1-2. Yova dzá bí kʉ ná Dimu ká adi bani ngba kpakpalo na?

MUTUME Paulo lingʉe Timotheo kpakpa ndiro ke nji lod’radha dhi njí bblo d’e. Føri tsu ndi nǎ nja kʉ ná Wakristo maddi. (2 Ti. 4:5) Ko adi mutume Paulo dhó loroji dyø kpakpanga na ko Mungu dzá njínji nari na. Ro nja saa na føri e kpakpa maddi. Bí kʉ ná ko djoi ma, ko vei ma na do adi nji lod’ra dhi njí kana. (2 Ti. 4:2) Lorojina, addinga gʉ kodhó lo gʉni ná ngana di ná le-djoi djo. Kpa adi ra anzi dhé lod’radha dhi njí na ngba mai kpa churi ndima le ka le sʉ prizo nǎ fø lodjo nari ro!

² Yova dzá Dimu adi bani bʉ ka ndi bʉ ndima thí nalo na. Lorojina, nja kpa adi njínji bbo nja ndima gba ndima dhó familia nǎ nrŭ dhó lotso d’e. Nja kʉ ná nrŭ adi riji ndima d’ralo bbo maddi, ro yenga ddo dzá mwisho adi si b’lo kpa njeni ro. Nja kʉ ná nrŭ nzɨ adi lod’ra bbo ri dhonalo kpa ró kʉ nzɨ sini ná dhe, kpa ngʉ ngó ndirigoti nja kʉ ná nrŭ nzá ka ndima vʉ ndima bbá ro ri. Nja kʉ ná nrŭ adi riddi nari kʉ Yova nzá nja ndima mana na ri. Le-ve Mary * pori i: “Ma adi ma nja ngana mana kʉ ri, føri adi rili ma thí bʉni bʉ. Ma adi ma mbu kosa na kʉ naribbai dhonalo fø ma ngaddi nari adi rili nzɨ ma d’ralo bbo.”

3. I lo nǎ ká kosi ngba lo chu?

³ Rie ngbadi ná kpakpalo na ma ko bani ri ró, Yova ka ndi bbʉ kpakpanga ko dho ndiro ko njínji ndi dho ngba ka ná ngatsi d’e. Ngbaribbai ma Yova adi ko tsotso kó nari ko chu nari nji, akonja ngbaribbai ma Yova bbʉngʉe kpakpanga Paulo ma dho Timotheo ma na ndiro kpa nji lod’radha dhi njí bblo ni mai kpa ngʉe kpakpalo kana ro nari.

4. Paulo ká bangʉeni ngba kpakpalo na?

⁴ Paulo bangʉeni kpakpalo na bí. Ke nrŭ ngʉ njinji ma, ke nrŭ ngʉ bu dju na ma, ke nrŭ ngʉ li prizo na ma ná saa na, ringangʉeni Yova bbʉ kpakpanga ke dho. (2 Ko. 11:23-25) Paulo ngʉ bani ndi thí ka ndi bʉ nalo na, føri ke d’ra nja nrŭ dho nari nzɨ ngʉ do ro pa ke djo ri. (Ro. 7:18, 19, 24) Ke ngʉ bani afya dhi lo na maddi føri ke nzingʉe “kpele kʉ ndi ndi na” nari ndirigoti ke ngʉ riji Mungu turi tu ndi ró ro.​—2 Ko. 12:7, 8.

5. Paulo ká njingʉe ngba lo ni mai ndi ngʉ bani kpakpalo na ro?

⁵ Yova bbʉngʉe kpakpanga Paulo dho ndiro ke nji lod’radha dhi njí ni mai ke ngʉ bani kpakpalo na ro. Akonja Paulo njingʉe na njí. Lorojina, prizo nǎ Paulo ngʉe Roma nǎ ddikpa dza nǎ ná saa na, ke d’rangʉe hwè dhi lo i bidii na bí kʉ ná nrŭ dho, føri ke d’rangʉe Wayaudi djó bbobbonga dho, njaro Roma nǎ bbobbokpa dho maddi. (Mdo. 28:17; Flp. 4:21, 22) Ke d’rangʉe lo ndi ronga ngʉ b’o ná bbasødda dho ndirigoti ndi ronga ngʉ si be ná nrŭ dho maddi. (Mdo. 28:30, 31; Flp. 1:13) Fø saa na Paulo ndingʉe ná barua adi Wakristo tsotso kó njʉ maddi. Paulo dhó bblo kʉ ná loroji lingʉe Roma nǎ kutaniko kpakpa, føri lingʉeri ri nǎ kʉ ná “le-djoi krʉ d’ra Mungu dzá lo nga na do ro.” (Flp. 1:14) Nzɨ mai Paulo ngʉ adi njínji bbo ndi ka ndi njieri ná ngatsi ro, ke ngʉ adi hwè ba ndi nji nalo dho “føri lingʉeri hwè lo i dhi njí ra anzi.”​—Flp. 1:12.

6. Ddiddi 2 Wakorinto 12:9, 10 ridho naribbai, Paulo tsotso ká addu kongʉe ndiro ndi nji ndidhó lod’radha dhi njí d’e?

⁶ Paulo chungʉeri nari kʉ krʉ ndi nji Yova dzá njí kana nalo ndi nji Mungu dzá kpakpanga na, nga ndidzá kpakpanga na ri. Paulo pori Mungu dzá kpakpanga “ngʉ kaka ri uzaifu kana.” (Azø 2 Wakorinto 12:9, 10.) Nzadha kana ma, prizo nǎ ma inga nja kʉ ná kpakpalo na ma Paulo ngʉ hwini ro, Yova dhó roho takatifu chulu ke bangʉe kpakpanga ndiro ndi nji lod’radha dhi njí kaka ná ngatsi d’e.

7. Timotheo ka ngʉ hwini ngba kpakpalo na ndidhó lod’radha dhi njí kana?

⁷ Paulo lai ke Timotheo ma lingʉe ndi thí Mungu djo ddi ndiro ndi nji lod’radha dhi njí bblo d’e. Timotheo ngʉ adi Paulo goti mba da ngana ke ngʉ adi misionere dhi njínji ná ngana. Ndirigoti nja saa na,  Paulo ngʉ adi ke cho ndi ra nja kutaniko ronga be ndirigoti ke li ri nǎ nrŭ kpakpa d’e. (1 Ko. 4:17) Timotheo ka ndi njae ndi nga na mana kʉ naribbai. Njaro ri kʉ føri dzá lodho i Paulo pongʉeri ke ni: “Nzɨ ba ddikpa le ma be nidzá jadda nga ro pa.” (1 Ti. 4:12) Ndirigoti fø saa na Timotheo maddi ngʉ hwini kpele na ndi ndí na, føri ngʉe “bí ina dhe ke nji nari.” (1 Ti. 5:23) Ro Timotheo chungʉeri Yova dzá roho takatifu ka ndi bbʉ kpakpanga ndi dho ndiro ndi d’ra hwè dhi lo i ndirigoti ndi kó ndi djoi tsotso d’e.​—2 Ti. 1:7.

8. Yova ká adi kpakpanga bbʉ ndidzá nrŭ dho njʉ ngbaribbai?

⁸ Njʉ Yova adi “ke dho le nanga ka ndi keni ná kpakpanga” bbʉ ndidzá njí dhi nrŭ dho ndiro nrŭ ra anzi chí ndima njínji ke dho nari na d’e. (2 Ko. 4:7) Yova adi kpakpanga bbʉ ko dho ndirigoti ke adi ko tsotso kó ko tøni chí ndi dho. Akonja fø chu ro tho (4)  Føri kʉ sala, Biblia, ko lai Wakristo ndirigoti kodhó lod’radha dhi njí.

9. Sala ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai?

⁹ Kpakpa le ngʉ sala chulu nari. Waefeso 6:18 ripo naribbai, Paulo ko li kpakpa ndiro ko di nganzi Mungu tso “krʉ kʉ nalo kana” d’e. Mungu ka ndi ngʉ kodhó sala goti kpakpanga ndi bbʉ ko dho nari chulu. Bolivia nǎ di ná le-djo Jonnie d’ra ngbaribbai ma Yova kongʉe ndi tsotso kpakpalo na ndi ngʉe ro nari. Kebbá le ma, kedzá gødhi nrŭ ma na dhe njingʉe bbo ddikpa saa na. Jonnie dho ringʉe kpakpa ndi nji ndi ka ndi njie nalo dhonalo ke ngʉ fø nrŭ krʉ ronga b’o. Kedzá mama dhengʉe dhe ndirigoti kebbá le ma, ke dzá baba ma na ró dhe gøngʉe ddo bí goti. Fø lo djo Jonnie pori i, “Fø lo na ma ngʉ bani ná saa na, ma ngʉ adi ma ma mbu nari d’ra Yova dho sala chulu, føri ngʉ ma tsotso kó bbo.” Yova bbʉngʉe kpakpanga Jonnie dho ndiro ke ve ndi kʉ na ná kpakpalo tso d’e. Bolivia nǎ di ná le-djo Ronald rrngʉeri ndidzá mama ró kʉ kaser dhi dhe. Le dhengʉe bi ddi goti. Addui ká kongʉe ke tsotso fø kpakpalo kana? Ke pori: “Sala ma nji ná saa na, ma adi ma thí nǎ kʉ nalo d’ra krʉ Yova dho. Ma churi nari kʉ ke adi ma famu ma djolu.” Nja saa na ri ka ndie kpakpa ko ve ko bani na ná kpakpalo tso ndirigoti ko nzá ka ko chu addu ma ko ka ko po sala nǎ nari ri. Ro Yova rinzi ko di nga dhé nzi ndi tso rie nzá ma ko chu sala nǎ ko ka ko po nalo ri ro.​—Ro. 8:26, 27.

10. Waebrania 4:12 ripo naribbai, Biblia nǎ lo le zø ndirigoti ri nǎ lo djo le ngaddi nari na mana ká kʉ bbo addudho?

¹⁰ Kpakpa le ngʉ Biblia chulu nari. Paulo ngʉ adi maandiko zø ndiro ndi ba kpakpanga ndirigoti le isopidha d’e, kodho maddi ringani ko njiri fø. (Ro. 15:4) Ko di Biblia zø ndirigoti ko di ngaddi ri djo ró, Yova ka ndi bbʉ ndidhó roho takatifu ndiro ko famu ko zø nalo bblo ndirigoti ko njinjí ri na kpakpalo dhi saa na d’e. (Azø Waebrania 4:12.) Ronald pori ki i: “Ma adi mbai po bbo dhonalo ma lirieri ma di Biblia zø krʉ ddoro ngasdjó. Ma adi ngaddi bbo Yova dhó sifa djo ndirigoti ke adi ndidzá nrŭ ronga b’o jidha na nari djo. Føri adi ma tsotso kó bbo ndiro ma ba kpakpanga d’e.”

11. Njedha na ngʉe ná ddikpa le-ve tsotso ká Biblia kongʉe ngbaribbai?

¹¹ Ko di ngaddi Mungu dzá lodjo ró, føri adi ko tsotso kó koe bblo kʉ ná nganjadha na kodhó kpakpalo djo. Akonja  ngbaribbai ma Biblia kongʉe ddikpa nza ngʉ nzani ná mujane tsotso nari. Ddikpa mzee lingʉe le kpakpa ndiro le zø Yobu dzá buku d’e. Fø kitabu zødha tso le ngangʉe ná saa na, le ngʉ rinja Yobu ngʉe na ná fø ngaddidha kʉ che. Ledhó ngaddidha na le ngʉ ripo: “Yobu! Nzɨ li ni thí ni bani na ná kpakpalo djo dhé!” Ro le rangʉe ri utso d’i nari kʉ ledhó ngaddidha e ddiddi Yobu dhó ngaddidha bbai. Føri kongʉe le tsotso ndiro ledhó nganjadha e bblo ndirigoti le ba kpakpanga ndiro le ve ndibbá ke dhengʉe ná ritso d’e.

12. Yova ká adi kpakpanga bbʉ ngbaribbai ko dho, ko djoi ma ko vei ma na chulu?

¹² Kpakpa le ngʉ le lai Wakristo chulu nari. Yova adi kpakpanga bbʉ ko dho kolai nja kʉ na Wakristo chulu maddi. Mutume Paulo ndingʉeri ndi jieri bbo ndima “li ndima kpakpa” kiroho na le-djoi ma le-vei ma na. (Ro. 1:11, 12) Mary djo ko tielo b’lo anziro, le ma jingʉe ndilai Wakristo na ndi di nari bbo ddi. Le pori: “Yova adi ma tsotso kó nja saa na nzá chu madhó lo na le-djoi ma, le-vei ma na chulu. Kpa ngʉ adi kpakpa ka ndi li ma nalo po inga barua ma cho ma dho, føri ngʉe madhó loji nalo nganga. Føri ngʉ adi rili ma d’ra ma bani na nalo fødi nalo na bani ná le-djoi ma le-vei ma na dho ndirigoti ma ba somo kpa baeni na nalo nǎ ro. Ndirigoti wazee ngʉ adi rili ma mbu ma bbo na mama kʉ ri kutaniko nǎ.”

13. Ko ká ka ko li nja nrŭ kpakpa ngbaribbai njudha dhi ngana?

¹³ Kpakpa ko ka ko li ko ná nja chu kʉ kodhó njudha dhi nga. Njudha dhi ngana ni si ná saa na, ni ka ni li nja nrŭ kpakpa ni ripo ni ji kpa ji ndirigoti ni mbai po kpa dho kpa nji nalo dho nari chulu. Lorojina, ddikpa cha njudha tso le nga nari njí Peter rodho kʉ ná mzee pongʉeri nga bbá ke kʉ Yova dzá Dimu ná le-ve dho i: “Kodhi ve na nisi iga nari li ko kpakpa bbo. Ni adi rinji bblo nidzá 6 kʉ ná nzø na ni adi si njudha dhi ngana naridho ndirigoti komatere ni adi bbʉ nari dho.” Føri dho le pongʉe mbai bbo ndirigoti le pongʉeri: “Føri kʉ njʉ ma jie ma rr nalo nganga.”

14. Lod’radha dhi njí ká adi ko tsotso kó bbo ngbaribbai?

¹⁴ Kpakpa le ngʉ lod’radha dhi njí chulu nari. Kodi Biblia nǎ lod’ra ró, ko adi ko mbu bblo njati nrŭ rr kodhó lo rr ma inga nzá ma ró. (Mez. 11:25) Le-ve Stacy d’ra ngbaribbai ma lod’radha dhi njí ka ndi bbʉ kpakpanga le dho nari. Ledhó familia nǎ ddikpa le ngʉngʉe mutengwa narigoti le thí bʉngʉeni bbo ndirigoti le ngʉ adi ridhu ndi tso bí ina i, ‘Ma ka ma njie nalo ma ka ngʉe ddi ndiro ma kó fø le tsotso d’e?’ Stacy ngʉ adi ngaddi bbo fø lo djo. Addui ká kongʉe le tsotso ndi si ndi bani na ná fø kpakpalo djolu d’e? Lod’radha dhi njí! Le ngʉ lod’ra bbo nari dho le ngʉ adi ndi nyo li ndidhó eneo nǎ tsotso ndi ka ndi kó ná nrŭ dhó lo djo. Le pori: “Fø saa na, Biblia nǎ longa ma ngʉ adi ddi dho ná ddikpa mwanafunzi njingʉe maendeleo lele. Føri lingʉe ma kpakpa bbo. Bbo ko ma tsotso nari kʉ lod’radha dhi njí.”

15. Mary po nalo nǎ ro ká ni ka ni ba ngba somo?

¹⁵ Nja nrŭ bani na ná kpakpalo dzá lo dho nrŭ ka ndima ddiri ndima nzá ka ndima nji lod’radha dhi njí bbo ri. Njati rie fø ni adi ni mbu ri ró, achuri nari kʉ Yova adi ni nji nalo nja mana na bbo. Addinga ki Mary dhó loroji djo. D’i luga nrŭ ti na ngana le rangʉe lod’ra ná saa na, le ngʉ adi ndi nja nga na mana kʉ ri. Le pori, “Fø  saa na, lod’radha dhi njí kana ma ka ma njie nalo ngʉe ma bbʉ sese kʉ ná komatere, ma zø maandiko inga ma bbʉ trakte dhé nrŭ dho.” Føri dho le ngʉ adi ndi nja nga na mana kʉ ri dhonalo nja kʉ ná wahubiri ngʉ fø luga ti le djolu. Ro luti le lengʉe ndidhó nganjadha thika le. Le rangʉe ri utso nari kʉ, Yova ka ndi u ndi nji ná njí tso ngba nzá mai le chu fø luga bbo ro. Le pori, “Biblia adi ddi nalo kʉ sʉsʉ ndirigoti følo ka ndi liri nrŭ le ndima dhó maisha thika le.”

16. Nzɨ vʉ abbá ro lod’radha dho ná nrŭ ká ka ndima ba kpakpanga ngbaribbai?

¹⁶ Ko jiri ko d’ralo ná føri Yova adi nja mana na bbo njati ko vʉ lod’ra dho nzá ma abbá ro ró. Yova ka ndi liri ko d’ralo dawa djó ko ronga b’o ná nrŭ dho ma inga wanganga dho ma. Njati ko ddi i ddoro ko nji ná njí anziro ko ngʉ nji na njí na ró, ri ka ndi bʉ ko thí bʉ. Ro njati ko chu Yova adi ko tsotso kó ná chu ngba ró, ri ka ndi liri ko ba kpakpanga ndirigoti ko ve kpakpalo tso hwè na.

17. Muhubiri 11:6 ripo naribbai, ká addudho ringani ko ra anzi dhé lod’radha na njati ko nja ri bbʉ ná faida théi nzá ma ro?

¹⁷ Ko nzá chu ko zʉ ná bbʉbbʉlo kana ngbari i ká ka ndi nga nari ro ri. (Azø Muhubiri 11:6.) Lorojina, 80 dhó cho kʉ ná le-ve Barbara adi lod’ra telefone chulu ndirigoti barua chulu. Ledhó ddikpa barua nǎ le lingʉe Bi 3 ddo 1, 2014 nǎ Dzamu dhi Munara (Swahili Congo), i ndi djǒ ngʉ ripo ro “Mungu amekufanyia nini?” Ro nzá le ddi ro fø barua singʉe ddikpa dza dhi nrŭ dho na drdr ndima ngʉe Yova dzá Dimu ro. Kpa zøngʉe fø gazeti bí ina. Fø dzaba mbungʉe ndi Yova loti dho naribbai fø gazeti ndi ngʉ zø ná saa na. Fø dza dhi nrŭ ngangʉe njudha dhi ngana ndima si nari tso ndirigoti bidii na ndima njínji Mungu dho nari tso ngba mai kpa bbangʉeri narigoti cho da 27 ro. Barbara bangʉe hwè bbo dhonalo le ndingʉe ná fø barua kongʉe nrŭ tsotso bbo!

18. Ko ká ka ko nji addu ndiro Mungu li ko kpakpa d’e?

¹⁸ Yova adi ndidhó kpakpanga bbʉ ko dho njonjo kʉ ná chulu. Njati kodi sala nji, Biblia zø, kodi njuni ko djoi ma, ko vei ma na ndirigoti ko di lod’ra ró, føri na ko ridho ko li ko thí Yova djó ndirigoti ko uri ke ka ndi kó ko tsotso ko. Føri dho akoli ko thí kodhi ra nǎ Baba djo dhonalo ke adi “ndidzá kpakpanga dho lu thí kʉ ndi ladjo ná nrŭ ladjo.”​—2 Ny. 16:9.