Longanedha Dhi ri 16
“Adjoni si gaga”!
“Yesu pongʉeri [Marta] dho: ‘Adjoni si gaga.’”—YOH. 11:23.
DYI 151 Ke ka si kpa nzi
RI NǍ LE SI CHU NÁ LO a
1. Ddikpa jadda ngba ká dhongʉe ndi kʉ ngab’odha na gadha djo nari ngbaribbai?
MATTHEW ró ngʉe che pli kʉ ná dhe ndirigoti kedhó lo ngʉ adi riu le njí ndi operasio bí ina. Saba kedhó cho ngʉe ro ke ma, ndi abbá ndrŭ ma na njangʉe bi ró adi vʉ ná JW Teve dhi programu®. Fø programu dzá mwisho na kpa njangʉe, le ró ji le ji ná ndrŭ ga nari dhǒ na miziki dhi video. b Fø programu tso dyani nari goti Matthew ndringʉeni ndidzá gø dhi ndrŭ kuso, ke løngʉe kpa thó ndirigoti ke pongʉeri: “Mama, baba ni ká churi ngbà? Njati ma dhedhe ma ró ma si gaga. Ni ka ni b’o ma si ga nari b’o.” Addinga ngbaribbai ma fø gø dhi ndrŭ ka ndima mbue ndima nari djo ndima chungʉeri ndima dhi ngba kʉ kpakpa kʉ ná udha na gadha djo ná saa na.
2-3. Ká addudho ri kʉ bblo ko di ngaddi gadha dhi tsodha djo?
2 Ri kʉ bblo ko di ngaddi Biblia nji gosi ná saa dho gadha djo ná tsodha djo. (Yoh. 5:28, 29) Ká addudho? Dhonalo ko nzá chu che pli kʉ ná dhe ka ndi lø ko inga ko ró ji ko ji ná le ka ndi dhe ná saa ro ri. (Muh. 9:11; Yak. 4:13, 14) Gadha dhi ngab’odha ka ndi kó ko tsotso ko ve fø di ná kpakpalo tso. (1 Te. 4:13) Maandiko rid’ra ko dho nari kʉ, kodhi ra nǎ Baba jirie ko bbo ndirigoti ke churie ko bblo. (Lu. 12:7) Ringani Yova chu ko bblo pli ndiro ke si ko ga ko ngʉe na ná nyi ma, ko chungʉe ná lo ma na krʉ na d’e. Yova jirie ko bbo ndirigoti ke liri ri kaka ko ba choro nŭnŭ shinga, føri dzá lo dho njati ko dhedhe ma ró ke si ko gaga.
3 I lo nǎ ko si djo loti ya kwanza nari kʉ, addudho ma ringani ko é udha na gosi ná gadha djo nari. Ndirigoti ko si loti Biblia tilo djo ná kpakpa ka ndi li kodhó udha ná lo djo, kodhó i lo djǒ dyʉ ndi ró ná andiko nǎ ndi kʉ ro: “Adjoni si gaga.” (Yoh. 11:23) Ndirigoti ko si ngbaribbai ma ko ka ko liri gadha dhi ngab’odha é bbʉbbʉ ko dho nari nja.
ADDUDHO MA KO KA KO U GADHA DHI TSODHA NARI
4. Nja ko u ddikpa tsodha d’e ká ringani ko u ngbá lo? Abbʉ loroji.
4 Nja ko u ddikpa tsodha d’e, ringani ko chu nari kʉ tsodha nji ná ke ká jiri ndi njí ri ngbà, ke ká kʉ ri njidha dhi kpakpanga na nì ndirigoti ke ká adi fø di ri ro nji anziro nì. Loroji na: Addinga djo nari kʉ, nidhó dza vʉvʉ sa bbo. Ndirigoti nidhó kau si ná ke tsoni ‘ma ni tsotso koko nidhó dza chidha na.’ Ke ripo ndi thí nǎ ro krʉ ndirigoti ni uri u nari kʉ, ke jiri ji ndi kó ni tsotso. Ro, njati ke é nì ndi adi dza ro chi ro ndirigoti ke dhó é dzá chidha dhi ritsi nì ró, ni ka ni uri u nari kʉ, ke kʉ ni tsotsokodha dhi kpakpanga na maddi. Føri dzá lo dho ni ka ni u ke nji ni dho ná tsodha u. Nde, ko ká ka ko po addu Mungu nji gadha djo ná tsodha djo? Ke ká jiri ndi njí fø tsodha ngbà ndirigoti ke ká kʉ kpakpanga na nì nja ndi njí fø tsodha d’e?
5-6. Ká addudho ko ka ko uri u nari kʉ, Yova kʉ ù na bbo ndi si checheni ná ndrŭ gaga?
5 Yova ká jirieri ndi gá checheni ná ndrŭ ngbà? Nzá ko nanga rɨni rɨ ro ko ka ko pori ngbao. Ke lingʉeri Biblia ndi ná bí kʉ ná kpa ndí gosi ná saa djo ndi si ndrŭ gaga nari. (Isa. 26:19; Ho. 13:14; Ufu. 20:11-13) Ndirigoti Yova njí ddikpa tsodha ró, ke adi ri ro njí njinji dhé. (Yos. 23:14) Bbʉbbʉ dhé, Yova jirieri ji ndi ngʉ checheni ná ndrŭ shi. Fø ká ko ka ko pori addudho?
6 Anja Yobu pongʉe ná lo. Ke ungʉeri u nari kʉ, njati ndi dhedhe ma ró Yova si riji ndi nja ndi ki vi. (Yob. 14:14, 15) Yova jirieri ndi si rinji fø ndidzá checheni ná njí dhi ndrŭ krʉ dho. Ke adi riji ndi si kpa ki ngʉ shi vi nja ndima é bblo afya na ndirigoti hwè na d’e. Nde, nzá ndima chu bbʉbbʉlo Yova djo ro cheni ná mamilioni kʉ ná ndrŭ dhó lo ká sie ngbaribbai? Kodhi ji dhi Mungu adi riji ndi si kpa maddi gaga. (Mdo. 24:15) Ke jirieri kpa si ngʉ ndidzá bbakau ndirigoti kpa si di choro nŭnŭ dz’ djó. (Yoh. 3:16) Bbʉbbʉ dhé, Yova kʉ ù na bbo ndi si checheni ná ndrŭ gaga.
7-8. Yova kʉ kpakpanga na ndi si checheni ná ndrŭ gaga nari ká ko ka ko uu addudho?
7 Nde, Yova ká kʉ kpakpanga na nì nja ndi ká si checheni ná ndrŭ ga d’e? Nio! Dhonalo ke kʉ “ritsi krʉ na ka ná ke.” (Ufu. 1:8) Ke kʉ kpakpanga na kodhó mbuba dhe djolu. (1 Ko. 15:26) Fø lo ko chu nari adi ko li kpakpa ndirigoti ri adi ko iso pɨpɨ. Addinga le-ve Emma Arnold dangʉe lu ná lo djo di. Le ma, ndima bbá familia ma na dangʉe ndima dhó udha ka ndi lie mbudha kana ná kpakpalo lu, Dz’ djolu gble dangʉe ná ya pili Lɨ dhi saa djo. Nja ndi pɨ ndidzá singbangba iso Nazi dhó Ka (kambi) na ndima ró ji ndima ji ná ndrŭ chengʉeni ná saa djo d’e, Emma pongʉeri: Njati rie nga gadha kʉ ri ró, dhe dada kpakpanga na Mungu djolu. Ro, føri ro nzá ka ndi ka ri.” Bbʉbbʉ dhé, Yova djolu da kpakpanga na ná ritsi ro nga! Ritsi krʉ na ka ná nganorie ná Mungu dho ri ka ndi kaka ndi ngʉ checheni ná ndrŭ krʉ ki shi.
8 Mungu kʉ kpakpanga na ndi ga checheni ná ndrŭ ga nari ko chu ró ná ddikpa lo kʉ, kedhó longanodha dhi kpakpanga kʉ ngadhi mwisho ro. Ke adi dyødyø nzǐ ddiddiro ndima ró dho ró. (Isa. 40:26) Føri kina ke adi checheni ná ndrŭ nga nono. (Yob. 14:13; Lu. 20:37, 38) Ke ka ndi no nini longa ma no dhé ndi si ga ná ndrŭ djo, føri tsu ndi nǎ ngbaribbai ma kpa dingʉe nari ma, kpadhó nyi ma, kpadhó maisha nǎ kpa chungʉe ná lo ma, kpa dangʉe lu ná lo ma na.
9. Gosi ná saa djo Yova tsoni djo ná gadha ká ni ka ni uu addudho?
9 Bbʉbbʉ dhé, Yova tsoni ndi si checheni ná ndrŭ ga gosi ná saa na nari ko u dhonalo kʉ, ko churi chu nari kʉ, ke kʉ ù na ndirigoti ke kʉ kpakpanga na ndi njiri fø. Anja Mungu dhó tsodha ko ka ko u dho ná nja lo ro di: Yova njingʉeri ro fø b’lo. Biblia le ngʉ ndi ná saa djo ke bbʉngʉe ndrŭ gadha dhi kpakpanga ro kpetsi kpa dho b’lo, ná føri tsu Yesu maddi ndi nǎ ndrŭ ndi gangʉe ro. Kpadjo akonja Yesu gangʉe ndrŭ nari djo tilo ná lo Yohana sura 11 nǎ le ndi ndi ro.
YESU VINGɄE NDIDZÁ BBO NDI JI NÁ KAU
10. Yesu ngʉ lod’ra Yordani tso ró ná saa djo ká ngbá lo njingʉeni ndirigoti ke ká njingʉeri ngbà? (Yohana 11:1-3)
10 Azø Yohana 11:1-3. Addinga Betania nǎ njingʉeni cho 32 dzá mwisho na Y.G.G. ná lo djo. Fø bbagʉ ngʉe Yesu dzá bbakau, Lazaro ma, Maria ma, Marta ma na. (Lu. 10:38-42) Ro, Lazaro dhe løngʉe bbo ndirigoti ke vei do ngʉ nji che sani. Kpa chongʉe imba Yesu dho Yordani tsoro ke ngʉe ro, fø bbagʉ ro le ngʉ adi ddo nji chøchø aro Betania na. (Yoh. 10:40) Njedha dhi lo kʉ, Yesu dhi ngana kpa singʉe nari ngʉe b’lo Lazaro dhe ri. Ngbà mai Yesu chungʉe ndidzá kau dhedhe nari ro, ke njingʉe ddo ki aro vi fø bbagʉ, føri goti ke vengʉe bbi nga nja ndi rá Betania na d’e. Føri dzá lo dho Yesu singʉe nari ngʉe b’lo Lazaro nji ddo 4 kabuli nǎ ri. Yesu jingʉeri ndi njí ddikpa lo nari bbʉ faida ndidzá bbakau dho ndirigoti ri bbʉ madha Mungu dho.—Yoh. 11:4, 6, 11, 17.
11. I lo nǎ ro ká ko ka ko ba ngbá somo kau le nji nari djo?
11 Ko ba somo kau le nji nari djo fø lo nǎ ro. Anonga nari kʉ: Maria ma, Marta ma na chongʉe imba Yesu dho ná saa djo, kpa nzá pongʉeri ro Yesu si Betania na ri. Kpa pongʉeri ke dho, kedzá bbo ke jirie ná kau dhe nji. (Yoh. 11:3) Njati Lazaro dhee dhe ró Yesu ka ndi gae ke danga nǎ ro maddi. Nì mai ri kʉ føro, Yesu vʉngʉeri ndi rá Betania na ndidzá bbakau Maria ma, Marta ma na dhi ngana. Nidhó ká e ni tsotso ka ndi si ko nzá ni nziri nzi ro ná kau ro maddi? Ni churieri chu ni ka ni li ni thí li ke djo “kpakpa lo dhi saa djo.” (Mez. 17:17) Yesu bbai akobbari ko é fø di ná bbakau nja ndrŭ dho! Kpadjo akonja føri goti ká ngbá lo njingʉeni nari.
12. Yesu ká njingʉe ngbá tsodha Marta dho ndirigoti ká addudho le ka ndi ue fø tsodha u? (Yohana 11:23-26)
12 Azø Yohana 11:23-26. Marta chungʉe Yesu si chøchø Betania nǎ nari ná saa djo, le d’angʉe lele ke dhi ngana ndirigoti le pongʉeri: “Bboke njati ni ée iga ró madhi djona ro nzá ka ndi dhee ri.” (Yoh. 11:21) Bbʉbbʉ dhé, ke ka ndi gøngʉe Lazaro gø. Ro, Yesu jingʉeri ndi njí bbo na mana kʉ fø nga djolu ná lo. Ke tsongʉeni: “Adjoni si gaga.” Føri kina ke lingʉe Marta dhó udha kpakpa i ndi pongʉeri nari na: “Ma kʉ gadha ndirigoti shinga.” Bbʉbbʉ dhé, Mungu bbʉngʉe kpakpanga Yesu dho nja ke ga checheni ná ndrŭ d’e. Yesu gangʉe ddikpa jadda singba ngba ná føri kina, ke gangʉe ddikpa jadda ke, ke dhengʉe ná dyí nganga. (Lu. 7:11-15; 8:49-55) Ro, ke ká ka ndi gae b’lo nji ddo 4 kabuli nǎ ndirigoti b’lo ndí nga modha ná ke maddi?
“LAZARO AVɄ ARUGU!”
Yesu thí ronga vongʉe bbo ndidzá bbakau ngʉe njedha na ná lo dho (Anja paragrafu 13-14)
13. Yohana 11:32-35 ridho nari bbai, Yesu ká njingʉeri ngbà Maria ma, Marta ma na ngʉ dzz nari ndi njangʉe ná saa djo? (Anja ji maddi.)
13 Azø Yohana 11:32-35. Addinga føga njingʉeni ná lo djo di. Lazaro dhi vena ddiri Maria rangʉe nju Yesu na. Le ngʉngʉe ndidhi vena poe ná lo djolu ki dhé: “Bboke njati ni ée iga ró madhi djona ro nzá ka ndi dhee ri.” Le ma, nja ndrŭ ma na ngʉe njedha na bbo. Kpa nyo-dda ngʉ ra kla nari ma, dzz kpa dzz nari ma na bbʉngʉe njedha bbo Yesu dho. Bbo zølo cho ndi ronga ndidhó bbakau dho ro, ke bbangʉeri ndi nyo-dda vʉvʉ. Ke famungʉe ngbaribbai ma ji le ji ná le dhe ró le adi le mbu nari bblo. Bbʉbbʉ dhé, ke jirieri ndi si nyo-dda adi si dho ná lo sisi!
14. Maria ngʉe njedha na ro Yesu njingʉe ná lo ká ngbá lo ngaddi ko dho Yova djo?
14 Yesu njingʉe Maria ngʉ dzz ná saa na ná lo ngaddi ko dho nari kʉ, Yova e bbo zølo dhi Mungu. Fø ká ko ripo addudho? Anziro ko njae ná lo e ripo nari bbai, Yesu adi ndidzá Baba dhó ngaddidha ma, ke adi ndi mbu nari ma na dyø kaka nari bbai. (Yoh. 12:45) Føri dzá lo dho Yesu pongʉe ndidzá bbakau dho njedha na kpa ngʉe ná saa djo ná lo ko di zø ró, ko ka ko pori Yova maddi adi ndi mbu fø njedha djotsina ko nyo-dda ra ná saa djo. (Zb. 56:8) Nde, fø lo ká adi ni ronga cho nzɨ nja ni ndri ni chøchø kodhi zølo dhi Mungu ro d’e?
Yesu dhongʉeri nari kʉ, ndi kʉ kpakpanga na ndi ga ndrŭ ga (Anja paragrafu 15-16)
15. Yohana 11:41-44 ridho nari bbai, Lazaro dhó kabuli djó ká rinjingʉeni ngbǎ? (Anja ji maddi.)
15 Azø Yohana 11:41-44. Yesu singʉe Lazaro le d’ø nǎ ná kabuli tso ro ro, ke pongʉeri anitu kabuli tso le tsi na ná dju. Føro Marta pongʉeri ke ndí ka ndi é b’lo ndi nga ngødha tso ro. Ro, Yesu pongʉeri: “Ma ká poeri ni dho nzá nari kʉ, njati ni é udha na ró ni ka ni nja Mungu dhó kadha nja?” (Yoh. 11:39, 40) Føri goti Yesu ngbengʉe ndi nyǒ røna ndirigoti ke njingʉe sala ndrŭ krʉ nyǒ njí. Ke jingʉeri ndi bbʉ madha Yova dho føri goti ka ndi njieni ná lo krʉ dho. Føri goti ke høngʉe bbo ndi chu na: “Lazaro avʉ arugu!” Ndirigoti Lazaro vʉngʉe kabuli nǎ ro! Yesu njingʉe ná fø lo nja ndrŭ ka ndima njae nzá ka ndi njini ri.
16. Yohana Sura 11 nǎ kʉ ná lo ká kodhó udha li kpakpa gadha dhi ngab’odha djo ngbaribbai?
16 Yohana sura 11 nǎ kʉ ná lo ka ndi li kodhó udha kpakpa gadha dhi ngab’odha djo. Ká ngbaribbai? Ano Yesu njingʉe Marta dho ná tsodha nga: “Adjoni si gaga.” (Yoh. 11:23) Ndidzá Baba bbai Yesu kʉ ù na ndirigoti kpakpanga na ndi njí fø tsodha njí. Ke nyo-dda dhongʉeri nari kʉ, ke jirieri bbo ndi si checheni ná ndrŭ krʉ gaga ndirigoti ndi si njedha adi bbʉ ko dho ná lo krʉ sisi. Lazaro ndi gangʉe ná føri na, Yesu dhongʉeri ki ndi kʉ kpakpanga na ndi si checheni ná ndrŭ gaga. Føri kina addinga Marta dho Yesu pongʉe ná i lo djo: “Ma ká poeri ni dho nzá nari kʉ, njati ni é udha na ró ni ka ni nja Mungu dhó kadha nja?” (Yoh. 11:40) Ko kʉ bblo kʉ ná sababu na ko uri u nari kʉ, Mungu tsoni ndi si ndrŭ gaga ná føri si njini nji. Nde, ko ká ka ko njiri ngbǎ nja ko li kodhó udha kpakpa fø ngab’odha djo d’e?
NGBARIBBAI MA KO KA KO LIRI GADHA DHI NGAB’ODHA É BBɄBBɄ KO DHO NARI
17. Ri ká ngani ko no ngbá lo nga ko di gadha djo tilo ná lo zø Biblia nǎ ro ná saa na?
17 Adi lo zø ndirigoti adi ngaddi b’lo dangʉe ná gadha djo. Biblia nǎ kʉ gaga ngʉe nja ndima ki di i dz’ djó d’e ná ndrŭ djo tilo ná lo munane. c Ringani ko zø fø lo li ko li ko dyu ro. Fø lo ni zø ná saa djo anonga nari kʉ, føri ngʉe bbʉbbʉ ngʉe ná kpetsi ndrŭ ma, isɨ ndrŭ ma, nzø ma na. Ane ri nǎ ro ni ka ni ba ná somo. Addinga ngbaribbai ma fø lo krʉ Mungu e ù na ndirigoti kpakpanga na ndi si checheni ná ndrŭ gaga nari dhǒ nari djo. Føri djolu pli, adi ngaddi bbo na mana e ná gadha djo, føri kʉ Yesu dhó gadha. Anonga nari kʉ, ke gangʉe nari njangʉe ná ndrŭ dada mia ddi djolu ná føri adi kodhó udha li kpakpa.—1 Ko. 15:3-6, 20-22.
18. Ni ká ka ni njinjí bblo gadha dhi ngab’odha djo tilo ná dyi na ngbaribbai? (Anja maelezo ya chini.)
18 Adi gadha dhi ngab’odha djo tilo ná dyi rr ndirigoti adi ngaddi ri djo. d (Efe. 5:19) Fø dyi adi kodhó udha li kpakpa gadha dhi ngab’odha djo. Adi ri rr rr, adi ri ngongo ndirigoti anitilo ri nǎ lo na mana djo ibada ya familia dhi saa djo. Alø ri nǎ lo ni djǒ na ndirigoti adi ngaddi ri djo ndiro ri li nidhó udha kpakpa ndirigoti ri lø ni thí ronga d’e. Føri goti rie kpakpalo na ni bani inga ji ni ji ná le dhe ró, Yova dhó roho si rili ni no fø dyi nga ndiro ri pɨ ni iso ndirigoti ri bbʉ kpakpanga ni dho d’e.
19. Ko ká ka ko ddi ngbá lo gadha djo? (Anja kisanduku “ Ni ká si ngbá lo dhu kpa tso?”)
19 Anjinjí nidhó ngaddidha dhi kpakpanga na. Yova bbʉrie kpakpanga ko dho ndiro ko di ko ddi ø dz’ djó kʉ nari bbai d’e. Ddikpa le-ve pori: “Ma ngʉ adi saa ba bbo ndiro ma di ma ddi ø dz’ djó kʉ nari bbai d’e, ri ngʉ adi njini paradiso nǎ ma maua ngø nari bbai.” Addinga Biblia tilo djo ná udha dhi kpetsi kpa ma, isɨ ndrŭ ma na na ni nju nari djo di. Ni ká adi riji ni si nju ie na? Ni ká si ngbá lo dhu ke tsó? Føri kina addinga ni ró ji ni jirie ná checheni ná ndrŭ na ni nju nari djo. Addinga ya kwanza ni si ti ná lo ma, ni si ni mbʉ nari ma, ni sie na ná hwè ma na djo di.
20. Ko ká ka ko vʉri ko njí addu?
20 Ko adi mbai po bbo Yova dho gadha dhi tsodha dho! Ko ka ko uri u nari kʉ, fø tsodha si njini nji, dhonalo Yova kʉ føri njidha dhi ù ma, kpakpanga ma na na nì. Føri dho, akovʉri ko rá anzi kpakpa ko kodhó udha li bblo pli kʉ ná fø ngab’odha djo nari na. Ko njiri fø ró, ko kana nga si ngʉ chøchø bbo, i tsodha nji ko krʉ dho ná Mungu na, ‘Ni ró ji ni ji ná ndrŭ si gaga!’
DYI 147 Ahadi ya Uzima wa Milele
a Njati rie b’lo ji ni ji ná ddikpa le ro dherie ri ró, gadha dhi tsodha ka ndi pɨ ni iso bbo. Ro, gadha dhi tsodha djo ká ni kʉ udha na addudho nari nanga ká ni ka ni tu nja ndrŭ dho ngbaribbai? Ndirigoti ni ká ka ni li nidhó udha kpakpa gadha djo ngbaribbai? I lo si ko krʉ tsotso ko ndiro ko li kodhó udha kpakpa gadha dhi ngab’odha djo d’e.
b Ke njangʉe ná fø video dhi miziki djǒ kʉ Iko karibu sana ndirigoti ri vʉngʉe 2016 nǎ Bi 11 nǎ JW Teve nǎ.
c Anja kisanduku “Ufufuo Munane Wenye Kuzungumuziwa Katika Biblia” 2015 nǎ Bi 8 ddo 1 dhi Dzamu dhi munara nǎ paje 4.
d Anja “Tumuimbie Yehova kwa Furaha” dhi buku nǎ i dyi: “Wazia Uko mu Dunia Mupya” (Dyi 139), “Kaza Macho ku Zawadi!” (Dyi 144), ndirigoti “Yehova Ataita” (Dyi 151). Føri kina anja jw.org djó ka le ka ná i djǒ ripo ná dyi: “Iko Karibu Sana,” “Dunia Mupya Yenye Kuja,” ndirigoti “Uone.”
