Skip to content

Skip to table of contents

LONGANEDHA DHI RI 13

Anjinjí nononi ná ritsi na ni ddi na longa nidzá nzø dho d’e

Anjinjí nononi ná ritsi na ni ddi na longa nidzá nzø dho d’e

“Fø ritsi kpari ká ie no?”​—ISA. 40:26.

DYI 11 Uumbaji Unamusifu Mungu

RI NǍ LE SI CHU NÁ LO a

1. Gø dhi ndrŭ ká jirie addu ndima dhi nzø dho?

 GØ DHI NDRŬ, ko churi chu nari kʉ, ni jirie ri bbo ni kó nidhi nzø tsotso ndima ji Yova ndirigoti ndima chu ke. Ro, Mungu ro nzɨ adi njani ri. Nde, ni ká ka ni kó nidhi nzø tsotso ngbaribbbai ndima nja Mungu nì e ná ke bbai ndirigoti ndima ndrini chøchø ke kuso d’e?​—Yak. 4:8.

2. Gø dhi ndrŭ ká ka ndima ddi longa ndima dhi nzø dho Yova dhó sifa djo ngbaribbai?

2 Ni ka ni kó nidhi nzø tsotso ndima kana nga é chøchø Yova na d’e lu ná bbo na mana kʉ ná chu kʉ Biblia ni zø kpa na nari. (2 Ti. 3:14-17) Nì mai ri kʉ føro, Biblia dhori nari kʉ nzø ka ndima chu lo Yova djo lu ná nja chu ma kʉ ddi. Mezali nǎ ddikpa nzø ba rid’ra ndidhi dduna dho, nzɨ ke vi Yova dhó sifa nga, no ke no ná ritsi chulu ndi adi njani ro. (Mez. 3:19-21) I lo nǎ ko si gø dhi ndrŭ ka ndima njinjí nononi ná ritsi na nja ndima kó ndima dhi nzø tsotso ndima chu lo Yova dhó sifa djo d’e lu ná chu ro nja.

NI KÁ KA NI NJINJÍ NGBARIBBAI NONONI NÁ RITSI NA NJA NI DDI NA LONGA NIDHI NZØ DHO D’E?

3. Gø dhi ndrŭ ká ka ndima kó ndima dhi nzø tsotso ngbaribbai?

3 Biblia adi ripo nari kʉ Mungu dhó “nzɨ adi njani ná sifa adi njani pʉlʉpʉlʉ dz’ ke nongʉe ná nga djó ro, dhonalo ri adi njani ke nongʉe ná ritsi chulu.” (Ro. 1:20) Gø dhi ndrŭ ni maddi adi hwè ba nidhi nzø na ni ra bbi nari dho. Aninjinjí fø saa na nja ni ddi Yova “no ná ritsi ma” ronga ká nju ngbaribbai kedhó bblo pli e ná sifa na nari nidhi nzø dho d’e. Akonja gø dhi ndrŭ ká ka ndima ba ngbá somo Yesu ngʉ adi loddi ná chu nǎ ro nari di.

4. Yesu ká njingʉe njí nononi ná ritsi na ngbaribbai nja ndi ddi na longa ndi unakpa dho d’e? (Luka 12:24, 27-30)

4 Anja ngbaribbai ma Yesu njingʉe njí nononi ná ritsi na nja ndi ddi na longa d’e nari. Ddikpa cha, ke pongʉeri ndi unakpa dho kpa nja krø ma, maua ma na. (Azø Luka 12:24, 27-30.) Yesu ka ndi tielo ngbá zǎ inga ngbá tsó djo maddi, ro ke vʉngʉeri ndi tilo bblo ndi unakpa chungʉe ná re ma, tsó ma na djo. Njaro Yesu unakpa ka ndima ée nì ndima krø ma, maua ma na nja fø saa na ro. Anzi ngaddi ngbaribbai ma Yesu ngʉ ndi thó nji fø lo ndi po kpa dho ro nari djo di. Fø loroji ndi bbʉ nari goti ká ke njingʉe addu? Yesu ddingʉe bblo pli kʉ ná somo kpadhi ra nǎ Baba dhó bblonga ma, ke adi ritsi bbʉ ndrŭ dho ná chu ma na djo. Føri kʉ Yova si nyo ma, ru ma na bbʉ ndidzá njí dhi chi tøni ná ndrŭ dho, krø ma, nza gʉ maua ma na dho ndi adi ri bbʉ nari bbai.

5. Gø dhi ndrŭ ká ka ndima njinjí nononi ná ritsi kana ngbá loroji na ndima ddi na longa ndima dhó ngba dho Yova djo d’e?

5 Gø dhi ndrŭ, nidhi nzø dho ni longaddi nari kana ká ni ka ni dyø Yesu dhó loroji ngbaribbai? Ni ka ni tilo kpa dho nononi ná ritsi kana bbo ni jirie ná ritsi djo, føri ka ndie bbo ni jirie ná zǎ inga tsó. Fø ni rinji nari kana adho fø ritsi ká addu ddi ko dho Yova djo nari kpa dho. Føri goti ni ka ni dhu bbo kpa jirie ná zǎ inga ná tsó kpa tso. Njati rie Yova dhó sifa djo ni loti kpa dho ji kpa jirie ná ritsi chulu ró, kpa ka ndima li ndima dyu bbo ni po ná lo ro.

6. Christopher dzá mama dhó loroji nǎ ro ká ko ka ko ba ngbá somo?

6 Gø dhi ndrŭ dho ká ringani ndima ba saa bbo ndiro ndima ne Yova dhó sifa djo tilo ná pekee kʉ ná tsó inga zǎ ndima ddi na longa ndima dhó nzø dho d’e? Nzá. Yesu nzá tungʉe longa bbo ngbaribbai ma krø adi nganyo inga ngbaribbai ma maua adi dhi nari djo ri. Bbʉbbʉ dhé, nja saa djo nidzá nzø ka ndima jiri ndima chu lo bbo nononi ná ritsi djo, ro nja saa djo kar ngadhudha nø dhé ka ndi kaka kpa ba nǎ ro somo d’e. Anja Christopher ró dho kʉ ná le-djo ngano ná lo, ke pori: “Madzá mama ngʉ adi kar lo nø dhé po ndi kó na ko tsotso ko nja ko kuso lu kʉ ná ritsi mana na d’e. Loroji na, rie chøchø ko kʉ glʉ kuso ró, le ngʉ adi ripo: ‘Aninja afø glʉ dzá danga ma, ri d’ani nari ma na di! Føri ká nzɨ Yova e ddù dhi Mungu nari dho ri?’ Inga rie bbo dda kuso ko kʉ ró, le ngʉ adi ripo: ‘Aninja afø dda-gru dhó kpakpanga di! Føri ká nzɨ Yova dhó kpakpanga dho ri?’” Christopher pori: “Fø lo dhé ngʉ adi rili ko ddinga bbo fø ritsi djo.”

7. Ni ká ka ni kó nidzá nzø tsotso ndima ddinga nononi ná ritsi djo ngbaribbai?

7 Nidzá nzø dhidhi ná saa djo ako kpa tsotso ndima di ngaddi nononi ná ritsi djo ndirigoti kpa di somo tu ri nǎ ro Yova dhó sifa djo. Ni ka ni tilo Mungu no ná ddikpa ritsi djo ndirigoti ni dhuri kpa tsó, “Føri ká addu ngaddi ni dho Yova djo?” Kpadhó ngaddidha ka ndi ké ni nanga ke ndirigoti ni ka ni ba hwè bbo.​—Mt. 21:16.

NI KÁ KA NI NJINJÍ NONONI NÁ RITSI NA NGBÁ SAA DJO NI DDI NA LONGA NIDZÁ NZØ DHO D’E?

8. “Chu lu” ndima bbi ná saa djo ká Izraeli bbá gø dhi ndrŭ ngʉ adi saa ba ndima njí addu d’e?

8 Izraeli bbá gø dhi ndrŭ dho le d’rangʉeri kpa ddi Yova dhó yadha nga ndima dhi nzø dho “chu lu” ndima bbi ná saa na. (Kum. 11:19) Izraeli bbá tsó nǎ chu nǎ ro, njonjo zǎ ma, re ma, maua ma na ngʉ adi njani nja. Fø chu lu ndima bbi ná saa djo gø dhi ndrŭ ngʉ adi saa ba ndima ddi longa Yova no ná ritsi djo ndima dhi nzø dho d’e. Føri bbai, gø dhi ndrŭ anidi saa ba ndiro ni ddi longa nidhi nzø dho d’e. Akonja ngbaribbai ma nja gø dhi ndrŭ njie fø lo nari di.

9. Ni ká ka ni ba ngbá somo Punitha ma, Katya ma na dhó loroji nǎ ro?

9 India nǎ Punitha ró dho kʉ ná ddikpa nzø dzá mama pori: “Rie tsó nǎ nga laidjo ko ra familia ronga ro be ró, ko adi føri nja b’lo ko ba saa ro ko ddi longa kodhi nzø dho Yova norie ná bblo pli e ná ritsi djo d’e ri. Ma adi rinja madzá nzø adi nononi ná ritsi famu bblo pli nja ndima ri nja ná saa djo.” Gø dhi ndrŭ, nidhi nzø nzɨ vi kʉ bblo pli kʉ ná ngana ni dingʉe kpa na nari nga ro ri. Moldova nǎ Katya ró dho kʉ ná le-ve pori: “Bbo dho ma bangʉe hwè ná nzá nga d’erie vi ma ró nari kʉ, tsó nǎ nga laidjo ko rangʉe bbi madhó gø dhi ndrŭ na nari. Ma adi mbai po kpa dho dhonalo kʉ, kpa ddingʉeri ma dho go ma ngʉe sese ro, ma di tøni ma nja Yova no ná ritsi ndirigoti ma di ke nja fø ritsi chulu.”

Njati rie vile nǎ ma ni di ró ni ka ni ba Yova djo ni ka ni ddi longa nidzá nzø dho chulu ná nononi ná ritsi ro ngbà dhé (Anja paragrafu 10)

10. Gø dhi ndrŭ ká ka ndima njí addu tsó nǎ nga laidjo ndima ra nari é kpakpa ró? (Anja kisanduku “ Gø dhi ndrŭ tsotso ka ndi kó ná lo.”)

10 Tsó nǎ nga laidjo ni ra nari é kpakpa ró ká ni ka ni njiri ngbǎ? India nǎ Amol pori: “Ko di ná ngana gø dhi ndrŭ adi njínji krʉ saa ró ndirigoti tsó nǎ nga laidjo le ra nari adi mbø u bbo. Ro, sese park na le ra nanga nǎ ro le ka le nja Yova no ná ritsi nja ndirigoti ri ka ndi kó le tsotso le tilo kedhó sifa djo.” Ni ma nja ni kuso lu kʉ ná nga li ni li ni dyu ro ró, ni ka ni ba nidhó dza koti nidzá nzø na ni loti djo ná nononi ná ritsi ro ngbà dhé. (Zb. 104:24) Ni ka ni ba re ma, ucha ma, tsó ma inga nja ritsi ma na ro ma ngbà dhé. Allemagne nǎ di ná le-ve Karina pori: “Madzá mama jirie maua, føri dzá lo dho ngbaga ma ko rá bbi le na ró le ngʉ adi bblo pli kʉ ná maua dhǒ ma dho.” Gø dhi ndrŭ, ni ka ni njinjí kodhó tengenezo adi pʉ ná bblo pli kʉ ná video ma, vichapo ma na na nononi ná ritsi djo ndi tilo ro, nja ni ddi na longa nidhi nzø dho d’e. Bbʉbbʉ dhé, rie ngbaga ma ni di ró, ni ka ni kó nidzá nzø tsotso ko dhé ndima chu lo Mungu no ná ritsi djo. Akonja ni ká ka ni ddi Yova dhó ngbá sifa nidzá nzø dho nari.

YOVA DHÓ “NZƗ NJANI NÁ SIFA ADI NJANI PɄLɄPɄLɄ”

11. Gø dhi ndrŭ ká ka ndima kó ndima dhi nzø tsotso ngbaribbai kpa d’i Yova dhó jidha utso d’e?

11 Nja ni kó nidzá nzø tsotso ndima nja Yova dhó jidha d’e, ni ka ni dhǒ ngbaribbai ma bí kʉ ná zǎ adi ndima dhó nzø ronga b’o nari kpa dho. (Mt. 23:37) Ni ka ni dhǒ ko adi hwè ba dho ná nononi ná ritsi kana bí kʉ ná bblo pli kʉ ná nja ritsi maddi kpa dho. B’lo djo ko tielo ná Karina pori: “Bbi ko bbí ná saa na madzá mama ngʉ adi si ripo, ma tøni ma nja ngbaribbai ma maua krʉ kʉ njonjo ndirigoti ngbaribbai ma ri d’ani nari Yova dhó jidha dhǒ nari. Luti, ma ngʉ adi maua nja li ma li ma dyu ro ndirigoti ma ngʉ adi ri dhó rangi ma, ri thɨni ná njonjo kʉ ná chu ma na nja. Ná føri lingʉeri ma di ngaddi bbo ngbá ngatsi ma Yova jirie ko nari djo.”

Ni ka ni tilo ko ndí norieni ná bblo pli kʉ ná chu djo ni ddi na longa nidzá nzø dho Mungu dhó nyodyu djo d’e (Anja paragrafu 12)

12. Gø dhi ndrŭ ká ka ndima kó ndima dhó nzø tsotso nja kpa d’i Mungu dhó nyodyu utso d’e ngbaribbai? (Zaburi 139:14) (Anja ji maddi.)

12 Ako nidzá nzø tsotso ndima d’i Mungu dhó nyodyu utso d’e. Yova e nyodyu na ko djolu hwi. (Ro. 11:33) Loroji na, ni ka ni dhǒ nidzá ngba dho ngbaribbai ma dda adi ndundu thɨ ndirigoti fø ndundu adi bbi dda na ddi ngana ro njangana ngadhi bbo kpakpanga ro nari. (Yob. 38:36, 37) Ni ka ni pori kpa ddinga ngbaribbai ma ko ndí norieni nari djo maddi. (Azø Zaburi 139:14.) Anja ngbaribbai ma Vladimir ró dho kʉ ná ngbaba njingʉe fø lo nari di. Ke pori: “Ddikpa cha kodhó ngba bʉngʉeni gari djó ro ndirigoti ke ronga vongʉe vó. Kar ddo ro da nari goti fø kilonda djingʉe dji. Mabbá le ma na ko tungʉe nanga ke dho nari kʉ, Yova thɨngʉe ko ndí ndi di ndi thika thɨ ndi ndiro. Ko dhongʉe ke dho nari kʉ ndrŭ thɨ ná ritsi kana ngae fø di ná ritsi ro ri. Loroji na, aksida motokari njí nari goti nzɨ ri adi ndi thika ro thɨ ndiro ri. Fø lo kongʉe ke tsotso nja ke famu Yova dhó nyodyu d’e.”

13. Gø dhi ndrŭ ká ka ndima kó ndima dhi nzø tsotso kpa ddinga Mungu dhó kpakpanga djo ngbaribbai? (Isaya 40:26)

13 Yova ripo ko ngbé ko nyǒ røna ndirigoti ko ddinga ngbaribbai ma ndidhó bbo pli kʉ ná kpakpanga adi dyødyø ronga b’o ndima kʉ ná ngana nari djo. (Azø Isaya 40:26.) Ni ka ni pori nidzá nzø dho kpa njanga røna ndirigoti kpa ddinga ndima nja na ritsi djo. Anja Taiwan nǎ Tingting ró dho kʉ ná le-ve po ná lo, “Madzá mama ma na ko rangʉe bbi tsó nǎ nga laidjo, ro ko ngʉ rakpa ronga nja nga vile nǎ tala kʉ ná nga nǎ ro. Fø saa na, ma nanga ma ká ka ma tøni Yova dho chi ngbà nari ngʉ adi d’o dhonalo kodhó darasa nǎ nzø ngʉ adi rili rie kpakpa ma dho ma tøni chi Yova dho. Madzá mama lingʉe ma kpakpa ma ddinga dyøddyø nodha dho Yova njingʉe njí na ná kpakpanga djo, føri goti le pongʉeri, Yova ka ndi ko ma tsotso maddi fø kpakpanga na nja ma si mbudha djolu d’e. Nononi ná ritsi ma njangʉe fø saa djo nari kongʉe ma tsotso ma chu Yova bblo ndirigoti ri lingʉe ma kpakpa ma ra anzi ke dho ma njínji nari na.”

14. Gø dhi ndrŭ ká ka ndima njinjí nononi ná ritsi na ngbaribbai ndima dhori ndima dhó nzø dho nari kʉ Yova e hwè dhi Mungu d’e?

14 Yova no ná ritsi adi ridho nari kʉ ke kʉ hwè dhi Mungu ndirigoti ke jiri ko é hwè na. Ngazø ná kpa njari nari kʉ bí kʉ ná zǎ ma, bbè ma, re ma na adi kpakpa (kucheza). (Yob. 40:20) Nidzá nzø ká gborie nga ro b’lo zǎ kpa nari ndima nja ro? Njaro kpa njarie pusu kalʉ dini dja (ballon) na nari inga tsɨ kalʉ kpa ndima kana nari ro b’lo. Luti fø zǎ kpa nari kpa gbo na saa djo anonga kpa dho nari kʉ, ko adi njínji hwè dhi Mungu dho.​—1 Ti. 1:11.

ANIBA HWÈ YOVA NO NÁ RITSI NǍ RO FAMILIA NǍ

Nidzá nzø ka ndima mbu ndima bblo pli ndirigoti tayari ndima tilo ndima dhó ngaddidha djo nononi ná ritsi ni nja kpa ma na ná ngana (Anja paragrafu 15)

15. Addui ká ka ndi kó gø dhi ndrŭ tsotso nja kpa chu ndima dhó nzø dhó ngaddidha d’e? (Mezali 20:5) (Anja ji maddi.)

15 Nja saa djo, nja gø dhi ndrŭ dho rie kpakpa ndima dhu ndima dhó nzø bani na ná kpakpalo kpa tsó. Njati ni dho ma føri é kpakpa i ró, nidhó lo ka ndi uri ni chu nidzá nzø dhó ngaddidha. (Azø Mezali 20:5.) Nja gø dhi ndrŭ adi rinja nononi ná ritsi ndima nja ndima dhó nzø na ná saa na fø ndima rinji nari nga e kpakpa ri. Ká addudho? Ddikpa sababu e nononi ná ritsi kpa nja ná saa djo nzø inga gø dhi ndrŭ nyǒ ka ndi sha bbo ná ritsi ro ngae ri. Taiwan nǎ Masahiko ró dho kʉ ná nzøba bbʉ nja sababu, ke pori: “D’i ngana ko ra bbi kodhó nzø na, rie glʉ djo inga dda tsorolu ma ró kpa adi ndima mbu bblo. Fø saa djo rie sʉsʉ ko dho ko chu kpa ká addu ddi nari.” Arø ro djo ko tielo ná Katya pori: “Darasa goti madzá mama ngʉ adi ma mba bblo pli kʉ ná park na. Føga ma ngʉ adi rinja ri kʉ sʉsʉ ma d’ra darasa nǎ njini ná lo ma, ma nanga d’o ná lo ma na le dho.”

16. Familia ká ka ndima ba hwè Yova no ná ritsi nǎ ro ngbaribbai?

16 Føri kina Yova no ná ritsi adi rili familia ba hwè bbo ndirigoti kpa kana nga ngʉ chøchø. Biblia pori “nja rie nga le gbo ná saa” ndirigoti “nja rie bé dhi saa.” (Muh. 3:1, 4, anja maelezo ya chini) Yova no na ritsi chulu, ke bbʉ ko ji ná ritsi ko ka ko njí nǎ ná bblo pli kʉ ná didha dhi nga ko dho. Bí kʉ ná familia adi riji ndima ba saa ndima ra bbi ddinga tsó nǎ nga laidjo, ngøtsi djo inga dda tso ro. Nja nzø jirie park na ndima ra kpa nari ma, zǎ ndima ra nja nari ma, dda na ndima ra kpa nari ma na. Yova no ná ritsi ko ka ko nja ná chu kʉ bí ndi kʉ ro!

17. Gø dhi ndrŭ dho ká ringani ndima kó ndima dhó nzø tsotso ndima ba hwè Mungu no ná ritsi nǎ ro addudho?

17 Mungu dhó ø dz’ djó gø dhi ndrŭ ma, nzø ma na si hwè ba Yova no ná ritsi nǎ ro nzá ndima d’erie ri ro ba anziro nari bbai. Njonjo njʉnga ró ro fø saa djo zǎ ko do nji inga ko zǎ do nji dho ná sababu ro nga sie ri. (Isa. 11:6-9) Ko si hwè ba Yova no ná ritsi nǎ ro theinga dho. (Zb. 22:26) Ro gø dhi ndrŭ, nzɨ ni b’o fø saa ndiro ni ve loddidha tso nga Yova no ná ritsi djo nidhi nzø dho d’e. Njati ni di njínji nononi ná ritsi na ni ddi na longa Yova djo nidhi nzø dho ró, kpa si Pi Daudi pongʉe ná i lo uu: “E Yova nidzá njí na ka ná ri ro nga kʉ ri.”​—Zb. 86:8.

DYI 134 Watoto ni Zawdi Yenye Mungu Anatupatia

a Bí kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na adi ndima dhó Wakristo kʉ ná gø dhi ndrŭ na ndima bangʉe saa ndima ra nononi ná ritsi nja ná saa ngano bblo pli. Kpa nzá virie ngbaribbai ma ndima dhó gø dhi ndrŭ njingʉe njí fø chu na nja ndima ddi longa ndima dho Yova dhó sifa djo d’e nari nga ro ri. Njati nidzá é nzø ró, ká ni ka ni njinjí ngbaribbai nononi ná ritsi na nja ni ddi na longa nidzá nzø dho Mungu dhó sifa djo d’e? I lo nǎ ko si fø ngadhudha goti ngʉ.