1. Muhubiri 7:20 ripo nari bbai, Pi Sulemani ká d’rangʉe ngbá bbʉbbʉlo ko dho?

 PI Sulemani ndingʉeri: “Chø kʉ ná lo nji dz’ djó ná le ro nga kʉ ri ndi njí bblo lo dhé ndirigoti nzá ndi d’erie chenga ro nji ro.” (Muh. 7:20) Føri kʉ bbʉbbʉlo! Dhonalo ko krʉ e chenga dhi ndrŭ. (1 Yo. 1:8) Føri dzá lo dho ko krʉ dhó lo u zølo Mungu dhó ro inga ko lai ndrŭ dhó ro.

2. Ledzá kau njí le zø ró ká le adi le mbu ngbaribbai?

² Bbʉbbʉ dhé, ni ká nidhó kau thí ronga ni vongʉe nari nga no nì. Ni jingʉeri ni ki ngʉ kedhó kau vi føri dho ni kongʉe zø ke tso ni thí nǎ ro krʉ. Nidzá kau njingʉe ni zø ndi thí nǎ ro krʉ na saa na ká ni mbungʉe ni ngbaribbai? Ni ká mbungʉe ni bblo? Bbʉbbʉ dhé, ni bangʉe hwè bbo!

3. I lo nǎ ká ko si loti ngbá lo djo?

³ Ko adi riji ko kana kau é chøchø pli Yova na, ro nja saa na ko adi po inga ko adi nji ná lo adi ke thí ronga vovo. Nì mai ri kʉ føro, ká addudho ko ka ko uri u nari kʉ, Yova jirieri ji ndi njí ko zø? Yova adi ndrŭ zø nji nari ma kana ka e ngbá njonjonga ko adi ndrŭ zø nji nari na? Ndirigoti ya mwisho, Mungu ká adi ie zø nji?

4. Yova kʉ tayari ndrŭ zø njidha dho nari ká ko ka ko chu addu ró?

⁴ Mungu dzá Lo rid’ra ko dho nari kʉ, Yova e tayari ndrŭ zø njidha dho. Yova dhongʉe ndi Musa dho Sinai dhi Ngøtsɨ djó  ná saa na, ke pongʉeri ɨ malaika chulu: “Yova, Yova, zølo dhi Mungu ndirigoti zø kʉ nǎ ná ke, dzodzo ndi nanga adi kani ro, bbo ndi kʉ chi kʉ ná jidha na ndirigoti bbʉbbʉlo na ro, chi kʉ ná jidha ndi adi dhǒ maelfu kʉ ná ndrŭ dho ro, kosa ma, chelo ma, chenga ma na zø ndi adi nji ro.” (Kut. 34:6, 7) Yova kʉ bblo ndirigoti zølo dhi Mungu, tayari ndi e krʉ ddo ró le leni ndima dhó chenga nǎ ro ná ndrŭ zø njidha dho ro.​—Ne. 9:17; Zb. 86:15.

5. Zaburi 103:13, 14 ripo nari bbai, Yova chu ndrŭ bblo nari ká adi rili ke njí addu?

⁵ Yova kʉ ko no ná ke nari dho, ke churie krʉ kʉ ná lo ko djo. Ke chu krʉ kʉ ná lo dz’ djó krʉ kʉ ná ndrŭ djo ná føri kʉ ke ka ndi ke le nanga ná lo. (Zb. 139:15-17) Føri dzá ke ka ndi nja kodhó gø dhi ndrŭ ró ro ko bangʉe nzá le kaka nari ná føri maddi. Ke chu njʉ ko kʉ nari bbai ko é d’e, ká ngbá lo bangʉe nga kodhó maisha nǎ nari ma krʉ. Yova chu ko bblo ná lo dho ká ke adi addu nji? Føri dho ke adi ndidzá zølo dhǒ ko laidjo.​—Zb. 78:39; Azø Zaburi 103:13, 14.

6. Yova jirieri ndi njí ndrŭ zø ngbà nari ká ke dhongʉe ngbaribbai?

⁶ Yova dhongʉeri nari kʉ, ndi jiri ndi njí ndrŭ zø njí. Ke churi chu nari kʉ, ya kwanza kpetsi ke Adamu njingʉe ná lo djotsina, ko krʉ adi chenga nji ndirigoti ko krʉ adi cheni che. (Ro. 5:12) Ko ka ko njí ná ritsi ro nga kʉ ri, nja ko cho ko ronga tso ndirigoti nja ndrŭ ronga tso dhe ma, chenga ma na ró d’e. (Zb. 49:7-9) Nì mai ri kʉ føro, kodhi ji dhi Mungu dhongʉe zølo ndirigoti ke løngʉe mupango ndiro ndi tu ko fø lo nǎ ro d’e. Nde ke ká njingʉe addu? Ddiddi Yohana 3:16 ridho nari bbai, Yova chongʉe ndi Ddù ddikpa dhé kʉ ná ngba ndiro ke dhe ko djotsina na d’e. (Mt. 20:28; Ro. 5:19) Yesu nzangʉeni ndirigoti ke dhengʉe ko rɨngana ndiro ndi kló ndi u ná ndrŭ krʉ d’e. (Ebr. 2:9) Ke Ddù bbo ke ji ná ngba dhengʉe dopadha dhi dhe na, ná føri bbʉngʉe njedha bbo Yova thí dho! Bbʉbbʉ dhé, njati Yova jieri nzá ndi njí ko zø ró, ke nzá ka ndi bbae ndi dhi Ddù na dhe ri.

7. Biblia nǎ le tilo djo ná ndrŭ kana ká Yova njingʉe ie zø ro mai?

⁷ Yova njingʉe zø ná ndrŭ dhó loroji kʉ bí Biblia nǎ. (Efe. 4:32) Føro ká ni no ie nga ro  mai? Njaro ni no Pi Manase nga. Fø kpetsi ke njingʉe chenga Yova njí che bbo kʉ ná chu na. Ke ngʉ adi kali dhi miungu má ndirigoti ke ngʉ nja ndrŭ ma cho ddi nja ndima njiri fø d’e. Ke ngʉ adi ndidzá nzø che ndiro ndi bbʉ kpa bbʉdha kali dhi miungu dho d’e. Ke rangʉe anzi chenga njidha na kpø ke rangʉe ndidhó kali dhi mungu ró ji li Yova dhó takatifu kʉ ná hekalu na. Ke djo Biblia pori: “Ke njingʉe chenga bbo Yova nyǒ njí, nja ndi bbʉ na njedha Yova thí dho d’e.” (2 Ny. 33:2-7) Nì mai ri kʉ føro, Manase dhongʉeri ndi leni le ndi thí nǎ ro krʉ ná saa na, Yova njingʉe ke zø nji. Mungu ungʉe ritso ke nyopi ki vi. (2 Ny. 33:12, 13) Njaro ni no Pi Daudi nga maddi bbobbo chenga ndi njingʉe Yova njí ro, ke njingʉe uzinifu ndirigoti ke hwingʉe ndrŭ. Ro Daudi lengʉeni ndi thí nǎ ro krʉ ná saa na, Yova njingʉe ke zø nji. (2 Sa. 12:9, 10, 13, 14) Bbʉbbʉ dhé, ko ka ko uri u nari kʉ, Yova jirieri ji ndi njí ndrŭ zø. Ndirigoti ko si rinja nari bbai, ke adi ndrŭ zø nji pekee kʉ ná chulu, le ddiri ndrŭ adi ndima zø nji ná chu na ró.

8. Yova dhó Lod’idha kʉ pekee kʉ ná chu nǎ, nari ká adi rili ke njí ko zø ngbaribbai?

⁸ Yova kʉ “dz’ lu djó Lod’i ná ke.” (Mwa. 18:25) Bblo lod’i ná ke dho ri adi ngani ndi chu sheria bblo pli. Fø lo ko ka ko uu Yova djo, dhonalo Lod’i ná ke ndi kʉ nari kina, ke adi sheria bbʉ ko dho. (Isa. 33:22) Yova bbai chu bblo lo ma kana njonjo nga chelo na ná le ro nga kʉ ri. Bblo lod’i ná ke dho ká ri adi ngani ndi chu ngbá lo ki? Lo ndi d’i nari njí ke dho ri adi ngani ndi chu ngbaribbai ma lo e nari krʉ vi. Ko ka ko pori Yova kʉ bblo Lod’i ná ke dhonalo krʉ ddo ró ke adi krʉ lo chu.

9. Ddikpa ke zø ká ndi njinjí ma inga nzɨ ma nari nga ndi vʉ nari njí ká Yova chue ngbá lo?

⁹ Dz’ djó adi lod’i ná kpa ró ro njonjo, krʉ ddo ró Yova adi lo chu krʉ. (Mwa. 18:20, 21; Zb. 90:8) Ke tso nzɨ adi d’ø nja ndrŭ nja inga rr ndrŭ rr ná lo djo dhé ri. Ke adi lo famu krʉ, ke churie ngbà di ná ndrŭ ko kʉ nari ma, ngbà di ná nyi ma ko bae kodhi gø dhi ndrŭ ró ro nari ma, ngbà di ná longaddidha ma ko bangʉe nari ma, ko di ná nga ma, ndirigoti kodhó afya ka kʉ ngbǎ ma nari ma na. Ndirigoti Yova adi le thí nǎ lo ma chu ddi. Ke adi ni ká njie ddikpa lo addudho ma nari krʉ famu ni. Ddikpa ritsi ro ma nzá ddi ka ndi runi Yova ró ri. (Ebr. 4:13) Føri dzá lo dho, njati rie ddikpa le zø Yova nji ró, ke adi fø le zø nji ndi chu lo krʉ nari djotsina.

10. Ko ká ka ko pori Yova dhó lod’idha e krʉ ddo ró d’ʉ addudho? (Kumbukumbu la Torati 32:4)

¹⁰ Yova dhó lod’idha e krʉ ddo ró d’ʉ ndirigoti chi. Ke nzɨ adi ndrŭ nanga ro krø sese maddi ri. Yova nzɨ adi ddikpa ke zø nji, ke d’ani bbo inga ke kʉ mbø dhi ke inga ke na mana kʉ bbo inga ke chu lo bbo nari djotsina maddi ri. (1 Sa. 16:7; Yak. 2:1-4) Ddikpa le ro ma nzá ddi ka ndi cho Yova inga ndi bbʉ kanyaga ro ke dho ri. (2 Ny. 19:7) Krʉ ddo ró ke adi longavʉ bblo. (Kut. 34:7) Yova kʉ bblo lod’i ná ke dhonalo ke adi kodhó krʉ kʉ ná lo famu ndirigoti kodhó hali ma na.​—Azø Kumbukumbu la Torati 32:4.

11. Yova adi ndrŭ zø nji nari ma kana ká e ngbá njonjonga ndrŭ adi ndima lai ndrŭ zø nji nari na?

¹¹ Kiebrania nǎ buku ndi ná kpa d’ingʉeri utso nari kʉ, Yova bbai ndrŭ zø nji ná le ro nga kʉ ri. Nja chu nǎ, “kpa njíngʉe njí Kiebrania nǎ, na ná longa le tú ró, ri na mana kʉ Yova dhé adi chenga nji ná ndrŭ zø nji. Kpa nzá tingʉe lo ndrŭ ka ndima njí ndima zø ndima kana nari djo ri dhonalo ndrŭ dhó zølo e  ndi dhi mipaka na.” Yova ddiro dhé kʉ kpakpanga na nja ndi njí chenga nji ná le leni ná ke zø d’e. Yova ko zø nji nari nǎ ro ká ko adi ngbá matokeo ba?

12-13. (a) B’lo Yova njí ddikpa ke zø ró ká ke adi ngbá bblonga ba? (b) Yova dhó zølo nǎ ro ká ko adi faida ba ddo thɨ dho?

¹² Njati ko u Yova adi ko zø nji nari ró, ko sie hwè na “le ronga chʉdha dhi saa na,” føri tsu ndi na nari kʉ, ko sie ngoi dhi ngaddidha na ndirigoti tsetse ná zamiri na. Fø di ná zølo nzá ka ndi si ndrŭ dhó ro ri, ro “Yova ddiro dhó ro dhé.” (Mdo. 3:19) Yova njí ko zø ró, ke adi ritso ki u ko ngʉ ndidzá kau nzá ko d’erie chenga ro nji nari bbai.

¹³ B’lo Yova njí ko zø ró, ke nzɨ adi ko nga ki ro bbø inga malipizi ki ro bbʉ ko dho ko njie ná fø chenga djó ri. (Isa. 43:25; Yer. 31:34) Yova adi kodhi chenga tu da “ddiddi dyi si ná nga e da dyi tsu nanga ró ro nari bbai.” * (Zb. 103:12) Ro njati ko di ngaddi Yova dhó zølo djo ró, ko nanga adi lili mbai podha na ndirigoti ke do ko nji nari na. (Zb. 130:4) Nde Yova ká adi ie zø nji?

14. Yova dhó ndrŭ zø njidha dhi longavʉdha djo ká ko chu ngbá lo?

¹⁴ Ko njari nari bbai, Yova nzɨ ddikpa ke zø nji ke dhó chenga kʉ bbo inga sese nari dho ri. Ko chueri nari bbai Yova kʉ ko no ná ke, Sheria bbʉ ná ke ndirigoti Lod’i ná ke, fø lo adi rili ke njinjí ndidhó lochudha na ndiro ndi vʉ ddikpa ke zø ká ndi njinjí ma nari d’e. Nde, Yova ka adi ngbá bbo na mana kʉ ná lo nja ddikpa ke zø ndi nji nari njí?

15. Luka 12:47, 48 ripo nari bbai, Yova adi nja ná ddiri ká kʉ ngbá lo?

¹⁵ Yova adi nja ná lo kana ddi lo kʉ, chenga nji ná ke ká chu ndi nji ná lo kʉ che nari ngbà. Yesu dhongʉe fø lo pʉlʉpʉlʉ, Luka 12:47, 48 nǎ (Azø.) Njati ddikpa ke di ripɨ ndi njí che kʉ ná lo ndirigoti chu ndi churi fø lo nzɨ tho Yova nyǒ ro ri, ro ke njí ri ngo ró, fø ke kʉ na ná hatari kʉ ke zø nzá Yova ka ndi njí ri. (Mk. 3:29; Yoh. 9:41) Nì mai ri kʉ føro, nja saa djo ko ka uri tso u nari kʉ ko njie ná lo kʉ che. Njati rie føro, ká ko e ngab’odha na Yova njí ko zø nì? Nio! Fø lo ko mba ndiro ko nja Yova adi nja ko zø ndi nji nari njí d’e ná nja lo.

16. Le le leni nari na mana ká kʉ addu, ndirigoti kodhó lo ká uri ko leni le addudho nja Yova njí ko zø d’e?

 ¹⁶ Yova adi nja ná nja lo kʉ, chenga nji ná ke ká leni ndi thí nǎ ro krʉ i ngbà. Le le leni nari na mana ká kʉ addu? Le le leni nari na mana kʉ “le ø ledhó ngaddidha ndirigoti ledhó nyi thika.” Føri tsu ndi na nari kʉ, ddikpa ke nanga ndi njie ná chelo d’od’o ndirigoti ke ba njedha bbo ndi njie ná chelo dho inga ndi nzá nji ndi ka ndi njie ná bblo lo ri. Le leni ná ke nzɨ adi njedha ba ndi njie ná chelo dho dhé ri, ro ke thí adi njedha ba ndi bbae ndima kana kau ngʉ zaifu Yova na nari dho. Akoddinga Pi Manase ma, Daudi ma na njingʉe ná bbobbo chenga djo; nì mai ri kʉ føro, Yova njingʉe kpa zø kpa lengʉeni ndima thí nǎ ro krʉ nari djotsina. (1 Fa. 14:8) Bbʉbbʉ dhé, Yova adi ko zø nji njati ndi njari ko leni ngbà ró. Ro ko nji ná chenga dho ko thí njedha ba ná føri dhé nzá kaka ri. Ringani ko lø mupango ndiro ko é tayari ko lé kodhó lo thika d’e. * Føri ko mba Yova adi nja ná nja lo djo.

17. Bba le bba le e nji ná chelo tso nari na mana ká kʉ addu, ndirigoti addudho ká ri kʉ mana na bbo ko bbá kodhó anziro ko njie ná chenga tso? (Isaya 55:7)

¹⁷ Bba le bba le e nji ná chelo tso ná føri kʉ, Yova adi nja ná bbo na mana kʉ ná nja lo. Bba le bba le e nji ná chelo tso nari na mana kʉ “le ki ro nzá ngʉ le e nji ná lo djo ri.” Nja chu na ri kʉ, le bbá le e nji ná chelo tso bba ndirigoti le ishi Yova jirieri ndrŭ ishi nari bbai. (Azø Isaya 55:7.) Ddikpa ke dho ringani ndi ø ndidhó ngaddidha thika ndirigoti ndi bbá Yova dhó ngaddidha ddá chutso ndi dho. (Ro. 12:2; Efe. 4:23) Kedho ringani ndi bbá ndidhó che kʉ ná ngaddidha tso ndirigoti ndi e nji ná lo tso. (Kol. 3:7-10) Bbʉbbʉ dhé, ri kʉ ko kʉ udha na Kristo bbʉngʉe ndi bbʉdha nari nǎ, nari adi rili Yova njí kodhó chenga zø ndirigoti ke sa ri sa ri. Kristo bbʉngʉe ndi bbʉdha ná føri dho, Yova si kʉ ko zø njinji njati ko di kpakpanga nji ko thí nǎ ro krʉ ko ø kodhó nyi thika ró.​—1 Yo. 1:7.

18. Yova dho le zø njidha djo ká ko chu ngbá lo?

¹⁸ Akonja i lo na ko tilo djo ná lo ro sese. Yova kʉ bbʉbbʉ dhé, bbo adi ndrŭ zø nji nononi ná ritsi krʉ kana ná ke. Fø ká ko ripo  addudho? Ya kwanza, ke e krʉ ddo ró tayari ndrŭ zø njidha dho. Ya pili, ke chu krʉ lo ko djo. Ndirigoti ke ddiro dhé chu ko ká leni bbʉbbʉ ngbà ma nari bblo pli. Ya tatu Yova njí ko zø ró, ke adi ko zø nji ndi thí nǎ ro krʉ ndirigoti ke adi ko nja nzá d’erie chenga ro nji nari bbai. Føri adi rili ko é tsetse ná zamiri na ndirigoti ke u ko tso u.

19. Nì mai ko kʉ nzá kaka ná ndrŭ ndirigoti chenga ko adi nji ro, ko ká ka ko é hwè na addudho?

¹⁹ Bbʉbbʉ dhé, ko kʉ nzá kaka ná ndrŭ nari bbai, ko ka ko njí chenga ki ro ngbà dhé. Nì mai ri kʉ føro, ko ka ko ba leisopidha Étude perspicace des Écritures, Volume 2, paje 765 nǎ kʉ ná i lo nǎ ro: “Yova e zølo na ndirigoti ke chu ndidzá njí dhi ndrŭ kʉ nzá kaka ná ndrŭ nari ngbà. Kpadho nzá ringani ndima nanga b’lo ndima njie ndima kaka nzá ná ri djotsina ná kosa di d’o ri. (Zb. 103:8-14; 130:3). Njati kpa di ndima dho ka ná lo nji nja ndima ishi Mungu ji nari bbai ró, kpa ka ndima é hwè na. (Flp. 4:4-6; 1 Yo. 3:19-22).” Fø ri kʉ kpakpa ka ndi li le ná lo!

20. Go si ná lo nǎ ká ko si loti addu djo?

²⁰ Ko adi mbai po bbo dho ná lo kʉ, Yova kʉ tayari ndi njí ko zø njati ko nji ná chenga d’o ko nanga d’o ró. Nde, Yova dhó zølo ká ko ka ko dyø ngbaribbai? Ngbaribbai ma ko adi ndrŭ zø nji ndirigoti Yova adi ndrŭ zø nji nari ka e ddiddi ngbá chu nǎ, ndirigoti ri ka e njonjo ngbá chu nǎ? Fø njonjonga na ma na le famu nari ká kʉ bblo addudho? Go si ná lo si fø logoti ngʉ.