1. Mungu ká pɨ ngba lo nrŭ djo?

MUNGU pɨ bblo lo nrŭ djo. Ke nongʉe anji kpetsike Adamu ndirigoti anji isɨle Eva, ndima di bblo kʉ ná í na d’e. Mungu jingʉe ri kpa gø nzø, kpa ngʉ dz’ djo nga paradiso ndirigoti kpa b’o ză ronga maddi.​—Mwanzo 1:28; 2:8, 9, 15; anja Longatudha 6.

2. (a) Mungu si ndi pɨ nalo njinji nari ká ko chu ngbaribbai? (b) Biblia ká ripo ie mai si di dz’djó choro nŭnŭ?

² Ni ká riddi ko rò kasi di paradiso na ddi? Yova ripo kodho: “Ma pori, ndirigoti ma si rinji nji.” (Isaya 46:9-11; 55:11) Ke si b’lo ndi pɨ nalo njinji ndirigoti ke tso cho ná ritsi ro kʉ nga. Yova pori, dz’ ndi nongʉe dho nalo kʉ ni. “Ri nzá ke nongʉe pá ri.” (Isaya 45:18) Ke ji nrŭ di dz’ djo. Ke ká ji ngbadi ná nrŭ di dz’djó ndirigoti thɨcha? Biblia ripo ɨ: “Chø kʉ nalo nji ná nrŭ kasi i dz’ wi ba, ndirigoti kpa si di ri djo théinga dho.”​—Zaburi 37:29; Ufunuo 21:3, 4.

3. Nrŭ dhe nji nari ma, nrŭ dhe dhe nari ma, ká kà ndi liri le dhú ngba nga le tso?

³ Ro njʉ nrŭ dhe ma nji ndirigoti nrŭ dhe dhe ma. Bí kʉ ná nga lu, nrŭ li ma nji, nrŭ ndima cheche ma. Aføri nga kʉ Mungu jingʉe nalo ri. Nde, addudho ká lo kʉ fø? Biblia ddiro dhé ka ndi tu følo nă nga.

4, 5. (a) Eva na ká ie ngʉ loti su chulu Edeni nă í na? (b) Bblo e nake ká ka ndingʉ bandi ngbaribbai?

⁴ Biblia ripo kodho Mungu dhó mbuba “rodho kʉ Stani Diabolo” Stani tingʉe lo su chulú Eva na Edeni dhi í nă. (Ufunuo 12:9; Mwanzo 3:1) Ke jingʉe Eva uri, ri kʉ su loti ri.​—Anja Longatudha 7.

⁵ Mungu ká nongʉe Stani no? Nza! Mungu ngʉ dz’ no Adamu ma, Eva mana dho ná saa djo, ră na malaiká kana ro ddikpa malaika lengʉeni Diabolo. (Yobu 38:4, 7) Føri ká njingʉeni ngbaribbai? Bblo kʉ ná ke ká ka ndingʉ gbʉ (bandi) ngbaribbai? Ke nzá gøngʉeni bandi ri. Ke bbá nga kʉ ndi dhó ná ritsi dzá tama tsu ndina. Ke dí ngaddi ri djò ndirigoti ke na che kʉ ná tamaa dhi bbo. Ke ba fø ritsi ndika ndi d’u n chu ró, ke ka ndi d’uri d’u. Ke ngʉ ndi ndiro bandi.​—Azø Yakobo 1:13-15; anja Longatudha 8.

6. Ddikpa malaika ká ngʉ Mungu dhó mbuba ngbaribbai?

⁶ Fødi nalo i bangʉe fø malaika. Mungu nongʉe Adamu ma Eva ma na, nari goti ke ka ripo kpadho kpa gø nzø ndirigoti kpa nya ndima “tsɨ nanga nya dz’ djo.” (Mwanzo 1:27, 28) Fø malaika ngʉ riddi njaro: ‘Afø nrŭ krʉ ngʉé madha madho Mungu nrŭ ma nari djolu’! Ke e ngaddi naribbai kena tamaa dhi Yova dho chè ná ritsi djò. Fø malaika jingʉe nrŭ má ndi. Ke shangʉe kali Eva dho. (Azø Mwanzo 3:1-5.) Følo ke nji nari goti, ke ngʉ Stani Diabolo.

7. (a) Adamu ma Eva ma na ká chengʉeni addudho? (b) Addudho ká ko adi ngʉ ngó ndirigoti ko adi cheni che?

⁷ Adamu ma Eva ma na nzá rřngʉe nga Yova dhori, kpa nyongʉe tsukpa. (Mwanzo 2:17; 3:6) Kpa njingʉe  chenga Mungu lai djo ndirigoti kpa ka cheni che Yova pongʉe naribbai. (Mwanzo 3:17-19) Adamu ma Eva ma na na gø bangʉeni chenga na naridho kpa chengʉeni che. (Azø Waroma 5:12.) Njati ko ji ko chu addudho ma Adamu ma Eva ma na gø bangʉeni chenga na nari ró, ako ddinga i loroji djò. Ni bi mukati gbé nanga gbeni na nò na ró, fø mukati krʉ ka ndi vʉ ndiro alama na. Adamu nzá rřngʉe nga Mungu dho ri, ke ngʉè chenga dhi ke. Ko kʉ Adamu dzá nzø naridho ko krʉ ra bani chenga dhi nrŭ. Koró kʉ “alama” Adamu e nari bbai. Ko ngʉ ngó ma, ko cheni che ma dhonalo kò krʉ kʉ chenga dhi nrŭ.​—Waroma 3:23; anja Longatudha 9.

8, 9. (a) Stani ka jingʉeri Adamu ma Eva ma na u ngba lo? (b) Mungu ká chengʉe tsatsa nakpa nzá addu dzá lodho?

⁸ Stani tsangʉe tsa Yova ro, ke chongʉe Adamu ma Eva ma na nzɨ kpa rřnga Mungu dho ró. Ke jingʉe ri kpa uri Yova kʉ kali ba, che kʉ na pi, nzá ji kpa di bblo ná ke. Stani pongʉe ri nrŭ nga kʉ Mungu dho lazima na nja ke ddá chutso ndima dho d’eri ndirigoti Adamu ma Eva ma ka ndima vʉ che lo ma, bblo lo ma na nga ndima dho ndima ro. Nde Yova ká ka ndi njieri ngba? Ke ka ndi chengʉe føkpa théi maddi ndiro che lo sini si d’e. Ro føri ká ka ndi dhoe Stani kali ba bbʉbbʉ? Nza!

⁹ Føri dzá lodho Yova nzá chengʉe tsatsa ná kpa théi ri. Fø nga ringa na ke bba saa nrŭ dho nja nrŭ nyo pi ndima djo ndima ro d’e. Afø lo ka ndi dhoeri Stani kʉ kali ba ndirigoti Yova chu ngba lo ma kʉ nrŭ dho bblo nari ngba.   Ko si loti fø lo djo bbo sura 11 nă. Ni ká ddi ngba lo Adamu ma Eva ma na vʉ nanga na lo djo? Kpa ká jingʉeri bblo ndima rřnga Stani dho ndirigoti ndima rřnga nzá Mungu dho nari na? Yova bbʉngʉe krʉ kʉ ná ritsi kpadho. Ke bbʉngʉe kaka ná shinga kpadho, bblo kʉ ná didha dhi nga, ndirigoti hwè ka ndi bbʉ kpa dho ná  njí. Stani nzá njingʉe ddikpa bblo lo ro maddi kpa dho ri. Rie ni ró, ni ká ka ni njieri ngba?

10. Ko krʉ ká kʉ ngba lonanga vʉdha na?

¹⁰ Ko krʉ kʉ lonanga vʉdha na, Adamu ma Eve ma na bbai. Ko dho longa vʉdha kandi bbʉ dhè inga shinga ko dho. Kò ka ko vʉ Mungu ko dho pi ná føri kandi dhori Stani kʉ kali ba. Inga kò ka ko vʉri Stani e kodho pi. (Zaburi 73:28; azø Mezali 27:11.) Mungu dho ngarř ná nrŭ nga kʉ bí ri. Fø ri dzá lodho Mungu nga kʉ i dz’ djo pi ri. Rie nga Mungu ri ró, ká ri kʉ ie?

11, 12. (a) Stani ká pongʉeri ndi bbʉ addu Yesu dho? (b) Stani kʉ dz’ djó pi nari ká ngbá andiko dho?

¹¹ Yesu chungʉe i dz’ djó pi ngba. Ddikpa cha Stani “dhongʉe dz’ djo krʉ kʉ ná pidhinga ndirigoti ndina madha ma na Yesu dho.” Ke njingʉe tsodha Yesu dho: “ Afø ritsi krʉ ma bbʉ nidho njati ni koni ni d’eti djo ni ngʉ madha madho ro.” (Matayo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Adhunga nitso, ‘Fø pidhinga enga Stani dhó ri ró, ke ká ka ndi bbʉngʉeri bbʉ Yesu dho?’ Nza! Krʉ kʉ dz’ djo na pidhinga kʉ Stani dhori.

¹² Ni ka ni dhuri nitso: ‘Ngbaribbai ka Stani ka ndie dz’ djo pi? Ri ká nga Yova ritsi ddi na ka ná ke i no krʉ kʉ ná ritsi ri?’ (Ufunuo 4:11) Nì, ro Yesu nzingʉe Stani “dz’ djó pi.” (Yohana 12:31; 14:30; 16:11) Mtume Paulo nzingʉe Stani Diabolo “i dz’ djó pi.” (2 Wakorinto 4:3, 4) Ndirigoti Mutume Yohana ndingʉe ri: “i dz’ lú kʉ che kʉ ná ke dhó bbonga tsina.”​—1 Yohana 5:19.

13. Kò dho lo ká ji ø dz’ addudho?

¹³ Krʉ ddoro i dz’ djó che lo ra anzi. Krʉ ngalú nrŭ li ma nji, nrŭ fudjo ma nji, nrŭ kʉ shasha dhi nrŭ ndirigoti nrŭ kanyaga ma bbʉ. Nrŭ njí addu ma ró, fø lotso ro nzɨ dyani kpa dho ri. Karr nga goti ke si kʉ i dz’ djó krʉ kʉ ná che lo tso d’ød’ø ndidhó Armagedo lé nzi ná lɨ na. Føri goti ke si ø dz’ bbʉ ndi nă chø lo na.​—Ufunuo 16:14-16; anja Longatudha 10.

14. (a) Mungu ká vʉngʉe ie ndidhó pidhinga nă pi? (b) Biblia ká d’rangʉe addu Yesu djo?

¹⁴ Yova vʉ Yesu Kritso ndie ndidhó rà nă pidhinga na pi. Yesu ka ndi sie ngoi dhi bboke nari Biblia d’rangʉe nari goti cho da bí b’lo, ndirigoti kedho pidhinga sie théinga dho. (Isaya 9:6, 7) Fø pindinga djo Yesu ka riddi ndi una kpadho kpa si rinzi ɨ: “Aliri ni ji nari njini dz’djo, ddiddi rà nă ri adi njini nari bbai.” (Matayo 6:10) Sura 8 nă kosi ngbaribbai ma Mungu dhó pidhinga si i dz’djó pidhinga thika ø nari nja. (Azø Danieli 2:44.) Føri goti Mungu dhó pidhinga si i dz’djonga ngʉ paradiso.​—Anja Longatudha 11.

15. “Ø dz’” ká kʉ addu?

¹⁵ Biblia pori: “Ko ø dz’ b’o ndidhi ø rà ma na,” ndirigoti “ri nă kasie chø lo.” (2 Petro 3:13; Isaya 65:17) Nja saa djo Biblia si loti dz’djo ró, føri na mana e dz’ djo nrŭ. (Mwanzo 11:1) Føri dzá lodho “ø dz’” kʉ ni ngarř Mungu dho ná nrŭ ndirigoti ke si kpa ronga lele.

16. Mungu kasi ngbá bblo kado bbʉ ndidhó ø dz’djó ka si di ná nrŭ dho, ndirigoti ko ká ka kò njiri ngba nja ko ba fø kado d’e?

 ¹⁶ Yesu pongʉeri Mungu dhó ø dz’ djo si di ná nrŭ si “choro nŭnŭ di ná shinga” ba. (Marko 10:30) Ko ká ka ko njiri ngba nja ko ba fø kado d’e? Kirikiri azø Yoana 3:16 ndirigoti 17:3 nja ni ba ngadhudha goti d’e. Akonja ngbaribbai ma Biblia ripo maisha ka si di i dz’djo paradiso nă nari.

17, 18. Ká ngbaribbai kò churi ngø djó sie ngoi ndidhi b’odidha na?

¹⁷ Che lo ma, lɨ ma, che nrŭ ndima che nari ma, ndirigoti fudjo nrŭ nji nari ma kiro kasie nga. Che lo nji ná ddikpa ke kiro ma ngaddi kasie dz’ djó ri. (Zaburi 37:10, 11) Mungu kasi “la tso d’ød’ø dz’djó ro.” (Zaburi 46:9; Isaya 2:4) Dz’ djónga kasi lɨlɨ jiji Mungu ná nrŭ na, ndirigoti ni ngarř ke dho ná nrŭ na. Ngoi ka sie théinga dho.​—Zaburi 72:7.

¹⁸ Yova dzá nrŭ kasi di ngoi na. Drdr, Waisraeli ngʉ ngarř Mungu dho ná saa na, ke ngʉ kpa ronga b’ob’o ndirigoti kpa ngʉ dí ngoi na. (Walawi 25:18, 19) Paradiso nă, ko nzɨ si ddikpa ritsi do ro manji ddiri ndirigoti ddikpa le do ro ma nji nzɨ ddi. Krʉ ddoro ko si di ngoi na!​—Azø Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Nyo kasie bbo dz’djó nari ká ko ka kò uu addudho?

¹⁹ Nyo si kʉe bbo. “Nyokpa kasie bbo dz’djó, ngø tsɨ djolú ma nyo kasi oo.” (Zaburi 72:16) Yova, “kodhi Mungu, si kò ronga lele,” ndirigoti “dz’ si ndikpa oo.”​—Zaburi 67:6.

20. Ngbaribbai ká ko churi ngø si ngʉ paradiso?

²⁰ Dz’djó nga lú si ngʉ paradiso. Nrŭ ka sie bblo kʉ ná dza nă ndirigoti bblo kʉ ná í nă. (Azø Isaya 65:21-24; Ufunuo 11:18.) Dz’ lú djonga si di Edeni nă í  ngʉe bblo nari bbai. Yova si krʉ kodho loji ná ritsi bbʉ ko dho. Biblia pori Yova djò ɨ: “Ni we ni thó tso ndirigoti ni li shi di ná ritsi hwé o li.”​—Zaburi 145:16.

21. Nrŭ ma kana sie ngoi ză na nari ká ko chu ngbaribbai?

²¹ Nrŭ ma kana ka sie ngoi ză na. Ză nzɨ kasi che lo ro nji nrŭ ró ri. Re ngba ma nzɨ ddi ka si che kʉ njʉ ná ză do ki ro nji vi ri.​—Azø Isaya 11:6-9; 65:25.

22. Dhe nji ná nrŭ dho ká Yesu si rinji ngba?

²² Ddikpa le ki ro ma nzɨ ddi dhe si njiri. Yesu ngʉe dz’djó ná saa na, ke ka bí kʉ ná nrŭ ro dhe gøgø. (Matayo 9:35; Marko 1:40-42; Yohana 5:5-9) Ro, Yesu Mungu dhó pidhinga nă pi si nrŭ gøgø. Ddikpa le ma nzɨddi si ripo: “Ma dhe nji ri.”​—Isaya 33:24; 35:5, 6.

23. Mungu ká si addu nji checheni ná nrŭ dho?

²³ Checheni ná nrŭ si gaga. Mungu pori ndi kasi krʉ checheni ná nrŭ gaga. “Bblo kʉ ná nrŭ ma, che kʉ ná nrŭ ma na kasi gaga.”​—Azø Yohana 5:28, 29; Matendo 24:15.

24. Ni ká ka ni ji ni di paradiso nă ddi? Addudho?

²⁴ Ko krʉ addi longa vʉ. Ko ka kò vʉ ri ko chú lo Mungu djo ndirigoti ko nji njí kedho, inga ko ka kò nji ko ji ná ritsi. Njati ko vʉ ri ko nji njí Mungu dho ró, ko sie bblo kʉ ná maisha na gosi ná ddo na. Ddikpa ke pongʉeri Yesu dho, ke kasi ndinga nono ndidhó dhè goti, Yesu tsongʉeni kedho: “Ni ma na kosie paradiso nă.” (Luka 23:43) Gosi na sura nă ko si lo chu Yesu djo, ndirigoti ngbaribbai ma Mungu tsoni djò nalo si njini ke chulú nari.