1. Bí kʉ ná nrŭ djonga ká ngba lo adi ngbʉ?

NJɄ bí kʉ ná dini adi ripo ndima kʉ wakristo ndirigoti ndima Mungu má ngba tho ke nyo ná chulu. Følo adi bí kʉ ná nrŭ djonga ngbʉ! Føri dho nrŭ adi ridhu, “Bbʉbbʉ dini ká kʉ ddikpa dhé, inga dini krʉ ká adi Mungu nyo tho nalo nji?” Ko ká uri u nari kʉ Yova dzá Dimu adi bbʉbbʉlo ddi ndirigoti kpa dhé ká adi madha bbʉ ke dho ngbatho ke nyo ná chulu? Ri ká ka ndi kaka ko u fø lo? Akonja fø lo dzá bbʉbbʉnga.

2. Ddiddi 1 Watesalonike 1:5 ridho naribbai, mutume Paulo ká ungʉe bbʉbbʉlo u addudho?

² Mutume Paulo nanga ro nzɨ ngʉ adi rɨni ndi chu ná bbʉbbʉlo djo ri. (Azø 1 Watesalonike 1:5.) Ke nzá ungʉe fø lo, ri hwè bbʉ ndi dho nari dho dhé ri. Paulo ngʉe li ngʉ adi ndi dyu li Mungu dzá lo zødha ro ná ke. Ke ungʉeri nari kʉ “krʉ kʉ ná maandiko ndini Mungu dzá roho takatifu” chulu. (2 Ti. 3:16) Ke ká chungʉe ngba lo ndi ngʉ adi zø nalo nǎ ro? Maandiko nǎ Paulo ngʉ ba nalo ngʉ ridho Yesu kʉ Masiya nzá mai Wayaudi bbá dini djó bbobbokpa chungʉe fø lo. Fø kali dhi dini nǎ kpa ngʉ ndima nzi Mungu dzá loddi ri, ro kpa ngʉ adi nzá tho Mungu nyo nalo nji. (Tit. 1:16) Ro Paulo nga ngʉe fø kpa bbai ri, ke nzɨ ngʉ adi ndi ka ndi u nalo vʉ ndi jiri naribbai ri. Ke ngʉ adi lonangaddi bbo ndirigoti ke ngʉ adi njínji “Mungu dhó shauri krʉ na.”​—Mdo. 20:27.

3. Kodho ká ringani ko ba krʉ kʉ nalo goti ndiro ko uri nari kʉ ko kʉ bbʉbbʉlo kana d’e? (Anja sanduku maddi “ Yova dzá njí kpari ma, kedhó ngaddidha ma na​—“kʉ bbo pli ndiro le tilo ndima djo d’e.’”)

³ Nja nrŭ adi rinja nari kʉ bbʉbbʉ dini dho ringani ndi ngʉ krʉ kʉ nalo goti, njati rie nga ma Biblia nǎ ró. Føri ká kʉ kaka ndi ka nalo? Anja Paulo dhó loroji. Ke pongʉeri  ndilai Wakristo dho kpa ne “krʉ kʉ nalo nanga,” ro ke ungʉeri nari kʉ bí kʉ nalo nzá ndi famu ngʉeri. (1 Te. 5:21) Ke ndingʉeri “Kodhó lochudha tso ka nzá,” ke pongʉeri ki “ko ritsi nja nzá nyo djonga si bblo ná tazama nǎ.” (1 Ko. 13:9, 12) Paulo nzá famu ngʉe krʉ kʉ nalo ri; ko ma nzáddi ka ko famu krʉ kʉ nalo ri. Ro Paulo chungʉe bbobbo mafundisho ngba Yova djo. Ke chungʉeri chu nari kʉ ndi ba bbʉbbʉlo!

4. Ko kʉ bbʉbbʉlo kana nari ká ko ka ko u ngbaribbai, ndirigoti bbʉbbbʉ Wakristo djo ká kosi ngba lo chu?

⁴ Ndiro ko u ko kʉ bbʉbbʉlo kana nari d’e, kodho ringani ko nja Yova dzá Dimu dhó mafundisho tso ká nju ngba ma Yesu ddingʉe bbʉbbʉ dini djo ná mafundisho na nari. I lo nǎ kosi rinja nari kʉ, bbʉbbʉ Wakristo (1) nzɨ adi sanamu dho madha bbʉ ri, (2) kpa adi heshima bbʉ Yova rodho dho, (3) kpa jirie bbʉbbʉlo, ndirigoti (4) kpa jirieni bbo ndima kana.

5. Ko ká ka ko ba ngba somo Yesu ngʉ adi Yova má bblo chu lu nari nǎ ro, ndirigoti ko ká ka ko njínji kedhó mafundisho na ngbaribbai?

⁵ Yesu jingʉe Yova bbo nari dho, ke ngʉ madha bbʉ Yova dho dhé, ra nǎ ke ngʉe ná saa na ma, dz’ djó ke ngʉe ná saa na ma. (Lu. 4:8) Ke ddingʉeri ndi unakpa di madha bbʉ Yova dho dhé. Yesu ma, ke una chí tøngʉeni ná kpa ma nzá ddi bbʉngʉe madha ro ritsi ró ji dho ri. Mungu kʉ nzɨ njani ná le ndí na nari dho, ddikpa le ma nzáddi ka ndi thɨ Yova bbai di ná ji ro ri! (Isa. 46:5) Nde watakatifu nrŭ adi nzi ná kpa dhó sanamu ma, ri tsó nrŭ nganzi nari ma na ká ko ka ko nja ngbaribbai? Kumi kʉ ná yadha nǎ ya pili ri nǎ Yova pongʉeri: “Nidho nzá ringani  ni thɨ ritsi ró ji ro, inga ni thɨ ddikpa ritsi ró ji ma, rie ra nǎ ri ma inga dz’ djó ri ma ró . . . Nidho nzá ringani ni koni ri nji ri.” (Kut. 20:4, 5) Mungu ji naribbai riji ndima njiri ná nrŭ churi nari kʉ, ke nzá jiri le bbʉ madha ndi dho ritsi ró ji chulu ri.

6. Yova dzá Dimu ká adi ngba loroji dyø njʉ Yova dho ndima madha bbʉ nari kana?

⁶ Historia zø ná kpa d’rari nari kʉ, mitume dhó saa na Wakristo ngʉ adi madha bbʉ ddikpa Mungu dho dhé. Lorojina, historia dhi ddikpa buku pori nari kʉ, anziro ngʉe ná Wakristo “ndrongʉe ritsi” ró ji chulu le madha bbʉ Mungu dho nari ndro. Njʉ maddi Yova dzá Dimu adi karne ya kwanza na ngʉe ná Wakristo dhó loroji dyø. Ko nzɨ adi sala nji “watakatifu” ró ji chulu, inga malaika chulu ri; ndirigoti ko nzɨ adi nganzi Yesu tsó ri. Ndirigoti ko nzɨ adi drapo ronga zʉ ri inga dz’ djó pidhinga dho ka ndi bbʉ madha nalo nji ri. Krʉ kʉ nalo kana, ko adi riji ko rrnga Yesu jangʉe ná i lo dho: “Ringani ni bbʉ madha nidzá Mungu ddiro dho dhé.”​—Mt. 4:10.

7. Pʉlʉpʉlʉ adi Yova dzá Dimu ma kana njonjonga dho nja dini na nari ká kʉ ngba lo?

⁷ Njʉ bí kʉ ná nrŭ adi riji ndima rr bbo chuni ná walimu dhó mafundisho. Nrŭ jirie dini nǎ fø bbobbokpa bbo ndirigoti nrŭ adi madha bbʉ kpa dho. Bí kʉ ná nrŭ adi ra kpadhó dra dza na ma, nrŭ adi kpa dhó buku ma dzi ndirigoti nja nrŭ adi mbø bbʉ bí ndiri na ndima kó kpadhó dini tsotso d’e. Fø nrŭ adi ndima dhó walimu ddi nalo u krʉ. Nrŭ nanga adi keni ke ndima dhó walimu ddi nalo dho. Nrŭ nanga adi keni bbo kpadhó mafundisho dho ddiddi Yesu dhó mafundisho dho ndima nanga ka ndi keeni naribbai! Ro bbʉbbʉ Wakristo ngae ndima djó bbobbonga na ri. Ni mai ri kʉ fø ro, ko adi heshima bbʉ chutso ddá ko dho ná kpa dho, ko u rie Yesu ddingʉe ná i lo: Ni krʉ kʉ le-djoi.” (Mt. 23:8-10) Ko nzɨ adi madha bbʉ nrŭ dho ri, kpae dini nǎ bbobbonga ma, inga politiki nǎ bbobbonga ma ró. Ndirigoti ko nzɨ adi kpa dhó nja lo tsotso ko ri. Ni mai ri kʉ fø ro, ko nzɨ adi ko tso tsu poliki nǎ lo na ndirigoti dz’ dzá lo na ri. Fø lo krʉ kana koe njonjo wakristo ndima nzi ná nrŭ ró ro.​—Yoh. 18:36.

8. Yova jiri ndi rodho ba madha ndirigoti ri chuni chu nari ká ko chu ngbaribbai?

⁸ Ddikpa saa na Yesu njingʉe sala i: “Baba, aliri ni rodho mani.” Yova ngʉngʉe fø sala goti ra nǎ ro bbobbo ndi chu na. (Yoh. 12:28) Yesu dho lod’radha dhi njí kana, ke bbʉngʉe madha ndidzá Baba rodho dho. (Yoh. 17:26) Mungu rodho dho le madha bbʉ ndirigoti le rid’ra nja nrŭ dho ná føri bbʉbbʉ kʉ ná Wakristo adi nja bbo pendeleo.

9. Anziro ngʉe ná Wakristo ngʉ adi heshima bbʉ Mungu rodho dho nari ká kpa dhongʉe ngbaribbai?

⁹ Karne ya kwanza na Y.G.G., Wakristo dhó kutaniko tso ngangʉeni nari goti, Yova “lingʉe ndi nyo nrŭ tsɨ djo ndiro ndi vʉ nrŭ ndi rodho dho d’e.” (Mdo. 15:14) Fø Wakristo nanga ngʉ adi jini bbo Mungu rodho na ndima njínji ndirigoti nja nrŭ dho ndima rid’ra nari dho. Mitume ma, Yesu unakpa ma na ngʉ adi njínji Yova rodho na lod’radha dhi njí kana ma, Biblia ndima ngʉ ndi ná saa na ma. * Føri chulu kpa dhongʉeri nari kʉ, ndima dhé rili Mungu rodho chuni.​—Mdo. 2:14, 21.

10. Addui ká ridho nari kʉ, ri kʉ Yova dzá Dimu dhé adi rili Yova rodho chuni ri?

 ¹⁰ Yova dzá Dimu ká adi nzini Yova rodho na bbʉbbʉ? Anja fø lo dzá bbʉbbʉnga. I ddoro dini djó bbobbonga adi kpakpanga nji ndiro ndima ru Mungu rodho d’e. Kpa tungʉe fø dho tu ndima dhó Biblia nǎ ro, ndirigoti nja kpa nzá uri tso le njínji fø dho na ndima dhó dini nǎ ri. * Bbʉbbʉ dhé ri kʉ Yova dzá Dimu dhé adi heshima bbʉ Mungu rodho dho ri. Ko adi riji Mungu rodho chuni chu krʉ kʉ ná nja dini adi riji nari djolu! Føri dho ko adi kpakpanga nji ndiro ko nji nalo gbani ko rodho na d’e! (Isa. 43:10-12) Kodhó Biblia​—Takatifu Tafsiri ya Ulimwengu Mpya le ndi milioni 240 djolu, fø Biblia nǎ le li Mungu rodho nga ri kʉ nja Biblia nǎ nanga na. Ndirigoti kodhó Biblia nǎ lo djo tilo ná vichapo nǎ ko njinjí fø dho na 1 000 djolu da ná luga nǎ!

11. Anziro ngʉe ná Wakristo jingʉe bbʉbbʉlo ji nari ká kpa dhongʉe ngbaribbai?

¹¹ Yesu jingʉe bbʉbbʉlo ji, føri ngʉe bbʉbbʉlo Mungu djo ndirigoti ke pɨ nalo djo. Yesu dhó maisha na ke ngʉ nji nalo ngʉ ridho ke ji bbʉbbʉlo ngba, ndirigoti ke ngʉ fø lod’ra nja nrŭ dho. (Yoh. 18:37) Bbʉbbʉ Wakristo ma jirie  bbʉbbʉlo bbo ddi. (Yoh. 4:23, 24) Paulo nzingʉe bbʉbbʉ dini “bbʉbbʉlo dhi chu.” (2 Pe. 2:2) Anziro ngʉe ná Wakristo jingʉe bbʉbbʉlo bbo nari dho, kpa nzɨ ngʉ adi ndima tso gba dini nǎ kali dhi lo na ri, desturi dhi lo na ri ndirigoti nzá tso nju bbʉbbʉlo na nalo na ma nzɨ ddi kpa ngʉ adi ndima tso gba ri. (Kol. 2:8) Føri bbai njʉ maddi bbʉbbʉ kʉ ná Wakristo adi kpakpanga nji ndiro ndima “bbi bbʉbbʉlo kana” d’e. Føri kpa adi nji ndima u nalo ma, ndima nji nalo ma na gbani Biblia nǎ lo na nari chulu.​—3 Yo. 3, 4.

12. Kodho chutso ddá ná kpa rá ri utso d’i nari kʉ, ringani ndima ø anziro ko famue nalo thika ø ná saa na ká kpa adi rinji ngba? Ndirigoti fø ká kpa adi rinji addudho?

¹² Mungu dzá nrŭ nzɨ adi ripo nari kʉ ndima chu bbʉbbʉlo kaka ná ngatsi inga krʉ ri. Njaro kpa ka ndima shani Biblia nǎ longa ndima tu nrŭ dho nari chulu ndirigoti ndima dhó kutaniko nǎ lo ndima kpe nari chulu maddi. Føri nzá kandi ke ko nanga ri. Maandiko ridho nari kʉ bbʉbbʉlo chudha adi ra anzi dzodzo. (Kol. 1:9, 10) Yova adi bbʉbbʉlo dho dzodzo, ndirigoti kodho ringani koe ngab’odha na ndiro bbʉbbʉlo dhi kadha ra anzi d’e. (Mez. 4:18) Kodho chutso ddá ná kpa rá ri utso d’i nari kʉ, ringani le ø nzá ko famue anziro bblo ná bbʉbbʉlo thika ná saa na, kpa adi fø lo thika ø thei. Bí kʉ ná dini nǎ nrŭ adi ndima dhó lo thika le ndiro ndima bbʉ hwè ndima dhó dini nǎ nrŭ dho inga dz’ dzá nrŭ dho d’e. Ro Yova dzá Dimu adi ndima dhó lo thika le kpa adi riji ndima kana ngae chøchø Mungu na ndirigoti kpa adi riji ndima bbʉ madha ke dho Yesu ngʉ adi rinji naribbai nari dho. (Yak. 4:4) Ko nzɨ adi kodhó lo thika ø dz’ dzá nrŭ ø ndima dhó lo thika nari dho ri, ro ko adi rinji ko riji ko famu Biblia nǎ lo bblo nari dho. Ko jirie bbʉbbʉlo ji!​—1 Te. 2:3, 4.

13. Ngba sifa ká kʉ mana na bbo bbʉbbʉ Wakristo dho, ndirigoti Yova dzá Dimu kana ká ko fø sifa nja njʉ ngbaribbai?

¹³ Karne ya kwanza na ngʉe ná Wakristo chungʉeni chu ndima dhó bblo kʉ ná sifa dzá lodho, ri kana bbo na mana ngʉe nari ngʉe jidha. Yesu pongʉeri: “I ri chulu nrŭ krʉ si richu nari kʉ ni kʉ ma unakpa njati ni jini ji ni kana ró.” (Yoh. 13:34, 35) Yova dzá Dimu adi jidha dho ndima kana dz’ djolu gble ndirigoti kpae ddi ndima tso gbani ro. Ko kʉ njonjo nja kʉ ná dini krʉ ró ro dhonalo koe ddikpa familia bbai, ni mai kodhó bbù (kabila) ma, kodhó ngø ma, kodhó desturi ma na kʉ njonjo ro. Ko adi fø jidha nja pʉlʉpʉlʉ kodhó njudha dhi ngana ma, kodhó asamble dhi ngana ma. Fø lo adi rili ko uri u nari kʉ, ko madha bbʉ Yova dho ke jiri naribbai.

14. Wakolosai 3:12-14 ripo naribbai, bbo ká ko ka kodho jidha ko kana ngba chu lu?

¹⁴ Maandiko ripo ko dho “ko jini bbo ko kana.” (1 Pe. 4:8) Fø jidha ko adi dho ná ddikpa chu kʉ, ko zø ko nji ko kana nari, ndirigoti kodho nzá ringani ko di nja nrŭ dhó uzaifu dhé nja ri. Ndirigoti ko adi riji koe ritsi bbʉ ná nrŭ kutaniko nǎ nrŭ krʉ dho ndirigoti kodi kpa kó bblo, njati rie njedha bbʉ ko thí dho nalo ma kpa nji ko ró ri ró. (Azø Wakolosai 3:12-14.) Njati kodi jidha dho ró, føri na ko ridho ko kʉ bbʉbbʉ Wakristo.

15. Karne ya kwanza na ngʉe ná Wakristo dhó loroji ká ko adi dyø ngba chulu?

¹⁵ Ko adi karne ya kwanza na ngʉe ná Wakristo dhó loroji dyø nja chu na maddi. Lorojina, kodhó lo kpeni ddiddi anziro ngʉe ná Wakristo dhó lo bbai. Ko kʉ wangalizi na ma, wazee na ma, watumishi wa huduma na ma anziro Wakristo ngʉ adi lo kpe naribbai. (Flp. 1:1; Tit. 1:5) Kpa bbai ko adi ngarr Yova dhó yadha dho uasherati djo ma, ndoa djo ma, jù na le njínji Mungu ji naribbai nari djo ma. Ndirigoti ko adi kutaniko ronga b’o nzɨ riji ndima dyø Mungu dhó sheria ná nrŭ ró.​—Mdo. 15:28, 29; 1 Ko. 5:11-13; 6:9, 10; Ebr. 13:4.

16. Waefeso 4:4-6 nǎ kʉ nalo nǎ ro ká ko ba ngba somo?

¹⁶ Yesu pongʉeri bí kʉ ná nrŭ ka ndima nzi ndima ndi unakpa, ro fø nrŭ krʉ ro nga ka ndimae bbʉbbʉ Wakristo ri. (Mt. 7:21-23) Biblia ripo nga sini ná saa na, bí kʉ ná nrŭ ka ndima “njí ndima Mungu jiri.” (2 Ti. 3:1, 5) Ro Biblia ripo ko dho, u tso Mungu u ná “udha kʉ ddikpa” dhé.​—Azø Waefeso 4:4-6.

17. Njʉ adi Yesu dyø bbʉbbʉlo kana nari ká kʉ ie ma?

¹⁷ Bbʉbbʉlo kana ká kʉ ie ma njʉ? Ko chu fø lo dzá bbʉbbʉnga b’lo. Ko nja Yesu ddingʉe bbʉbbʉ dini djo ná loroji ndirigoti karne ya kwanza na ngʉ adi madha bbʉ Mungu dho ná Wakristo dhó loroji maddi. Ko ba ná logoti kʉ bbʉbbʉ Wakristo kʉ, Yova dzá Dimu dhé. Ko ra bani Yova dzá nrŭ kana, ko chu bbʉbbʉlo Yova djo ndirigoti ke pɨ nalo djo nari kʉ bbo pendeleo! Føri dho kodho ringani ko njí kpakpanga bbo ndiro ko li kodhó udha kpakpa ko chu ná bbʉbbʉlo djo d’e.