1. Matayo 24:9 ripo naribbai, kodho ká ringani ko nanga keni nzá njati rie ndro ma ngø djó nrŭ ndro ko ri ro addudho?

YOVA nongʉe ko ndiro ko dho jidha nja nrŭ dho, ndirigoti nrŭ ma ji ko ddi d’e. Føri dho njati ddikpa le ndro ko ndro ró, ko adi njedha ba ndirigoti føri ka ndi ta do maddi ko na. Lorojina, Europe nǎ ddikpa le-ve Georgina pori: “14 madhó cho ngʉe ro, madzá mama ndrongʉe ma ndro Yova dho ma njí nji nari djó. Ma bangʉe njedha bbo ndirigoti ma ngʉ adi riddi ma nga kʉ bblo kʉ ná le ri.” * Danylo rodho kʉ ná le-djo pori: “Ma ngʉe Yova dzá Dimu nari djo bbasødda ngʉ adi ma njinji ma, ma dhudhu ma ná saa na, ma ngʉ adi ma mbu nga na mana kʉ nari bbai.” Ko nrŭ ndrondro ná saa na, ko thí adi njedha ba, ro føri nzɨ adi ko nanga ke ri. Yesu pongʉeri ko nrŭ ka ndima ndrondro.​—Azø Matayo 24:9.

2-3. Yesu unakpa ká nrŭ ndrongʉe addudho?

² Dz’ djó nrŭ ndro rie Yesu unakpa ndro. Ká addudho? Dhonalo Yesu bbai, ko “nga kʉ dz’ dzá sehemu ri.” (Yoh. 15:17-19) Nimai ri kʉ fø ro, ko adi heshima bbʉ dz’ djó pikpa dho, ko nzɨ adi madha bbʉ kpa dho ri inga drapo ró ji dho ri. Ko adi madha bbʉ Yova dho dhé. Ko ridho Mungu i kaka ndi nyo pi nrŭ djo, ro Stani ma “ke nǎ gø” ma na adi fø lo gʉgʉ. (Mwa. 3:1-5, 15) Ko adi rid’ra nari kʉ Yova dhó Pidhinga dhé kasi ngø djó kpakpalo tso d’ø ndirigoti fø Pidhinga si nrŭ dhó pidhinga tso d’ød’ø karrnga goti. (Da. 2:44; Ufu. 19:19-21) Føri kʉ hwè dhi lo i nyenyenga dhi nrŭ dho, ro ri kʉ njedha dhi lo che lo nji ná nrŭ dho.​—Zb. 37:10, 11.

³ Mungu dzá yadha ko dyø nari dho maddi nrŭ adi ko ndrondro. Yova dzá yadha nǎ ke adi ddi ko dho nalo tso ro nzɨ adi nju dz’ dzá nrŭ adi ddi ná yadha nari. Lorojina, bí kʉ ná nrŭ adi uasherati le nji nari tso uu, fødi nalo djó Mungu  sangʉe Sodoma nǎ nga ndirigoti Gomora nǎ nga! (Yud. 7) Ko adi ngarr Yova dhó yadha dho nari dho, bí kʉ ná nrŭ adi che lo nji ko ró ndirigoti kpa adi ko be pa!​—1 Pe. 4:3, 4.

4. Ko tsotso ká ngba sifa ka ndi kó ndro nja nrŭ ko ndro ná saa na?

⁴ Addui ká ka ndi kó ko tsotso ko ve ngatso njati nrŭ ndro ko ndro ma inga nrŭ dhu ko dhu ma ro? Kodho ringani koe udha na i ko churi ro, Yova si ko tsotso koko. Ddiddi ngali bbai “kodho udha ka ndi cho che kʉ ná ke ss ko djo na mbrr tso.” (Efe. 6:16) Ro kodho nzá ringani koe udha na dhé ri. Kodho ringani koe jidha na maddi. Ka addudho? Dhonalo jidha nanga “nzɨ adi kani ri.” Ri adi krʉ kʉ ná lotso ve ve. (1 Ko. 13:4-7, 13) Akonja ngbaribbai ma ko jidha dho Yova dho, kolai Wakristo dho, ndirigoti kodhó mbubai dho nari ka ndi liri kove ndro nrŭ ndro ko nari tso nari.

5. Yesu jingʉe le Ba ji nari dho ká ke ka ndi njie ngba lo?

⁵ Kuna Yesu nrŭ hwi nari nji ke pongʉeri ndi unakpa dho: “Ma ji baba, [føridho] ma adi baba ji nalo nji ke po naribbai.” (Yoh. 14:31) Yesu jingʉe Yova ji nari dho ringʉe sʉsʉ ke ve ndi ka ndi baeni na ná kpakpalo tso. Njati ko ji Yova, Yesu njingʉe nari bbai ró, ko ma ka ko njiri føi.

6. Waroma 5:3-5 ripo naribbai, Yova dzá njí dhi nrŭ ká adi ndima mbu ngba dz’ dzá nrŭ di ndima ndrondro nari tso ndima ve ná saa na?

⁶ Jidha adi Mungu dzá njí dhi nrŭ tsotso kó ndi ma ve nza nrŭ ndima nza nari tso. Lorojina, Sanhedrini nǎ kpa pongʉeri nzɨ mitume d’ralo ná saa na, jidha chongʉe kpa ronga kpa “rrnga Mungu dho nrŭ dho ndima ngarr nari ringana.” (Mdo. 5:29; 1 Yo. 5:3) Fø di ná jidha adi ko djoi tsotso kó ndima ve kpakpalo tso nimai nja kʉ ná pikpa ndima nzanza ro. Dz’ dzá nrŭ di ko ndrondro ná saa na, føri nzɨ adi do ro ta ko na ri, ro koe hwè na dhé.​—Mdo. 5:41; azø Waroma 5:3-5.

7. Ko ká ka ko njiri ngba njati kodhó familia nǎ nrŭ di kodhó lo gʉgʉ ro?

⁷ Njaro ko veni na ná kpakpalo si kodhó familia nǎ nrŭ dhó ro. Ko di rine ko chu lo bbo Yova djo ró, kodhó familia nǎ nrŭ ka ndima ddiri ko vivi, nja kpa ka ndima ddiri ko djǒ ngbʉningbʉ. (Anja Marko 3:21.) Njaro kpa ka ndima gʉ kodhó lo gʉ inga ndima njí chelo maddi ko ro. Fø nrŭ njini nari nzá ka ndi ke ko nanga ro ri. Yesu pongʉeri: “Le abba nrŭ nganga i ka ndimae ledzá mbubai.” (Mt. 10:36) Njati kodhó familia nǎ nrŭ di njini che ma ko na nja saa na ró, ko nzɨ adi kpa ndrondro ri. Fø nga ringana kodhó jidha adi dhidhi Yova laidjo ndirigoti nrŭ dho maddi. (Mt. 22:37-39) Nimai ri kʉ føro ko adi ngarr Biblia nǎ kʉ ná yadha dho, nrŭ dho ko ka ko bbʉ hwè nari ringa na.

8-9. Dddikpa le-ve tsotso ká ngba lo kongʉe ndi tøni chí mbudha kana d’e?

⁸ Georgina tøngʉeni chí nimai ndidzá mama ngʉ adi ndidhó lo gʉgʉ ro, fø le djo ko tielo ro b’lo anziro, le pori: “Madzá mama ma na ko ngangʉe Biblia nǎ longanedha tso Yova dzá Dimu ma na ddikpa saa na. Ro bi 6 goti ma ngangʉe njudha dhi ngana ma ra nari tso, ro madzá mama nyo nzá fø lo thongʉeri. Ma rangʉe ri utso d’i nari kʉ, le ngʉ loti waasi imani na, ndirigoti le ngʉ adi kpa na ndi ti nalo d’ra ma dho. Nja saa na le ngʉ adi ma dhudhu ma, ma djoka drdr ma, le ngʉ adi thø ka ndi bbʉ ma dho nalo ma nji, ndirigoti le ngʉ adi madhó vichapo bubu ma. Madho chongʉe 15 ná saa na, ma bangʉe batiso. Nja ma bba Yova dho ma njínji nari tso d’e, madzá mama ngʉ adi ma mba nga  dhó akili kʉ bblo ná sinzønzø ronga le b’o ná ddikpa ngana, fø ngana ngʉe wa rɨ ná sinzønzø ma, nrŭ che ná sinzønzø maddi. Mbudha tso le ve nari e kpakpa njati ridi si ji ka ndi ji ni ná le dhóro inga bblo ka ndi b’o ni ronga ná le dhóro ró.”

⁹ Georgina tsotso ká ngba lo kongʉe nja ndi ve fø kpakpalo d’e? Le pori i: “Madzá mama lengʉe ndidhó ngaddidha thika ma djo ná saa na, føri ngʉe krʉ ma dya Biblia nzødha tso ná saa. Fø saa na ma rangʉe ri utso d’i nari kʉ, ma ba bbʉbbʉlo ndirigoti ma ngʉ ma mbu chøchø kana nga kʉ Yova na naribbai. Ma ngʉ adi nganzi bí ina Yova tso ndirigoti ke ngʉ adi madhó sala rr rr. Følu mangʉe ná saa na, ddikpa le-ve nzingʉe ma ndibba ndiro ma zø Biblia ddinga d’e. Fø saa na ma ngʉ adi kpakpanga ba pidhinga dzá dza na ko ngʉ adi njuni na ná le-djoi ma, le-vei ma na dhóro. Kpa ngʉ adi rili ma mbu ma ndima nganga dhó familia bbai. Ma rangʉe ri utso d’i nari kʉ, Yova kʉ kpakpangana kodhó wapinzani djolu, rie ngba di ná mupinzani ma ró.”

10. Krʉ ddoro ká ko ka ko uri kodhi Mungu ka ndi nji addu?

¹⁰ Mutume Paulo ndiri “ko kana nga ka ndi ndo Yova dzá jidha ró ro ná ritsi ro kʉ nga Yesu Kristo kodhi Bboke chulú.” (Ro. 8:38, 39) Ngbamai ko ka ko nzani nza nja saa na ro, akochuri nari kʉ Yova kʉ ko laidjó. Ndirigoti ke ka ndi kó ko tsotso ddiddi Georgina dhó loroji ridho naribbai, Yova ka ndi kó ko tsotso ko djoi ma, ko vei ma na chulú.

11. Yohana 15:12, 13 ridho naribbai, Yesu tingʉe lo jidha djo ndidhó wanafunzi na, føri ká kongʉe kpa tsotso ngbaribbai? Abbʉ ddikpa loroji.

¹¹ Kuna Yesu dhe nari nji ke pongʉeri ndi unakpa dho, kpa di jidha dho ndima kana. (Azø Yohana 15:12, 13.) Ke chungʉeri nari kʉ njati kpa dho jidha ndima kana ró, kpa tso ka ndi gbani ddi ndirigoti kpa ka ndima si dz’ djó nrŭ ndro ndima nari djolu si. Akonja Thesalonike nǎ kutaniko nǎ nrŭ dhó loroji. Fø kutaniko tso ngaeni na nga djóro, ri nǎ ngʉe ná Wakristo nrŭ ngʉ nzanza. Nimai ringʉe fø ro, fø kutaniko nǎ ngʉe ná le-djoi ma, le-vei ma na ngʉ bblo kʉ ná loroji dho udha na ndirigoti ngatsovedha na. (1 Te. 1:3, 6, 7) Mutume Paulo lingʉe kpa kpakpa “kpa dho jidha kaka nanga tsi d’e.” (1 Te. 4:9, 10) Jidha ka ndi choe kpa ronga kpa kó bʉ thí bʉni  ná nrŭ tsotso ndirigoti nga kʉ kpakpanga na ná nrŭ tsotso maddi. (1 Te. 5:14) Kpa dyøngʉe Paulo ja ndima dho nalo, dhonalo kedhó barua ya pili nǎ ke pongʉeri: “Nidhó jidha dhidhi nja ke ndi laidho.” (2 Te. 1:3-5) Kpadhó jidha kongʉe kpa tsotso ndiro kpa ve nzadha tso ndirigoti nrŭ kpa nza nari tso d’e.

12. Lɨ tangʉe ddikpa bbagʉ ná saa na, fø bbagʉ ngʉe ná le-djoi ká kongʉe ndima tsotso ndima kana ngbaribbai?

¹² Addinga Danylo ma ndibbá le ma na dhó loroji djo b’lo ko tielo ndima djo anziro ro. Kpadhó ngøna lɨ tangʉe ná saa na kpa ngʉ adi si njudha dhi ngana, kpa ngʉ adi lod’ra ndima dho ka ná ngatsi, ndirigoti kpa ngʉ adi ndima dho kʉ ná nyǒ ndo le-djoi ma le-vei ma dho. Ddikpa cha sø ngʉe dho na bbasødda tsungʉe Danylo ma dho dza na. Ke pori “kpa pongʉeri mani ma gʉ madhó udha gʉ. Ma pongʉeri ma nzɨ fø lo njiri ná saa na, kpa njingʉe ma nji ndirigoti kpa pongʉeri ndima ss ma sø na. Abbaro kpa vʉ nari nji kpa pongʉeri ndima si ngʉ vi nja ndima ra mabbá le na d’e. Ro lele le-djoi lingʉe ko ddikpa gari moshi (train) na nja ko ra nja bbagʉ d’e. Ma nzá ka ma vi fø le-djoi dhongʉe ma dho ná jidha nga ro ri. Ndirigoti fø bbagʉ ro ko singʉe ná le-djoi kongʉe ko tsotso ko ba nyǒ, ndirigoti kpa nengʉe njí ma dho, dza madddi! Føri lingʉeri ko kó nja nga nǎ ro ngʉ nganyi ná Yova dzá Dimu tsotso maddi.” Fø loroji ridho Wakristo kanae na jidha ka ndi kó ko tsotso ko ve nrŭ ndro ko nari tso ve.

13. Yova dzá roho takatifu ká adi ko tsotso kó ngbaribbai kove kpakpalo tso Yova dzá nji kana njati nja nrŭ ndro ko ndro ma ro?

¹³ Yesu pongʉeri ndi unakpa dho kpa ji ndima dho mbubai. (Mt. 5:44, 45) Nde føri kae dhʉdhʉ? Nga! Ro ri ka ndi ka ka roho takatifu chulú. Yova dhó roho takatifu dzá tunda tsu ndi nǎ nari kʉ jidha, ngatso leve nari, tsɨd’a, nyenyenga, ndirigoti chelo ró le le ronga tso cho nari. (Gal. 5:22, 23) Fø sifa adi ko tso kó ko ve ndro nrŭ ndro ko nari tso. Gʉ ngʉ adi kodhó lo gʉ ná nrŭ le ndima dho ngaddidha thika ndima nja ndima bbá le ma, ndima bbá kpa ma, ndima dho jirani ma, ndima dhi nzø ma na dhó bblo loroji nari dho. Gʉ ngʉ adi kodhó lo gʉ drdr ná kpa kana bí kʉ ná nrŭ ngʉ ko djoi ma ko vei ma. Njati ni njari nidho ri kʉ kpakpa ni ji ndrondro ni ná nrŭ ni kʉ Yova dzá Dimu nari  dho ró, anziri Yova bbʉ ndidzá roho takatifu ni dho. (Lu. 11:13) Anonga nari kʉ Yova dho le ngarr ná føri kʉ krʉ ddoro bbo na mana kʉ nalo maisha nǎ.​—Mez. 3:5-7.

14-15. Waroma 12:17-21 ká koe Yasmeen tsotso ngbaribbai ndi dho jidha ndibbá ke dho nimai ke ngʉ adi le nzanza ro?

¹⁴ Addinga Yasmeen dhó loroji djo Mashariki ya kati (Moyen-orient) nǎ ndi kʉ ro. Yova dzá Dimu le ngʉngʉe ná saa na, lebbá ke ngʉ adi riddi nari kʉ, ndibbá le dho nrŭ kali dhi mafundisho ddi, føri dho ke ngʉ adi bí kʉ nalo nji ndiro nzɨ le njí nji Yova dho ró. Lebbá ke ngʉ adi le dhudhu ma, ndirigoti ke chongʉe familia na nrŭ ma, dini djó ddikpa bboke ma, ddikpa muchawi ma ndiro kpa ta do le na ndirigoti kpa pori ndima si che lo nji le ró le ngarr nzɨ familia bbʉ ná yadha dho nari dho d’e. Ddikpa cha njudha dhi ngana nrŭ ngʉe ná saa na lebbá ke ngʉ hø ndi chu bbobbo ri na le-djoi ndi dhu ro! Yasmeen ngʉ adi dzz krʉ saa ró ndibbá ke nji ná fø lodho.

¹⁵ Pidhinga dzá dza na le-djoi ma le-vei mana ngʉ adi Yasmeen li kpakpa. Wazee lingʉe le kpakpa le nji njí Waroma 12:17-21 (Azø.) nǎ kʉ ná shauri na. Yasmeen pori i “Ringʉe kpakapa ma dho, ro ma nzingʉe nga Yova tso ndirigoti ma njingʉe kpakpanga ndiro ma nji njí Biblia nǎ ro ma ba ná shauri na d’e. Mabbá ke ngʉ adi muchafu bu nyǒ le ri na ngana, ro ma ngʉ adi ri tsutsu dhé. Dhu ke ma dhu ná saa na, ma ngʉ adi logoti ngʉ nyenyenga na. Ndirigoti rie dhe ko ke ri ro ma ngʉ adi ke tsotso kó bblo.”

16-17. Yasmeen dhó loroji ka ddi ngba lo nga ni dho?

¹⁶ Yasmeen bangʉe ledha bbo ndi dhongʉe jidha ndibbá ke dho naridho. Le pori: “Mabbá ke lingʉe ndi thí bbo ma djo dhonalo ke chueri nari kʉ, krʉ saa ro ma adi bbʉbbʉlo po. Ke ngʉ madhó lorr heshima na rie dini nǎ lo djo ma loti ri ro, ndirigoti ke ngʉngʉe ngoi nji ná ke. Kpadjo ke adi ma li kpakpa njudha dhi ngana ma ra ná saa na. Kodhó familia nǎ lo thika lenile dhonalo ko kʉ ngoi na, ndirigoti hwè na. Ma uri nari kʉ ddikpa cha mabbá ke ka si bbʉbbʉlo u ni ndiro ko nji njí Yova dho ddinga ndima na d’e.”

¹⁷ Yasmeen dhó loroji ridho jidha adi “lotso veve . . . ri adi krʉ kʉ nalo uu, ndirigoti ri adi krʉ kʉ nalo lotso veve.” (1 Ko. 13:4, 7) Ndro e kpakpanga na, ro jidha e kpakpanga na pli ndro djolu. Jidha adi si ndro djolu si ndirigoti ri adi hwè bbʉ Yova thí dho. Ro gʉ kodhó lo gʉ ná nrŭ di ko ndrondro ma ró, ko ka koe hwè na dhé. Ká ngbaribbai?

18. Ko ká ka koe hwè na addudho njati nrŭ ndro ko ndro ma ro?

¹⁸ Yesu pongʉeri: “Ni kʉ hwè na kʉ ná nrŭ njati nrŭ ndro ni ndro ma ró.” (Lu. 6:22) Ko nzɨ adi riji nrŭ ndro ko ndro ri. Ko ngae hwè na nrŭ ko nzanza kodhó udha djotsina ná saa na ri. Ko ká ka koe hwè na addudho? Akonja 3 kʉ nalo. Ya kwanza, ngatso ko ve nari adi hwè bbʉ Mungu thí dho. (1 Pe. 4:13, 14) Ya pili, ngatsovedha adi rili kodho udha ngʉ kpakpa. (1 Pe. 1:7) Ya tatu, ri si rili koba choro nŭnŭ di ná shinga.​—Ro. 2:6, 7.

19. B’lo le dhɨ mitume nari goti ká kpa bangʉe hwè addudho?

¹⁹ Yesu ga nari goti, ke unakpa ngʉe hwè na ndima loti kedjo nari dho. B’lo le dhɨ kpa narigoti le pongʉeri nzɨ kpa d’ralo, ro kpa ngʉe hwè na dhé. Ká addudho? “Dhonalo kpa njangʉeri ri kʉ bblo le be ndima pa [Yesu] rodho djotsina.” (Mdo. 5:40-42) Kpa jingʉe ndima dhó mwalimu pli ndima dhó mbubai do ndima njie nari djolú. Ndirigoti kpa dhongʉe ndima dhó jidha “anzi ndima ra” hwè dhi lo i d’radha na nari chulu. Iddoro maddi ko djoi bí kʉ ná kpa adi njí nji Yova dho chí ndima tøni ro nimai ndima bani kpakpalo na ro. Kpa churi nari kʉ Yova nzá ka ndi vi ndima dhó njí nga ro ri ndirigoti ndima dho ke rodho dho ná jidha nga ro ri.​—Ebr. 6:10.

20. Gosi nalo nǎ ká kosi ngba lo chu?

²⁰ Stani dhó i dz’ e go ró, nrŭ ka ndima nza ko godhé. (Yoh. 15:19) Ro kodho nzá ringani ko nji do ri. Gosi nalo nǎ kosi rinja naribbai Yova “si kpakpanga bbʉ ko dho . . . ndirigoti kesi chí tøni ndi dho ná nrŭ ronga b’ob’o.” (2 Te. 3:3) Føridho akora anzi Yova ma, ko djoi ma, ko vei ma, ndirigoti kodhó mbubai ma na dho ko jidha dho nari na. Njati ko rrnga fø shauri dho ró, ko tso ka ndi gbani ddi, kodhó udha si ngʉ kpakpa, ko ka ko bbʉ madha Yova dho ndirigoti ko si ridho nari kʉ jidha kʉ kpakpanga na bbo ndro djolú.