Skip to content

Skip to table of contents

LONGANEDHA DHI RI 51

DYI 3 Kodhó kpakpanga, Ngab’odha, Nzɨ djo ko nanga rɨni nalo ma na

Ni nyǒ-dda kʉ mana na bbo Yova nyǒ njí

Ni nyǒ-dda kʉ mana na bbo Yova nyǒ njí

“Anju ma nyǒ-dda tso nidzá ddø na. Ri ká ndini nidzá buku nǎ nzá?”​—ZB. 56:8.

RI NǍ LO

I lo nǎ ko si loti Yova chu ngbaribbai ma ko adi ko mbu kpakpalo na ko bani ná saa na nari ma, ke si kodhó lo u ná ritsi bbʉ ndiro ko iso pɨni d’e nari ma na djo.

1-2. Ri ká kʉ ngbá lo i ka ndi liri ko dzzdzz ri?

 KO KRɄ ro dzzrie ngbà dhé. Nja saa djo ko adi dzz hwè dho. Njaro ni ka ni dzz hwè dhi dzz nzá djo ni ddinga ná lo njini ró, loroji na ri ka ndi é ngba gøni ró, ni nó ddikpa bblo lo nga ró, inga nidhó bbo ni ji ná kau na ni nju b’lo ddo da bi nari goti ró.

2 Føro mai, bí ina ko adi dzz ko thí kʉ njedha na inga ko nzani nari dho. Loroji na, ko ka ko dzz li djó ko lie ko thí ná le bʉ ko thí ná saa na. Njaro ko ka ko dzz bicha nza ko ná dhe dho inga ji ko jie ná le dhe nari dho. Fø saa na, ko ka ko mbu ko nabi Yeremia mbungʉe ndi Babiloni nǎ kpa sangʉe Yerusalemu ro nari bbai. Yeremia pongʉeri: “Ma nyǒ nǎ ro køkø ná dda kø . . . Ma dzz ná dzz tso d’ø nzɨ, nzá ma chʉ ma ronga ro.”​—Omb. 3:48, 49.

3. Yova ká adi ndi mbu ngbǎ ndidzá njí dhi ndrŭ nzani nari ndi nja ná saa na? (Isaya 63:9)

3 Yova chu ngbá ngatsi ma ko dzzrie ko dalu ná kpakpalo dho nari bblo. Biblia ripo nari kʉ, Yova chu ko nzani nari chu ndirigoti ko tsotsokodha ko hø ke ró ná saa na, ke adi ko rrrr. (Zb. 34:15) Yova nzɨ adi ko dalu ná nzadha njanja inga ri rrrr dhé ri, ro føri djolu ke adi nja lo ki ma nji ddi. Ke kʉ ko dhi baba ndirigoti ke ji ko bbo. Føri dho, ke di ko nzani nari nja ná saa na ke adi ndi mbu che bbo ndirigoti ke adi ko tsotso kó lele.​—Azø Isaya 63:9.

4. Ko ká si lo ti Biblia nǎ ngbá loroji djo ndirigoti ko ká si ngbá lochu Yova djo?

4 Yova po ndidzá lo nǎ ngbaribbai ma ndi mbungʉe ndi ndidzá njí dhi ndrŭ dzzngʉe ná saa na ndirigoti ngbaribbai ma ke kongʉe kpa tsotso nari. Loroji na, ko ka ko tilo Hana ma, Daudi ma, Pi Hezekia ma na djo ndiro ko chu fø lo bblo d’e. Ko si lochu kpa ká dzzngʉe addudho ma nari djo. Ndirigoti ko si loti ngbaribbai ma Yova kongʉe kpa tsotso nari djo. Føri goti ko si ngbaribbai ma Yova adi ko tsotso kó njedha na ko é ró, li djó ko lie ko thí ná le bʉ ko thí ró inga ko di ko mbu ngadhi ngab’odha ro kʉ ri ró nari nja.

NJEDHA BBɄ NÁ LO DHO NI DZZ NARI

5. Hana ngʉ bani na ná lo ká ngʉ rili le mbu ndi ngbaribbai?

5 Hana ngʉ adi bani na ná kpakpalo ngʉ rili le é njedha na ndirigoti le dzzdzz. Fø kpakpalo kana, Hana bbake bbá ngʉe nja isɨle, fø le ró dho ngʉe Penina ndirigoti le ndrongʉe Hana bbo. Hana dhó nga ngʉe nzø ro ri, ro Penina dhó ngʉe nzø. (1 Sa. 1:1, 2) Hana ngʉ nzø gø nzɨ nari dho Penina ngʉ le be pá. Rie ni e bani fø kpakpalo na ró ká ni ka ni mbue ni ngbaribbai? Hana nanga ri ngʉ adi d’o bbo nari dho “le ngʉ adi dzzdzz, nzɨ ndi nyo ma nyo ddi ro” ndirigoti le ngʉe “njedha na” bbo ndi thí bʉni nari dho.​—1 Sa. 1:6, 7, 10.

6. Hana ká njingʉeri ngbǎ nja ndi iso pɨni d’e?

6 Hana ká njingʉeri ngbǎ ndiro ndi mbu ndi bblo d’e? Le tsotso kongʉe ná ddikpa lo ngʉe le ngʉ adi ra Yova ma tabenakulo na. Njaro, tabenakulo na le tsu nari njí, “le nzingʉe nga Yova tsó ndirigoti le dzzngʉe bbo.” Le nzingʉeri Yova tso ɨ: “Anja nidzá njí dhi le dzá nzadha ndirigoti ano ma nga.” (1 Sa. 1:10b, 11) Hana d’rangʉe ngbǎ ma ndi ndi mbu nari krʉ Yova dho sala chulu. Yova ronga ndidzá bbo ndi ji ná fø singba ngba dzz nari ka ndi løe bbo!

7. Hana d’rangʉe ndidhó kpakpalo Yova dho nari goti ka le mbungʉe ndi ngbǎ?

7 B’lo Hana d’ra ngbǎ ma ndi ndi mbu nari Yova dho nari goti Bbo Kuhani Eli pongʉeri le dho Yova ka ndi ngʉ ledhó sala goti ngʉ. Føri goti ká le mbungʉe ndi ngbaribbai? Biblia pori: “Fø isɨle rangʉe nari goti le nyongʉe nga ndirigoti le nyǒ djó nga ki ro nga ngʉe njedha na vi ri.” (1 Sa. 1:17, 18) Nzá mai ledhó kpakpalo thika wøngʉeni thei ro, le mbungʉe ndi bblo. Le chungʉeri nari kʉ Yova famu ndi bani na ná kpakpalo ngbà ndirigoti ke si ndi tsotso ko ko. Yova njangʉe ledhó kpakpalo, ke rrngʉe ledhó dzz ndirigoti luti ke lengʉe le ronga nzø ndi bbʉ le dho nari chulu.​—1 Sa. 1:19, 20; 2:21.

8-9. Ká addudho ri kʉ bbo na mana kʉ ná lo ko di si njudha dhi ngana? (Waebrania 10:24, 25) (Anja ji maddi.)

8 Somo ko dho. Nja saa na ni bani na ná kpakpalo ka ndi liri ni di ni mbu che. Njaro ni kʉ njedha na nidhó familia nǎ ji ni jie ná le inga nidhó kau dhe nari dho. Fø di ná lo njini ná saa na ri adi ri u le di ddiro. Ro, Hana ngʉ adi kpakpanga ma, leisopɨdha ma na ba tabenakulo na ndi ra nari chulu, føri bbai ni ma ka ni ba leisopɨdha ddi njudha dhi ngana ni si nari na nì mai ni ni mbu che ro. (Azø Waebrania 10:24, 25.) Njudha dhi ngana ko adi Biblia nǎ maandiko rr ndirigoti ri adi rili ko ddinga kpakpa ka ndi li ko ná lo djo. Ná føri i kʉ Yova ko tsotso kó ná chu ndiro nzɨ ko di ko thí li ko bani ná ná kpakpalo djo ró. Føri adi rili ko mbu ko bblo nzá mai kodhó kpakpalo d’e sini go ro.

9 Kodhó njudha dhi ngana ko djoi ma, ko vei ma na adi ko li kpakpa ndirigoti kpa adi ngbá ngatsi ma ndima ji ko nari dhǒ ko dho. Ndirigoti ko adi ko mbu bblo kpa ma na ko é ná saa na. (1 Te. 5:11, 14) Akonja dhe bbá le dhengʉe ná painia wa pekee kʉ ná le-djo dangʉe lu ná lo. Ke pori: “Ma adi dzz godhé. Nja saa na ma adi ra di nga koti dzz dho. Ro, kodhó njudha i ngʉrie ma dho bbʉbbʉ le isopɨdha si nǎ ro ná nga. Ma djoi ma, ma vei ma na adi loti ma na zølo na ndirigoti kpa bbʉ ná komater adi ma li kpakpa. Krʉ ddo ró ma adi ma mbu bblo njudha dhi ngana, ri na ma si nari njí ma ée njedha na ma ri ró.” Njudha dhi ngana ko é ná saa na, Yova ka ndi kó ko tsotso ko djoi ma, ko vei ma na chulu.

Ko ka ko ba kpakpa ka ndi li ko ná lo ko lai Wakristo dhó ro (Anja paragrafu 8-9)


10. Ko ká ka ko dyø Hana dhó loroji ngbaribbai rie bbo ko kʉ njedha na ri ró?

10 Hana mbungʉe ndi bblo, b’lo ndi d’ra ngbaribbai ma ndi ndi mbu nari Yova dho sala nǎ nari goti. Føri bbai, “ni ma ka ni bu ni nanga d’o ná lo krʉ ddi [Yova] djo” ngbà ni churi nari kʉ, ke si ni rrrr ndirigoti ke si ni tsotso koko ro. (1 Pe. 5:7) Bandi hwingʉe bbá ke ná le-ve pori: “Ma thí bʉngʉeni bbo kpø ma ddingʉeri ma nzá ka ma ba hwè ki ro vi ri. Bbo ji ma ná baba Yova tsó ma ngʉ adi nganzi ná saa na ma ngʉ adi ma mbu bblo. Nja saa djo nzɨ ma ngʉ adi má ma mbu ngbaribbai ma nari ma ka ma d’ra nǎ ná lo ro ba ri, ro ke ngʉ adi ma famu nì dhé. Ma é njedha na bbo ndirigoti ma thí di bʉni bʉ ró, ma ngʉ adi sala nji ndiro ma é ngoi na d’e. Føro ma ngʉ adi ma mbu bblo ndirigoti ma ngʉ adi fø dyi nga dho ma kpee ná ritsi nji.” Ni di dzz Yova ró che ni ni mbu dho ná lo ni d’ra ke dho nari na ró, ke ma ddi ka ndi mbu ndi che ndirigoti ke ngbaribbai ma ni ni mbu nari famu bblo pli. Nzá mai nidhó kpakpalo ka ndi sini si ro, Yova ka ndi pɨ ni iso ndirigoti ndi kó ni tsotso ni mbu ni bblo. (Zb. 94:19; Flp. 4:6, 7) Ndirigoti ke si ni kobe bbʉ ni ngatsove chi ni tøni ro nari dho.​—Ebr. 11:6.

LI DJÓ NI LIE NI THÍ NÁ LE BɄ NI THÍ NÁ SAA NA NI DZZ NARI

11. Daudi ká mbungʉe ndi ngbaribbai nja ndrŭ ngʉ chelo nji ndi ró ná saa na?

11 Daudi vengʉe ndi ka ndi dzz e dho ná njonjo kpakpalo tso. Bí kʉ ná ndrŭ ndrongʉe ke ndro ndirigoti kedhó bbakau ma, familia ma na kana nja ndrŭ nzá tøngʉeni chi ke dho ri ndirigoti kpa ngʉ riji ndima njiri che ke ró. (1 Sa. 19:10, 11; 2 Sa. 15:10-14, 30) Ddikpa saa na ke ndingʉeri ɨ: “Ma nzani nari dho ma dzz ná dzz nje ma nje; kuna b’u ma nyǒ-dda ma ddo djó na ra dde; ma tsena kiti djó nga lili ma nyǒ-dda na.” Daudi ká ngʉ ndi mbu fø addudho? Ke pori: “Nza ma nzá ná ndrŭ krʉ dhi lo dho.” (Zb. 6:6, 7) Nja ndrŭ ngʉ adi chelo nji ke ró bbo nari ngʉ adi ke thí bʉbʉ ná føri dho ke ngʉ adi dzzdzz.

12. Zaburi 56:8 ridho nari bbai Daudi ká ungʉe ngbá lo?

12 Nì mai Daudi ngʉ hwini kpakpalo tso ró ro, ke ungʉeri u nari kʉ Yova ji ndi ji. Ke ndingʉeri ɨ: “Yova si ma hø nari rrrr.” (Zb. 6:8) Ddikpa saa na ke ndingʉe ná bbo thonga ná lo kʉ Zaburi 56:8 nǎ. (Azø.) Fø lo ko zø ná saa na ko ka ko famu nari kʉ, Yova ji ko bbo ndirigoti ke ngaddi ngbaribbai ma ko ko mbu nari djo nì. Daudi dho ri njieni ddø na Yova ndi nyǒ-dda tso nju inga buku na ke ri ndí nari bbai. Daudi ungʉeri u Yova ndi bani na ná kpakpalo nja ndirigoti ke ri ngano nì. Daudi ungʉeri u ndidzá ji dhi ra nǎ baba chu ndi bani na ná kpakpalo ndirigoti ngbaribbai ma ke ndi mbu fø kpakpalo dho nari chu.

13. Nja ndrŭ bʉ ko thí ná saa na ká ringani ko nó ngbá lo nga? (Anja ji maddi.)

13 Somo ko dho. Ni ká kʉ njedha na li djó ni lie ni thí ná le bʉ ni thí nari dho? Njaro ni thí bʉni nidhó fiasé bba ni inga ni lai ndoa dhi ke inga le bba ni nari dho; njaro ji ni ji ná ke inga le bba Yova dho ndi njínji nari tso bba nari dho. Ddikpa le-djo bbá le njingʉe uzinifu ndirigoti le bbangʉe ke bba, ná le-djo pori: “Ma nzá ungʉe ma ró ká fø di ná lo ka ndi njini ddi nari ro ri. Ma mbungʉe ma nga na mana kʉ ri, che ndirigoti ma ngʉe thø na.” Njati ni hwini ni nanga ndrŭ dzi inga ni ndrŭ bba ná lo tso ró ro, achuri chu Yova i nzɨ dhé bba ni ro ri. Fø le-djo pori ki: “Ma ra ri utso d’i nari kʉ ndrŭ nzá ka ndima tøni ko dho chi ri, ro krʉ ddo ró Yova sie chi ndi tøni ko dho ro. Ngbá kpakpalo ma ba ko ró, ke si ko tsotso koko. Ke nzɨ si chi tøni ndi dho ná ndrŭ ro bba ri.” (Zb. 37:28) Føri kina anonga nari kʉ, Yova ji ni ná ngatsi nzá ie ma ji ni ro ddi ri. Li djó ni lie ni thí ná le bba ni ná saa na, føri adi ni thí ronga vo bbo. Ro, Yova nzɨ adi ndi ndi mbu ko djo nari thika ro wø ri. Ni na mana kʉ bbo ke dho. (Ro. 8:38, 39) Ano i lo nga: Njati ndrŭ njini ni na d’i dhé ma ró, nidzá ra nǎ baba ji ni ji.

Zaburi dzá buku ridho Yova kʉ chøchø bʉ thí bʉ ni ná ndrŭ kuso (Anja paragrafu 13)


14. Zaburi 34:18 ká ko li kpakpa ngbá lo na?

14 Njati ni thí bʉni li djó ni lie ni thí ná le nji ni ró ná lo dho ró, Zaburi 34:18 (Azø.) nǎ Daudi po ná lo ka ndi li ni kpakpa. Ddikpa buku pori ɨ: “Bʉ thí bʉni ná nja ndrŭ ka ndima mbu ndima nzá djo bblolo tso ki ro ka ndi kó nari bbai.” Fø ndima mbu ná ndrŭ tsotso ká Yova adi kó ngbaribbai? Yova “kʉ ko kuso chøchø” ndirigoti ke kʉ dzzdzz ná ngba iso pɨ ná baba inga mama bbai. Li djó ko lie ko thí ná ndrŭ bʉ ko thí inga ndrŭ bbá ko ná saa na, Yova adi ndi mbu che fø lo dho ndirigoti ke si ko tsotso koko. Ke kʉ tayari ndi pɨ ko iso njati rie ko thí bʉni bʉ inga rie nga na mana kʉ ri ko ko mbu ri ró. Ndirigoti ke tsoni gosi ná saa na ndi si nji ko dho ná lo djo, nari ka ndi kó ko tsotso ko ve njʉ ko bani na ná kpakpalo tso.​—Isa. 65:17.

NZƗ SINI NI RÓ RO NÁ DHE DHO NI DZZ NARI

15. Hezekia ká dzzngʉe addudho?

15 Yuda nǎ Pi Hezekia dhó cho ngʉe 39 ro, bbò dhe kongʉe ke. Nabi Isaya chulu Yova pongʉeri Hezekia nzɨ gø fø dhe nǎ ro ri. (2 Fa. 20:1) Føro ri njangʉeni Hezekia ro nga ka ndi ée ngab’odha na nari bbai. Fø imba ndi rr nari lingʉeri Hezekia dzz bbo. Ke nzingʉeri kpakpanga na Yova kó ndi tsotso.​—2 Fa. 20:2, 3.

16. Yova ká ngʉngʉe Hezekia dhó logoti ngbaribbai?

16 Yova rrngʉe Hezekia dhó nzidha ndirigoti ke njangʉe ke nyǒ-dda ná saa na ke bengʉe zø ke djo, ke pongʉeri ke ni: “Ma rr nidzá sala rr. Ma nja ni nyǒ-dda nja. Anja ma gø ni gø.” Isaya chulu Yova tsongʉeni ndi ndri kedhó ddo ki ndri ndirigoti ndi gø Yerusalemu Waashuru dhó ro.​—2 Fa. 20:4-6.

17. Yova ká adi ko tsotso kó ngbaribbai bbo dhe ko nji ná saa djo? (Zaburi 41:3) (Anja ji maddi.)

17 Somo ko dho. Ni ká ka ni njí addu njati rie ni ró kʉ ná dhe di njani nzá ka ndi gø nari bbai ró? Anzinga Yova tso rie dzz ma ni dzz ró. Biblia ko li kpakpa i lo na, “bbò zølo dhi Baba ndirigoti krʉ kʉ ná le isopɨdha adi si dhó ro ná Mungu” si ko iso pɨ krʉ kʉ ná mbudha kana. (2 Ko. 1:3, 4) Njʉ nzá ko ka ko ddiri Yova si kodhó kpakpalo tu krʉ ri, ro ko ka ko uri ke si ko tsotso koko. (Azø Zaburi 41:3.) Yova adi kpakpanga ma, nyodyu ma, ngoi ma na bbʉ ko dho roho takatifu chulu ndiro ko hwini kpakpalo tso ró d’e. (Mez. 18:14; Flp. 4:13) Føri kina ke bbʉ kpakpa kʉ ná ngab’odha ko dho nari kʉ, gosi ná saa na nzɨ dhe si ddikpa le ro ma nji ddi ri.​—Isa. 33:24.

Yova si kodhó sala goti ngʉ kpakpanga ma, nyodyu ma, ngoi ma na ndi si bbʉ ko dho nari chulu (Anja paragrafu 17)


18. Ni ká ba kpakpa ka ndi li ni ná ngbá andiko kpakpalo tso ró ni hwini ná saa na? (Anja kisanduku, “ Kpakpa ka ndi li ko ná lo njedha na ko kʉ ná saa na.”)

18 Yova pongʉe Hezekia dho ná lo lingʉeri ke iso pɨni pɨ. Ko maddi ko ka ko ba kpakpanga Biblia nǎ ro. Bʉ ko thí bʉni ná saa na Yova li Biblia nǎ ná lo ka ndi li ko kpakpa ndirigoti ri ka ndi liri ko jotso koko. (Ro. 15:4) Afrika nǎ dyi tsu ná nga laidjo kʉ ná ddikpa le-ve ro kaser dhi dhe bangʉeni, bí ina le ngʉ adi dzzdzz. Le pori ɨ: “Kpakpa adi ma li ná ddikpa verse kʉ Isaya 26:3. Nzá mai ko ka wø ko bani na ná kpakpalo thí ro, fø verse nǎ Yova tsoni ndi si rili ko jotso koko ndirigoti ko ve krʉ ko bani na ná kpakpalo tso.” Njati rie nzá ka ndi sini ná kpakpalo bbai njani ná ri tso ro ni hwini ri ró, ká ni ba kpakpa ka ndi li ni ná andiko ro ddi?

19. Ko ká gosi ná saa na si njini ná ngbá lo b’o?

19 Ko di nga sini ná saa na nari dho, dzz dho ko ka ko dzz ná lo sie bí. Ro, ko tielo Hana ma, Daudi ma, Pi Hezekia ma na dhó loroji djo ná lo nǎ ko njaeri Yova adi ko dzz nari njanja ndirigoti ri adi ke ronga lø bbo. Bbʉbbʉ dhé, ko nyǒ-dda kʉ mana na bbo ke nyǒ njí. Føri dho kpakpalo tso ro ko hwini ná saa na, akod’ra ko thí nǎ lo krʉ Yova dho. Akodi chøchø kutaniko nǎ jiji ko ná le-djoi ma, le-vei ma na kuso. Ndirigoti akodi kpakpa ka ndi li ko ná lo ba Biblia nǎ ro. Ko ka ko uri u nari kʉ, njati ko tøni chi Yova dho ró ke si ko kobe bbʉbbʉ. Føri li ndi nǎ gosi ná saa djo ke si nji ná tsodha, ke si dzz dho ko adi dzz ná kpakpalo tso d’ø krʉ. (Ufu. 21:4) Fø saa na ko si hwè dhi dzz dzz.

DYI 4 “Yova kʉ ma ró rø ná ke”