Paul: Ko ngʉe hwè na bbo! Ringʉe cho 1985 nǎ Bi 11 na ko ngʉ ra Libéria nǎ, Afrique nǎ dyi adi si ná nga laidjo misionere dzá njínji ro. Ko singʉe tøni Sénégal na. Anne pongʉeri, “saa ddi goti ri sie b’lo ko si Libéria nǎ ri!” Føri goti ko rrngʉe i tangazo: “Libéria na ra ná ndrŭ dho ringani ndima thʉni thʉ avio nǎ ro. Følu kʉ lɨ nari dho ko nzá ka ko rá følu ri.” Ko njingʉe ddo kumi nja misionere ma na Sénégal nǎ ndirigoti ko ngʉ bí kʉ ná ndrŭ cheni Libéria nǎ nari rr, Libéria nǎ guvernema nzɨ ngʉ ribba ndrŭ ro vʉ bbaidjo ri, bbaidjo vʉ ná le kpa ngʉ hwi thei.

Anne: Ko nzá jirie hatari na ko ko tsu nari ro ri. Bbʉbbʉ dhé, jaddanga djó ro, ndrŭ churie ma do adi nji bbo nari chu. Ndaki djolu ma da nari do ma adi ma nji bbo ddi! Føro mai ko jingʉeri bbo ko ra Libéria na, nì mai lɨ ngʉe følu ro.

Paul: Anne ma na ko dhingʉe ddikpa ngana, føri kʉ Angleterre nǎ dyi adi tsu ná nga laidjó. Madhó gø dhi ndrŭ ma, Anne dzá mama ma na ngʉ adi ko li kpakpa ko ngʉ painia, føri dho bbò darasa tso ko dya nari goti thei, ko ngʉngʉe painia. Kpa ngʉe hwè na bbo ko jingʉeri ko njí krʉ saa ró le nji ná njí nari dho. Cho 19 djó, le nzingʉe ma Beteli na, Anne singʉe ma ulu b’lo ko chi ndoa 1982 na nari goti.

Anne: Ko jingʉe Beteli bbo, føri kina ko jingʉe bbo uhitaji kʉ ná ngana ko ra njínji nari maddi. B’lo njingʉe misionere dzá njí ro ná ndrŭ na ko ngʉ njínji Beteli nǎ nari lingʉeri fø ù dhidhi ko na. Ko nzingʉe nga chøchø cho gbo krʉ ngasdjó fø lo djo, føri dzá lo dho 1985 na le nzingʉe ko Gileadi nǎ masomo ya 79 na nari dho ko bangʉe hwè bbo! Ko le chongʉe Libéria na, Afrique nǎ dyi tsu ná nga laidjo.

Paul: Ko djingʉe Libéria na ngʉ ra ná ya kwanza avio na. Ndrŭ ngʉe do na ndirigoti ndrŭ ro nzɨ ngʉ adi vʉ ndima bbá ro ngasdjó ri. Ndrŭ ngʉe do na bbo nari dho mutokari chu ro ó bbo dhé b’lo ró, ndrŭ ngʉ adi hø tso nga ndirigoti ndrŭ ngʉ adi nga nyinyi! Nja ko jotso koko d’e, ko ngʉ adi Zaburi zø krʉ ngasdjó. Føro mai, ko jingʉe kodhó fø njí bbo dhé. Anne ngʉ adi ra lod’ra krʉ ddo ró ndirigoti ko ngʉ adi njínji Beteli nǎ John Charuk ma na. a Ke ddingʉe  longa bbo ma dho dhonalo ke njingʉe ddo bí Libéria nǎ ndirigoti ke chungʉe le-djoi ma, le-vei ma na bani na ná kpakpalo ma, kpadhó hali ma na bblo pli.

Anne: Ko ká singʉe Libéria nǎ ko ngʉ nji ná njí ji tsé addudho? Ri kʉ ko djoi ma, ko vei ma na djotsina. Kpa dhongʉe jidha ko dho bbo ndirigoti kpa ngʉ tøni chi. Ko kana nga ngʉngʉe chøchø bbo kpa na ndirigoti kpa ngʉngʉe kodhó ø familia. Kpa bbʉ ko dho ná shauri ngʉ adi ko li kpakpa kiroho nǎ. Fø bba gʉ lod’radha d’angʉeni bbo. Ni di dre nzɨ ndrŭ bbá nari nzɨ ngʉ adi ndrŭ nyǒ ro tho ri! Ndrŭ ngʉ adi loti Biblia nǎ lo djo krʉ ngalu. Kpadhó fø lo na ko ko tso gba nari ngʉe sʉsʉ. Biblia nǎ longa ko ddi dho ná ndrŭ ngʉe bí nari dho, ndrŭ krʉ na ko ngazø nari ngʉ adi si kpakpa. Ri ngʉe bblo pli kʉ ná eneo!

Paul: B’lo ko ro di ngoi na cho tho kana fø bba gʉ nari goti, 1989 na lɨ ki tangʉe vi. Bbarebel løngʉe Beteli kuso lu ngʉe ná nga krʉ Bi 7 ddo 2 na, 1990 nǎ. Bi 4 nzá ko tingʉe lo ro kodhó familia inga Yova dzá bbo bba gʉ ngʉe ná kpa na ri. Ndrŭ ngʉ che kʉ ná lo nji, nyo ro ngangʉeri ndirigoti bí kʉ ná isɨ ndrŭ na kpa ngʉ ddo kpakpanga na. Fø lo njingʉeni cho 14 kana fø ngø nǎ.

Anne: Nja bbù nǎ ndrŭ ngʉ nja bbù nǎ ndrŭ cheche. Bí dhó sø kʉ ndirigoti bbo ró rù sani ná bbassødda ngʉ ndrŭ dhó ritsi dhʉ krʉ ngalu. Kpa kana nja kpa dho ndrŭ le hwi nari ngʉe ddiddi “ø (kuku) le ji” nari bai. Kpa chongʉe chutso ndima ne ndrŭ ronga d’e ndirigoti kpa ngʉ adi ngo rine ndima da ná ndrŭ cheche. Ná fø lo ngʉ adi njini Beteli kuso. Kpa chengʉe Yova dzá Dimu ngʉe ná ndrŭ, fø ndrŭ kana ngʉe bbo ko jingʉe ná misionere aro.

Ndima lɨ nji na ná bbù nǎ ndrŭ kpa ba b’lo ró, kpa ngʉ adi fø ndrŭ cheche. Føri dho ko djoi lingʉe ndima dhó shinga hatari na ndiro ndima b’o ko djoi ma, ko vei ma na ronga d’e. Bbamisionere ma, Beteli nǎ ngʉ njínji ná ndrŭ ma na krʉ njingʉeri fø. Nganyi ngʉe Beteli na ná nja ndrŭ na ko ngʉ adi di etaje djó ndirigoti nja ndrŭ ngʉe agʉro ngʉe ná dza nǎ. Kobbá dza nǎ ndrŭ ngʉe sabba.

Paul: Krʉ ddo ró, kpa ngʉ adi riji ndima tsu Beteli na ndiro ndima rá ko ká ru ndrŭ ro ddi ma nari ne d’e. Ko ronga ngʉ adi b’o ná ndrŭ ngʉe 4: aro kʉ ná ndrŭ ngʉ adi di madirisha nǎ ndirigoti aro kʉ ná nja kpa ngʉ adi ra di dzaitso ro aruguro. Njati dzaitso ró kʉ ná kpa li ndima thó ndima nji ró, føri na mana ngʉe, lo krʉ kʉ bblo. Ro kpa li ndima thó ndima goti ró, føri na mana ngʉe bbarebel thí sani bbo, føro madirisha na kʉ ná kpa ngʉ adi ko djoi ru lele.

Anne: Ddikpa cha, bbarebel singʉe si le-djoi djolu ndirigoti kpa tsungʉe tsu Beteli na. Ma ingʉe ko ronga tso ddikpa le-ve na ritsi ko ngʉ adi li na ná dza nǎ plafo djo. Le-ve rungʉeni sese ngʉe ná fø  ngana. Bbarebel singʉe ma ulu etaje djo, kpadhó ngʉe sø. Thø na kpa ngʉ dzaitso nanga du. Paul pongʉeri kpa dho, “Mabbá le kʉ dda dza nǎ.” Le-ve rungʉeni ná nga tso ma i nari ngʉ makelele nji bbo ndirigoti ri thika ki ma kpe nari dzingʉe saa. Ma chungʉe kpa sie ma ká e addu ma nji nari dhu ma tsó nari chu, føri dho ma do løngʉe bbo ndirigoti ma ronga ngʉ ta che sani. Njati ma pʉe dzaitso ndirigoti kpa njae ma ronga ta nari ró, kpa ka ndima ddienga ma djo. Ma ká ka ma njieri ngbǎ? Ma njingʉe sala tsitsi ro, ma nzingʉeri Yova kó ma tsotso. Føri goti ma pʉngʉe dzaitso ro ma zʉngʉe kpa ronga ko ma jotso ko ro. Kpa kana ddikpa ke dzengʉe ma d’i ngana ndirigoti ke tsungʉe ma e ná ngana, ke nengʉe etajere kuso lu nga krʉ. Ke nzá bangʉe ritsi ro ri, ná føri kengʉe ke nanga ke. Ke ma, ndi unakpa ma na nengʉe adzá lu nja nga ma, dza djónga ma na. Føro ma nzá dhé kpa bangʉe ritsi ro ri.

Paul: Ddo bí kana, kodhó nyo ngʉe sese bbo. Ro, ko ngʉ adi kiroho nǎ nyo nyǒ krʉ ddo ró. Beteli nǎ bbʉtsonga dhi ibada ngʉe kodhó “bbʉtsonga dhi nyo” bbai ndirigoti ko krʉ ngʉ adi hwè ba bbo ri ngʉ adi bbʉ ko dho ná kpakpanga dho.

Ko chungʉeri chu nari kʉ njati ko ra nyo ma, dda ma na ne ró, ko nzá ka ko b’oe ru ko rungʉe ná kpa ronga ro ri ndirigoti ndrŭ ka ndima chée kpa che. Bí ina Yova ngʉ adi kodhó lo u ná ritsi bbʉ ko dho, kodhó lo u ri ná saa nganga na ndirigoti ké ka ndi ké le nanga ná chu nǎ. Yova b’ongʉe ko ronga b’o ndirigoti ke kongʉe ko tsotso nzɨ ko nji do bbo.

Fø ngø nǎ lo ngʉngʉe che bbo, ro bbʉbbʉlo ngʉ adi kpakpanga bbʉ ko dho. Bí kʉ ná ko djoi ma, ko vei ma na ngʉ adi nga nyinyi, ndima gø ndima dhó shinga d’e, ro kpa ngʉ adi ndima dhó udha ronga b’o kpakpa dhé ndirigoti kpa ngʉe ko ndima jotso ko ro, nì mai ndima bani fø kpakpalo krʉ na ro. Kpa kana nja ndrŭ ngʉ ripo fø lo ndima “tayarisha bbò mbudha dho.” Wazee ma, jadda le-djoi ma na ngʉ ndima dho ka ná lo nji krʉ ndima kó ndima djoi ma, ndima vei ma na tsotso nga nǎ do ro d’e. D’i eneo nǎ nyingʉe nga ná le-djoi ma, le-vei ma na ngʉ adi ndima tsotso koko ndima kana ndirigoti kpa ngangʉe lod’radha tso fø eneo nǎ ndrŭ dho. Kpa ngʉ adi si Pidhinga dzá dza ro chi thei b’lo ndima ba tsó nǎ ná ngana ndirigoti kpa ngʉ adi njudha nji ri nǎ. Kpakpa bbo tso ngʉ o ná fø saa na, njudha ma, nja ndrŭ dho ndima lod’ra nari ma na ngʉ adi ngab’odha bbʉ le-djoi ma, le-vei ma na dho ndirigoti ri ngʉ adi kpa li kpakpa bbo. Nyo ma, rù ma, nja ritsi ma na ko ngʉ ndo ro, bí kʉ ná le-djoi kongʉe lod’radha dhi malete rù ndima koé nari rɨngana. Ná føri lingʉe ko kpakpa bbo. Bí kʉ ná che bbo kʉ ná lo lú dangʉe lɨ dhi saa na ná ndrŭ ngʉ riji ndima rr hwè lo-i. Yova dzá Dimu ngʉe hwè na ndirigoti bblo kʉ ná nganjadha na dhé, ná føri ngʉ ndrŭ nanga keke. Le-djoi ma, le-vei ma na ngʉe tɨtɨnga nǎ ro ngai ná kadha bbai. (Mt. 5:14-16) Le-djoi ngʉ adi lod’ra kpakpanga na nari lingʉeri, bbarebel kana bbo dha sangʉeni ná nja kpa ro ngʉ ko djoi maddi.

Paul: Nja saa djo ri ngʉ adi ngani ko rára Libéria nǎ ro. Gbo ina ko rangʉe sese ddo dho ndirigoti aro ina ko rangʉe cho ddikpa dho. Misionere ngʉe ná ddikpa le-ve tu ngbaribbai ma ko ngʉ ko mbu nari nanga bblo pli. Le pori: “Gileadi nǎ, le ddingʉeri ko dho ko ji ko ra njínji ná ngana kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na ko thí nǎ ro krʉ, ná føri nganga i ko njingʉe. Føri dzá lo dho, fø di ná hali kana ko ko djoi bba nari ngʉ adi njedha bbʉ bbo ko dho!” Ro, ko ka ko kóe Libéria na le-djoi ma, le-vei ma na tsotso ngbà ko ngʉe na ná nga nǎ ro, ná føri dho ko ngʉe hwè na bbo.

Anne: Cho 1996 nǎ Bi 5 na, ko tungʉeni Beteli nǎ mutokari na ndirigoti fø mutokari nǎ ngʉe Libéria nǎ njí djo tilo ná bbo na mana kʉ ná bí kʉ ná barua. Ko ngʉ riji ko mba fø ritsi vile na nja nga laidjo nga lɨ kʉ ná ngana, ná fø nga ngʉe 16 kilometre djó. Fø saa djo nganga lɨ tangʉe ko bba. Bbarebel ssngʉe sø røna ndima tø na ko tso d’e, ko gbo ro kpa pʉngʉe mutokari nǎ ro ndirigoti Paul na i kpa rangʉe ra mutokari nǎ. Ko thí bʉngʉeni bbo fø lo dho. Føro chʉ ko njangʉe Paul ko dhi ngana ndi si ro ndirigoti ke nyitso ro ju ngʉ ra. Ko djǒ nanga ngbʉngʉeni ngbʉ nari dho ko ngʉ riddi ss kpa ss ke djǒ ri, ro luti ko rangʉe ri famu rié ke djǒ kpa ss ri ró, nzá ke ka ndi bbie ri! Ke djonga ddikpa rebel tingʉe mutokari nǎ ro ndi ngʉ ke pʉ ro. Hwè dhi lo kʉ, ke ronga nzá vongʉe bbo ri.

Ko kuso ngʉe sødda dhó mutokari, ná fø mutokari nǎ ngʉe ndrŭ bí ndirigoti fø ndrŭ do ngʉ nji bbo nari dho ndrŭ ngʉe tayari ndima rára fø bba ro. Ko vʉngʉeri ko dji fø mutokari na, ro ri nǎ nga didha dhi nga ro ngʉe ri, føri dho ri ngʉ ngani ko kwani ri ikpa ro. Ndirigoti ri ikpa ró ma lø le lø ná ritsi ro ngʉe nga ddi. Shofere ngʉ d’a bbo nari dho, ko ngʉe chøchø ko bʉni bʉ. Ko nzingʉeri ke tso ke tøni tø ro, ke do ngʉ nji bbo nari dho ke nzá rrngʉe ko ri. Ko njingʉe ko dho ka ná lo krʉ nzɨ ko bʉni ró, mutokari vengʉera tøni nari ngʉe che bbo ko njeni ri ndirigoti ko ndí ronga ngʉ tata do dho.

Paul: Føro ko njangʉe ko ko kana ko ró pipi tɨ ná tha nanga thani ná rù na ro, bbo kengʉe ko nanga nari ngʉe ko kʉ shi go nari. Ko ddongʉe ná ngana ngʉe pluplu nanga kpa dza ná helikoptere, ri ngʉ njani ddi ka ndi si bʉni bʉ ma le na nari bbai. Ri mbangʉe ko Sierra Leone na luti dyi. Sierra Leone na ko si nari goti ko ngʉe hwè na bbo ko kʉ shi nari dho, ro ko nanga Libéria nǎ ko djoi ma, ko vei ma na dhi lo ngʉ d’o bbo.

Anne: Ko singʉe Sierra Leone nǎ Freetown nǎ Beteli na bblo ndirigoti le-djoi njingʉeni ko na bblo. Ro, føri goti nzá djo ma ddingʉe nga ná ddikpa lo dingʉe njini. Chʉ Libéria nǎ che bbo kʉ ná fø lo ngʉ adi noni ma djǒ na. Ná føri dho krʉ ddoró che bbo kʉ ná lo ka ndi si njini nari do ngʉ adi ma nji, føri dzá lo dho ma nzɨ ngʉ adi nga ro ddi bblo ri. Ma kuso lu njini ná lo krʉ ma ngʉ adi nja nga kʉ bbʉbbʉ ri. Bí ina, ma ngʉ adi dani kuna ta ma ronga ta ro ndirigoti ddikpa che bbo kʉ ná lo ka ndi si njini nari do ma nji ro. Ma hè ma dda nari ngʉ adi si kpakpa. Føro Paul ngʉ adi ma mbʉ ndirigoti ke ngʉ adi sala nji ma na. Føri kina, ko ngʉ adi Pidhinga dzá dyi ngo kpø ma ronga ta nari sini ná nga djo. Ma ngʉ riddi ma rǐ ji ndi chu ndirigoti ma nzá ka ma nji misionere dzá njí ki ro ri.

Ma nzɨ vi føri goti njingʉeni ná lo nga ro ri. Fø yenga ddo kana ko bangʉe aro kʉ ná gazeti. Ddikpa ri ngʉe 1996 nǎ Bi 6 ddo 8 nǎ Amkeni! Ri nǎ ngʉe ná lo djǒ ngʉe “Kukabiliana na Mishiko ya Hofu ya Ghafula.” Fø lo kongʉe ma tsotso ma famu fø ká ma ma mbu addudho ma nari d’e. Ya pili ri ngʉe 1996 nǎ Bi 5 ddo 15 dhi Mnara wa Mlinzi, ri nǎ lo djǒ ngʉe “Wao Hupata Wapi Nguvu Zao?” Fø Mnara nǎ ngʉe vó ronga vo ná bribrì (kipepeo) ró ji. Fø lo pongʉeri, ngbà mai ndi hú ronga vo bbo ro bribrì adi nyo ne ndirigoti ri adi tata dhé nari bbai, Yova ka ndi kó ko tsotso ko, ko ra anzi dhé nja ndrŭ tsotso ko kó nari na d’e, nì mai ko bani kpakpalo na ro. Fø lo chulu Yova bbʉngʉe madhó lo ungʉe ná kpakpanga ma dho, ri madhó lo ungʉe ná saa nganga na. (Mt. 24:45) Ma ngʉ adi fø di ná lo ne ndirigoti ma gbangʉe ri tso ddikpa buku na, ná føri kongʉe ma tsotso bbo. Føro b’lo ddo ro da nari goti, ma djǒ nanga ngbʉni ná føri singʉeni si.

Paul: Ko jingʉeri bbo ko ki si ngʉ Libéria na ri sie ngbá dyi ma ró. Cho 2004 dzá mwisho ngʉe b’lo ko  nji cho chøchø 20 kodhó fø njí kana ri. Lɨ ngʉe b’lo ndi tso dyani ro. Le ngʉ ri kpe le chi dza tawi na. Ro, chʉ le singʉe ko cho d’i ngana.

Føri ngʉe kpakpa bbo ko dho. Ko jingʉe Libéria nǎ ngʉe ná ko djoi ma, ko vei ma na bbo. Kpa ngʉe kodhó familia bbai ndirigoti ko nzá jingʉeri ko ndó ko kana nga kpa na ri. Ro, ko nganga dhó familia ko bba ko rá Gileadi na d’e nari dho ká Yova lengʉe ko ronga ngbá ngatsi ma nari ko chungʉe chu nari dho, ko ungʉe fø njí u. Ko le chongʉe chøchø ngʉe ná bba gʉ Ghana na.

Anne: Ko dzzngʉe Libéria nǎ ro ko ra nari bbo. Bbo ngʉe nyodyu na dirigoti ngó ngʉe ná le-djo Frank, pongʉe ná i lo kengʉe ko nanga ke: “Ringani ni vi ko nga vi!” Føri goti ke tungʉe ri nanga: “Ni nzɨ ko nga ro vi ri nari ko chuchu, ro ringani ni ji ø le bbʉ nidhó ná fø njí ni thí nǎ ro krʉ, fø njí si Yova dhó ro nari dho, anili ni thí følu ro ni si ná ni djoi ma, ni vei ma na djo.” Fø lo kongʉe ko tsotso ndiro ko é tayari ndirigoti ko nga kau njidha tso nzá bí kʉ ná ndrŭ chungʉe ko ná fø eneo nǎ ndrŭ na d’e.

Paul: Ro, ko singʉe Ghana nǎ ko djoi ma, ko vei ma na ji tse. Fø bba Yova dzá Dimu ngʉe bí! Ko bangʉe somo bbo kpa ngʉ tøni chi ndirigoti kpadhó udha ngʉe kpakpa nari nǎ ro. B’lo ko njinjí cho 13 Ghana nǎ nari goti, le chongʉe ko nja ngana. Le chongʉe ko Afrique nǎ dyi si ná nga laidjo Kenya nǎ tawi na. Nì mai Ghana ma, Libéria ma na nǎ le-djoi ma, le-vei ma na dyu ngʉ ko hwi ro, ko singʉe chuni tse Kenya nǎ le-djoi ma, le-vei ma na na. Ndirigoti kpø njʉnga djo ko adi njínji bbo nǎ uhitaji kʉ ná fø bbò eneo nǎ.

Anne: Madhó maisha nǎ, ma dangʉe kpakpa bbo kʉ ná lo lu ndirigoti nja saa djo do adi ma nji bbo. Ko é hatari kʉ ná eneo nǎ ndirigoti ko di da kpakpa bbo tso o ná lo lu ró, føri adi rili dhe ko ko, do di ko nji ndirigoti ko mbu ko si djolu lo si nari bbai. Ko nzá ka ko ddiri Yova si ko ronga b’o ddù chulu ri. Kpø njʉnga djo ma rr sø ndrŭ dza nari ró, ma nanga ngbʉdha tso ri adi nga thei ndirigoti ma thó nzɨ adi njínji ri. Ro, ma jifunzarie Yova kpakpanga bbʉ ma dho ná chu nǎ ro ká ma ka ma ba faida ngbaribbai ma nari, loroji na føri i kʉ le-djoi ma, le-vei ma nari mai. Ma rangʉe rinja nari kʉ, nga ko zø, sala ko nji, njudha dhi ngana ko ra ndirigoti lo ko d’ra ná føri chulu, Yova ka ndi kó ko tsotso ko ndiro ko njí kodhó njí d’e.

Paul: Nja saa djo ndrŭ adi ridhu ko tso, “Ni ká jirie nidhó njí ji?” Le di nǎ ná ngø ka ndi é bbo ndi d’ani ro maddi, ro lo ka ndi ø ndi thika ndirigoti ri ka ndi ngʉ hatari maddi. Føri dho bbo ko jirie ko di nǎ ná ngø djolu nari kʉ, le-djoi ma, le-vei ma na bbo ndima na mana e ro, føri kʉ kodhó familia. Njonjo kʉ ná ngalu ro ma ko si ro, bbʉbbʉ dhé, ko krʉ e ddikpa ngaddidha na Yova djo. Ko ngʉ riddi ko i le cho ko li kpa kpakpa d’e, ro kpa i adi ko li kpakpa.

Ko djoi ma, ko vei ma na kʉ dz’ djolu gble, ná føri kʉ Yova nji ná ddù. Rie go ko kʉ kutaniko nǎ ró, kodhó familia ma, dza ma na kʉ nì. Ko uri u nari kʉ njati ko li ko thí Yova djo ró, Ke si kodhó lo u ná kpakpanga bbʉbbʉ dhé ko dho.​—Flp. 4:13.