Nzá Yesu d’e dhe nari nji ká ke pongʉe Zaburi 22:1 nǎ kʉ nalo addudho?

Yesu dhe nari nji ke pongʉe nalo kʉ Matayo 27:46 nǎ: “Madzá Mungu, madzá Mungu, ni ká bba ma addudho?” Fø lo Yesu pongʉe ná saa na, Zaburi 22:1 nǎ Daudi ndingʉe Masiya djo nalo njingʉeni. (Mk. 15:34) Ri nga kʉ bblo le di ripo fø lo Yesu pongʉe ndidhó udha kʉ sese nari dho ri. Yesu chungʉe ndi dho riengani ndi dhe dhonalo bblo, ndirigoti ke i jingʉeri ndi njiri fø. (Mt. 16:21; 20:28) Ndirigoti ke chungʉe nari kʉ dhe ndi dhe ná saa na, Yova nzá ka ndi b’o ndi ronga ro ri. (Yob. 1:10) Yova nzá b’ongʉe Yesu ronga ro dhe tso ro ri, ke bbangʉeri Yesu dhori ndi ka ndi tøni chí kpø dhe djo njati rie ngbadi ná mbudha kana ma ró.​—Mk. 14:35, 36.

Nde Yesu ká pongʉe Zaburi nǎ kʉ nalo addudho? Nzá mai ko chu fø lo bblo ro, akonja fø lo ke pongʉe dhonalo ro. *

I lo Yesu ngʉ po ro, ke ká ngʉ riji ndi pori Yova nzá ka ndi kó ndi tsotso ndi e dhe ná saa na ri? Ri nzá ngangʉeni Yova kó Yesu tsotso nja ke bbʉ le ødha dhi be d’e ri. Ke ngʉe nrŭ ndirigoti ke dho ringangʉeni ndi dhe ndiro “ndi mbu dhe dzi nrŭ krʉ dhi lodho d’e.”​—Ebr. 2:9.

Fø Zaburi nǎ lo ro Yesu pongʉe sese nari na ká ke ngʉ riji nrŭ chu fø Zaburi nǎ lo krʉ? Fø saa na, ringʉe sʉsʉ Wayaudi dho ndima li Zaburi nǎ bí kʉ nalo ndima djǒ na. Zaburi nǎ kʉ ná fø andiko nǎ longa ke nongʉe kpa dho nari ka  ndi lieri kpa ddinga fø Zaburi nǎ kʉ nalo krʉ djo. Njati rie fø Yesu ngʉ riddi ri ró, ke pongʉe nalo ka ndi koe udha na kʉ ná Wayaudi tsotso nja kpa no Zaburi nǎ bí kʉ ná unabi nga ndidzá dhe djo d’e. (Zb. 22:7, 8, 15, 16, 18, 24) Ndirigoti fø Zaburi nǎ andiko ya mwisho madha bbʉ Yova dho ndirigoti ri ripo ke kʉ dz’ lu djó Pi.​—Zb. 22:27-31.

Fø Zaburi nǎ lo Yesu pongʉe ná saa na, ke ka ngʉ ripo ndi nga e kosa na ri? Yesu dhe nari nji, Sanhedrini nǎ kpa nzangʉe ke bbo ndirigoti kpa shangʉe kali ke djo, kpa pongʉeri ke dhu Mungu. (Mt. 26:65, 66) Sanhedrini nǎ bbobbokpa njungʉe ndima tso kuna lele nja ndima d’i lo ke djo nzá mai sheria ungʉe ritso fø ro. (Mt. 26:59; Mk. 14:56-59) Zaburi nǎ Yesu pongʉeri madzá Mungu, madzá Mungu, ma ká ni bba addudho? føri na ke ngʉ riji ndi dhori nari kʉ ndi nzá nji hwi djó le ka le hwi ndi ná kosa ro ri.

Fø Zaburi ndingʉe ná ke Daudi nzangʉeni nari nga Yesu ngʉ no nja nrŭ dho ná saa na, føri na mana ká ngʉe Mungu nzá ungʉe Daudi tso ri? Fø lo nzá dhongʉeri Daudi nga kʉ udha na Mungu djo ri. B’lo ke dhu fø lo nari goti, ke pongʉeri nari kʉ Yova adi ndidzá nrŭ gøgø, ndirigoti Yova ngʉ adi ke ronga lele. (Zb. 22:23, 24, 27) Føri bbai, ni mai “Daudi dzá Ngba,” Yesu ngʉ nzani tsuba djo ro, føri na ma na ngangʉe Yova u ke tso nzá ri.​—Mt. 21:9.

Yesu ngʉ dzzdzz ndi ngʉ nzani ná saa na, føri ka ngʉ ridho njati Yova b’oe ke ronga nzá ró ke ka ndi tøeni chí nzá? Anziro Yova nzá pɨngʉeri ndidzá Ngba nzaninza ndirigoti ndi dhedhe ri. Adamu ma Eva ma na tsangʉe Yova ro naridho ringangʉeni Yesu dhedhe. Yesu nzá njingʉe ddikpa che lo ro maddi ri, ro kedho ringangʉeni ndi nzaninza ndirigoti ndi dhedhe ndiro ridho ri Stani kʉ kali ba ndirigoti ke bbʉ le ødha dhi be ndiro Adamu vingʉe ná kaka ná shinga ngʉ d’e. (Mk. 8:31; 1 Pe. 2:21-24) Nja fø lo njini d’e ringangʉeni nzɨ Yova b’o ke ronga.

Yesu ká jingʉeri ndi unakpa chu addudho ma Yova bbari ndi nzani ndirigoti le ti ndi tsuba djo nari? * Yesu chungʉeri nari kʉ ndi le hwi che lo nji ná ke bbai nari ka ndi bbʉe njedha bí kʉ ná nrŭ dho. (1 Ko. 1:23) Njati ke unakpa ddie nga bbo ke dhe djó nalo djo ró, ri ka ndi lieri kpa famu addudho ma ke dhe fø chulu nari bblo. (Gal. 3:13, 14) Kpa ka ndima famu e ri nari kʉ ke kʉ ndima gø ná ke, nga che kʉ ná ke ri.

Njati rie addudho ma Yesu pongʉe Zaburi nǎ kʉ ná fø lo ri ró, ke chungʉe ri nari kʉ ndi ka ndi dhe tsuba djo ndiro Mungu ji nalo njini d’e. Zaburi nǎ fø lo Yesu po nari goti, ke pongʉeri: “Ri tso kaka!” (Yoh. 19:30; Lu. 22:37) Bbʉbbʉ dhé, Yova bbangʉe Yesu ddikpa saa na ndiro ke ndi cho dho dz’ djo nalo njini nji d’e. Godhé Yova bbangʉe ke ndiro ke djo ndingʉeni nalo njini d’e, føri ngʉe “Musa dzá yadha nǎ kʉ nalo ma,unabi nǎ kʉ nalo ma ndirigoti Zaburi nǎ kʉ nalo ma na.”​—Lu. 24:44.