Skip to content

Skip to table of contents

LONGANEDHA DHI RI 44

DYI 33 Abu ni djó li o ná no Yova djo

Ngbaribbai ma ni ka ni ve nga kʉ chø ná lo tso nari

Ngbaribbai ma ni ka ni ve nga kʉ chø ná lo tso nari

“Nzɨ bbari che kʉ ná lo si ni djolu, ro adi si che kʉ ná lo djolu bblolo na.”​—RO. 12:21.

RI NǍ LO

Nga kʉ chø ná lo ndrŭ njí ni ró ró, ni ka ni njí ná lo.

1-2. Ko ró ká ndrŭ ka ndima njí nga kʉ chø ná lo ngbaribbai?

 YESU tingʉe lo dhe bbá ke dhe ná ddikpa isɨle dhó loroji djo, le rangʉe ndi tsotsokodha ne lod’i ná ke dhó ro dhonalo le na nja ndrŭ njingʉe nga kʉ chø ná lo. Yesu dhó wanafunzi ka ndima famue ngbaribbai ma fø le mbungʉe ndi nari bblo pli dhonalo fø saa na bí kʉ ná ndrŭ ngʉ adi njini ndima lai ndrŭ na nga kʉ chø ná chu nǎ. (Lu. 18:1-5) Ko ma ka ko famu ngbǎ ma fø le mbungʉe ndi nari ddi dhonalo ko ró ma ndrŭ adi nga kʉ chø ná lo nji ddi nja saa na.

2 Njʉ ko di djó ná i dz’ djó, ndrŭ nanga le krø nari ma, nga kʉ bblo ná lo ndrŭ nji ndima lai ró nari ma, ndrŭ ndima lai nzá nari ma na kʉ li ndi li ro. Føri dho, ko ró ndrŭ njí nga kʉ chø ná lo ró, ri nzá ka ndi ké ko nanga ro ri. (Muh. 5:8) Ro, ko thí ka ndi bʉni bbo njati rie ddikpa le-djo inga le-ve njini ko na fø ri ró. Ko tso ró adi ddani ná ndrŭ ró ro njonjo ko djoi ma, ko vei ma na nzá ka ndima ji ndima njí chelo ro ko ró ri. Ro, kpa e nzá kaka ná ndrŭ. Ko ka ko ba bí kʉ ná somo Yesu njingʉe ná lo nǎ ro, che kʉ ná ndrŭ njingʉe nga kʉ chø ná lo ndi ró ná saa na. Njati ri é ngatsovedha na ko e che kʉ ná ndrŭ nji nga kʉ chø ná lo ko ró ná saa na ró, ringani ko é ngatsovedha na bbo pli ko lai Wakristo laidjo! Nde, Yova ká adi ndi mbʉ ngbaribbai njati ko lai Wakristo inga nga kʉ kutaniko nǎ ná ndrŭ njí nga kʉ chø ná lo ko ró ró? Ke ká adi ko bani na ná fø lo nja nì?

3. Yova adi ndidzá ndrŭ na nja ndrŭ nga kʉ chø ná lo nji nari njanja nari ká ko chu ngbaribbai?

3 Yova adi riji ndrŭ njini ko na bblo ndirigoti ke adi nga kʉ chø ná lo ndrŭ nji ko ró nari njanja. “Yova jirie chølo.” (Zb. 37:28) Yesu dhongʉeri nari kʉ, Yova si rili “chølo njini lelé . . .” ngbà thonga ná saa na. (Lu. 18:7, 8) Karrnga goti ke si nga kʉ chø ná lo ma, nzadha ma na krʉ sisi.​—Zb. 72:1, 2.

4. Yova ká adi ko tsotso kó ngbaribbai njʉ?

4 Chølo Yova si li nari ko b’o nari kana, ke adi ko tsotso kó ko hwini nga kʉ chø ná lo tso ró. (2 Pe. 3:13) Loroji na, ke adi nga kʉ chø ná lo ndrŭ njí ko ró ná saa na, ko ka ko njí ná lo ngaddi ko dho ndiro ko pʉ bí kʉ ná kpakpalo ko ró ro d’e. Ndidhi Dduna dhó kaka ná loroji chulu, Yova dhǒ ngbá chu nǎ ma ko ka ko hwini nga kʉ chø ná lo tso ró nari ko dho. Ndirigoti ke adi nga kʉ chø ná lo ndrŭ njí ko ró ná saa na, ko ka ko njínji na ná shauri bbʉ ko dho.

ADI KRR NGBARIBBAI MA NI HWINI NGA KɄ CHØ NÁ LO TSO RÓ NARI KANA

5. Ká addudho ringani ko é krr ngbaribbai ma ko hwini nga kʉ chø ná lo tso ró nari kana?

5 Nga kʉ chø ná lo ka ndi vó ko thí ronga bbo ndirigoti ri ka ndi bbʉ njedha ko dho. (Muh. 7:7) Chi tøngʉeni Yova dho ná kpa Yobu ma, Habakuki ma na mbungʉe ndima ro fø ddi. (Yob. 6:2, 3; Hab. 1:1-3) Ro, fø le le mbu nari nga kʉ che ri, ro ringani ko é krr ngbaribbai ma ko hwini fø lo tso ró nari kana ndiro nzɨ ko nji chelo ró.

6. Absalomu dhó loroji ká ddi ngbá lo nga ko dho? (Anja ji maddi.)

6 Nga kʉ chø ná lo ndrŭ njí ko ró inga ji ko ji ná ndrŭ ró ró, njaro ko ka ko neri ko wø ko be koko ro. Ro, fø le rinji nari adi kpakpalo bbʉ bbo. Akotilo Pi Daudi dhi dduna Absalomu djo. Ke bangʉe thø bbo ledzá baba dzá ke Amnoni ddongʉe ke dhi vena Tamari na kpakpanga na ná saa na. Musa dhó sheria pongʉeri nari bbai, ri ngʉ ngani le hwi Amnoni hwi ndi nji ná fø lo djó. (Law. 20:17) Absalomu ngʉe haki na ndi é thø na, ro ri nzá ngangʉeni ke hwie Amnoni ri.​—2 Sa. 13:20-23, 28, 29.

Ndidhi vena Tamari na le-djo ddongʉe kpakpanga na ro, Absalomu nzá chongʉe ndi nǎ thø tso ro ri (Anja paragrafu 6)


7. Ya kwanza ká Zaburi ndi ná ke mbungʉe ndi ngbaribbai ndi nja nga kʉ chø ná lo njini nari ro?

7 Nga kʉ chø ná lo nji ná ndrŭ di njani nzɨ malipizi ro ba nari bbai ró, ko ka ko di riddi bblolo le nji nari na faida ro ma nga ddi kʉ ri. Yova dho ngʉ njínji ná ke njangʉe chelo dhi ndrŭ nga kʉ chø ná lo nji bblolo nji ná ndrŭ ró nari ndirigoti chelo dhi ndrŭ njani bblo kʉ ná maisha na kʉ nari bbai nari. Ke pongʉeri: “Føri i kʉ che kʉ ná ndrŭ dhó hali, krʉ ddo ró ndima adi maisha hwè nji ro.” (Zb. 73:12) Ke nanga kangʉeni ka nga kʉ chø ná lo njini nari dho ndirigoti ke ngʉ riddi Yova dho le njínji nari nǎ mana ro nga. Ke pongʉeri: “Fø lo ma ngʉ ji ma famu ná saa na, ri ngʉ adi ma nzá bbo.” (Zb. 73:14, 16) Bbʉbbʉ dhé, ke pongʉeri: “Ma kó ngʉe chøchø ndi tuni tu chu nǎ ro ndirigoti ri ngʉe chøchø ndi klani kla.” (Zb. 73:2) Føri bbai di ná lo njingʉeni Alberto ró dho kʉ ná le-djo ró.

8. Ddikpa le-djo ká mbungʉe ndi ngbaribbai nga kʉ chø ná lo djotsina?

8 Nja le-djoi bbøngʉe Alberto kali dhi lo na kpa pongʉeri ke d’u kutaniko nǎ mbø. Fø lo lingʉeri ke vi ndi ngʉe na ná pendeleo vi ndirigoti kutaniko nǎ fø lo chu ná bí kʉ ná ndrŭ nzɨ ngʉ adi heshima ro bbʉ ke dho ri. Ke pori “Ma ngʉe thø na bbo ndirigoti ma thí bʉngʉeni bʉ” føri lingʉeri ke bbá njudha dhi ngana ndi si nari tso bbá ndirigoti ke bbangʉe lod’radha tso cho mbʉ kana. Fø loroji ridho nari kʉ, nga kʉ chø ná lo ndrŭ njí ko na ro, ko cho ko nǎ thø tso nzá ró ka ndi banga ná lo.

ADYØ NGBARIBBAI MA YESU NGɄ ADI HWINI NGA KɄ CHØ NÁ LO TSO RÓ NARI

9. Yesu ká vengʉe nga kʉ chø ná ngbá lo tso? (Anja ji maddi.)

9 Yesu dho kaka ná loroji ngbaribbai ma le ka le hwini nga kʉ chø ná lo tso ró nari. Ke na bí kʉ ná ndrŭ njingʉe nga kʉ chø ná lo, føri ngʉe kedhó familia nǎ ndrŭ nganga maddi. Ke madhó familia nǎ ndrŭ pongʉeri ke djǒ ngbʉni ngbʉ ndirigoti dini nǎ bbobbonga pongʉeri ke njínji gó dhó kpakpanga na, Waroma bbá bbasødda bengʉe ke pá, kpa nzangʉe ke nza ndirigoti mwisho kpa hwingʉe ke gʉ hwi. (Mk. 3:21, 22; 14:55; 15:16-20, 35-37) Nga kʉ chø ná fø lo krʉ tso ndi vengʉe nari kana Yesu nzá njingʉe chelo ro ri. Nde, ko ká ka ko ba ngbá somo kedhó loroji nǎ ro?

Yesu bbangʉe kaka ná loroji ko dho ngbaribbai ma le ka le hwini nga kʉ chø ná lo tso ró nari kana (Anja paragrafu 9-10)


10. Yesu ká hwingʉeni nga kʉ chø ná lo tso ró ngbaribbai? (1 Petro 2:21-23)

10 Azø 1 Petro 2:21-23. a Nja ndrŭ njí nga kʉ chø ná lo ko ró ró, ko ka ko njí ná lo kana Yesu bba kaka ná loroji ko dho. Ke chungʉe nzá ndi ka ndi tilo ná saa ndirigoti lo ndi ka ndi ti ná saa. (Mt. 26:62-64) Nja saa na, ndrŭ di kali dhi loti ke djo ró, ke ngʉ adi rivʉ nzɨ ndi ngʉ logoti. (Mt. 11:19) Lo ke ti ná saa na, ke nzɨ ngʉ adi ndi nzá ná kpa dhudhu inga ndi tá do kpa na ri. Yesu ngʉ adi ndi ronga tso chocho dhonalo ke “ngʉ adi ndidhó lo bba chølo na si lod’i ná ke dhona.” Yesu chungʉeri chu Yova ndi ró ndrŭ nga kʉ chø ná lo nji nari nja nì. Ke ungʉeri u Yova si nga kʉ chø ná lo krʉ tso d’ød’ø ngbà thonga ná saa na.

11. Ko ká ka ko cho kodhó lotidha tso nja ngbá chu nǎ? (Anja ji maddi.)

11 Ndrŭ njí nga kʉ chø ná lo ko ró ró, ko ka ko dyø Yesu ndirigoti ko di krr ko po ná lo djo. Njati ndrŭ tani ko dho sese ró, ringani ko bbá fø lo pa. Njaro ko ka ko vʉri nzɨ ko po ddikpa lo ro maddi ndiro nzɨ lo ngʉ che bbo ró. (Muh. 3:7; Yak. 1:19, 20) Nja saa na ri adi ngani ko soni nga kʉ chø ná lo ndrŭ nji ró ná le djó inga ko po bbʉbbʉlo ko urie ná lo djo. (Mdo. 6:1, 2) Njati ri uri ko tilo ró, ringani ko njí ko dho ka ná lo krʉ ndiro ko tilo ko ko djotso ko ro ndirigoti heshima na d’e.​—1 Pe. 3:15. b

Nga kʉ chø ná lo tso ró ko hwini ná saa na, ko ka ko dyø Yesu, bblo ko ko ká ka ko tilo ngbá saa djo ndirigoti ngbaribbai ma nari nanga ne nari chulu (Anja paragrafu 11-12)


12. Ko ká ka ko bbá kodhó lo “chølo na adi lod’i ná ke dhona” ngbaribbai?

12 Godhé ko ka ko dyø Yesu “chølo na adi lod’i ná ke dhona” ko lo bba nari chulu. Njati ndrŭ d’i lo ko djo d’idhé inga ndrŭ njí nga kʉ chø ná lo ko ró ró, ko churi nari kʉ, Yova chu njinjini ná lo ngbà. Ko churi chu Yova si lo thika thɨ nì, ná føri ka ndi kó ko tsotso ko ve nga kʉ chø ná lo tso. Njati ko li ko thí Yova djo ndirigoti ko b’o ke si krʉ kʉ ná lo thika thɨ nari ró, ko nga ka ko é thø na ndirigoti ko ndro nja ndrŭ ndro ri. Thø ko li ko thí na nari ka ndi liri ko njí chelo, ko vi kodhó hwè ndirigoti ko kana kau sani sa Yova na. ​—Zb. 37:8.

13. Ko tsotso ká addu ka ndi kó ndiro ko rá anzi nga kʉ chø ná lo tso ko ve nari na d’e?

13 Bbʉbbʉ dhé, ko dho nzɨ Yesu dhó loroji ro dyøni kaka nari bbai ri. Nja saa na ko adi nji inga ko adi po ná lo adi ko nanga d’od’o luti. (Yak. 3:2) Ndirigoti nja ndrŭ njí nga kʉ chø ná lo ko ró, nari ka ndi vó ko thí ronga ndirigoti ri ka ndi liri ko é njedha na kodhó maisha lu nǎ. Njati ni bani fø di ná lo na ró, auri u Yova chu ni dalu ná lo ngbà. Godhé Yesu chu ngbaribbai ma ni ni mbu nari chu dhonalo ke nganga ro ma bangʉeni fø di ná lo na ddi. (Ebr. 4:15, 16) Yesu dhó kaka ná loroji kina, Yova bbʉ ko dho Biblia nǎ ná shauri maddi adi ko tsotso kó ko ve nga kʉ chø ná lo tso. Akonja ko tsotso ka ndi kó ná aro kʉ ná verse Waroma dzá bbuku nǎ ro.

“ANIBBANGA THØ DHO”

14. “Thø dho le ngabba” nari na mana ká kʉ addu? (Waroma 12:19)

14 Azø Waroma 12:19. Mutume Paulo jangʉeri Wakristo dho kpa “bbanga thø dho,” føri na ká ke ngʉ loti ie dhó thø djo? Fø verse nǎ kʉ ná lo ridho nari kʉ, ri kʉ Yova dhó thø. Ko adi ngabba Yova dhó thø dho njati ko bbari ke i vʉri ngbá saa na ma ndirigoti ngbaribbai ma ndi ka ndi njí chølo nari ró. Nga kʉ chø ná lo ndrŭ nji ndi ró nari goti John ró dho kʉ ná le-djo pongʉeri ɨ: “Madhó lo ungʉeri ma cho ma tso thø ró ndiro nzɨ ma nji ddikpa chelo maddi ró, føri ngangʉe sʉsʉ ri. Waroma 12:19 kongʉe ma tsotso ma é ngatsovedha na ndirigoti ma li ma thí Yova djo.”

15. Ká addudho ri kʉ bblo le bbari Yova thɨ lo thika?

15 Ko ribba Yova thɨ lo thika ná føri nǎ ro ko adi faida ba. Njati ko njiri fø ró ko ka ko pʉ ko ró ro nari kʉ, njedha ko ba é nari ma, bʉ ko thí bʉeni nari ma na dhonalo ko adi ko mbu fø njati ko di rine ko si kodhó kpakpalo koko ro ró. Yova adi ko tsotso koko. Ke pori, ‘Ko bbá lo ndi dhona ndirigoti ke tsoni ndi si kʉ chølo nji.’ Njati ko u Yova tsoni “ma si ni be wø nì,” ná fø ri u ró, ko ka ko bbá njinjini ná lo pa ndirigoti ko uri nari kʉ, ke si lo thika thɨ bblo pli kʉ ná chu nǎ. Føri kʉ anziro ko tie lo djo ná John tsotso kongʉe ná lo. Ke pori, “Njati ma bbari Yova i si madhó kpakpalo ró, føri ka ndi bbʉ bblo pli kʉ ná matokeo ma má ro ma rimbu ma si ri nari djolu.”

“ASI CHE KɄ NÁ LO DJOLU BBLOLO NA”

16-17. Sala ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai ndiro ko “si chelo djolu bblolo na” d’e? (Waroma 12:21)

16 Azø Waroma 12:21. Paulo jangʉeri Wakristo dho kpa di “si chelo djolu bblolo na.” Ngøtsi djó Yesu njingʉe ná Mahubiri nǎ ke pongʉeri ɨ: “Anira anzi nidhó mbubai ni ji nari na ndirigoti aninji sala nza ni nza ná ndrŭ dho.” (Mt. 5:44) Føri kʉ ke njingʉe ná lo nganga. Njaro ko ka ko ddinga ro ngbà tsuba djo Waroma bbá bbasødda tingʉe Yesu ná saa na ke ngʉ ba ná nzadha djo. Yesu kpa nzangʉe nga nǎ zø ro ndirigoti ke vengʉe bbo ndi ronga ndi nari tso. Ko nzá ka ko famu ngbá ngatsi ma ke nzangʉeni nari ro d’ʉ ri.

17 Yesu dhongʉe jidha ndirigoti ke tøngʉeni chi dhé Yova dho, nì mai ndi ngʉ nzani bbo ro. Ke nzieri le bbʉ malipizi fø bbasøddá dho nari rɨngana ke nzingʉeri ɨ: “Baba anji kpa zø dhonalo kpa nzá chu ndima nji ná lo ri.” (Lu. 23:34) Njati ko di rinzi Yova kó nza ko nzá ná ndrŭ tsotso ró, føri ka ndi liri ko djotso koko ndirigoti ri ka ndi ngʉ ko nǎ thø nanga ngʉ. Ndirigoti føri ka ndi kó ko tsotso ko le ngbaribbai ma ko ko mbu chelo njie ko ró ná ndrŭ djo nari thika le.

18. Sala ká kongʉe Alberto ma, John ma na tsotso ngbaribbai nja ndima hwini nga kʉ chø ná lo tso ró d’e?

18 Anziro ko tielo djo ná aro kʉ ná le-djoi tsotso sala kongʉe ndiro ndima hwini nga kʉ chø ná lo tso ró d’e. Alberto pori: “Ma njingʉe sala nga kʉ chø ná lo njingʉe ma ró ná le-djoi dhi lo dho. Ma nzingʉeri bí ina Yova kó ma tsotso ma bbá ma nanga kani ma ró kpa njingʉe ná fø lo dho nari tso.” Hwè dhi lo kʉ Alberto adi ra anzi dhé chi ndi tøni ro ndi njínji Yova dho nari na. John pori: “Ma ngʉ adi rinzi bí ina Yova kó nga kʉ chø ná lo nji ma ró ná fø le-djo tsotso ndirigoti ke ko ma tsotso ma njí fø le-djo zø. Føro Yova kongʉe ma tsotso nzɨ ma li thø ma thí na ma dhi djona djo ndirigoti ma bbá lo ma d’i ke djo nari tso. Godhé, fø sala kongʉe ma tsotso ma jotso koko.”

19. Ri ká ngani ko njí ngbá lo kpø i dz’ tso si d’ø ná nga djo? (1 Petro 3:8, 9)

19 Njati ri é godhé ko di che kʉ ná i dz’ djó ri ró, ko ró ndrŭ ka ndima njí nga kʉ chø ná lo ro ngbà dhé. Ro, ko bani ngbà di ná lo na ma ró, nzɨ ko bba Yova tsó ko ko tsotsokodha nzi nari tso. Føri kina, akodyø nga kʉ chø ná lo ndrŭ njingʉe Yesu ró ro ke njingʉe ná lo. Ndirigoti ringani ko di njínji Yova bbʉ Biblia nǎ ná shauri na. Njati ko njiri fø ró, ko ka ko uri nari kʉ Yova si ko ronga lele.​—Azø 1 Petro 3:8, 9.

DYI 38 Ke si ni li kpakpa

a Petro ndingʉe ná ya kwanza barua nǎ sura ya 2 ma, sura ya 3 ma na nǎ ke tilo nga kʉ chø ná lo ndima dhó njí dhi bbobbonga inga ndima bbá nga kʉ Wakristo ná kpa ngʉ nji ró ná Wakristo djo.​—1 Pe. 2:18-20; 3:1-6, 8, 9.