ni tilo Biblia nă bbobbó mafundisho djo nja wazee ma na. Njati kpa njari ni kʉ tayari ni ró, kpa si rid’ra ni dho, ni ka ni ba batiso Yova dzá Dimu dhó gosi ná asamble nă. Fø asamble nă le si bbʉ ná hotuba si batiso ká kʉ addu ma nari nga tu ni dho. Ndirigoti hotuba bbʉ ná ke si aro kʉ ná ngadhu batiso ji ndima ba ná nrŭ tsó. Fø ngadhudha  goti ni ngʉ nari na, ni si nidho udha d’ra “pʉlʉpʉlʉ krʉ kʉ ná nrŭ njí.”​—Waroma 10:10.

²² Føri goti le si batiso bbʉ ni dho. Ni le si ti lú ddà nă. Batiso ni ba ná saa na, ni ridho nrŭ krʉ dho ni bbʉ ni Yova dho ndirigoti ni ngʉ Yova dzá Dimu kana ddike.

23. Batiso lé ba “Baba rodho na, Ngba na, ndirigoti roho takatifu rodho na” ná føri na mana ká kʉ addu?

²³ Yesu pongʉeri ndi unakpa dho ringani kpa ba batiso “Baba rodho na, Ngba rodho na, ndirigoti bblo thí na.” (Azø Matayo 28:19.) Føri na mana ká kʉ addu? Føri na mana kʉ ni famu Yova dhó bbonga, føri goti nidho ringani ni chú Yesu dhó njí Yova pɨ nalo kana ndirigoti ni famu ngbaribbai ma Mungu adi njí nji ndidhó kpakpanga na ndi nji na ndi ji nalo nari.​—Zaburi 83:18; Matayo 28:18; Wagalatia 5:22, 23; 2 Petro 1:21.

24, 25. (a) Batiso ká adi ngba lo dho? (b) Gosi ná sura nă ká ko si loti ngba lo djo?

²⁴ Batiso adi bbo na mana kʉ nalo dho. Ddà nă le ti ni ná saa na, føri na mana kʉ, ni dhè dhe inga ni bbà nidhó drdr e ná nyi bba. Ndirigoti ddà nă ro ni vʉ ná saa na, ni nga ø maisha tso Mungu ji nari ni nji nari na. Føri ridho ni nga njí njidha tso Mungu dho. Anonga nari kʉ ni nzá bbʉ ni nrŭ dho ri, ddikpa tengenezo dho ri, inga ddikpa nji dho ri. Ni bbʉ nidhó maisha Yova dho.

²⁵ Ni bbʉ ni Mungu dho nari ka ndiko ni tsotso ni kana kau ngʉ bbo ke na. (Zaburi 25:14) Føri na mana nga kʉ le kasi gødha ba batiso le ba nari dho ri. Mutume Paulo ndingʉeri: “Aninji njí nidhi gødha dho, do ni nji nari na ndirigoti ta ni ronga ta ro.” (Wafilipi 2:12) Batiso kʉ lo tso ngani ná nga. Ro, ni ká ka nie Yova dzá kau ngbaribbai? Gosi ná sura si afø logoti ngʉngʉ.