Madzá baba ngʉe Canada nǎ dini nǎ muzee, føri dho ke ngʉ adi ko chó, madhi vena ma na yenga na le adi ddi bbʉtso dini nǎ ná darasa na. Føri goti saa tano na ko ngʉ adi ra ke dhi ngana ndiro ko njí kanisa nǎ nja njí d’e. Saa sita goti ko ngʉ adi ra, madzá mama ma na Pidhinga dzá dza na. Føri dho ringʉe sʉsʉ ko nja aro kʉ ná fø dini kana njonjonga.

Madzá mama ngʉ adi ø ndi u ná fø lo d’ra anziro ngʉe ndidzá bbakau ná Bob ma, Marion Hutcheson ma na dho ndirigoti luti kpa ngʉngʉe Yova dzá Dimu. Cho 1958 na le-djo Hutcheson ma, le-ve Hutcheson ma na rangʉe ko na ndima dhi gbo kʉ ná kpetsi nzø ma na ddo munane ngʉe ná Asamble eternasional dho New York City nǎ ndi dangʉe ro, fø Asamble djǒ ngʉe Mungu ji ná lo. Kpadjo ma rarie ri utso d’i nari kʉ, fø kpa rangʉe ma na asamble na ná føri nga ngʉe sʉsʉ kpa dho ri ndirigoti ri kʉ nzá nga ma ka ma vi ná lo.

Go ma ngʉe jadda ro, ko ngʉ adi ferm nǎ ná ngana ko ngʉ adi njonjo kʉ ná zǎ ronga b’o. Ma jingʉeri bbo ma si ngʉ veterinere. Madzá mama d’rangʉe fø lo kutaniko nǎ ddikpa muzee dho. Bblo ndi chu na, ke nongʉe ringa ma dho nari kʉ ko di “ngasini ná saa na” ndirigoti ke dhungʉe ngbaribbai ma iniversite na ma ra cho nji bí nari ka ndi  lø ma kana kau ronga Yova na nari. (2 Ti. 3:1) Føri dho ma vʉngʉeri nzɨ ma ra iniversite na.

Ma ngʉ adi bbò darasa tso ma dya ró ma si nji ná lo dhu ma tso. Nì mai ma ngʉ adi lod’ra krʉ yenga ddo dzá mwisho na ro, ma nzɨ ngʉ adi hwè ro ba lod’radha dho ri ndirigoti ma nzɨ ngʉ adi ri ro ddi ma si ngʉ painia ri. Fø saa na, nga ngʉe Yova dzá Dimu ná madzá baba ma, madhó muyomba ma na lingʉe ma kpakpa ma rá njínji krʉ saa ró Toronto nǎ ngʉe ná ddikpa sosiete na. Madzá muyomba ngʉe ddikpa bbonga ro na fø njí dhi ngana nari dho ma ungʉe fø lu ma ra nari tso u.

Toronto nǎ fø njí ma nji ná ngana, ma ngʉ adi saa nji bí nga kʉ Yova dzá Dimu ná ndrŭ na ndirigoti kpa na ko di ná føri ngʉ adi rili nzɨ ma si njudha dhi ngana ndirigoti nzɨ ma d’ralo krʉ saa ró. Anziro ko ngʉ adi di nga kʉ Yova dzá Dimu ná madzá tata na, ro luti ke dhengʉe dhe nari dho ringangʉeni ma ne d’i nga ma di nǎ d’e.

Cho 1958 na rangʉe ma na asamble na ná fø le-djo Hutcheson ma, le-ve Hutcheson ma na ngʉngʉe madzá gø dhi ndrŭ bbai. Kpa nzingʉe ma ma di ndima bbá ndirigoti kpa kongʉe ma tsotso ma dhidhi kiroho na. Cho 1960 na, ko bangʉe batiso kpadhó kpetsi ngba John ma na. John ngangʉe painia njidha tso ná føri lingʉe ma kpakpa ma nga lod’radha tso bbo. Kutaniko nǎ le-djoi njangʉe madhó maendeleo ná føri goti kpa lingʉe ma i ddo ró le adi nzǐ Maisha ndirigoti lod’radha dhi njí dhi njudha dhi mwangalizi ná ke.

Cho 1966 na ko chingʉe ndoa Randi Berge na, føri ngʉe bidii na ngʉe ná painia ndirigoti le ngʉe tayari ndi rá njínji bbo uhitaji kʉ ná ngana. Kodhó mwangalizi wa munzunguko lingʉe ndi dyu bbo ko ro, ke lingʉe ko kpakpa ko rá Ontario nǎ Orillia nǎ kutaniko tsotso ko. Føri dho ko rangʉe thei.

Orillia na ko si nari goti tse, ma ngʉngʉe painia wa kawaida Randi bbai. Ma ngʉe hwè na le bbai! Ma njingʉe kpakpanga ma é bblo kʉ ná painia nari goti, ma ngangʉe hwè badha tso Biblia na ma njínji ndirigoti nja ndrŭ ri famu nari ma nja nari dho. Ko bangʉe hwè bbo Orillia nǎ ddikpa dza dhi ndrŭ  lengʉe ndima dhó maisha thika ndirigoti kpa ngʉngʉe Yova dzá Dimu nari dho.

Toronto nǎ nga ko rangʉe be ná saa na ko njungʉe Arnold MacNamara na, fø ke ngʉe Beteli nǎ adi chutso ddá ná le-djoi kana ddike. Ke dhungʉe ko ká ka ko jiri ngbà ko é painia wa pekee nari ko tso. Ma ungʉe ritso thei: “Ngbao! Ko ra krʉ kʉ ná ngana rá, ro Quebec na i nzɨ!” Ma ngʉe che kʉ ná nganjadha na Quebec nǎ Français ngʉ adi ti ná provese nǎ ngʉe ná ndrŭ djo, ddiddi Canada nǎ Anglais ngʉ adi ti ná ndrŭ dhó nganjadha ngʉe kpa djo nari bbai. Fø saa na ndrŭ tsangʉe tsa guvernema ro ndirigoti ndrŭ jingʉeri le tu Quebec nǎ provese d’i Canada ró ro.

Arnold ngʉngʉe logoti, “Quebec dhé kʉ i ddo ró tawi adi painia wa pekee chó ná nga.” Føro ma ungʉe fø lu ko ra nari tso thei. Ma chungʉeri b’lo nari kʉ, Randi ngʉe hwè na ndi rá njínji fø lu. Luti ma rangʉe ri utso d’i føri ngʉe bblo pli kʉ ná longa ko vʉngʉe kodhó maisha nǎ ri!

B’lo ko nji darasa yenga mbʉ Français nǎ nari goti Randi ma, ddikpa dza dhi ndrŭ ma na ko rangʉe Rimouski na, ná fønga kʉ chøchø kilometre 540 Montréal nǎ angønga laidjó. Ko ka ko chue ná lo ngʉe bí, ná fø lo dhongʉeni wazi ddikpa cha le pongʉeri ma zø matangazo ddikpa njudha dhi ngana ná dyi. Ma pongʉeri kodhó luti si si ná asamble nǎ ko si kʉ bí kʉ ná “bbadelege ba autruche (ndege)” nǎ ro ma poeri ko si “bbadelege ba Autriche (inchi)” nǎ ro nari rɨngana.

Rimouski nǎ ko ngʉe tho, ko kina le ndringʉe bidii na kʉ ná nzá d’e ndoa chi ná tho kʉ ná le-vei ndirigoti le-djo Huberdeau ma, le-ve Huberdeau ma, ndima dhi aro kʉ ná sinzø nzø ma na. Le-djo Huberdeau ma, le-ve Huberdeau ma na dzingʉe ddikpa bbo dza tso ndirigoti fø dza nǎ di ná bbapainia ngʉ adi mbø bbʉ ndiri na le bbʉ fø dzá tso d’e. Ko ngʉ adi fø dza nzǐ sawø dza dhonalo kʉ, ri dzá anzinga ma, ri nǎ tødha ma na ngʉe sawø. Bí ina fø dza nǎ di ná ndrŭ ngʉe 12 inga 14. Randi ma na ko ngʉe painia wa pekee nari dho, ko ngʉ adi lod’ra bbʉtso, dyina ndirigoti ngasdjó, føri dho ko ngʉ adi mbai po krʉ ddo ró ngʉ adi ndima bbʉ ko ra ndima na lod’ra ná ndrŭ dho rie ngasdjó grɨ dhi saa na ma ró.

Ko kana nga ngʉngʉe chøchø bbo chi tøni ná fø bbapainia na nari dho, kpa ngʉngʉe kodhó familia bbai. Nja saa na ko ngʉ adi di ddinga kazz tsó ndirigoti ko kpengʉe ddinga ko di nyo ri ná ddo. Fø le-djoi kana ddikpa le-djo ngʉ adi miziki ti, føri dho bí ina zanji dyi kuna ko ngʉ adi dyingo ndirigoti ko ngʉ adi beni be.

Rimouski nǎ bí kʉ ná ndrǔ nanga ngʉ adi jini ji Biblia nǎ bbʉbbʉlo dho! Cho mbʉ kana, bí kʉ ná ndrǔ njingʉe maendeleo kpø batiso djo. Kutaniko nǎ wahubiri dhó hesabu singʉe chøchø 35.

Ko bangʉe bblo pli kʉ ná formasio Quebec nǎ, lod’ra ná kpa ko kʉ nari kana. Ko njangʉe ngbaribbai ma Yova ngʉ adi ko tsotso kó lod’radha dhi njí kana ndirigoti ke kodhó mahitaji tso gba nari. Føri kina ko chungʉe ngbaribbai ma ko ka ko ji Français ti ná ndrǔ ma, kpadhó luga ma, kpadhó desturi ma na nari. Føri lingʉeri ko ji nja desturi maddi.​—2 Ko. 6:13.

Nzá ko pɨpɨ ro tawi pongʉeri ko tsɨ Tracadie nǎ vile na, fø nga ngʉe Nouveau-Brunswick nǎ dyi si ná nga laidjó. Føri ngʉe kpakpalo ko dho dhonalo ko njingʉe kotra ø go ddikpa departema na ndirigoti ma njingʉe kotra ddikpa ekole na ndiro ma di nga ro ddi nja kʉ ná saa kana d’e. Føri kina Biblia nǎ longa ma ngʉ adi ddi dho ná nja ndrǔ ngʉngʉe  wahubiri ø go ndirigoti ko singʉe Pidhinga dzá dza chidha na kati na go.

Ko ngʉ adi sala nji krʉ yenga ddo dzá mwisho na Tracadie nǎ nga bedha ma, ri nǎ tsɨdha ma na djo, ná fø nga nga ngʉe Rimouski nǎ nga bbai ri. Ro, ko vʉngʉeri njati rie Yova i jiri ko rá fø lu ri ró, ringani ko rara. Ko lingʉe Yova mbudha na ndirigoti ko njangʉe ngbaribbai ma ke kpakpalo tu ko njí ro nari. (Mal. 3:10) Randi ma kana nga ngʉe chøchø Yova na, le ngʉ adi ndi bbʉbbʉ ndirigoti le nanga ro nzɨ ngʉ adi kani ri nari dho ri ngʉe sʉsʉ ko tsɨ.

Kodhó ø kutaniko nǎ ngʉe muzee nari ngʉe Robert Ross dhé. Ke ma ngʉe painia ndibbá le Linda ma na ndirigoti kpa vʉngʉeri ndima di fø bbagʉ ndima dhó ya kwanza ngba gøngʉeni nari goti. Ní mai kpa ngʉ ndima dhó kpetsi ngba ronga b’o ro kpa lingʉe ko kpakpa bbo Randi ma na lʉ ndima kó ndirigoti bidii na ndima lod’ra nari chulu.

B’lo ko nji upainia cho aro Tracadie nǎ nari goti ko bangʉe nzá djo ko ddinga ná evitasio ki ndiro ko rá muzunguko nǎ njí nji d’e. Ko njingʉe njí Anglais ndrǔ ti nǎ na muzunguko nǎ cho sabba ndirigoti le chongʉe ko Français ndrǔ ngʉ adi ti nǎ ná eneo na Quebec na. Quebec nǎ ngʉe kodhó muzunguko wa wilaya ná ke, Léonce Crépeault ngʉ adi mbai po ma dho madhó hotuba dho. Ro, luti ke ngʉ adi ridhu ma tso, “Bblo pli ká ndima ka ndima kó ngatsotso ngbaribbai?” a Fø ke ndi thí li ma djo nari lingʉeri ma thɨ madhó longaddidha thika ndiro ri é wazi ndirigoti sʉsʉ ndrǔ ka ndima famu nari bbai.

Ma dhona bbʉni ná njí kana krʉ ddo ró ma adi ngano ná ddikpa njí kʉ, 1978 na ko njingʉe Montréal nǎ ná ddikpa Asamble Eternasoinale dhi ngana ma njingʉe ná njí. Fø asamble djǒ ngʉe “Sisi là djolu ná Udha.” Ma njingʉe njí nyo dhi departema nǎ. Ko ngʉ b’o ná ndrǔ ngʉe 80 000 ndirigoti ringangʉeni ko bbʉ nyo fø ndrǔ dho nzɨ ko ngʉ adi rinji anziro nari bbai. Krʉ kʉ ná lo ngʉe ø, føri kʉ njí dhi no ma, nyo ma, ngbaribbai ma le nyo ri nari ma na. Kodhó bbobbo frigo ngʉe chøchø 20, ro nja saa na nzɨ ri ngʉ adi njínji ri. Ya kwanza ddo tso ko nga nari njí nzá ko ro ka ko tsue asamble ngʉ da ná ngana kuna saa sita njí ri dhonalo fø dyi ngʉe ddikpa d’i kpà (muchezo) maddi. Ringangʉeni ko vʉ kazz dyi si nari njí ndiro ko bbʉ bbʉtso nga dhi nyo ndrǔ dho d’e! Ko njengʉeni nje, ro ma bangʉe somo bbo kpakpanga na ko njingʉe njí na ná fø bbavolotere ma, kpa dhingʉe dhi kiroho nǎ nari ma, kpa ngʉ njínji nzá ndima nanga kani ro nari ma na nǎ ro. Ko kʉ bbakau kpa ma na kpø njʉnga djo.  Bbo na mana kʉ ná fø asamble dangʉe Quebec nǎ, ná føri kʉ bbo ka ndi bbʉ hwè ná lo dhonalo 1940 ma kana 1950 na ndrǔ ngʉ Yova dzá ndrǔ nzá bbo fø provese nǎ!

Ma ngʉ adi somo ba bbo ma lai waangalizi dhó ro Montréal nǎ ngʉ adi da ná bbobbo asamble nǎ. Ddikpa cho na, Lo dho chutso ddá ná Baraza nǎ adi njínji i ddo ró ná le-djo David Splane singʉe asamble djó nga njadha dho. Luti singʉe ná asamble nǎ le nzingʉeri ma njí fø njí ná saa na David kongʉe ma tsotso bbo.

Cho 2011 na b’lo ko njinjí cho 36 muzunguko nǎ ro, ma le nzingʉe ma é mwalimu wazee dhó darasa nǎ d’e. Cho aro kana Randi ma na ko ddongʉe 75 kʉ ná njonjo ra djolu, ro fø lo krʉ ungʉeri le bbʉ le bbʉ. Krʉ yenga dzá mwisho na wazee ngʉ adi mbai po bbo dhonalo kpa njangʉe ngbá ngatsi ma Lo dho chutso ddá ná Baraza adi ngaddi wazee djo kiroho nǎ nari.

Luti ma ddingʉe nga Masomo ya Waeneza Enjili nǎ. Wanafunzi ngʉ adi njeni bbo ndirigoti kpa nanga ri ngʉ adi d’o bbo dhonalo programu ngʉe bí. Ri ngʉ adi ngani kpa di gʉná saa sabba krʉ ddo ró, kpa tayarisha saa gbo dhi kipindi krʉ ngasdjó ndirigoti kpa njí tho inga mbʉ kʉ ná njí krʉ yenga kana. Ddikpa mwalimu ma na ko tungʉe ri nanga kpa dho nari kʉ, føri ro nzá kpa ka ndima njí nzá Yova kó kpa tsotso ró ri. Ma adi ngbaribbai ma wanafunzi nanga ngʉ adi keni Yova djo ndima li ndima thí ró kpa ngʉ adi nzá ndima ka ndima njie ná ritsi nji nari ngano krʉ ddo ró.

Madzá mama ngʉ adi ndi dyu lili nja ndrǔ ro nari kongʉe Biblia nǎ longa le ngʉ adi ddi dho ná ndrǔ tsotso ndima njí maendeleo ndirigoti ri kongʉe madzá baba tsotso maddi ndiro ke le ndidhó nganjadha thí bbʉbbʉlo djo d’e. Madzá mama dhe nari goti ddo gbo goti baba njingʉe ná lo kengʉe ko nanga ke dhonalo ke singʉe Pidhinga dzá dza nǎ le bbʉ ndrǔ krʉ dho ná hotuba rr ndirigoti ke rangʉe anzi njudha dhi ngana ndi si nari na cho 26 kana. Nzá mai baba d’e batiso ba ro wazee pori ma dho nari kʉ, ke adi si krʉ njudha na ya kwanza.

Madzá mama ngʉ adi nji ná lo løngʉe ledzá nzø ronga bbo. Ma vei gbo kʉ ná nzø ma, nzø bbá kpa ma krʉ adi njínji Yova dho chi ndima tøni ro. Ma vei aro kʉ ná nzø njínji tawi nǎ, ddikpa ngba njínji Portugal nǎ ndirigoti ddi ngba njínji Haiti nǎ.

Kpadjo ko e Randi ma na painia wa pekee Ontario nǎ Hamilton nǎ. Muzunguko nǎ njí ko ngʉ nji ná saa na ko ngʉ adi nja ndrǔ goti mba funzo na, ro kpadjo ko adi hwè ba ko nganga dhó funzo nji ná maendeleo dho. Ndirigoti ko adi kau nji ø na ko kʉ ná kutaniko nǎ ndrǔ na nari dho, Yova kpa tsotso kó bblo saa ma, che saa ma na na nari ko nja nari adi ko li kpakpa.

Ko di ngaddi b’lo da ná lo djo ró, ko adi mbai po bbo bí kʉ ná ndrŭ ngʉ adi ndima dyu li ko ro nari dho. Ndirigoti ko adi kpakpanga nji ko “li ko dyu” nja ndrǔ ro kpakpa ko kpa li ndiro kpa njí ngbà ndima ka ndima njí kiroho nǎ ná lo d’e nari chulu. (2 Ko. 7:6, 7) Loroji na, ddikpa familia nǎ dzai ma, le ddù ma, ledzá singba ngba ma na krʉ ngʉe krʉ saa ró le nji Yova dho ná njí kana. Ma dhungʉeri dzaba tsó, ke ká d’erie nga ro ddi b’lo painia ndi ngʉe nari djo. Ke ngʉngʉe logoti, ndi adi gbo kʉ ná bbapainia tsotso kó. Føro ma dhungʉeri, “Ni ká ka ni kó kpa tsotso pli Yova djolu?” Ma lingʉe ke kpakpa ndiro ke ma nga fø njí tso ro ddi d’e. Føro bi da aza nari goti ke ngʉngʉe painia.

Randi ma na ko ra kʉ anzi dhé lo ko “d’ra gosi ná kizazi” dho Yova dhó “ké dho le nanga keni ná njí” djo nari na ndirigoti ko churi nari kʉ kpa si fø njí nji ko nji ri nari bbai.​—Zb. 71:17, 18.