Skip to content

Skip to table of contents

LONGANEDHA DHI RI 9

Jadda Kpa—Ni ká ka ni Liri Nja Nrŭ li Ndima Thí ni Djo Ngbaribbai?

Jadda Kpa—Ni ká ka ni Liri Nja Nrŭ li Ndima Thí ni Djo Ngbaribbai?

“Nidzá jadda kpa dhó kikundi kʉ tsó nze bbai.”​—ZB. 110:3.

DYI 39 Jifanyie Jina Zuri Mbele za Yehova

RI NǍ LE SI CHU NALO *

1. Ko djoi jadda kʉ ná kpa djo ká ko ka ko po ngba lo?

JADDA le-djoi, nidhó njí kʉ bbo tengenezo nǎ. Ni kana bí kʉ ná kpa kʉ kpakpanga na bbo. (Mez. 20:29) Ni adi njí nji bbo nja ni kó ni djoi ma, ni vei ma na tsotso d’e. Njaro ni ka ni jiri nie watumishi wa huduma maddi. Føri dho, nja nrŭ ka ndima njari nari kʉ, ni kʉ jadda bbo inga ni nzá ka ni njí bbo na mana kʉ ná njí ri. Nimai ni kʉ jadda ro, ni ka ni nji ná nja lo ma kʉ ddi nja kutaniko nǎ nrŭ li ndima thí ni djo ndirigoti kpa bbʉ heshima ni dho d’e.

2. I lo nǎ ká ko si ngba lo chu?

2 I lo nǎ, ko si loti Pi Daudi dhó maisha djo. Ko si loti Yuda nǎ aro kʉ ná pikpa dhó maisha djo maddi​—føri kʉ Asa ma, Yehoshafati ma na. Ko si loti 3 kʉ ná fø kpa bangʉe ná kpakpalo djo, kpa njingʉe nalo djo, ndirigoti jadda kʉ ná le-djoi ka ndima ba fø kpa dhó loroji nǎ ro ná somo djo.

ABA SOMO PI DAUDI DHÓ LO NǍ RO

3. Jadda kpa ká ka ndima kó ngó ngʉ ná nrŭ tsotso ngbaribbai kutaniko nǎ?

3 Daudi ngʉe jadda ná saa na, ke ngʉ adi nji ná njí ngʉe mana na bbo nja nrŭ dho. Ke ma kana kau ngʉe chøchø Mungu na. Ke ngʉ adi kpakpanga nji bbo nja ndi ti miziki bblo d’e. Ndirigoti føri na ke kongʉe Mungu vʉngʉe ná pi Sauli tsotso maddi. (1 Sa. 16:16, 23) Ni ká kʉ kpakpanga na ni nja ni kó kutaniko nǎ nja nrŭ tsotso d’e? Ni kana bí kʉ ná kpa adi nja nrŭ tsotso kó ni. Lorojina, njaro ni ka ni njari nari kʉ, ngó ngʉ ná nrŭ mbai po ni dho, ni ndima tsotso kó telefone dhi lo na ma, funzo dhi lo na ma ndirigoti kutaniko nǎ nja lo na ma nari dho. Ni ka ni kó ngó ngʉ ná nrŭ tsotso ngba dhonalo ni chulo bbo elektroniki dhi ritsi djo.

Daudi ngʉ adi ndidzá baba dhó miya ronga b’o b’lo ndirigoti kedzá baba lingʉe ndi thí li ke djo, ke b’ongʉe miya ronga dubu dhi zǎ ró maddi (Anja paragrafu 4)

4. Daudi bbai, jadda le-djoi dho ká ringani ndimae ngba sifa na? (Anja richuti ji.)

4 Daudi dhó maisha nǎ krʉ ddo ró, ke ngʉ adi riji nrŭ li ndima thí li ndi djo. Lorojina, go ke ngʉe jadda ro, ke ngʉ adi ndidzá baba dhó miya ronga b’o. Fø ri ngʉe hatari kʉ ná njí. Daudi pongʉeri Pi Saulo dho: “Nidzá njí dhi ke ngʉ adi ndidzá baba dhó miya ronga b’o, ndirigoti simba ma, dubu dhi zǎ ma na singʉe miya lø. Ma rangʉe ri utso di ro, ma tingʉe ri, ndirigoti ma dhʉngʉe miya ri tso nǎ ro dhʉ.” (1 Sa. 17:34, 35) Daudi chungʉeri nari kʉ ndi ka ndi b’o miya ronga b’o ndirigoti ke njingʉe lɨ ri djó nja ndi b’o ri ronga d’e. Jadda kʉ ná le-djoi ka ndima dyø kedhó loroji ndima dhó le bbʉ ná njí ndima nji kpakpanga na nari chulú.

5. Zaburi 25:14 ripo naribbai, jadda le-djoi ka ndima nji ná bbo na mana kʉ nari ká kʉ ngba lo?

5 Daudi ma kana nga ngʉe chøchø Yova na. Kpa kana nga ngʉe chøchø Yova na, ná føri na mana ngʉe bbo pli ke ngʉe na ná bidii djolu inga miziki ke chungʉe nari djolu. Yova ngʉe Daudi dzá Mungu ndirigoti kedzá kau. (Azø Zaburi 25:14.) Jadda le-djoi, Yova ma na le kana kau kʉ chøchø ná føri kʉ bbo na mana kʉ nalo. Njati ni njiri fø ró, ni ka ni ba pendeleo bí kutaniko nǎ.

6. Nja nrŭ ká ngʉ Daudi nja ngbaribbai?

6 Daudi dhó saa na, bí kʉ ná nrŭ ngʉ Daudi nja sese kʉ naribbai, føri ngʉe ke bani ná na kpakpalo. Lorojina, Daudi ngʉ ra lɨ nji Goliata tsoro ná saa na, Pi Saulo jingʉeri ndi cho ke ronga tso cho, i ndi pori nari na: “Ni kʉ jadda ke.” (1 Sa. 17:31-33) Føri nji Daudi dhi djona nganga pongʉeri, ke kʉ nzá chu ndidhó nji ná ke. (1 Sa. 17:26-30) Nimai ri kʉ fø ro, Yova nzɨ ngʉ ke nja jadda ngba bbai ri. Yova chungʉe ke bblo. Daudi lingʉe ndi thí ndidzá kau Yova djó nari dho, ke hwingʉe Goliata hwi.​—1 Sa. 17:45, 48-51.

7. Daudi djo tilo ná ddikpa lo nǎ ro ká ni ka ni ba ngba somo?

7 Daudi dhó fø lo nǎ ro ká ni ka ni ba ngba somo? Kodho ringani koe ngatsovedha na. Njaro go ningʉe sese ná saa na, njangʉe ni ná nrŭ dhó ngaddidha ma kandie føi ni djo. Achuri nari kʉ, nimai ri kʉ føro Yova dhó nganjadha ngae nrŭ dhó nganjadha bbai ri. Ke chu ni bblo pli ndirigoti ke chu ni ka ni nji nalo maddi. (1 Sa. 16:7) Anjiri ni kana kau e kpakpa Mungu na. Daudi ngʉ adi rili ndima kana kau e chøchø Yova na, ke no ná ritsi ndi nja nari chulú. Daudi ngʉ adi ngaddi bbo Mungu djo føri tsi chulú. (Zb. 8:3, 4; 139:14; Ro. 1:20) Ni ka ni nji ná njalo ki kʉ, ni nziri Yova bbʉ kpakpanga ni dho nidhó loji naribbai. Lorojina, ni lai darasa nǎ nzø ká adi ni be pa ni kʉ Yova dzá Dimu nari dho? Njati rie fø ro, anzinga Yova tso nja ni ve fø kpakpalo tso d’e. Ndirigoti anji njí Biblia nǎ ro ni ba ná shauri na ma, vichapo nǎ ro ni ba nari na ma, ndirigoti video nǎ ro ni ba ná shauri na ma. Krʉ saa ro ni di Yova ni tsotso kó nari nja kpakpalo na ni bani ná saa na ró, nidhó udha ka ndi ngʉ kpakpa. Føri djolu pli, nja nrŭ di ni li ni thí Yova djó nari nja ró, kpa ma ka ndima li ndima thí ni djo ddi.

Nyenyenga na kʉ ná jadda kʉ ná le-djoi ka ndima kó nja nrŭ tsotso bí kʉ ná chulú (Anja paragrafu 8-9)

8-9. Daudi tsotso ká ngba lo kongʉe nja ndie ngatsovedha na kpø ndi ngʉ pi ná nga djo, ndirigoti jadda kʉ ná le-djoi ká ka ndima ba ngba somo kedhó loroji nǎ ro?

8 Anja Daudi bangʉeni na ná nja kʉ ná kpakpalo. B’lo le d’ri Daudi che na ndiro ndi ngʉ pi (mufalme) nari goti, ke b’ongʉe nga bí cha ndiro ndi nga pinyodha tso Yuda nǎ d’e. (1 Sa. 16:13; 2 Sa. 2:3, 4) Fø cho krʉ kana, ká addu kongʉe ke tsotso nja ke e ngatsovedha na d’e? Njedha ke thí ka ndi bae nanga ringana, Daudi lingʉe ndi thí ndi ka ndi nji nalo djo. Lorojina, wafilisti bba ke nyingʉe nga ná saa na, Daudi ngʉ adi lɨ nji Waizraeli dhó mbubai tso ro. Fø ke rinji nari na, ke b’ongʉe Yuda nǎ ngø ronga b’o.​—1 Sa. 27:1-12.

9 Jadda le-djoi ka ká ndima ba ngba somo Daudi dhó loroji nǎ ro? Anji kpakpanga nja ni di le-djoi ma, le-vei ma na tsotso ko d’e. Anja Ricardo rodho kʉ ná le-djo po nalo. * Go ke ngʉe sese ro, ke ngʉ adi riji ndie painia. Ro wazee pongʉeri ke nzá d’e ka fø njí dho ri. Ro, Ricardo nanga kaeni ka nanga ringana, ke ngʉ adi saa ba bbo ndi d’ra lo d’e. Ke pori: “Ma di ngaddi anziro e ná fø lo djo ró, ma ra rinja nari kʉ, føri kʉ madhó lo jie nalo nja ma nji maendeleo d’e. Ma ngʉ adi ma thí li ngba nyo lotho ná nrŭ dhó lodjo ndirigoti ma ngʉ adi go dhi ngana ma si ngʉ ná nrŭ dhó vizite tayarisha. Nimai ri kʉ føro ma ngʉ adi madhó ya kwanza kʉ ná funzo ongoza. Ma ngʉ adi lod’ra bbo nari bbai, ma chungʉe lo ma bbo ddi.” Kpadjo Ricardo kʉ painia ndirigoti mutumishi wa huduma.

10. Ddikpa saa na ká Daudi njingʉeri ngba bbo na mana kʉ nalo lonanga ndi vʉ nari nji?

10 Anja Daudi bangʉe ná nja lo ki maddi. Daudi ma nyingʉe nga Sauli ró wafilisti bba ndi unakpa ma na ná saa na, kpa bbangʉe ndima dhó familia abba lɨ ndima ra nji ro. Mbubai dhʉngʉe kpadhó dza nǎ ritsi krʉ ndirigoti mbubai rangʉe kpadhó familia na krʉ. Daudi ka ndi ddieri nari kʉ, ndi ka ndi le føri tsi tso krʉ dhonalo ke chungʉe lɨ njidha bblo. Ro fønga ringana, Daudi nengʉe ndi tsotso kodha Yova dhó ro. Abiathar, rodho kʉ ná kuhani chulu, Daudi nzingʉeri Yova tso: “Madho ká ringani ma di ngadhʉ ná fø kpa utso di?” Yova pongʉeri Daudi ni ke di kpa utso di ndirigoti ke pongʉeri Daudi ka ndi le kpa dhʉngʉe ná fø nrŭ tso le. (1 Sa. 30:7-10) Fø lo nǎ ro ká ni ka ni ba ngba somo?

Jadda le-djoi ka ndima ko shauri wazee dhó ro (Anja paragrafu 11)

11. Ni ká ka ni njiri ngba lonanga ni vʉ nari nji?

11 Ane ni tsotso kodha nja nrŭ dhóro lonanga ni vʉ nari nji. Aneri nidzá gødhi nrŭ kó ni tsotso. Ni ká ka ni ba bblo kʉ ná shauri wazee dhóro maddi? Yova adi ndi thí lili fø kpa djo ndirigoti ni ma ka ni njiri føi. Yova adi fø kpa nja kutaniko dho ndi bbʉ ná “kado” bbai. (Efe. 4:8) Ni ka ni ba faida njati ni dyø kpadhó udha ndirigoti ni di kpa po nidho nalo rr ró. Kpadjo akonja Asa dhó loroji nǎ ro ko ka ko ba ná somo.

ABA SOMO ASA DHÓ LOROJI NǍ RO

12. Pi Asa ngangʉe pinyodha tso ná saa na, ke ka ngʉe ngba sifa na?

12 Pi Asa ngʉe nyenyenga na ndirigoti nga ro do ro. Lorojina, b’lo kedzá baba Abijah dhe nari goti, ke ngʉngʉe pi ndirigoti ke sangʉe fø bbagʉ kʉ ná sanamu krʉ. Godhe ke “pongʉeri Yuda nǎ nrŭ ne ndima bbui dhi Mungu Yova ndirigoti kpa rrnga kedzá yadha dho.” (2 Ny. 14:1-7) Ndirigoti Etiopia nǎ pi Zerah singʉe Yuda nǎ ngasa ndi una 1 000 000 kʉ ná sødda ma na ná saa na, ke nzingʉeri Yova kó ndi tsotso, ke pongʉeri: “Ee Yova, ni ka ni kó bí kʉ ná kpa tsotso ma inga nga kʉ kpakpanga na ná kpa tsotso maddi. Ako ko tsotso, Ee Yova kodhi Mungu, ko li ko thí ni djó.” Fø lo ridho nari kʉ Asa ngʉe udha na Yova djo ndirigoti ke chungʉeri nari kʉ Yova ka ndi gø ndi gø ndidzá nrŭ ma na. Asa lingʉe ndi thí ndidzá ra nǎ Baba djo ndirigoti “Yova singʉe si Waetiopia djolu.”​—2 Ny. 14:8-12.

13. Asa ká ngba lo bangʉe luti ndirigoti addudho?

13 Ni churi nari kʉ 1 000 000 kʉ ná sødda tsoro le là nji nari nga kʉ sʉsʉ ri, ro Asa lingʉe ndi thí Yova djo nari dho ke singʉe si fø lɨ djó. Njedha dhi lo kʉ, ddikpa saa na ke bangʉeni ndi nganga dhó kpakpalo na, ro ke nzá nengʉe ndi tsotso kodha Yova dhoro ri. Izraeli nǎ Pi Baasha ngʉ ke nzá ná saa na, Asa nengʉe ndi tsotso kodha Siria nǎ Pi dhóro. Fø ke njiri nari tsungʉe ke kpakpalo nǎ! Yova dhó Nabi Hanani chulú ke pongʉeri Asa dho: “Ni li ni thí Siria nǎ pi djo, ndirigoti ni li ni thí Yova Mungu djo nzá nari dzalodho, Siria nǎ bbasødda plani pla ni tho thi ro.” Fø nga djoro, nrŭ ngʉ adi si lɨta bbo Asa tsoro. (2 Ny. 16:7, 9; 1 Fa. 15:32) Fø lo nǎ ro ká le ka le ba ngba somo?

14. Ni ká ka ni li ni thí Yova djo ngbaribbai ndirigoti 1 Timoteo 4:12 ripo naribbai, nidhó lo ká ka ndie ngba njati ni njiri fø ró?

14 Adi nyenyenga na ndirigoti adi ni thí li Yova djo dhé. Batiso ni bangʉe ná saa na, ni dhongʉe nidhó udha pʉlʉpʉlʉ Yova djo. Ndirigoti Yova nanga jingʉeni bbo ni tsu ndidzá familia kana nari dho. Kpadjo nidho ringani ni nji nalo kʉ ni li ni thí Yova djo. Yova djo le le thí li nari ka ndie sʉsʉ bbo na mana kʉ nalo nanga le vʉ ná saa na, ro ni ká ka ni njiri ngba nja saa na? Ri kʉ bblo le li le thí Yova djo rie lonanga le vʉ ri ro, lorojina rie le nyo le dje nari kana ma, njí dhi lokana ma ndirigoti rie muradi ro ma le li le nji ri ró, ringani le vʉ lonanga bblo! Nzɨ li ni thí nidhó nyodyu djo. Fønga ringana, Biblia nǎ kʉ ná yadha ka ndi kó ni tsotso ni vʉ lonanga bblo d’e ndirigoti anji njí fø lo na. (Mez. 3:5, 6) Njati ni njiri fø ró, ni ka ni bbʉ hwè Yova dho ndirigoti kutaniko nǎ nrŭ ma ka ndima li ndima thí ddi ni djo.​—Azø 1 Timoteo 4:12.

ABA SOMO PI YEHOSHAFATI DHÓ LOROJI NǍ RO

15. Ddiddi 2 Nyakati 18:1-3; 19:2 ripo naribbai, Pi Yehoshafati ká njingʉe ngba kosa?

15 Bbʉbbʉ dhe ko krʉ nzá ka rie ka ri naribbai, ni ka ni nji kosa maddi. Nimai ri kʉ fø ro, føri nzá ka ndi cho Yova dho ni adi nji ná nji krʉ tso ro ri. Akonja Pi Yehoshafati dhó loroji. Kengʉe bblo kʉ ná sifa na bí. Go ke ngʉe jadda ro, “ke ngʉ adi ndidzá baba dzá Mungu ne ndirigoti kedzá yadha dyø.” Føri djolu pli ke chongʉe bbobbokpa ndima ra Yova dzá loddi Yuda njonjo bbagʉ lu d’e. (2 Ny. 17:4, 7) Nimai Yehoshafati ngʉe chí ro, nja saa na nzɨ ke ngʉ lonanga vʉ bblo ri. Fø ke rinji nari djó Yova chongʉe ná kpa ongʉe o ke na. (Azø 2 Nyakati 18:1-3; 19:2.) Fø lo nǎ ro ká ko ka ko ba ngba somo?

Bblo njí nji ná jadda kpa ndirigoti ngba djo le ka le li le thí ná jadda le-djoi adi rili nrŭ li ndima thí ndima djo (Anja paragrafu 16)

16. Rajeev dhó lo nǎ ro ká ni ka ni ba ngba somo?

16 Adi shauri uu ndirigoti anji njí ri na. Njaro, nja bí kʉ ná jadda kpa bbai ri ka ndie kpakpa ni dho ni li Yova dho le njínji nari anziro maisha na. Nzɨ bba ni thí bʉni. Akonja Rajeev dhó loroji. Ke loti go ndi ngʉ dhi ro ngʉe ná lo djo, ke pori: “Fø saa na nzá ma chungʉe ma ka ma nji maisha nǎ nalo ri. Nja jadda nzø bbai ma jingʉe nari kʉ mazoezi le nji nari ndirigoti le nyo le dje nari njudha dhi ngana ma rae ndirigoti mahubiri na ma rae nanga ringana.” Rajeev tsotso ká ngba lo kongʉe? Ni ngaddi ná ddikpa mzee bbʉngʉe shauri ke dho. Rajeev pori ki: “Ke kongʉe ma tsotso ma ddinga 1 Timoteo 4:8 nǎ kʉ ná yadha djo.” Rajeev ngʉe nyenyenga na ndirigoti ke øngʉe ndidhó lo thika ø nja ndi li bbo na mana kʉ nalo anziro ndidhó maisha na d’e. Ke pori: “Ma lingʉe Yova dho ma njí nji nari anziro madhó maisha na.” Føri ká bbʉngʉe ngba faida? Rajeev pori, “Fø shauri ma ba nari goti b’lo cho ro da ro, le lingʉe ma mutumishi wa huduma.”

ALIRI NIDZÁ RǍ NA BABA THÍ BA HWÈ

17. Bbobbo nrŭ ká adi ndima rr ngbaribbai Yova dho njí nji ná jadda kpa djo?

17 Bbobbo nrŭ adi ni jadda kpa nja mana na bbo ni njí nji ndima na “ddinga” Yova dho nari dho! (Sef. 3:9) Nidhó bidii ma, nidhó kpakpanga ma, ni dho le bbʉ ná nji ni adi nji bblo nari ma adi kpa nyo tho bbo. Krʉ ni nji bblo nalo adi hwè bbʉ kpa dho.​—1 Yo. 2:14.

18. Mezali 27:11 ridho naribbai, Yova ká adi ndi mbu ngba ndi dho njí nji ná jadda kpa djo?

18 Jadda kpa, anichuri nari kʉ Yova ji ni ji ndirigoti ke li ndi thí ni djo. Ke pori nari kʉ ngasini ná saa na, ke dho si ndi bbʉ nari sie jadda kpa sødda bbai ndima kʉ ro. (Zb. 110:1-3) Ke churi nari kʉ, ni ji ndi ji ndirigoti ni jiri ni nji njí ndi dho nidhó uwezo kʉ ná ngatsi. Føri dho anidi ngatsovedha na ndirigoti ni di nja nrŭ tso ma ve ddi. Kosa ni nji ná saa na, auri le bbʉ shauri ni dho ndirigoti malipizi maddi, anja føri Yova dhóro si naribbai. (Ebr. 12:6) Ni dho le bbʉ ná njí anji kpakpanga na. Ndirigoti føri djolú pli adi rine nidzá ra nǎ Baba thí ba hwè.​—Azø Mezali 27:11.

DYI 135 Mwaliko Wenye Upendo wa Yehova: “Uwe na Hekima, Mwanangu”

^ par. 5 B’lo ba batiso ná jadda le-djoi di riji ndima kana ngae chøchø Yova na ná saa na, kpa adi riji ndima nji njí bbo ke dho. Ndiro le vʉ kpa ndima e watumishi wa huduma d’e, ringani kutaniko nǎ nrŭ li ndima thí kpa djo ndirigoti nrŭ bbʉ heshima kpa dho. Jadda le-djoi ká ka ndima njiri ngba nja nrŭ bbʉ heshima ndima dho d’e?

^ par. 9 Nja dho thika le øø.