1. Ad’ra ya kwanza Yesu njingʉe ddù ro njingʉeni ná lo.

 ADDINGA cho 29 na Y.G.G. njingʉeni ná lo djo, ndidhó lod’radha dhi njí tso Yesu ngangʉe ro. Yesu ma, ndidzá mama Maria ma, nja mitume ma na le nzingʉe ndoa dhi fete dho Kana na. Føri ngʉe Nazareti nǎ angønga laidjó ngʉe ná bba. Maria ngʉe ndoa ngʉ chi ná fø kpa dhó familia dhó kau ndirigoti ri njani nari kʉ, le ngʉ ndoa dho le nzingʉe ná ndrŭ tsotso ma kó ddi nari bbai. Ndoa dhi fete ngʉ da ná saa na ddikpa kpakpalo bangʉe nga ná fø lo ka ndi pae do bbo fø familia ma, ndoa ngʉ chi ná ndrŭ ma na djo. Føri ngʉe wa singʉeni si nari. b Njaro ndoa dhi ngana si ná ndrŭ dhó hesabu dangʉe da kpa pɨngʉe ná nga djolu. Maria rangʉe lele ndidhi dduna dhi ngana ndirigoti le pongʉeri: “Wa sini si.” (Yoh. 2:1-3) Nde, føro ká Yesu njingʉeri ngbǎ? Yesu njingʉe ké dho le nanga ka ndi keni ná lo, ke lengʉe dda thika “bblo pli kʉ ná wa.”​—Yoh. 2:9, 10.

2-3. (a) Yesu ká njingʉe njí ndidhó ddù dhi kpakpanga na ngbaribbai? (b) Ko ká ka ko ba faida ngbaribbai Yesu njingʉe ná fø ddù djo ko ngaddi nari nǎ ro?

² Yesu njingʉe bí kʉ ná ddù ndidhó lod’radha dhi njí kana. c Ke njingʉe njí ndidhó ddù dhi kpakpanga na ndi kó maelfu kʉ ná ndrŭ tsotso d’e. Loroji na, aro dhé kʉ ná ddù nǎ ke bbʉngʉe nyo 5000 kʉ ná kpetsi kpa dho ndirigoti  luti 4000 kʉ ná kpetsi kpa dho, njaro fø dyi singʉe ná isɨ ndrŭ ma, nzø ma na le zøe krʉ ró, kpadhó hesabu ka ndi dae da 27000 djolu. (Mt. 14:15-21; 15:32-38) Føri kina, aro kʉ ná fø ddù krʉ nǎ, Yesu gøngʉe dhe ngʉ nji ná bí kʉ ná ndrŭ maddi. (Mt. 14:14; 15:30, 31) Addinga ngbá ngatsi ma fø ndrŭ nanga kengʉeni ndima Yesu gø ndirigoti ke bbʉ nyo ndima nyó ddù chulu nari dho nari djo!

³ Njʉ ko ka ko ba bí kʉ ná somo Yesu njingʉe ná ddù nǎ ro. I lo nǎ ko si loti fø ddù nǎ ro ko ka ko ba ná kpakpa ka ndi li kodhó udha ná somo ro djo. Ndirigoti ko si ddù Yesu ngʉ nji ná saa djo ke dhongʉe ná nyenyenga ma, zølo ma na ká ko ka ko dyø ngbaribbai ma nari nja.

4. Yesu dhó ddù nǎ ro ko ba ná somo ká ka ndi li kodhó udha kpakpa ie djo?

⁴ Yesu njingʉe ná ddù nǎ ro nzá ko ka ko ba kpakpa ka ndi li kodhó udha ná somo ke djo dhé ri, ro ledzá Baba djo maddi. Bbʉbbʉ dhé, fø ddù ke ngʉ adi nji na ná kpakpanga ngʉ adi si Yova dhó ro. Matendo 10:38 ripo ko dho ɨ: “Mungu d’ringʉe ke [Yesu] roho takatifu ma, kpakpanga ma na na ndirigoti ke ngʉ adi da bba kalu bblo lo ndi nji ro ndirigoti Ibilisi thí nzá ná ndrŭ ndi gø nari na dhonalo Mungu ngʉe nì ke na.” Anonga nari kʉ, Yesu ngʉ adi po ná lo ma, ke ngʉ adi nji ná lo ma, kedhó ddù ma na krʉ chulu ke ngʉ adi ndidzá Baba dhó ngaddidha ma, ke ndi mbu nari ma na dyø kaka nari bbai. (Yoh. 14:9) Akonja Yesu dhó ddù nǎ ro ko ka ko ba ná 3 kʉ ná somo.

5. Yesu ronga ká addu ngʉ adi cho ddù njidha dho? (Matayo 20:30-34)

⁵ Ya kwanza, Yesu ma, ndidzá Baba ma na ji ko bbo. Yesu ngʉe dz’ djó ná saa na, ke dhongʉe ndi ji ndrŭ bbo nari ndidhó ddù dhi kpakpanga na ndi kongʉe nza nzani ná ndrŭ tsotso nari chulu. Ddikpa cha, nzɨ nyǒ nganja ná aro kʉ ná kpa nzingʉeri ke gø ndima. (Azø Matayo 20:30-34.) Anjari nari kʉ Yesu ronga “zølo chongʉe” nari dho ke gøngʉe kpa gø. Kigiriki nǎ le ripo zølo cho le ronga ná føri na mana kʉ “bbo pli kʉ ná zølo” le mbu le ndí na nari. Ri kʉ fø di ná zølo i lingʉeri Yesu dhǒ jidha ndrŭ dho ri ndirigoti ri chongʉe ke ronga ke bbʉ nyo ù ngʉ hwi ná ndrŭ dho ndirigoti ke gø korøkorø dhi ke ró dhe. (Mt. 15:32; Mk. 1:41) Ko ka ko uri u nari kʉ, Yova “bbò zølo” dhi Mungu ma, ndidhi Dduna ma na ji ko bbo ndirigoti kpa thí adi njedha ba bbo ko nzani nari dho. (Lu. 1:78; 1 Pe. 5:7) Kpa kʉ ù na bbo ndima si ndrŭ thí adi nzá ná kpakpalo krʉ sisi!

6. Mungu ká bbʉ ngbá kpakpanga Yesu dhó?

⁶ Ya pili, Mungu bbʉ kpakpanga Yesu dho nja ke si ndrŭ adi bani na ná kpakpalo krʉ si d’e. Yesu ngʉ adi nji ná ddù chulu, ke dhongʉeri nari kʉ, ndi kʉ kpakpanga na ndi si nzá ka ndi sini ko dho ná kpakpalo krʉ sisi. Loroji na, ke kʉ kpakpanga na ndi kló ko ndrŭ adi bani na ná kpakpalo krʉ nǎ ro, føri kʉ chenga ma, ri dhi matokeo ma na, føri tsu ndi nǎ dhe le nji nari ma, dhe le dhe nari ma na. (Mt. 9:1-6; Ro. 5:12, 18, 19) Kedhó ddù chulu ke dhongʉeri nari kʉ ndi kaka ndi si “krʉ” kʉ ná dhe ndirigoti ndi ga checheni ná ndrŭ ga. (Mt. 4:23; Yoh. 11:43, 44) Føri kina, ke kʉ kpakpanga na ndi gó bbò vʉvʉ tso ndirigoti ndi gø ndrŭ che kʉ ná malaiká dhó ro. Yova bbʉ fø di ná kpakpanga ndidhi dduna dhó ná føri kʉ kpakpa ka ndi li ko ná lo. (Mk. 4:37-39; Lu. 8:2) Yova bbʉ fø  di ná kpakpanga ndidhi Dduna dho nari ko chu ná føri adi ko li kpakpa bbo.

7-8. (a) Yesu dhó ddù ká liri ko u ngbá lo? (b) Bbò ù na ni b’o ni si kʉ nja ø dz’ djó nari ká kʉ ngbá ddù?

⁷ Ya tatu, ko ka ko uri ko thí nǎ ro krʉ nari kʉ, gosi ná saa dho Mungu dhó Pidhinga tsoni djo ná ledha krʉ si njini nji. Dz’ djó Yesu ngʉe ná saa djo, ke njingʉe ná ddù ngaddi ko dho nari kʉ, ke si ri ki nji bbo Mungu dhó Pidhinga nǎ Pi ndi sie ná saa djo. Addinga karrnga goti ko si ba Mungu dhó Pidhinga tsena ná ledha djo. Ko si kʉ e bblo afya na dhonalo ke si krʉ kʉ ná dhe ma, ndrŭ thí adi nza ná uzaifu ma na sisi. (Isa. 33:24; 35:5, 6; Ufu. 21:3, 4) Ko thí ki ro nzɨ si kʉ nzani ù dho ndirigoti chʉ adi ngaba ná lo dho ri. (Isa. 25:6; Mk. 4:41) Ko sie bbo hwè na ko kó kodhi ji ko ji ná ndrŭ “nonga le no ná kabuli” nǎ ro ndima si vʉ ná saa na. (Yoh. 5:28, 29) Bbò ù na ni b’o ni si kʉ nja ø dz’ djó nari ká kʉ ngbá ddù?

⁸ Ddù Yesu ngʉ adi nji ná saa djo ke ngʉ adi bbo nyenyenga ma, bbo zølo ma na dhǒ føri i kʉ ko ka ko dyø ná sifa. Akonja aro kʉ ná loroji, akonga ritso Kana nǎ dangʉe ná fete djó ro.

9. Yesu ká njingʉeri ngbǎ ndoa dhi fete dhi ngana? (Yohana 2:6-10)

⁹ Azø Yohana 2:6-10. Ndoa dhi fete dhi ngana ro wa singʉeni ná saa djo ká ringangʉeni Yesu njí ddikpa lo ro ngodhé?  Nzá. Unabi nǎ nzá le pongʉeri ro nari kʉ, Masiya ka si wa ro bbʉ ddù chulu ri. Ro addinga njati ni nganga dhó ndoa dhi ngana ro jødha dhi ritsi sieni si ró, ká ni ka ni mbue ni ngbaribbai ma nari djo. Føri bbai i Yesu bengʉe zø fø familia djo, ro pli siri ndoa ngʉ chi ná ndrŭ djo ndirigoti ke nzá jingʉeri do pá kpa djo ri. Føri dho anziro ko njaeri nari bbai ke njingʉe ddikpa ddù. Ke lengʉe 390 litre kʉ ná dda thí ndi ngʉ bblo pli kʉ ná wa. Njaro ke njingʉeri fø ndiro wa gʉ má ma luti nga dho d’e inga ndoa chi ná kpa si ri gʉ nǎ nga dzidzi ndiri kó kpa tsotso mbø chulu d’e. Bbʉbbʉ dhé, ø chingʉe ndoa ná fø ndrŭ bangʉe hwè bbo fø lo dho.

10. Yohana sura 2 nǎ bbo na mana kʉ nari ká kʉ ngbá lo ro mai?

¹⁰ Akonja Yohana Sura 2 nǎ le d’ra ná bbo na mana kʉ ná nja lo. Ni ká nja Yesu nzá dyʉngʉe dda no lú ndi ndiro ri nari ngbà? Ndi djo ndi drr é ndrŭ dhó nganjadha nari rɨngana, ke pongʉeri njí dhi ndrŭ dyʉ dda no lú. (Verse 6, 7) Dda thika Yesu le wa nari goti, nzá ke rangʉe fø wa mba ndi ndiro fete djó nga ngʉ nja ná ke dhona ri. Føri rɨngana ke chongʉe njí dhi kpa ke dhi ngana. (Verse 8) Yesu nzá dzingʉe wa dhi kopo ndirigoti ndi ngbe ri ndrŭ kpari nyǒ djó ndirigoti ndi di ndi má ɨ ri, ‘Animbu ma le thika kpadjo ná i wa ro di!’

11. Ko ká ba ngbá somo Yesu dhó ddù nǎ ro?

¹¹ Yesu lengʉe dda thika wa ddù chulu ná fø lo nǎ ro ká ko ka ko ba ngbá somo. Ko ka ko ba somo nyenyenga djo. Yesu nzá mangʉe ndi ro ndi njingʉe ná ddù djotsina ri ndirigoti ke nzɨ ngʉ adi ndi ro má ndi nji ná ritsi krʉ djotsina ri. Føri rɨngana nyenyenga na ndirigoti bí ina ke ngʉ adi madha bbʉ ndidzá Baba dho. (Yoh. 5:19, 30; 8:28) Njati ko di Yesu dyø nyenyenga dhi nganjadha na ko kʉ ko djo nari chulu ró, ko nzá ka ko di ko ro má ko nji ná ritsi krʉ dho ri. Njati rie addu ma ko nji Yova dzá njí kana ri ró, nzɨ ko bbʉ madha ko dho, ro akobbʉ madha ko adi njínji dho ná kodhi ddù dhi Mungu dho. (Yer. 9:23, 24) Akobbʉ ke dho ka ná madha ke dho. Ko nzá ka ko njí bblo ritsi ro ddikpa maddi ngadhi Yova dhó kpakpanga ro ri.​—1 Ko. 1:26-31.

12. Yesu dhó nyenyenga ko ka ko dyø lú ná njari ká kʉ ngbá chu? Abbʉ loroji.

¹² Akonja Yesu dhó nyenyenga ko ka ko dyø ná nja chu. Addinga i lo djo di: Ddikpa muzee ba saa bbo ndiro ndi kó jadda kʉ ná mutumishi wa huduma tsotso ke tayarisha ndidhó ya kwanza hotuba d’e. Ke nji ná fø lo liri jadda fø le-djo bbʉ kpakpa ka ndi li ndrŭ ná hotuba, nari bbʉ hwè bbo kutaniko nǎ ndrŭ dho. Njudha goti ddikpa ke si fø muzee dhi ngana ndirigoti ke pori: ‘Le-djo bbʉ bblo pli kʉ ná hotuba, ni ka njari fø nzá?’ Ri ká ngani muzee pori: ‘Ngbà, ro ma bae saa bbo ma kó ke tsotso d’e’? Inga ri ká ngani ke pori nyenyenga na ɨ: ‘Bbʉbbʉ dhé, ke nji ná lo tho ma nyǒ bbo’? Rie nì ko kʉ nyenyenga na ri ró, ko nzá ka ko neri ko ba madha nja ndrŭ dho ko nji ná bblo lo dho ri. Ko e hwè na dhonalo Yova adi ko nja nì ndirigoti ke adi ko nji ná lo nja mana na. (Anja Matayo 6:2-4; Waebrania 13:16) Bbʉbbʉ dhé, ko adi hwè bbʉ Yova dho Yesu ko dyø nyenyenga na nari chulu.​—1 Pe. 5:6.

13. Yesu ká njangʉe ngbá lo Naini na, ndirigoti ke ká njingʉeri ngbǎ? (Luka 7:11-15)

¹³ Azø Luka 7:11-15. Addinga lo Yesu ngʉ ra d’ra ro njingʉeni ná i lo djo. Ke ngʉ ra Galilaya nǎ Naini dhi bbagʉ, fø nga  ngʉe chøchø Elisha gangʉe dhe bbá ke dhengʉe ná ddikpa isɨle dzá kpetsi ngba Shunemu na ná nga nǎ ro, ná fø nga djó ro cho dangʉe 900 b’lo. (2 Fa. 4:32-37) Chøchø Yesu si fø bbagʉ dzaitso ro ná saa na, ke njangʉe bʉ ra d’ø ná ndrŭ fø bbagʉ ro ndima si ro. Ri ngʉe bbo ka ndi bbʉ njedha ná lo dhonalo fø mujane vingʉe ndidzá ddikpa dhé kʉ ná ngba. Njedha na kʉ ná fø isɨle nga ngʉe ddiro dhé ri; ro le ma ngʉe fø bbagʉ bí kʉ ná nja ndrŭ ma na. Føro Yesu tøngʉe ndrŭ tso ndirigoti ke njingʉe bbo pli kʉ ná lo njedha na ngʉe ná fø isɨle dho, ke gangʉe ledzá kpetsi ngba ga! Enjili nǎ le tilo Yesu ga ndrŭ gbo ina nari djo nari kana iri kʉ ya kwanza ri.

14. Luka sura 7 tilo djo ná lo nǎ bbo na mana kʉ nari ká kʉ ngbá lo ro mai?

¹⁴ Akonja Luka sura 7 tilo djo ná lo nǎ bbo na mana kʉ ná lo ro. Ni ká nja Yesu “njangʉe” njedha na kʉ ná fø isɨle, ndirigoti “ke ronga zølo chongʉe nari ngbà”? (Verse 13) Njaro ke njangʉe le ngʉ dzzdzz ndidzá ngba dzá bʉ njí ndi ra ro nari, ná føri i lingʉeri ke ledzá ri zø njí. Yesu nzá ledzá ri zø dhe njingʉeri, ro ke dhongʉe ndi kʉ na ná zølo dhǒ nganga le dho. Ke tingʉe lo le na bblo ndi chu na ndirigoti ke pongʉeri: “Abba dzz tso.” Ndirigoti ke kongʉe le tsotso ko. Ke ngʉngʉe dhedhe ngʉe ná fø ngba shi ndirigoti ke “bbʉngʉe ngba ndidzá mama dhona.”​—Verse 14, 15.

15. Ko ká ka ko ba ngbá somo Yesu dhó ddù nǎ ro?

¹⁵ Yesu gangʉe ddikpa mujane dzá ngba ddù chulu nari nǎ ro ká ko ka ko ba ngbá somo? Ko ba ná somo kʉ, ko di zølo dhǒ njedha na kʉ ná ndrŭ dho. Bbʉbbʉ dhé, ko nzá ka ko gá bʉ ro Yesu njingʉeri nari bbai ri. Ro, Yesu bbai ko ka ko dhǒ zølo i ngbà njedha na kʉ ná ndrŭ dho. Ko ka ko nga zølo dhodha tso kpakpanga ko nji ko po inga ko njí ngbà ka ndi kó ndrŭ tsotso ndirigoti ndi pɨ ndrŭ iso ná lo d’e nari chulu. d (Mez. 17:17; 2 Ko. 1:3, 4; 1 Pe. 3:8) Sese dhé kʉ ná lo ko po ndirigoti ko nji nari ka ndi kó lo tsotso bbo.

16. Ni ká ba ngbá somo dhe dzá ngba dhengʉe ná le-ve dhó lo nǎ ro?

 ¹⁶ Akonja njinjini ná i lo. Anziro da ná cho nǎ, dyi ndrŭ ngʉ ngo njudha dhi ngana ná saa na, ddikpa le-ve d’ingʉe ri utso nari kʉ ndi kuso kʉ ná le-ve dzzdzz. Fø dyi ngʉ loti gadha dhi ngab’odha djo, ndirigoti fø le-ve dzá jadda singbangba dhengʉe ø. Le chungʉe fø lo chu nari dho le ndringʉe ndi thei fø le kuso ndirigoti le mbʉngʉe le ndirigoti le ma ngongʉe dyi gʉ ddinga le na. Luti dhe dzá ngba dhengʉe ná fø le-ve pongʉeri: “Le-djoi ma, le-vei ma na dhongʉe jidha bbo ma dho.” Le nanga jingʉeni bbo ndi singʉe njudha dhi ngana nari dho. Le pongʉeri, “Pidhinga dzá dza nǎ ko adi le tsotsokodha ba.” Ko ka ko uri u nari kʉ, “bʉ thí bʉni ná ndrŭ” dho ko dhǒ zølo d’e ko adi nji ná rere kʉ ná lo Yova adi nja mana na bbo.”​—Zb. 34:18.

17. I lo nǎ ká ko chu ngbá lo?

¹⁷ Ko di lo zø Enjili nǎ ro Yesu njingʉe ná ddù djo ró, ri adi ko li kpakpa bbo. Fø lo ngaddi ko dho nari kʉ, Yova ma, Yesu ma na jirie ko bbo ndirigoti Yesu kʉ kpakpanga na ndi si ndrŭ bani na ná kpakpalo krʉ sisi. Føri kina, ko ka ko uri u nari kʉ, gosi ná saa dho Mungu tsoni djo ndidhó Pidhinga tsena ná tsodha krʉ si njini nji. Fø lo nanga ko ne ná saa na, ko ka ko ddinga ngbá chu nǎ ma ko ka ko dyø Yesu dhó sifa nari djo. Njaro ni ka ni kpé ddiro ni ngazø nari dhi programu inga ibada ya familia ndiri nǎ ni zø lo bbo Yesu njingʉe ná nja ddù djo d’e. Anja ni ka ni ba ná somo ndirigoti ad’ra ni chu ná lo ro nja ndrŭ dho maddi. Ri ka ndi kaka ni tilo kpakpa ka ndi li ndrŭ ná bí kʉ ná lo djo njati ni njiri fø ró!​—Ro. 1:11, 12.

18. Gosi ná lo nǎ ká ko si loti ngbá lo djo?

¹⁸ Yesu dhó lod’radha dhi njí dzá mwisho na, ke njingʉe gadha djo tilo ná gbo kʉ ná ddù dzá ya mwisho ri. Ro, fø ddù ngʉe njonjo njari ró ro, dhonalo ke gangʉe ndidzá bbo ndi ji ná kau ndirigoti ke njingʉe fø lo nga kʉ kawaida ná hali nǎ. Nde, ko ká ka ko jifunza ngbá lo fø ddù nǎ ro? Ndirigoti ko ká ka ko li kodhó udha kpakpa ngbaribbai gadha dhi ngab’odha djo? Gosi ná lo si fø ngadhudha goti ngʉ.