1. Yesu dzá dhe nga nodha ká kʉ bbo na mana kʉ cho kana ná ddo addudho? (Lu. 22:19, 20)

 KRISTO dzá dhe nga le no ná føri kʉ bbo na mana kʉ ná ddo cho kana Mungu dzá ndrŭ dho. Føri i kʉ Yesu ndi ndiro pongʉeri ndi unakpa di nga no ná ddikpa lo dhé. (Azø Luka 22:19, 20.) Ko adi Yesu dzá dhe nga le no nari b’o bí kʉ ná sababu dho. Akotilo ri dhi sababu kana nja ri ro djo.

2. Yesu dzá dhe nga nodha dhi ngana ko adi riji ko si dho nari ká kʉ ngbá lo ro mai?

² Yesu dzá dhe nga le no nari adi ko tsotso kó ko ddinga le ødha dhi be dhi faida djo ndirigoti ri chulu ko si ba ná ledha djo. Ri adi ngbaribbai ma ko ka ko dhǒ ko nanga jini ngbà Yesu bbʉ ndi bbʉdha nari dho nari ngano ko dho. (2 Ko. 5:14, 15) Ndirigoti ri adi rili “ko li ko kpakpa ko kana” le-djoi ma, le-vei ma na na. (Ro. 1:12) Krʉ cho ró bbabbangʉe njudha dhi ngana ndima si nari tso ná bí kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na adi sisi Yesu dzá dhe nga le no ná ngana. Yesu dzá dhe nga le no ná ngana le dho kpa dho ná jidha dzá lo dho kpa kana nja kpa adi ri vʉ ndima ngá njínjidha tso ki vi Yova dho. Ndirigoti bí kʉ ná ndrŭ nanga adi jini bbo ndima rr ndirigoti ndima nja ná lo dho, føri dho kpa adi riji ndima nga Biblia ndima jifunza nari tso. Fø lo krʉ adi rili Yesu dzá dhe nga le no nari e bbo na mana kʉ ná lo ko dho!

3. Yesu dzá dhe nga le no nari ká adi dz’ djolu gble kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na tso gba ngbaribbai? (Anja ji maddi.)

³ Ko adi Yesu dzá dhe nga le no nari b’o dhonalo ri adi rili ko tso gbani ddi dz’ djolu gble kʉ ná ko djoi ma, ko vei ma na na. Yova dzá Dimu adi ndima tso gba dyi tsu ná saa na Yesu dzá dhe nga nodha dho njonjo kʉ ná ngalu dz’ djolu gble. Fø dyí ko adi le ødha dhi be kʉ mana na bbo nari dhǒ ná hotuba rr. Ko adi madha le bbʉ na Mungu dho ná aro kʉ  ná dyi ngo, le adi da mukati ma, divai ma na na ko nji lu ndirigoti ko adi “amina” po tho kʉ ná sala dho. Saa 24 kana, njonjo kʉ ná makutaniko adi Yesu pongʉe ná fø lo nji. Bbʉbbʉ dhé, Yova ma, Yesu ma na ka ndima é hwè na ko kpa má fø chu nǎ ddi ko tso gbani dz’ djolu gble ro nari dho.

4. I lo nǎ ká ko si loti ngbá lo djo?

⁴ I lo nǎ, ko si i ngadhudha goti ngʉ: Ko ká ka ko tayarisha ko thí ngbaribbai Yesu dzá dhe nga nodha dho? Ko ká ka ko kó nja ndrŭ tsotso ngbaribbai ndima ba faida fø lo nǎ ro? Ko ká ka ko kó bbabbangʉe lod’radha dhi njí ma, njudha dhi ngana ndima si nari tso ná ko djoi ma, ko vei ma na tsotso ngbaribbai? Fø ngadhudha goti ka ndi kó ko tsotso ko é tayari fø bbo na mana kʉ ná lo ddo dho.

KO KÁ KA KO TAYARISHA KO THÍ NGBARIBBAI YESU DZÁ DHE NGA NODHA DHO?

5. (a) Le ødha dhi be dhi faida djo ká ringani ko di ngaddi addudho? (Zaburi 49:7, 8) (b) Ni ká ba ngbá somo i video nǎ ro Kwa Nini Yesu Alikufa?

⁵ Bblo ko ka ko tayarisha ko thí Yesu dzá dhe nga nodha dho ná ddikpa chu kʉ, Yesu dzá le ødha dhi be dhi faida djo ko ngaddi nari. Ko dho nzá ri ro ka ndi ka e ko gø ko ro chenga ma, dhe ma na nǎ ro ri. (Azø Zaburi 49:7, 8; godhé anja video Kwa Nini Yesu Alikufa?) a Føri dho Yova kpengʉeri Yesu bbʉ ndidzá shinga ndiro ndi gø ko d’e. Yova ma, Yesu ma na krʉ njingʉe bbo pli kʉ ná lo kodhi lo dho. (Ro. 6:23) Ko di ngaddi bbo Yova ma, Yesu ma na njingʉe ko dho ná lo djo ró, ko ka ko nja le ødha dhi be mana na bbo. Ko si lo ro ti sese Yova ma, Yesu ma na njingʉe ndiro ndima bbʉ le ødha dhi be d’e ná lo djo. Ya kwanza le ødha dhi be ká tsu ngbá lo ndi nǎ?

6. Le ødha dhi be ká tsu ngbá lo ndi nǎ?

⁶ Le ødha dhi be kʉ ddikpa ritsi le ji le ø na ná ritsi. Ya kwanza kpetsi ke, Adamu ngʉe kaka ná ke ndi le nongʉe ná saa na. Chenga ke njingʉe ná saa na, ke nzá vingʉe ndi ka ndi di cho ró nŭnŭ nari dhé ri, ro ke vingʉe ndidzá nzø dhó ri maddi. Ndiri na ndi dzi Adamu vingʉe ná shinga d’e, Yesu bbʉngʉe ndidzá kaka ná shinga bbʉdha. Dz’ djó ndi ngʉe ná saa na, Yesu “nzá njingʉe chenga ro ri, kali dhi lo ro ma nzá ddi bangʉeni ke tso na ri.” (1 Pe. 2:22) Dhe ndi dhe ná saa na, Yesu dhó kaka ná shinga ngʉe ddiddi Adamu vingʉe nari na.​—1 Ko. 15:45; 1 Ti. 2:6.

7. Yesu ká bangʉeni ngbá mbudha ro na mai dz’ djó ndi ngʉe ná saa na?

⁷ Yesu rrngʉe nga kaka nari bbai ndidzá ra nǎ Baba dho ngbà mai ndi bangʉeni bí kʉ ná kpakpalo na dz’ djó ro. Go ndi kʉ sese ro, Yesu ngʉ adi ndi djødjø ndidzá nzá kaka ná gø dhi ndrŭ dhó bbonga tsena ngbà mai ndi gøngʉeni kaka ná ke ro. (Lu. 2:51) Go ke ngʉe jadda ro, kedho ringangʉeni ndi hwini nzá ka ndi lieri ndi rrnga inga ndi tøni chi Yova dho ná lo tso ró. B’lo ndi dhi nari goti, Yesu dho ringangʉeni ndi hwini Shetani dhó mbudha tso ró, nzá ndi jingʉeri ke tøni chi Mungu dho ro. (Mt. 4:1-11) Shetani jingʉeri Yesu njí chenga ndiro nzɨ ke bbʉ le ødha dhi be ró.

8. Yesu vengʉe tso ná njari ká ngʉe ngbá kpakpalo?

⁸ Dz’ djó Yesu ngʉ lod’ra ná saa na, ke vengʉe bí kʉ ná mbudha tso. Ke dhó mbubai nzangʉe ke nza ndirigoti kpa ngʉ riji ndima hwi ke hwi. (Lu. 4:28, 29; 13:31) Kedho ringʉngani ndi hwini ndi unakpa dhó uzaifu tso ró. (Mk. 9:33, 34) Mbudha kana ke ngʉe ná saa na, ke ndrŭ ngʉ nzanza ndirigoti ndrŭ ngʉ ke bé pá. Føri goti ndrŭ hwingʉe ke bbo dro o ndirigoti do ka ndi pá  le djo ná chu nǎ. (Ebr. 12:1-3) Kedho ringʉngani ndi ve ndidhó maisha nǎ ya mwidho mbudha tso ngadhi Yova dhó le ronga b’odha ro. b​—Mt. 27:46.

9. Yesu bbʉngʉe ndi bbʉdha nari djo ko di ngaddi ró ká ko adi ko mbu ngbaribbai? (1 Petro 1:8)

⁹ Bbʉbbʉ dhé Yesu nzangʉeni bbo nja ndi bbʉ le ødha dhi be d’e. Ko di ngaddi Yesu bbʉngʉe ndi bbʉdha ji ndi nanga jini ro kodhi lo dho nari djo ró, ko adi jidha dhǒ bbo ke dho.​—Azø 1 Petro 1:8.

10. Yova ká jʉngʉe ndi tso addu ró ndiro ndi bbʉ le ødha dhi be d’e?

¹⁰ Nde, Yova ká jʉngʉe ndi tso addu ró, ndiro Yesu bbʉ le ødha dhi be d’e? Yova ma kana nga ngʉe chøchø bbo Yesu na ddiddi ngba dzá baba ma kana nga ka ndi é ngba na nari bbai. (Mez. 8:30) Addinga ngbaribbai ma Yova ngʉ ndi mbu nari djo, ke ngʉ Yesu nzani nari nja ná saa na. Yova thí bangʉe njedha bbo ndidzá Ngba ndrŭ ngʉ nzá ndirigoti ndrŭ ngʉ ke be pá ná saa na.

11. Yova ká mbungʉe ndi ngbaribbai Yesu dhengʉe ná saa na? Abbʉ loroji.

¹¹ B’lo dzá ngba dhe ná gø dhi ndrŭ chu ngbaribbai ma le adi le mbu ledzá ngba dhe ró nari chu. Ko e kpakpa kʉ ná udha na gadha djo, ro føri nzɨ adi ko thí ka ndi ba vodha nari tso ro cho ri ko vi kodhi ji ko ji ná le ná saa na. Fø loroji ko tsotso kó ko famu ngbaribbai ma Yova mbungʉe ndi ndidzá Ngba ngʉ nzani nari ndi nja ndirigoti ke dhe nari ndi nja cho 33 na Y.G.G. c ná saa na​—Mt. 3:17.

12. Ukumbusho njí ká ko ka ko njí addu?

¹² Kpadjonga djó ro kpø Ukumbudho si ná nga djo, anji kpakpanga ni ne lonanga bbo le ødha dhi be djo funzo la pekee inga ibada ya familia dhi saa djo. Anjinjí Musaada wa Kutafuta Habari kwa Ajili ya Mashahidi wa Yehova na (rie nì nidhó luga nǎ ró) inga Biblia nǎ ro ka ndi kó ni tsotso ná nja lo djo ndiro ni chu lo bbo le ødha dhi be djo d’e. d Godhé, anji kpakpanga ni zø Ukumbusho dhi saa na le adi Biblia zø nari dhi programu Wakristo dhó Maisha ndirigoti Lod’radha dhi njí​—Njudha dhi buku nǎ ndi kʉ ro. Ndirigoti Ukumbudho ddo dyi nǎ, nzɨ vi bbʉtsonga dhi pekee kʉ ná ibada dhi programu ni nja nari nga.  Njati ko tayarisha ko thí ngbà Ukumbudho dho ró, ri ka ndi kaka ko kó nja ndrŭ tsotso maddi ndiro kpa ma ba faida ddi d’e.​—Ezr. 7:10.

AKO NJA NDRŬ TSOTSO NDIMA BA FAIDA

13. Ya kwanza ko ka ko njí nari ká kʉ addu ndiro ko kó nja ndrŭ tsotso ndima ba faida Ukumbusho nǎ ro d’e?

¹³ Ko ká ka ko kó nja ndrŭ tsotso ngbaribbai ndiro ndima ba faida Ukumbusho nǎ ro d’e? Ya kwanza ko ka ko nzi kpa Ukumbusho dho. Godhé ko ka ko li ngbà ko chu ná ndrŭ dhó liste ndiro ko nzi kpa maddi ndima si njuni ko na d’e. Føri tsu ndi nǎ kodhó familia ma, ko lai njí dhi kpa ma, ko lai darasa nǎ nzø ma, nja ndrŭ ma na. Njati kodhó papie dhi evitasio é bbo nga ró, ko ka ko chó elektronike kʉ nari dhi lie kpa dho. Ko nanga ka ndi keni ké bí kʉ ná ndrŭ ka ndima vʉri ndima si njuni ko na nari dho!​—Muh. 11:6.

14. Ndrŭ le nzi Ukumbusho dho nari dzá bblonga ká kʉ addu. Abbʉ loroji.

¹⁴ Njati ni nzi ndrŭ Ukumbusho dho ró, føri ka ndi cho kpa ronga ndima sisi. Ddikpa cha ddikpa le-ve nanga kengʉeni lebbá nga kʉ Yova dzá Dimu ná ke ungʉeri u ndima ra le ma na Ukumbudho nǎ nari dho. Nde, le nanga ká kengʉeni addudo? Dhonalo anziro, le ngʉ adi ke li kpakpa ndi si ukumbudho dho, ro ke nzɨ ngʉ adi ri u ri. Nde, fø saa na ká ke ungʉeri addudho? Ke pori “Ma dho le bbʉngʉe papie dhi evitasio nganga,” ke nzingʉe nari ngʉe chu na ke ma chuni ná ddikpa muzee. Fø dza ba njingʉe Ukumbudho fø cho nǎ ndirigoti føri goti kʉ ná cho bí kana.

15. Ri ká ngani ko b’o ngbá lo ronga ko djǒ nǎ ndrŭ ko nzi Ukumbusho dho ná saa na ?

¹⁵ Anonga nari kʉ nzi ko nzi ná ndrŭ ka ndima dhunga ma ngbà dhé njati rie nzá kpa ro d’erie si kodhó njudha dhi ngana ró. Føri dho ko ka ko ddinga ndrŭ ka ndima dhu ko tso ná lo djo ndirigoti atayarisha ni kpadhó logoti ngʉdha dho. (Kol. 4:6) Loroji na, nja ndrŭ ka ndima dhuri: ‘Fø ga ká ngbá lo si da?’ ‘Ri ká si saa nji thɨ?’ ‘Ma ká si ma ronga tho ngbǎ?’ ‘Ma ká si mbø ma bbʉ ddi ma si føga d’e?’ ‘Bbʉdha ma ká le si ko ddi?’ Ndrŭ ko nzi Ukumbusho dho ró, ko ka ko dhuri kpa tso, “Ni ká kʉ ngadhudha ro na maddi?” Ndirigoti angʉ kpadhó ngadhudha goti. Ko ka ko njínji i video  na maddi, ndiro ndrŭ chu ngbaribbai ma kodhó njudha adi da nari d’e, Ano Yesu dzá dhe nga ndirigoti Pidhinga dzá dza nǎ ká ngbá lo adi da? Ndirigoti buku Anji Maisha hwè theinga dho! nǎ somo 28 nǎ kʉ ko ka ko tilo djo ná bblo kʉ ná lo bí.

16. Ukumbusho na si ná ndrŭ ká ka ndima dhu ngbá lo ro mai?

¹⁶ B’lo ndima nji Ukumbusho nari goti, ngbà nyǒ lo tho ná ndrŭ ka ndima dhunga bbo. Kpa ka ndima dhuri ká addudho ddikpa le ma nzá ddi nyo e mukati ndirigoti ndima jø divai ri inga ká addudho sese dhó hesabu kʉ ná ndrŭ dhé nyoe mukati ndirigoti kpa jøe divai. Kpa ka ndima dhu ko ká adi Ukumbusho nji thɨ ina nari maddi. Ndirigoti kpa ka ndima dhuri, Yova dzá Dimu ká adi ndima dhó njudha nji fø dhé. Nì mai le adi loti fø lo kana bí kʉ ná lo djo Ukumbusho dhi hotuba nǎ ro, ø si ná ndrŭ ka ndima jiri le tu lonanga bbo ndima dho. Jw.org djó ɨ djǒ ripo ná lo ka ndi kó ni tsotso bbo ni ngʉ nja logoti d’e, “Juu ya Nini Mashahidi wa Yehova Wanafanyaka Meza ya Bwana Tofauti na Dini Zingine?” Ko adi riji ko njí ngbà ka ko dho ná lo krʉ Ukumbusho njí, ri dhi saa na, ndirigoti ri goti ndiro ko kó “nì thí kʉ bblo” ná ndrŭ tsotso ndima ba faida fø lo nǎ ro d’e.​—Mdo. 13:48.

AKO DJØDJØ NÁ NDRŬ TSOTSO

17. Wazee ká ka ndima kó djødjø ná ndrŭ tsotso ngbaribbai? (Ezekieli 34:12, 16)

¹⁷ Ukumbusho dhi saa na ká wazee ka ndima kó djødjø ná ndrŭ tsotso ngbaribbai? Anidhori nari kʉ ni ngaddi nì kpa djo. (Azø Ezekieli 34:12, 16.) Ukumbusho njí, anji kpakpanga ni nzi bí kʉ ná ndrŭ rie ngbà ri ka ró. Apori kpa dho nari kʉ ni ngaddi nì kpa djo ndirigoti ni jiri ni kó kpa tsotso ko ngbà ka ni dho ná chu nǎ. Anzi kpa ndima si Ukumbusho dho. Kpa si ngbà ró, ako kpa wa ni ronga wa ro. Ukumbusho goti, adi ji dhi fø le-djoi ma, le-vei ma na ronga bebe ndirigoti adi kpa ro nzi telefone nǎ maddi, ndirigoti abbʉ kpa tsotso ka ndi kó kiroho nǎ ná ritsi krʉ ndiro kpa ngʉ Yova ro d’e.​—1 Pe. 2:25.

18. Ko krʉ ká ka ko kó djødjø ná ndrŭ tsotso ngbaribbai? (Waroma 12:10)

 ¹⁸ Kutaniko nǎ krʉ ndrŭ ka ndima kó djødjø ná ndrŭ tsotso ndiro ndima si Ukumbusho na d’e. Ká ngbaribbai? Adi njini kpa na jidha na, bblo ndirigoti heshima na. (Azø Waroma 12:10.) Anonga nari kʉ fø ji dhi chembø ka ndima é rɨ ndima nanga rɨni njudha tso ndima nga nari dho ro. Njaro kpa do ka ndi njí ndima riddi ndima le si ko bblo nzɨ nari dho. e Føri dho nzɨ di do ka ndi pá kpa djo ná lo ma, vó ka ndi vó kpa thí ronga ná lo ma na dhu kpa tso. (1 Te. 5:11) Fø le-djoi ma, le-vei ma na kʉ ko lai Wakristo. Ko kʉ hwè na kpa ma na ko Yova má vi nari dho!​—Zb. 119:176; Mdo. 20:35.

19. Yesu dzá dhe nga le no nari nǎ ro ká ngbá faida adi si?

¹⁹ Ko adi mbai po bbo Yesu pongʉe le di ndidzá dhe nga no krʉ cho ró nari dho ndirigoti ko famu addudho ma føri kʉ mana na nari. Ukumbusho ko nji nari nǎ ro ko ma, nja ndrŭ ma na ko adi faida ba bí kʉ ná chulu. (Isa. 48:17, 18) Kodhó jidha adi dhidhi Yova ma, Yesu ma na djo. Ko adi ridho ko nanga jini bbo kpa nji ko dho ná lo dho. Ko kana nga adi ngʉ chøchø ko lai Wakristo na. Ndirigoti ko ka ko kó nja ndrŭ tsotso kpa chu ngbaribbai ma kpa ma ka ndima ba ledha ddi le ødha dhi be chulu nari. Akonji krʉ ko ka ko njí ná lo, ndiro ko é tayari i cho dhi Ukumbusho dho d’e, føri kʉ bbo pli na mana e cho kana ná ddo!