1-2. Yova dzá njí dhi ndrŭ ká ka ndima bani ngbá kpakpalo na?

 KPAKPALO ngaba nari ka ndi ø kodhó maisha thika chʉ. Loroji na, Luis a ró dho kʉ ná chi adi tøni ná le-djo ro le bangʉe kaser. Dokter pongʉeri ke dho ke ka ndi di shi sese bi kana dhé. Monika ma, ndibbá ke ma na ngʉ adi njínji bbo Yova dzá njí kana. Ro, ddikpa cha Monika rangʉe ri utso d’i nari kʉ ndibbá muzee ngʉe kutaniko nǎ ná ke gʉ adi chenga nji nari ke ngʉ adi ruru. Ná føri ke njingʉe cho bí. Nzá d’e ndoa chi go ná ddikpa le-ve Olivia dho le pongʉeri le ma rá lele ndima dhó dza nǎ ro hurricane dhi bbò vʉvʉ si ná ddo kʉ chøchø ró. Le ma ngʉngʉe ná saa na, le ma singʉe b’lo vʉvʉ sa ndima dhó dza ro. Sese ddo kana dhé, fø ndrŭ dhó maisha thika lengʉeni che nzá djo ndrŭ ddinga ná saa na. Ni ká ka ni famu fø ndrŭ bangʉeni na ná lo ngbǎ? Ni ro ká baeni chʉ le nidhó maisha thika ná lo na b’lo?

² Yova dzá chi tøni ná njí dhi ndrŭ ko kʉ ro, ko adi hwini kpakpalo tso ró ndirigoti ko dhe adi nji nja ndrŭ krʉ ri adi nji nari bbai. Godhé ko ka ko ve upinzani tso ma inga nza ndrŭ ko nzá nari tso ma na ndrondro Mungu dzá ndrŭ ná kpa dhó ro. Nzɨ mai Yova adi ko ronga b’o fø kpakpalo krʉ ró ro, ke tsoni ndi ko ko tsotso ko. (Isa. 41:10) Kedzá le tsotsokodha chulu, ko ka ko b’o kodhó hwè ronga, ko ka ko vʉ lonanga bblo ndirigoti ko tøni chi ke dho nì mai fø kpakpalo kʉ ro. I lo nǎ, ko si loti Yova adi ko tsotso kó kpakpalo na ko bani nari kana lu ná tho kʉ ná chu djo. Ko si loti kodho ringani ko njí ná lo djo maddi ndiro ko ba faida kedhó le tsotsokodha nǎ ro d’e.

 YOVA SI NI RONGA B’OB’O

3. Ko di da kpakpa tso o ná lo lu ná saa na, ká ngbá lo ka ndi si ko dho kpakpa?

³ Kpakpalo. Kpakpalo na ko bani ná saa na, ri ka ndi si kpakpa ko ddinga bblo ndirigoti ko vʉ lonanga bblo. Ká addudho? Ko thí ronga djolu lo ka ndi sisi. Ko ka ko mbu ko si djolu lo si nari bbai ko nanga lo d’o nari dho. Ko djǒ nanga ka ndi ngbʉni ngbʉ ndirigoti ko nzá ka ko chu ko nji ná lo ro ri. Anja ngbaribbai ma anziro ko tielo djo ná aro kʉ ná le-vei mbungʉe ndima kpakpalo dhi saa na nari. Olivia pori ɨ: “B’lo Hurricane dhi vʉvʉ sa madhó dza nari goti, ma mbungʉe ma vivi nari bbai ndirigoti si djolu lo si nari bbai.” Monika pori ɨ, ndibbá ke shangʉe ndi sha nari djo: “Ma thí bʉngʉeni bbo pli. Ma ngʉ adi ma mbu d’rɨ nanga le d’rɨ nari bbai. Ma dho ringʉe kpakpa ma njí nì ma adi nji anziro ná njí. Ma nzɨ ngʉ adi nga ro ddi fø di ná lo ka ndi njini nari djo ri.” Yova ká tsoni ndi ko ko tsotso ngbaribbai ko di ko mbu si djolu lo si nari bbai ró?

4. Wafilipi 4:6, 7 ridho nari bbai, Yova ká tsoni ndi nji addu ko dho?

⁴ Yova adi nji ná lo. Ke tsoni djo ndi bbʉ ko dho ná ritsi le nzi “Mungu dhó ro si ná ngoi.” (Azø Wafilipi 4:6, 7.) Fø ngoi na le ji le dhǒ nari kʉ, ko le jo tso ko nari, nzɨ le djǒ nanga ngbʉni ngbʉ nari ndirigoti føri adi si bblo le ma kana nga kʉ Yova na nari nǎ ro. Fø ngoi “dada krʉ le ka le famu ná lo djolu”; ri kʉ bblo pli ko ka ko ddi ná nga djolu. Ni ká d’erie ni ro mbu ko jo ko nari bbai nzá b’lo ni nzinga bbo pli Yova tso nari goti? Ni adi ni mbu fø “Mungu dzá ngoi” dzá lo dho.

5. Mungu dzá ngoi ká adi nidhó ngaddidha ma, ni thí ma na ronga b’o ngbaribbai?

⁵ Fø andiko na dhé le pori nari kʉ Mungu dzá ngoi “si” “ni thí ndirigoti nidhó ngaddidha dhi kpakpanga ronga b’o.” Le ripo le ronga “b’odha” ná fø lo na le ngʉ adi njínji sødda dzá njí kana ndirigoti fø lo na le ngʉ adi bba ronga b’o ná bbasødda dhǒ ndiro ndima b’o ri ronga nzɨ kpakpalo tsu ri na ró. B’o ronga le b’o ná bbagʉ ndrŭ ngʉ adi ddo ngoi na, dhonalo ndrŭ chungʉeri nari kʉ ndima ronga bbasødda b’o nì. Føri bbai, Mungu dzá ngoi di ko thí ronga b’o ndirigoti kodhó ngaddidha ronga b’o ná saa na, ko jotso adi koko, chu ko churi ko kʉ b’odidha na ro. (Zb. 4:8) Hanna bbai, kodhó lo ø ndi thika thei nzá ma ró, ko ka ko mbu ko ro ngoi na ngbà dhé. (1 Sa. 1:16-18) Ndirigoti ko di ko mbu ko jo tso ko nari bbai ná saa na, ri e sʉsʉ ko dho ko ddinga bblo ndirigoti ko vʉ lonanga nyodyu na.

6. Ko ká ka ko njí addu ndiro ko ba faida Mungu dzá ngoi nǎ ro d’e? (Anja ji maddi.)

 ⁶ Kodho ringani ko njí ná lo. Vile nǎ kʉ ná ndrŭ ka ndima nzieri “gardie” b’o ndima ronga nari bbai, ringani ko maddi nziri Yova b’o ko ronga. Ká ngbaribbai? Anzinga kpø ni ra Mungu dzá ngoi ba ná nga djo. (Lu. 11:9; 1 Te. 5:17) Anziro djo ko tielo ná Luis d’ra ngbaribbai ma ndi ma, ndibbá le Ana ma na ndima hwingʉeni tso ró ná hali, kpa dho le pongʉeri Luis ka ndi die shi sese bi kana dhé ná saa na. Ke pori: “Fø di ná saa na, rie kpakpa bbo le vʉ lonanga afya dhi lo ma, nja kʉ ná lo ma na djo. Ro, sala kongʉe ko tsotso bbo ndiro ko ba ngoi fø kpakpalo kana d’e.” Luis ma, ndibbá le ma na pori nari kʉ ndima ngʉ adi nganzi bbo ndirigoti bí ina Yova tso ndima rinzi ke bbʉ ngoi ma, le thí jotso ko nari ma, nyodyu ma na ndiro ndima vʉ lonanga bblo d’e ro. Ndirigoti kpa mbungʉe ndima ko tsotso koni nari bbai. Njati ni di hwini kpakpalo tso ró ró, adi sala nji, føro ni si Yova dhó ngoi ba nari ka ndi kó ni tsotso ni b’o ni thí ma, nidhó ngaddidha ma na ronga.​—Rom. 12:12.

YOVA SI RILI NI JOTSO KOKO

7. Ko ká ka ko mbu ko ngbaribbai kpakpalo lu ko da ná saa na?

⁷ Kpakpalo. Ko di da kpakpalo lu ná saa na, ko ko mbu nari ma, kodhó ngaddidha ma, ko nji ná lo ma na nga ka ndi é nì rie nari bbai ri. Ddiddi bbú adi vʉ dda djó vʉvʉ dhi saa na nari bbai, ko maddi ko ka ko di ngaddi dhaa kpakpalo dhi saa na. Anziro djo ko tielo ná le-ve Ana pori, ndi djo nanga ngbʉngʉeni bbo Luis dhe nari goti. Le pori: “Nja saa na, ma adi ma mbu bʉ thí bʉni nari bbai. Godhé ma ngʉ adi thø ba bbo ke dhe nari djotsina.” Ana ngʉ adi ndi mbu ddiro kʉ nari bbai, ndirigoti le nanga ngʉ adi kani ka Luis dhó afya dhi lo djo. Nja saa na, le ngʉ adi ndi mbu vʉvʉ dhi saa na kʉ dda djó nari bbai. Yova ká adi ko tsotso kó ngbaribbai ko di ko gʉ mbu si djolu lo si nari bbai ná saa na?

8. Isaya 33:6 ridho nari bbai, Yova ká tsoni ndi njiri ngbǎ ko dho?

⁸ Yova adi nji ná lo. Ke pori nari kʉ ndi si rili ko jotso koko. (Azø Isaya 33:6.) Dda djó e vʉvʉ ná saa na, ri adi vʉ che bbo nja nga lai djó ro nja nga lai djo. Ndiro le liri bbú jotso koko d’e, ri adi ngani le sʉ ngbà ka ndi liri ri tøni ddikpa ngana ná ritsi ri ro. Føri ka ndi liri nzɨ bbú ronga ja bbo ndirigoti føri ka ndi liri ri nǎ kʉ ná ndrŭ ronga b’oni b’o ndirigoti ndima bbí bblo. Ro, fø ritsi krʉ ka ndi njínji bblo rie anzi bbú ra ri ró. Føri bbai Yova ka ndi liri ko jotso koko njati ko di ra anzi chi ko tøni ro ko njínji ndi dho nari na ró.

9. Kodhó utafiti dhi no ká adi ko tsotso kó ngbaribbai ndiro ko é bblo kʉ ná nganjadha d’e? (Anja ji maddi.)

 ⁹ Kodho ringani ko njí ná lo. Njati ni djǒ nanga di ngbʉni bbo ró, anji kpakpanga ni di sala nji, ni di ra njudha dhi ngana ndirigoti ni di lod’ra. Bbʉbbʉ dhé ni nzá ka ni njí ritsi anziro ni e rinji nari bbai ri, ro anonga nari kʉ Yova nzɨ adi rine ko njí ritsi ko dho ka ná nga djolu ri. (Anja Luka 21:1-4.) Godhé adi saa ba funzo la pekee dho ndirigoti adi ngaddi ri djo. Ká addudho? Ndidhó tengenezo chulu, Yova adi bblo pli kʉ ná vichapo ma, video ma na bbʉ ko dho ndiro ko jotso koko kpakpalo dhi saa na d’e. Ndiro ni ba nidhó lo ji ná ritsi d’e, ni ka ni njí utafiti nidhó luga nǎ, JW Library^® djó, Index des publications des Témoins de Jéhovah ndirigoti Musaada wa Kutafuta Habari kwa Ajili ya Mashaidi wa Yehova nǎ ro. Anziro djo ko tielo ná Monika pori ndi ngʉ adi utafiti nji nja ndi ba shauri kpakpalo na ndi bani ná saa na d’e. Loroji na, le njingʉe utafiti “kasirani” djo. Nja saa na le ngʉ adi utafiti nji “kusaliti” inga “ushikamanifu” djo. Føri goti le ngʉ adi ngazø kpø ndi mbu ndi bblo ná nga djo. Le pori: “Utafiti njidha tso ma nga ná saa na ma ngʉ adi ma mbu bbo nanga lo d’o ri. Ro ma di ngazø ró, ma ngʉ adi ma mbu pɨ iso Yova pɨ nari bbai. Nga ma zø ná saa na, ma ngʉ adi ri utso d’i nari kʉ Yova famu ngbaribbai ma ma mbu nari ngbà ndirigoti ke ngʉ adi ma tsotso kó ko.” Yova dhó fø di ná le tsotsokodha ka ndi kó ni tsotso maddi ndiro nidhó nganjadha é bblo kpø ni mbu ni ko jotso ko nari bbai ná nga djo.​—Zb. 119:143, 144.

YOVA SI NI TSOTSO KOKO

10. Ko ká ka ko mbu ko ngbaribbai kpakpalo na ko bani nari goti?

¹⁰ Kpakpalo. Ddikpa che kʉ ná lo njini ko ró nari goti, ko ka ko mbu ko nga ró klø kʉ nari bbai ndirigoti bʉ thí bʉni nari bbai. Ko ka ko mbu ko ngø e ddí ná vo ronga vo ná ke bbai, ro ke nga bbidha tso tsútsu ná ke bbai. Anziro ko e nji ná njínjidha ma ka ndi si ko dho kpakpa ddi, inga ko nzá ka ko di ko mbu bblo nì dhé ko e nji anziro ná njínjidha dho ri. Eliya bbai, ko ka ko mbu ko nzá dho dadha ki ka ndi dani nari bbai ndirigoti ddo dhé ka ndi ddo nari bbai. (1 Fa. 19:5-7) Yova ká tsoni ndi nji addu ko di ko mbu njenjeni ri ró?

11. Yova ká adi ko tsotso kó nja ngbá chu nǎ? (Zaburi 94:18)

¹¹ Yova adi nji ná lo. Ke tsoni ndi ko ko  tsotso ko. (Azø Zaburi 94:18.) Ngø e ddi ná vo ronga vo ná ke dhó lo ka ndi uri le kó ndi tsotso ndi dani røna nari bbai, ko dhó lo ka ndi u le tsotsokodha ko rá anzi Yova dzá njí kana d’e. Fø saa na, Yova pori ko dho: “Ma, Yova nidzá Mungu, ni thó thá djó ri lø ná ke, ripo ni dho, ‘Nzɨ nji do. Ma si ni tsotso ko ko.’” (Isa. 41:13) Pi Daudi njangʉe fø le tsotsokodha nja. Kpakpalo ma, ndidhó mbubai ma na tso ró ndi ngʉ hwini ná saa na, ke pongʉeri Yova dho: “Ni thó thá djó ri ko ma tsotso ko.” (Zb. 18:35) Nde, Yova ká adi ngatsotso kó ngbaribbai?

12. Yova ká ka ndi kó ko tsotso ie ma chulu zaifu ko kʉ ná saa na?

¹² Yova adi ko tsotso kó nja ndrŭ chulu. Loroji na, Daudi mbungʉe ndi zaifu ná saa na, kedzá kau Yonatani singʉe ke dhi ngana ndiro ndi kó ke tsotso ndirigoti ndi li ke kpakpa d’e. (1 Sa. 23:16, 17) Føri bbai, Yova vʉngʉe Elisha ndiro ke kó Eliya tsotso d’e. (1 Fa. 19:16, 21; 2 Fa. 2:2) Njʉ, Yova ka ndi kó ko tsotso kodhó familia ma, bbakau ma, inga wazee ma na chulu. Nì mai ri kʉ føro, ko thí ronga djolu lo gʉ sisi ró, ko ka ko di ko tu da nja ndrŭ ró ro. Ko ka ko jiri ko di ddiro. Føri kʉ ngbà ka ndi njini ná lo. Nde, ko ká ka ko njiri ngbǎ nja ko ba Yova dhó le tsotsokodha d’e?

13. Kodho ká ringani ko njí addu ndiro ko ba faida Yova dhó le tsotsokodha nǎ ro d’e? (Anja ji maddi.)

¹³ Kodho ringani ko njí ná lo. Nzɨ di ni tu da nja ndrŭ ró ro. Ko di ko tu da nja ndrŭ ró ro ró, ko ka ko di ngaddi ko djo ndirigoti kodhó kpakpalo djo dhé. Ndirigoti fø ko rinji nari ka ndi liri nzɨ ko vʉ lonanga bblo. (Mez. 18:1) Bbʉbbʉ dhé, ko krʉ dho ringani ko ba saa ro ngbà ko di ddiro, pli siri kpakpa lo lu ko da ná saa na. Ro njati ko di ko gʉ tu ndrŭ ró ro bí ina ró, ko nzá ka ko ba ko tsotso kodha Yova adi ko tsotso kó chulu ná ndrŭ dhó ro ri. Føri dho, kpakpalo lu ko da ná saa na, akou kodhó familia ma, bbakau ma, wazee ma na bbʉ ko dho ná le tsotsokodha u. Anja kpa Yova dhó ro si ná le tsotsokodha bbai.​—Mez. 17:17; Isa. 32:1, 2.

YOVA SI NI ISO PƗPƗ

14. Addui ká ka ndi liri ko do njí?

¹⁴ Kpakpalo. Nja saa na ko da lu ná lo ka ndi liri do njí ko. Biblia tilo djo ná Mungu dzá njí dhi kpa d’ra njedha ndima thí ngʉ adi ba ná saa ma, do ndima ngʉ adi nji ndima dhó mbubai ma, nja lo ma na dzá lo dho nari. (Zb. 18:4; 55:1, 5) Føri bbai,  ko ka ko bani upinzani na darasa nǎ, njí dhi ngana, kodhó familia dhó ro inga guvernema dhó ro. Nja saa na, ko do ka ndi njí ko riddi ko si dhedhe nari dho. Fø saa na, ko ka ko di ko mbu si djolu lo si ná re ngba bbai. Yova ká adi ko tsotso ngbaribbai fø di ná saa na?

15. Yova ká si addu nji ko dho Zaburi 94:19 rid’ra nari bbai?

¹⁵ Yova adi nji ná lo. Ke adi ko isopɨ ndirigoti ke adi ko jotso koko. (Azø Zaburi 94:19.) I zaburi ka ndi liri ko ddinga do nji ná ddikpa re singba ngba djo, nzɨ ddo si ndi nyǒ na bbò vʉvʉ dzá lo dho ro. Akoddinga djo nari kʉ, ngba dzá baba si ngba dhi ngana, ke d’u ngba ndi iso, ndirigoti ke di ngba na ndi iso kpø ngba ki ra ddoddo ná nga djo. Nì mai nga vʉ go ro, ngba ka ndi mbu ndi b’odidha na, ndirigoti pɨ iso pɨni nari bbai ndidzá baba d’u ndi ndi iso nari dho. Føri bbai ko di hwini do ka ndi njí le dho ná lo tso ró ró, kodhó lo ka ndi ji kodhi ra nǎ Baba ndiro ke d’ú ko ndi iso kpø ko ra ko mbu ko jo tso ko nari bbai ná nga djo. Ko ká ka ko ba fø di ná le isopɨdha ngbaribbai Yova dhó ro?

16. Ko ká ka ko njí addu ndiro ko ba faida Yova dhó le isopɨdha nǎ ro d’e? (Anja ji maddi.)

¹⁶ Kodho ringani ko njí ná lo. Krʉ saa ró adi saa ba ni di nganzi Yova tso ndirigoti ni di kedzá lo zø. (Zb. 77:1, 12-14) Njati rie nì ni rinji fø ri ró, ni bani kpakpalo na ma ró, ya kwanza ni ka ni nzi ni tsotso kodha nidzá ra nǎ Baba dhó ro. Ad’ra ni do nji dho ná lo ndirigoti ni nanga d’o ná lo Yova dho. Abbari ke tilo ni dho ndirigoti ke pɨ ni iso maandiko chulu. (Zb. 119:28) Biblia nǎ nja kʉ ná sehemu ro ni zø nari ka ndi pɨ ni iso bbo pli do di ni nji ná saa na. Loroji na, ni ka ni ba kpakpa ka ndi li ni ná lo Yobu nǎ, Zaburi nǎ, ndirigoti Mezali nǎ inga Yesu pongʉe Matayo sura 6 nǎ ná lo nǎ. Ni di nganzi Yova tso ndirigoti ni di kedzá lo zø ró, ni si kedzá le isopɨdha ba.

17. Ko ká ka ko u ngbá lo?

¹⁷ Ko ka ko uri u nari kʉ Yova sie ni dhé ko na kpakpalo na ko bani maisha nǎ ná saa na. Ko ro nga sie ddiro ri. (Zb. 23:4; 94:14) Yova tsoni ndi b’o ko ronga b’o, ndi liri ko jo tso koko, ndi ko ko tsotso ko ndirigoti ndi pɨ ko iso pɨ. Yova djo, Isaya 26:3 pori ɨ: “Ni si ni djo ndima thí li ná ndrŭ ronga b’ob’o; ni si nzɨ nanga ro d’ini ná ngoi bbʉ kpa dho dhonalo kpa li ndima thí ni djó.” Føri dho ali ni thí Yova djo ndirigoti aba faida ke adi bbʉ ni dho ná le tsotsokodha nǎ ro. Njati ni njiri fø ró, ni si kpakpanga ki ba vi kpakpalo na ni bani ná saa na.