LONGANEDHA DHI RI 8
DYI 130 Adi ndrŭ zø njinji
Ni ká ka ni dyø Yova dhó le zønjidha ngbaribbai?
“Ddiddi Yova njingʉe ni zø ji ndi nanga jini ro nari bbai, ni dho maddi ringani ni njiri fø.”—KOL. 3:13.
RI NǍ LO
I lo nǎ ko si loti ddikpa le vó ko thí ronga ró ko ka ko njí ná lo djo ndiro ko njí le zø d’e.
1-2. (a) Ddikpa le zø ko nji nari ká ka ndi é kpakpa ngbá saa na? (b) Denise ká dhongʉe le zønjidha ngbaribbai?
NI DHO ká rie kpakpa ni njí nja ndrŭ zø? Ko kana bí kʉ ná ndrŭ dho rie kpakpa ndima njí nja ndrŭ zø, njati ddikpa le po inga le nji ná lo vó ndima thí ronga bbo ró. Loroji na, Denise a ró dho kʉ ná le-ve njingʉe ddikpa ke zø ké dho le nanga ka ndi keni ná chu nǎ. Cho 2017 na Denise ma, ndidhó familia ma na rangʉe Yova dzá Dimu dhó wø tso le klongʉe ná lo dhi bbò bba ronga be. Abba kpa ngʉ ro ddikpa shofere lengʉe ndidhó motokari tso kpa djo ndirigoti ke dungʉe kpadhó motokari. Denise dhó akili vingʉe vi. Le dangʉeni nari goti le rangʉe riba nari kʉ ndidzá nzø ronga vongʉe bbo ndirigoti ndibbá ke Brian, dhengʉe dhe. Fø lo djo ndi ngaddi ro Denise pori, “Ma thí bʉngʉeni bʉ ndirigoti ma djonga ngbʉngʉeni bbo.” Luti le rangʉe ri utso d’i nari kʉ, shofere njingʉe fø lo ndá ndirigoti le nzingʉeri Yova bbʉ ngoi ndi dho.
2 Kpa dungʉe ná fø shofere le løngʉe lø ndirigoti le mbangʉe ke tribinale na ke hwingʉe lebbá ke nari dho. Njati tribinale d’ie lo ke djo ró, ke kpa ka ndima sʉngʉe sʉ. Nì mai ri kʉ fø ro, tribrinale pongʉeri ke ká le nji ngbǎ ma nari nanga le vʉ Denise po ná lo ró ro. Denise pori: “Ma mbungʉe ma go ró kilonda dji ná le ró kilonda na le kʉ (chumvi) ru nari bbai dhonalo ma ngʉ ra loti madhó maisha nǎ kpakpa bbo kʉ ná lo djo.” Sese yenga ro da nari goti, Denise rangʉe tribinale na ndiro ndi rá loti kpakpa bbò fø lo njingʉe ndidhó familia ró ná ke djo d’e. Nde, le ká njingʉeri ngbǎ? Denise pongʉeri juji dhǒ zølo fø ke dho. b Le dya lotidha tso nari goti juji dzzngʉe dzz. Ke pongʉeri: “Ndi nji juji dzá njí cho 25 b’lo, ro ndi nzá d’erie fø di ná lo njini ndima dhó tribinale nǎ nari ro nja ri. Ma nzá d’erie chelo le nji ró ná familia rinzi le njí chelo nji ndima ró ná ndrŭ zø nari ro rr ri. Ma nzá d’erie jidha ma, le zønjidha ma na dhi lo ro rr ri.”
3. Denise tsotso ká addu kongʉe ndiro ndi njí chelo njingʉe ndi ró ná ke zø d’e?
3 Denise tsotso ká ngbá lo kongʉe ndiro ndi njí ke zø d’e? Le ddingʉe nga Yova dhó le zønjidha djo. (Mik. 7:18) Njati ko di mbai po Yova adi dhǒ ko dho ná le zønjidha dho ró, ri si ko ronga cho ko di nja ndrŭ zø ma nji ddi.
4. Yova ká jiri ko njiri ngbǎ? (Waefeso 4:32)
4 Yova jiri ko njí nja ndrŭ zø ji ko nanga jini ro ddiddi ndi njingʉe ko zø nari bbai. (Azø Waefeso 4:32.) Ke adi riji ko é tayari ko thí ronga vo ná ndrŭ zø njidha dho. (Zb. 86:5; Lu. 17:4) I lo nǎ ko si ko tsotso ka ndi kó ná gbo kʉ ná lo nja ndiro ko di nja ndrŭ zø nji bbo pli kʉ ná chu nǎ d’e.
NZƗ BE NGBARIBBAI MA NI NI MBU NARI PA
5. Mezali 12:18 ripo nari bbai, njati ddikpa le vó ko thí ronga vó ró ká ko adi ko mbu ngbaribbai?
5 Ko thí ka ndi bʉni bbo pli, njati chelo po inga ri nji ko ró nari é kodhó kau inga kodhó familia nǎ le ró. (Zb. 55:12-14) Nja saa na ko thí ronga ka ndi vó bbo nari dho ko ka ko mbu ko dyʉ na le du nari bbai. (Azø Mezali 12:18.) Njaro ko ka ko di rimbu ko be ngbaribbai ma ko ko mbu nari pa. Ro, fø ko rinji nari kʉ ddiddi dyʉ le du ko nǎ ndirigoti ri ma ma kilonda nǎ nari bbai. Føri bbai, ko nzá ka ko ddiri nari kʉ ngbaribbai ma ko ko mbu nari ko be pa ná føri ka ndi si ri si ri.
6. Ko ká ka ko njiri ngbǎ njati ddikpa le vó ko thí ronga vó ró?
6 Njati ddikpa le vó ko thí ronga ró, njaro ya kwanza ko nanga adi kani ka. Biblia pori ko nanga ka ndi kani ngbà. Nì mai ri kʉ fø ro, Biblia ripo ri nzá ngani ko bbari thø má ma ko na ri. (Zb. 4:4; Efe. 4:26) Ká addudho? Dhonalo ngbaribbai ma ko ko mbu nari adi chutso ddá ko nji ná lo dho. Ndirigoti bí ina thø nǎ ro nzɨ bblo kʉ ná lo ro adi si ri. (Yak. 1:20) Anonga nari kʉ, thø ka ndi si ko na ngbà, ro thø ká ka ndi má ma ko na nari i kʉ kodhó lonangavʉdha.
Thø ka ndi si ko na ngbà, ro thø ká ka ndi má ma ko na nari i kʉ kodhó lonangavʉdha
7. Njati ddikpa le vó ko thí ronga vó ró ká ko ka ko mbu ko ngbaribbai?
7 Njati nja ndrŭ njini ko na d’idhé ró, ko thí ronga ka ndi vó nja d’i chu nǎ maddi. Loroji na, Ann ró dho kʉ ná le-ve pori: “Go ma ngʉe sese ro madzá baba bbangʉe madzá mama bba ndirigoti ke køngʉe ma ronga ngʉ adi b’o ná le. Ma mbungʉe ma bba le bba nari bbai. Kpa bangʉe ngba ná saa na, ma mbungʉe ma wø thika le wø nari bbai. Go ma ngʉ dhi ro ma ngʉ ma mbu nzá dzá lo ndrŭ ji nari bbai.” Georgette ró dho kʉ ná le-ve d’ra ngbaribbai ma ndi mbungʉe ndi ndibbá ke njingʉe uzinifu ro nari. Le pori: “Ko ngʉe bbakau jaddanga djó ro ndirigoti ko ngʉ adi painia dzá njínji ddinga. Ma thí bʉngʉeni bbo.” Naomi ró dho kʉ ná le-ve pori: “Ma nzá ddingʉe nga ro ddikpa cha mabbá ke ka ndi si vó ka ndi vó ma thí ronga ná lo nji nari djo ri. Føri dho, ddikpa cha ke d’rangʉe ndi ngʉ adi pornografia nja nari ndi ngʉ adi ruru ma ró nari ná saa na, ma thí bʉngʉeni bbo ndirigoti ma mbungʉe ma dzi nanga le dzi nari bbai.”
8. (a) Nja ndrŭ zø ko ka ko njí dho ná njari ká kʉ ngbá lo? (b) Ko ká adi ngbá faida ba ndrŭ zø ko nji nari nǎ ro? (Anja kisanduku “ Njati ddikpa le vó ko thí ronga vó ró ká ko ka ko njiri ngbǎ?”)
8 Ko nzá ka ko cho nja ndrŭ ka ndima po inga ndrŭ ka ndima njí ko ró ná lo tso ro ri. Ro, ko ka ko cho ko ronga tso i ngbà ko po inga ko nji ná lo ró. Bí ina bblo pli kʉ ná lo e ndrŭ zø le nji nari. Ká addudho? Dhonalo ko ji Yova ndirigoti ke adi riji ko njí nja ndrŭ zø. Njati thø má ko na ndirigoti ko njí nja ndrŭ zø nzá ró, ko ka ko njini rrchu ná ndrŭ bbai ndirigoti ko ka ko vó ko ronga ko koro. (Mez. 14:17, 29, 30) Akonja le-ve Christine dhó loroji. Le pori: “Njati ma é thø na inga ndrŭ vó ma thí ronga vó ró ma adi ngagbo sese. Ma nzɨ adi nga ro nyo bblo ri. Ddo ma nzɨ ddi adi si ma nyǒ na bblo ri ndirigoti ngbaribbai ma, ma ma mbu nari tso ma cho nari maddi adi si ma dho kpakpa ná føri adi madhó ndoa ma, ko kana kʉ nja ndrŭ na ná kau ma na ronga lø bbo.”
9. Ká addudho ringani ko bbá lo ko li ko thí na nari tso?
9 Njati ko thí ronga voe ná le si zø ko ko tso nzá ma ró, ko ka ko ngʉ ngbaribbai ma ko ko mbu nari nanga ro ngbà dhé. Ká ngbaribbai? Anziro ko tielo djo ná Georgette pori: “Anziro ngʉe mabbá ná ke djo ma kʉ thø na nari tso ma bbangʉe bba, ngbà mai ri dzingʉe ddo ro. Fø lo bbʉ ná matokeo ngʉe ma mbungʉe ma ngoi na bbo.” Njati ko li lo ko thí na nzá ró, føri ka ndi liri nzɨ ko di njini nja ndrŭ na d’idhé. Føri kina, fø ko rinji nari na ko adi kado bbʉ ko dho ko koro. Føri na mana kʉ, ko adi ko ró ndrŭ njie ná lo djo ko ko thí li nari tso bbabba ndirigoti ko adi hwè ki ba vi kodhó maisha nǎ. (Mez. 11:17) Ni chu ngbaribbai ma ni ni mbu nari b’lo, ro ni é tayari nga dhé ddikpa le zønjidha dho ró, ká ni ka ni njiri ngbǎ?
AHWINI NGBARIBBAI MA NI NI MBU NARI TSO RÓ
10. Ká addudho ringani ko bbá saa ndiro ko mbu ko bblo d’e? (Anja ji maddi.)
10 Ko ká ka ko si che ko ko mbu nari djolu ngbaribbai? Ya kwanza ringani ko bbá saa fø lo dho. Bbo ronga vo ná le ba dawa nari goti ri adi ngani le bbá saa ndiro ndi gø d’e. Føri bbai kodhó lo uri ko bbá saa ndiro ko é tayari ddikpa le zønjidha dho ko thí nǎ ro krʉ d’e.—Muh. 3:3; 1 Pe. 1:22.
Ddiddi vó ko ronga vó ró kodhó lo adi dawa ma, saa ma na u ndiro ko gø d’e nari bbai, ko thí ronga vó ró maddi rie fø (Anja paragrafu 10)
11. Sala ká ka ndi kó ni tsotso ngbaribbai ndiro ni njí nja ndrŭ zø d’e?
11 Anziri Yova kó ni tsotso ndiro ni di ndrŭ zø nji d’e. c Anziro ko tielo djo ná Ann po ngbaribbai ma sala kongʉe ndi tsotso nari. Le pori: “Ma nzingʉeri Yova njí kodhó familia nǎ ndrŭ krʉ zø ko njingʉe inga ko pongʉe ná lo djotsina. Føri goti ma ndingʉe barua madzá baba ma, kebbá luti ke køngʉe ná le ma na dho ndirigoti ma pongʉeri kpa dho nari kʉ ma nji kpa zø nji.” Ann pori fø ndi rinji nari nga ngʉe sʉsʉ ri. Le pori ki: “Ma ngʉ riddi nari kʉ njati ma dyø Yova dhó le zønjidha ró, madzá baba ma, ndibbá le ma na ronga ka ndi sie choni bbo nja ndima chulo Yova djo d’e.”
12. Ká addudho ringani ko li ko thí Yova djo ngbaribbai ma ko ko mbu nari djo ko lie ko thí nari rɨngana? (Mezali 3:5, 6)
12 Ali ni thí Yova djo, nga ngbaribbai ma ni ni mbu nari djo ri. (Azø Mezali 3:5, 6.) Yova churie bblo pli kʉ ko dho ná lo chu. (Isa. 55:8, 9) Ndirigoti ke nzɨ adi rinzi ko tso ko njí vó ka ndi vó ko ronga ná lo ri. Føri dzá lo dho, njati ke di ko li kpakpa ko njí nja ndrŭ zø ró, ko ka ko uri u nari kʉ fø ko rinji nari nǎ ro ko si faida ba. (Zb. 40:4; Isa. 48:17, 18) Føri ró ro njonjo, njati ko di ko thí li ngbaribbai ma ko ko mbu nari djo ró, ko nzá ka ko njí nja ndrŭ zø ro ri. (Mez. 14:12; Yer. 17:9) Anziro ko tielo djo ná Naomi pori: “Ya Kwanza ma ngʉ riddi nari kʉ, ma kʉ bblo kʉ ná sababu na nzɨ ma nji mabbá ke zø pornografia ke ngʉ nja nari dho. Ma do ngʉ nji ke si ma thí ronga ki vo vi inga ke si ngbá ngatsi ma ndi vongʉe ma thí ronga nari nga vivi nari dho. Ndirigoti ma ngʉ riddi Yova ngbaribbai ma ma mbu nari famu nì. Ro, ma rangʉe ri utso d’i Yova famu ngbaribbai ma ma mbu nari ngbà, ná føri na mana nga kʉ ke u fø ma rinji nari tso u ri. Ke chu ngbaribbai ma ma ma mbu nari chu ndirigoti ke churi chu ringani saa da ndiro thø sini ma nǎ ro d’e, ro ke adi riji ma di nja ndrŭ zø njinji.” d
NI KA NI NJÍ NÁ LO NDIRO NI MBU NI BBLO D’E
13. Waroma 12:18-21 ripo nari bbai ri ká ngani ko njiri ngbǎ?
13 Njati ko vʉri ko njí bbo voe ko thí ronga ná le zø ró, ko adi riji ko njí nja lo ki maddi fø le njie ná lo djo ko lo ki ti nzɨ nari ró ro. Njati ko thí ronga voe ná le é ko lai Mukristo ró, kodhó muradi e ko njí ngoi. (Mt. 5:23, 24) Ko adi rivʉ ko wø thø thika zølo na ndirigoti nzɨ ko li lo ko thí na, ro ko njí ndrŭ zø njí. (Azø Waroma 12:18-21; 1 Pe. 3:9) Nde, addui ká ka ndi kó ko tsotso ndiro ko njiri fø d’e?
14. Ko dho ká ringani ko njí kpakpanga ko njí addu ndirigoti addudho?
14 Ringani ko njí kpakpanga bbo ndiro ko nja ko thí ronga voe ná le Yova adi le nja nari bbai d’e. Yova adi ndrŭ dhó bblo sifa nja. (2 Ny. 16:9; Zb. 130:3) Njati ko di ndrŭ dhó bblo kʉ ná sifa inga che kʉ ná sifa ne ró ko ri baba. Ro, ko di nja ndrŭ dhó bblo sifa ne ró ri sie sʉsʉ ko njí kpa zø. Loroji na, Jarrod ró dho kʉ ná le-djo pori, “Ma dho ri e sʉsʉ ma njí ddikpa le-djo zø njati ma ddinga ke adi nji ná bblo lo kpari djo ró.”
15. Ri ká ka ndi é bblo ni po ddikpa le zø ni nji b’lo nari le dho addudho?
15 Ddikpa le zø ni nji b’lo nari ni po le dho ná føri na mana e bbo. Ká addudho? Anziro ko tielo djo ná Naomi pori: “Mabbá ke dhungʉeri ma tso ‘ni ká nji ma zø nji?’ Ma wengʉe ma tso ma pori, ‘ma nji ni zø nji’ ná saa na, ma dho nzá fø lo ro pongʉeni ri. Ma vengʉe ra ri utso d’i nari kʉ, ma nzá njingʉe ke zø ma thí nǎ ro krʉ ri. Luti ma pongʉe kpakpa kʉ ná i lo ke dho, ‘Ma nji ni zø nji.’ Ma njingʉe ke zø ná føri lingʉeri ke dzzdzz. Ke mbungʉe ndi bblo ndirigoti ma bangʉe ngoi ná føri dho ma nanga kengʉeni ke. Fønga djó ro ma lingʉe ma thí ki vi ke djo ndirigoti ko ki ngʉngʉe bblo kʉ ná bbakau vi.”
16. Ni ká ba ngbá somo ndrŭ zønjidha nǎ ro?
16 Yova jiri ko di ndrŭ zø njinji. (Kol. 3:13) Føro mai, ndrŭ zø ko nji nari ka ndi é kpakpa ko dho. Ro, nja ko njí fø lo d’e ringani nzɨ ko di ngbaribbai ma ko ko mbu nari be pa ndirigoti ko njí kpakpanga ko bbá thø tso. Fø ko rinji nari ka ndi liri ko di ko mbu bblo.—Anja kisanduku “ Nja ni njí ndrŭ zø d’e ka ndi kó ni tsotso ná gbo kʉ ná lo.”
ALI NI THÍ NDRŬ ZØ LE NJI NARI NǍ RO ADI SI NÁ FAIDA DJO
17. Ko ká adi ngbá faida ba ndrŭ zø ko nji nari nǎ ro?
17 Ndrŭ zø ko ka ko njí dho ná sababu kʉ bí. Akotilo ro ri kana nja ri djo. Ya kwanza, fø ko rinji nari na ko adi Yova dyø ndirigoti ko adi hwè bbʉ kodhi zølo dhi Baba Yova dho. (Lu. 6:36) Ya pili, ko adi ridho ko nanga jini ngbà ke njingʉe ko zø nari dho. (Mt. 6:12) Ya tatu, ko e bblo kʉ ná afya na ndirigoti ko adi rili ko kana kau rá anzi kpakpa ndi kʉ nari na.
18-19. Ndrŭ zø ko nji ná føri nǎ ro ká ngbá lo ka ndi si?
18 Njati ko di nja ndrŭ zø nji ró føri nǎ ro ko ka ko ba nzá djo ko ddienga ná ledha. Loroji na, akonja anziro djo ko tielo ná Denise bangʉe ná matokeo. Le ma dhó motokari dungʉe ná fø ke ngʉ rine ndi hwi ndi ndindiro fø lo ndi nji nari goti ná føri ro nzá Denise chungʉeri. Nì mai ri kʉ fø ro, Denise njingʉe ke zø nji ná føri chongʉe ke ronga ke nga Biblia zødha tso Yova dzá Dimu na.
19 Njaro ko ka ko di riddi ri kʉ kpakpa ko dho ko njí nja ndrŭ zø, ro fø ko rinji nari nǎ ro ko ka ko ba faida bbo pli. (Mt. 5:7) Føri dzá lo dho akobbari ko krʉ njí ko dho ka ná lo krʉ ndiro ko dyø Yova dhó le zønjidha d’e.
DYI 125 “Hwè kʉ ndrŭ zø nji ná ndrŭ dho!”
a Nja dho thika le wøwø.
b Fø di ná lo kana Mukristo dho ringani ndi vʉ lo nanga ndi nji ná lo djo ndindiro.
c Anja ɨ djǒ ripo ná ka le ka ná dyi dhi video jw.org djó “Tusameheane,” “Unisaidie ili Nimusamehe” ndirigoti “Turudishe urafiki.”
d Nì mai pornografia le nja nari kʉ chenga ndirigoti vó ka ndi vó le thí ronga ná lo ro, Biblia i nzá u ndoa nanga le kló nari tso ro nga nǎ kosa kʉ ná le dho ri.
