LONGANEDHA DHI RI 30
Ara anzi jidha ni dhǒ nari kana
“Akobbari kodhó jidha dhidhi krʉ lo kana.”—EFE. 4:15.
DYI 2 Ni rodho kʉ Yova
RI NǍ LE SI CHU NÁ LO a
1. Ni ká chungʉe ngbá bbʉbbʉlo Biblia nǎ longanedha tso ni ngangʉe ná saa djo?
NI KÁ no Biblia nǎ longanedha tso ni ngangʉe ná saa nga ngbà? Njaro ni nanga kengʉeni bbo ni chungʉe Mungu ró dho nari dho. Njaro ni d’ingʉe ritso nari kʉ Mungu nzɨ adi ndrŭ ro nzá kazz nǎ ri. Ndirigoti njaro ni nanga jingʉeni bbo ni chungʉeri ni si nidzá checheni ná ndrŭ ki nja vi ndirigoti ni si di kpa ma na dz’ djó paradiso nǎ nari dho.
2. Biblia nǎ bbʉbbʉlo ni chungʉe nari kina, ká ni njingʉe maendeleo ki ngbá lo kana? (Waefeso 5:1, 2)
2 Biblia nǎ lo ni ngʉ chu bbo nari bbai, nidhó jidha ma ngʉ dhi bbo ddi Yova djo. Fø jidha chongʉe ni ronga ni njinjí ni chu ná lo na. Ni vʉngʉe lonanga bblo Biblia nǎ kanuni ró ro. Ni øngʉe nidhó ngaddidha ma, nidhó nyi ma na thika dhonalo ni jingʉeri ni bbʉ hwè Mungu dho. Ddiddi rengba adi ndidzá ji dhi gødhi ndrŭ dyø nari bbai, ni ngʉ nidzá ra nǎ Baba dyø.—Azø Waefeso 5:1, 2.
3. Ko ká ka ko dhu ngbá lo ko tso?
3 Ko ka ko dhuri ko tsó: ‘Madhó jidha ká dhi Yova djo bbʉbbʉ Mukristo ma ngʉngʉe ná saa djo ri ngʉe ná nga djolu? Batiso ma ba ná nga djó ro, madhó ngaddidha ma, ma nji ná lo ma na tso ká gbani Yova ji ná lo na ngbà, jidha ma dhǒ ma djoi ma, ma vei ma na dho nari chulu?’ Njati “rie anziro ni ngʉe na ná jidha” djødjø ri ró, nzɨ bbari ni thí bʉni. Fø di lo ro njingʉeni karne ya kwanza nǎ ngʉe ná Wakristo ró maddi. Yesu nzá bbangʉe kpa ro ri ndirigoti ko ro ma nzɨ ddi ke bba ri. (Ufu. 2:4, 7) Ke churi nari kʉ bbʉbbʉlo ko chungʉe ná saa na ko ngʉe na ná jidha ki ka ndi ngʉ ngbà.
4. I lo nǎ ká ko si loti ngbá lo djo?
4 I lo nǎ ko si loti ngbaribbai ma ko ka ko rá anzi jidha ko dhǒ Yova ma, nja ndrŭ ma na dho nari djo. Ndirigoti ko si loti nja ndrŭ ma na ko ka ko ba ná ledha djo njati kodhó jidha dhidhi ngbà ró.
ALIRI NIDHÓ JIDHA DHIDHI YOVA DJO
5-6. Paulo ká ngʉ adi bani ngbá kpakpalo na lod’radha dhi njí kana, nde addui ká chongʉe ke ronga ke rá anzi Mungu dho ndi njínji nari na?
5 Mutume Paulo ngʉe hwè na Yova dho ndi njínji nari kana, ro ke ngʉ adi bani kpakpalo na maddi. Bí ina Paulo ngʉ adi safari nji da ndirigoti safari ke nji nari nga ngʉe ke dho sʉsʉ fø saa na ri. Paulo dhó safari kana, nja saa na ke ngʉ adi bani “hatari dhi lo na dda djó” ndirigoti “hatari dhi lo na bandi dhó ro.” Ddikpa cha, kedhó wapinzani njingʉe ke nji. (2 Ko. 11:23-27) Ndirigoti nja saa na, Paulo djoi Wakristo nganga nzɨ ngʉ adi mbai ro po ke kpakpanga nji ndi kó kpa tsotso nari dho ri.—2 Ko. 10:10; Flp. 4:15.
6 Paulo tsotso ká addu kongʉe ndiro ndi rá anzi Yova dzá njí kana d’e? Paulo chungʉe lo bbo Yova dhó sifa djo maandiko nǎ ro ndirigoti ndi nganga ngʉ adi bani na ná lo nǎ ro. Paulo ungʉeri u nari kʉ Yova Mungu ji ndi ji. (Ro. 8:38, 39; Efe. 2:4, 5) Føri dho ke jingʉe Yova bbo pli. Paulo ngʉ adi jidha dhǒ Yova dho “lo ndi d’ra ndirigoti anzi ndi ra watakatifu tsotsokodha na nari chulu.”—Ebr. 6:10.
7. Ri ká kʉ ddikpa ngbá chu nǎ ko ka ko liri kodhó jidha dhidhi Yova djo ri?
7 Ko ka ko liri kodhó jidha dhidhi Mungu djo bblo pli ko kedzá lo zø nari chulu. Biblia ni di zø ná saa na, amburi ni ne ni zø ná andiko krʉ ká ngbá lo dhǒ Yova djo nari. Adhuri ni tsó: ‘I lo ká ridho ngbaribbai nari kʉ Yova ji ma ji? Fø lo ká rili ngbaribbai ma ji Yova?’
8. Sala ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai ndiro kodhó jidha dhidhi Mungu djo d’e?
8 Ko ka ko liri kodhó jidha ki dhidhi Yova djo ná ddikpa chu kʉ, ko thí tso ko kló ke dho sala chulu nari. (Zb. 25:4, 5) Yova si kodhó sala goti ngʉngʉ. (1 Yo. 3:21, 22) Asia nǎ ddikpa le-ve Khanh pori: “Anziro ma jingʉe Yova ma ngʉ adi lochu ke djo nari dho. Ro, luti ma njangʉe ke madhó sala goti ngʉ nari ro, ma jingʉe ke bbo pli. Føri chongʉe ma ronga ma di ke nyǒ tho ná lo nji.” b
ALIRI NIDHÓ JIDHA DHIDHI NJA NDRŬ DJO
9. Timoteo ká dhongʉe ndi dhidhi jidha ndi dhǒ nari kana nari ngbaribbai?
9 B’lo Paulo leni nari goti nzá cho d’e da bí ro, ke ma njungʉe ddikpa bblo pli ngʉe ná jadda ke Timoteo na. Timoteo jingʉe Yova ji ndirigoti nja ndrŭ maddi. Paulo pongʉeri ɨ Filipo nǎ ndrŭ dho: “Ma nzá ba [Timoteo] bbai ngaddi nidhó lo djo ná ndrŭ ro ri.” (Flp. 2:20) Iga nzɨ Paulo loti Timoteo ngʉe bblo lo kpe ná ke inga bblo hotuba bbʉ ná ke nari djo ri, ro Paulo njangʉe Timoteo ngʉ dhǒ le-djoi ma, le-vei ma na dho ná jidha. Bbʉbbʉ dhé, Timoteo ngʉ adi ronga be ná kutaniko nǎ ndrŭ nanga ngʉ adi jini ji ke ndima ronga be nari dho.—1 Ko. 4:17.
10. Anna ma, ndibbá ke ma na ká dhongʉe jidha ngbaribbai ndima djoi ma, ndima vei ma na dho?
10 Ko maddi adi chu ne ko kó Wakristo kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na tsotso d’e. (Ebr. 13:16) Addinga Anna dhó lo djo anziro e ná lo nǎ ko tielo ndi djo ro. B’lo ddikpa bbo pli kʉ ná vʉvʉ sa nga nari goti, le ma rangʉe ndibbá ke ma na Yova dzá Dimu kʉ ná ddikpa familia ronga be ndirigoti kpa rangʉe riba nari kʉ fø ndrŭ dhó dza djó nga vʉvʉ sasa. Fø familia nǎ ndrŭ ró ru ngʉe muchafu. Anna pori: “Ko kongʉe kpa ró ru nari ko rangʉe ʉʉ ndirigoti ko ngʉngʉe ri kpa dhona b’lo ko dda ri nanga ndirigoti b’lo ko ko ri nanga bblo ro. Sese dhé ko njingʉe ná fø lo lingʉeri ko ngʉ bbakau ndirigoti ko kana kau kʉ kpakpa kpa ma na kpø njʉnga djo.” Anna ma, ndibbá ke ma na ngʉe jidha na le-djoi ma, le-vei ma na dho nari chongʉe kpa ronga kpa kó ndrŭ tsotso.—1 Yo. 3:17, 18.
11. (a) Ko kpakpanga nji ko dhǒ jidha nja ndrŭ dho ná føri dho ká kpa ka ndima mbu ndima ngbaribbai? (b) Mezali 19:17 ripo nari bbai, jidha ko dhǒ ná føri ká Yova adi nja ngbaribbai?
11 Ko di jidha dhǒ ndirigoti bblo lo nji nja ndrŭ dho ró, føri ka ndi liri kpa njari ko Yova dyø. Ndirigoti kpa ka ndima nja ko nji ná bblo lo ko riddi ná nga djolu. Anziro ko tielo djo ná Khanh ndi tsotso kongʉe ná ndrŭ dhó longa no bblo pli. Le pori: “Ma adi mbai po bbo ma tsotso kongʉe ná le-vei krʉ dho, kpa ngʉ adi si ma nzi ko ra lod’ra d’e. Kpa ngʉ adi ma nzǐ nari goti ko ngʉ adi ra nganyo kpa ma na ndirigoti kpa ngʉ adi ma ngʉ abba. Kpadjo ma ra ri utso d’i nari kʉ føri dho kpa njingʉe kpakpanga bbo. Ndirigoti kpa ngʉe hwè na fø lo ndima njingʉe nari dho.” Bbʉbbʉ dhé, ri nga kʉ ndrŭ krʉ adi mbai po ko dho ko nji ndima dho ná bblo lo dho ri. Khanh pori ɨ ndi tsotso kongʉe ná ndrŭ djo: “Ma ka ma jieri ma bbʉ ma dho njingʉe bblo lo ná fø ndrŭ kobe bbʉ, ro ma nzá chu kpa di ná nga krʉ ri. Ro, Yova i chu ri ngbà, ma rinzi ke si kpa kobe bbʉbbʉ ma dho.” Khanh po ná føri kʉ bbʉbbʉlo. Yova adi nja ndrŭ tsotsokodha dho ko nji ná nini lo ma njanja dhé. Ko nji ná lo ke adi nja mana na bbo ndirigoti bbʉ be ndi si bbʉ ná deni bbai.—Azø Mezali 19:17.
12. Le-djoi ká ka ndima dhǒ jidha ngbaribbai kutaniko dho? (Anja ji maddi.)
12 Njati ni é le-djo ró, ni ká ka ni dhǒ jidha nja ndrŭ dho ndirigoti ni kó kpa tsotso ngbaribbai? Jordan ró dho kʉ ná ddikpa le-djo dhungʉe ngbaribbai ma ndi ka ndi kó ngatsotso bbo kutaniko nǎ nari ddikpa muzee tso. Muzee mangʉe ke ma b’lo ke njirie ná maendeleo dho ndirigoti ke bbʉngʉe shauri ke dho ngbaribbai ma ke ka ndi kó ngatsotso bbo pli nari djo. Loroji na, ke d’rangʉeri Jordan di si tse Pidhinga dzá dza na ndirigoti ke di nja ndrŭ ronga zʉ, ke di jibu bbʉ njudha dhi ngana, ke di lod’ra bí ina ndima dhó kikundi nǎ ndrŭ na ndirigoti ke di nja ndrŭ tsotso ndi ka ndi kó ná chu ne. Fø shauri na Jordan njingʉe njí ná saa na, ke nzá chungʉe ø ufundi nga dhé ri, ro føri lingʉeri kedhó jidha dhidhi le-djoi ma, le-vei ma na djo. Jordan chungʉeri nari kʉ njati ddikpa le-djo ngʉ mutumishi wa huduma ró, føri nga kʉ go ke nja ndrŭ tsotsokodha tso nga ri; ro ke rá anzi ndrŭ tsotso ndi kó nari na.—1 Ti. 3:8-10, 13.
13. Jidha ká chongʉe le-djo Christian ronga ngbaribbai ndiro ndi ki ngʉ vi muzee d’e?
13 Njati rie mutumishi wa huduma inga muzee ni ngʉe anziro ri ró ká ni ka ni njiri ngbǎ? Yova adi anziro ni njingʉe ná njí ma, ni ronga chongʉe ni njiri fø d’e ná jidha ma na ngano nì. (1 Ko. 15:58) Ke adi anzi ni ra jidha ni dhǒ nari na nari ma nja ddi. Christian ró dho kʉ ná le-djo thí bʉngʉeni bbo ndi le tungʉe muzee djó ro nari dho. Ro, ke pori: “Ma vʉngʉeri ma njí ngbà ma ka ma njí ná lo krʉ Yova dzá njí kana ma é muzee ma inga nga ma ró.” Luti le ngʉngʉe ke ki muzee vi. Christian pori: “Ma nanga ringʉ d’od’o ma ki le ngʉngʉe muzee vi nari dho. Ro, ma vʉngʉeri njati rie Yova i u ritso ndidzá zølo dzá lo dho ma ki ngʉ muzee ri ró, ringani ma u føri u dhonalo føri na ma jidha dhǒ ke dho ndirigoti le-djoi ma, le-vei ma na dho.”
14. Ni ká ba ngbá somo Georgie dhi ngø nǎ di ná le-ve po ná lo nǎ ro?
14 Yova dzá njí dhi ndrŭ adi jidha dhǒ ndima lai ndrŭ dho maddi. (Mt. 22:37-39) Loroji na, Georgie dhi ngø nǎ di ná ddikpa le-ve Elena pori: “Ya kwanza ngʉ adi ma ronga cho ma d’ra lo nari ngʉe Yova dho ma kʉ na ná jidha. Ro, madhó jidha ngʉ dhi madzá ra nǎ baba djo nari bbai, ndrŭ djo maddi madhó jidha dhingʉe dhi. Ma ngʉ adi rimbu ma ddinga kpa bani na ná kpakpalo djo ndirigoti kpa thí ronga ka ndi lø ná lo djo. Fø ma ngaddi bbo kpa djo nari ngʉ adi rili, ma ji kpa tsotso ma ko nari ma bbo ddi.”—Ro. 10:13-15.
NJA NDRŬ DHO LE JIDHA DHǑ NARI NǍ RO ADI SI NÁ LEDHA
15-16. Ji djó le dhori nari bbai, jidha le dhǒ nja ndrŭ dho nari nǎ ro ká le adi ngbá ledha ba?
15 Jidha ko di dhǒ ko djoi dho ná saa na nzɨ kpa dhé adi faida ba ri. B’lo Coronavirus tso ngani nari goti, Paolo ró dho kʉ ná le-djo ma, ndibbá le ma na kongʉe bí kʉ ná ngó ngʉ ná le-vei tsotso ndima d’ra lo elektronike dhi ritsi na d’e. Nzɨ dho njí ngʉ adi njini elektronike dhi ritsi na ná ddikpa le-ve njingʉe njí nji ri na. Le dho ri kangʉe ka ndi nzi ndi chuni na ná ndrŭ Ukumbusho dho. Fø ndrŭ kana 6 kʉ ná ndrŭ njingʉe Ukumbusho nji zum chulu! Fø le-ve ma, ndima chuni na ná nja ndrŭ krʉ bangʉe faida Paolo ma, ndibbá le ma na njingʉe ná kpakpanga nǎ ro. Luti le-ve ndingʉeri Paolo dho: “Mbai bbo ni ddi longa ngó ngʉ ná ndrŭ dho nari dho. Ma nzɨ vi Yova ngaddi bbo ko djo ndirigoti nzá ni njeni ro ni nji ko dho ná longa ro ri.”
16 Fø lo nǎ ro Paolo ba nari kʉ ddikpa bbo na mana kʉ ná somo. Ke ra ri famu nari kʉ jidha na mana kʉ bbo le chu ná lo ma, ledhó kpakpanga ma na djolu. Ke pori: “Ma ngʉe mwangalizi wa muzunguko. I ddo ró, ma ra ri utso d’i nari kʉ, ngbà mai le-djoi ma, le-vei ma na ka ndima vi ma bbʉngʉe ná hotuba nga vi ro, kpa adi ndima tsotso ma kongʉe nari ngano godhé.”
17. Jidha ko dhǒ nari nǎ ro ká ie ma adi faida ba ddi?
17 Jidha ko dhǒ nja ndrŭ dho ná saa na, ko adi faida ba ri nǎ ro nzá djo ko ddienga nari bbai. Nouvelle-Zélande nǎ di ná le-djo Jonathan gba ndi tso gba fø lo na. Ddikpa cha zanji na che sani dyi ngʉ ká ro, ke njangʉe ddikpa painia chutso ro lu ndi lod’ra ro. Føro Jonathan vʉngʉeri ndima di lod’ra fø painia na zanji na dyina. Ke nzá chungʉe ngbá ngatsi ma ndi ka ndi ba faida fø ndi rinji nari nǎ ro nari ro ri. Jonathan pori “Madhó maisha nǎ nzá ma jingʉe lod’radha ro ri. Ro, ngbaribbai ma fø painia longaddi nari ma rr ndirigoti ke bblo matokeo ba lod’radha dhi njí kana nari lingʉeri ma ji fø njí bbo. Føri kina fø le-djo ngʉngʉe madzá kau ndirigoti ke kongʉe ma tsotso ma ji lod’radha dhi njí bbo ndirigoti ko kana nga é chøchø Yova na.”
18. Yova ká jiri ko njiri ngbǎ?
18 Yova jiri ko krʉ dhó jidha dhidhi ndi djo ndirigoti nja ndrŭ djo. B’lo ko churi nari bbai, ko ka ko li kodhó jidha kpakpa Yova djo kedzá lo ko zø, ko ngaddi ri djo ndirigoti lo ko ti ke na bí ina sala nǎ nari chulu. Ko ka ko liri kodhó jidha dhidhi ko djoi ma, ko vei ma na djo kpa tsotso ko kó ko ronga na nari chulu. Kodhó jidha di dhidhi ró, ko kana nga si ngʉ chøchø bbo Yova ma, kodhó kiroho nǎ familia ma na na. Ndirigoti ko kana fø kau si di theinga dho!
DYI 109 Akojini ko thí nǎ ro krʉ
a Njati rie ø ma ko si bbʉbbʉlo kana inga cho bí ma ko njinjí Yova dho ri ró, ko krʉ dho ringani ko rá anzi maendeleo ko nji nari na. I lo nǎ ko si ngbaribbai ma ko ka ko liri: kodhó jidha dhidhi Yova ma, nja ndrŭ ma na djo nari nja. Fø lo djo ni ngaddi nari kana, addinga b’lo ni nji ná maendeleo djo ndirigoti ngbaribbai ma ni ka ni njiri ki bbo pli nari djo.
b Nja dho thika øni ø.