Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 28

Amushome Cancine Ncomwakeeya

Amushome Cancine Ncomwakeeya

“Tolelela kukonkela shintu nshowakaiishikwa alimwi nshowakacafwikwa kushoma camoyo woonse.”​—2 TIMO. 3:14. NWT

LWIIMBO 56 Kutanjililwa Acancine

NSHESHI TWIIYE *

1. Ino liswi lyakwaamba ayi “cancine” lilasansulula nshi?

“INO cancine mwakaciiya buyani?” “Sa mwakakomenena mucancine?” “Ino mwekala myaaka yongaye mucancine?” Mpashi bakamwiipushawo kale miipusho mbuli yeeyi​—na mpashi amwebo mwakeepushawo kale bamwi. Ino liswi lyakwaamba ayi “cancine” lilasansulula nshi? Tulasebensesha liswi ili kusansulula nshetushoma, mbotupaila, ambotukala mubuumi bwesu. Bantu bali “mucancine” mbantu bacishi Baibo nshoiisha, alimwi akukonkela njiisho shamu Baibo mubuumi bwabo. Tabakonkeli njiisho sha bupailishi bwakubeca alimwi balicite lusangalalo nabi kwaamba ayi balekala mucishi cakwe Satana.​—Joni 8:32.

2. Kweelana a Joni 13:34, 35, ino nciinshi ceenga cayuminisha muntu kusa mucancine?

2 Ino nciinshi cakapa kwaamba ayi mutalike kwiiya cancine? Mpashi mwakabona mibo ibotu itondesha bantu bakwe Yehova. (1 Pita 2:12) Na mpashi ndusuno ndobatondesha bamwi. Baanji na besa kumabungano esu ciindi cakutaanguna, cintu cinene ncobeebaluka pesule lyamabungano, ndusuno ndobakatondeshekwa. Ici inga tacitukankamanishi mukwiinga Yesu wakaamba ayi bashikwiiya bakwe balaakwishibikwa ceebo ca lusuno ndobatondeshanya. (Amubelenge Joni 13:34, 35.) Nacibi boobo, kuli shiinji nshotweelete kucita kwaamba ayi tube alushomo luyumu.

3. Ino nciinshi ceenga cacitika na lushomo lwesu luliimfwibo palusuno lutondesha bamakwesu abenankashi?

3 Tatweelete kubabo alushomo ceebo calusuno ndotubona pakati kabantu bakwe Lesa. Ino nceebonshi? Mukwiinga na katucitebo lushomo ceebo calusuno ndotubona, lushomo ulo inga lwamana ciindi cili coonse. Kucakubonenaako, inga twaalilwa kutolelela kusebensela Yehova na mukwesu nabi nankashi, na mpashi munene na painiya mulibungano wacita cilubo cinene. Alimwi inga twaalilwa kutolelela kusebensela Yehova na umwi mulibungano watukalasha na kupondoka kuswa mucancine akutalika kwaamba ayi nshetushoma teshi shancine. Aboobo kwaamba ayi tube alushomo luyumu, tulyeelete kuba abushicibusa buyumu a Yehova. Ano ncetutokwiiya ncakwaamba ayi: Na lushomo lwanu luliimfwibo pasheesho shicita bamwi muciindi cakwiimikana pabushicibusa bwanu a Yehova, lushomo ulo inga talubi luyumu. Ncakwiila kwaamba ayi mbomulinyumfwa pali Yehova alimwi apabantu bakwe inga shamucafwa kuba alushomo. Nacibi boobo, ciyandika abuumbi nkwiiya shiinji kuswa mu Baibo, kunyumfwishisha nshemutookwiiya, alimwi akulangweetawo makani aamwi kwaamba ayi mushinishe ayi nshemutookwiiya pali Yehova nshancinencine. Mulyeelete kushinisha nobeene palwaanu kwaamba ayi shoonse Baibo nshoyaamba pali Yehova, nshancinencine.​—Loma. 12:2.

4. Kweelana a Mateyo 13:3-6, 20, 21, ino bamwi balacita buyani na lushomo lwabo lweeleshekwa?

4 Yesu wakaamba ayi bantu bamwi balaakutambula cancine “calusangalalo,” sombi na bakacane mapensho lushomo lwabo lulaakuboola panshi. (Amubelenge Mateyo 13:3-6, 20, 21.) Mpashi tabakalinga kwiingashiteewo ayi abo basalawo kuba bashikwiiya bakwe Yesu balaakucana mapensho. (Mate. 16:24) Na mpashi bakalinga kuyeeya ayi na baba Beneklistu teshi bakanoobawo amapensho. Ano mukwiinga tuli mucishi cakwe Satana, tulaakucana mapensho. Shintu inga shaaluka cakwaamba ayi twacileka kuba alusangalalo abuumbi.​—Kulu. 6:6; Shiku. 9:11.

5. Ino bamakwesu abenankashi baanji balatondesha buyani ayi nshobashoma nshancinencine?

5 Bamakwesu abenankashi baanji balatondesha ayi balishomete cakutatoonsha kwaamba ayi nshobashoma nshancinencine. Ino nciinshi ncetwaambila boobo? Tababooli pesule nabi kwaamba ayi mushominyinaabo wabakalasha na kucita cimwi Mwineklistu ncateelete kucita. (Kulu. 119:165) Na bacana bweelesho, lushomo lwabo lulayuminaako muciindi cakuboolela mwisule. (Jemu. 1:2-4) Ino inga mwacita buyani kwaamba ayi mube alushomo luyumu lwamushobo uyu?

MULYEELETE ‘KUMUSHIBA KABOTU LESA’

6. Ino bashikwiiya bamuciindi ca batumwi bakalinga kucite lushomo ceebo ca nshi?

6 Bashikwiiya bamuciindi ca batumwi bakacinka lushomo lwabo pasheesho nshobakeeya kuswa mu Malembo alimwi apa sheesho Yesu Klistu nshaakalinga kubaiisha, nkokwaamba ayi “cancine ca makani abotu.” (Gala. 2:5) Cancine ici cileelikaawo makani oonse ngotushoma mbuli Beneklistu, alimwi acancine cakwaamba ayi Yesu wakaaba buumi bwakwe mbuli mulambu alimwi wakabushikwa. Mutumwi Paulo wakalinga kushomete cakutatoonsha kwaamba ayi makani aya ngancine. Ino nciinshi cakamupa kushoma? Wakashoma mukwiinga wakalinga kusebensesha Malembo ndyaakalinga “kubasansulwita akubatondesha kwiinda muMalembo ayi Klistu wakalinga kweelete kupenshekwa akubushikwa kuswa kubafu.” (Milimo 17:2, 3) Bashikwiiya bakalingaako muciindi ca batumwi bakashoma makani aya alimwi mushimu usalashi wakabacafwa kunyumfwishisha Maswi akwe Lesa. Bakalangoola makani kwaamba ayi bashinishe ayi nshobakalinga kwiiya ncakwiila shakalinga kuswa mu Malembo. (Milimo 17:11, 12; Ebu. 5:14) Lushomo lwabo talwakalinga kwiimfwibo pambobakalinga kulinyumfwa alimwi tabakalinga kusebensela Lesa ceebo cakunyumfwabo kabotu kuba pomwi abashominyinaabo. Sombi bakalinga kucite lushomo ceebo ca ‘kumushiba kabotu Lesa.’​—Kolo. 1:9, 10.

7. Ino kushoma cancine camu Baibo inga kwatucafwa buyani?

7 Cancine camu Baibo tacalukiiwo. (Kulu. 119:160) Kucakubonenaako, tacalukiiwo nabi kwaamba ayi mushominyineesu watukalasha na kucita cilubo cinene. Alimwi tacalukiiwo nabi ndyetutokwiinda mumapensho. Aboobo tulyeelete kucishiba kabotu cancine camu Baibo, akushoma kwaamba ayi ncakwiila ncancinencine. Bweenka mbuli ceela cakwiimikisha bwaato mbocipa kwaamba ayi bwaato butaseni nabi kwesa muuwo unene, lushomo luyumu lwiimfwi pa cancine camu Baibo lulaakutucafwa kutaboolela mwisule nabi ndyetwacana mapensho. Ino inga mwacita buyani kwaamba ayi munooshoma cakutatoonsha kwaamba ayi nshomushoma nshancine?

‘AMUCAFWIKWE KUSHOMA CAMOYO WOONSE’

8. Kweelana ashaamba 2 Timoti 3:14, 15, ino nciinshi cakacafwa Timoti kushoma ayi nshaakalinga kwiiya nshancine?

8 Timoti wakalinga kushomete kwaamba ayi nshakeeya shakalinga shancine. Ino nciinshi cakamucafwa? (Amubelenge 2 Timoti 3:14, 15.) Bakataanguna kumwiisha “malembo asalalite” mbanyina alimwi abankambiyakwe banakashi. Ano ncakutatoonsha kwaamba ayi alakwe mwiine wakalinga kusebensa cankusu kwiiya Malembo. Aboobo ‘wakacafwikwa kushoma camoyo woonse’ kwaamba ayi nshaakalinga kwiiya nshancine. Mukuya kwaciindi, Timoti, banyina, alimwi abankambiyakwe banakashi bakeeya makani akalinga kwiisha Beneklistu. Ncakutatoonsha kwaamba ayi Timoti wakayuminishikwa ku lusuno lwakalinga kutondesha bashikwiiya bakwe Yesu, alimwi wakalinga kusuni abuumbi kucanika pomwi akucafwilisha Beneklistunyina mulibungano. (Fili. 2:19, 20) Nacibi boobo, lushomo lwakwe talwakalinga kwiimfwibo pambwakalinga kulinyumfwa pa bashominyina, sombi pacancine cakamucafwa kusena pafwiifwi a Yehova. Amwebo mulyeelete kwiiya Baibo kwaamba ayi mushome cakutatoonsha ayi nshemutookwiiya pali Yehova nshancine.

9. Ino ni njiisho nshi shotatwe shakutaanguna nshomweelete kushoma ayi nshancine?

9 Kuli njiisho shakutaanguna shotatwe shamu Baibo nshomweelete kutaanguna kushoma kwaamba ayi nshancine. Cakutaanguna, mulyeelete kushoma cakutatoonsha kwaamba ayi Yehova ngo Mulengi wa shintu shoonse. (Kulo. 3:14, 15; Ebu. 3:4; Ciyu. 4:11) Cabili, mulyeelete kushoma kwaamba ayi Baibo ncakwiila nga Maswi akatanjililwa amushimu Lesa ngaakatupa. (2 Timo. 3:16, 17) Alimwi catatu, mulyeelete kushoma cakutatoonsha kwaamba ayi Yehova wakabunganya likoto lya bantu batoomulambila, abo batootanjililwa a Klistu alimwi likoto ilyo, Mbakamboni Bakwe Yehova. (Isa. 43:10-12; Joni 14:6; Milimo 15:14) Teshi kwaamba ayi mulyeelete kushiba makani oonse ngotucana mu Baibo kwaamba ayi mucikoonshe kushoma ayi makani aya ngancine. Sombi amube aluyaando lwakusebensesha ‘nkusu shanu sha kuyeeya’ kwaamba ayi mucikoonshe kushoma cakutatoonsha kwaamba ayi nshomushoma nshancine.​—Loma. 12:1.

AMUBE BALIBAMBITE KUCAFWA BAMWI KUSHOMA

10. Ino nshiinshi nshotweelete kucita pesule lyakushiba cancine?

10 Na mwashoma cakutatoonsha kwaamba ayi njiisho shakutaanguna nshetwaambawo shaamba pali Yehova, Baibo, alimwi apabantu bakwe Lesa nshancine, mulyeelete kunoosebensesha Malembo kucafwa bamwi kushoma ayi ncakwiila njiisho ishi nshancine. Ino nceebonshi? Mukwiinga tuli bashikwiiya bakwe Klistu, tulicite mukuli wakwiisha bamwi beenga basuna kukutika cancine ncotwakeeya. * (1 Timo. 4:16) Alimwi ndyetutocafwa bamwi kushoma kwaamba ayi Baibo nshoiisha nshancine, lushomo lwesu lulayuminaako.

11. Ino mutumwi Paulo wakalinga kucita buyani ndyaakalinga kwiisha, alimwi ino cakubonenaako cakwe inga twacikonkela buyani?

11 Mutumwi Paulo ndyaakalinga kwiisha bantu, wakalinga “kubacafwa kushoma pali Yesu kwiinda mukubaambila shilembetwe mu Milawo yakwe Mose alimwi amabuku akalemba Bashinshimi.” (Milimo 28:23) Ino cakubonenaako cakwe Paulo inga twacikonkela buyani ndyetutokwiisha bamwi cancine? Tatweelete kweelabo pakubalwiita Baibo nshoyaamba. Tulyeelete kucafwa shikwiiya Baibo kwiiya akuyeeya cakubikila maano pasheesho nshatokwiiya kuswa mu Baibo. Tulisuni kwaamba ayi basumine cancine kuteshi ceebo cakwaamba ayi balitusunibo, sombi ceebo cakwaamba ayi bashinisha beene kwaamba ayi nshebatokwiiya pali Lesa shilusuno nshancine.

Nobashali, amucafwe bana banu kuba alushomo kwiinda mukubaiisha “shisisitwe shakwe Lesa” (Amubone mapalagilafu 12-13) *

12-13. Ino bashali inga bacita buyani kwaamba ayi bacafwe bana babo kutolelela kuba mucancine?

12 Nobashali, ncakutatoonsha kwaamba ayi mulisuni ayi bana banu batolelele kuba mucancine. Aboobo mpashi inga mwayeeya ayi inga bacikonsha kuya panembo lwakumushimu na kabacite beshicibusa bali kabotu mulibungano. Nacibi boobo, kwaamba ayi bana banu bashome ayi Baibo nshoiisha nshancine, kulayandika shiinji kuteshibo beshicibusa bali kabotu. Balyeelete kuba abushicibusa a Lesa akushoma cakutatoonsha kwaamba ayi Baibo nshoiisha nshancine.

13 Kwaamba ayi bashali bacikoonshe kwiisha kabotu bana babo cancine pali Lesa, balo beene balyeelete kutaanguna kuba abubaambo bwakwiiya Baibo mbuli cakubonenaako. Balyeelete kucana ciindi cakukutumana akuyeeya pasheesho nshebatokwiiya. Lyalo ndyeenga bacikonsha kucafwa bana babo kukonkela nshobacita. Balyeelete kucafwa bana babo kushiba bwakusebensesha shisebensesho shitucafwa kucana makani amu Baibo, bweenka mbobacita ndyebatoocafwa shiiyo shabo sha Baibo. Kucita boobo kulaakucafwa baana kusuna Yehova, akushoma ayi atosebensesha “musebenshi ushomeka alimwi ucite maano”​—kutupa shakulya shakumushimu. (Mate. 24:45-47) Nobashali, muteelibo pakwiisha bana banu njiisho shakutaanguna shamu Baibo. Amubacaafwe kuba alushomo luyumu kwiinda mukubaiisha “shisisitwe shakwe Lesa” kweelana ansheenga bacikonsha kunyumfwishisha paciimo cabo.​—1 Koli. 2:10.

AMWIIYE BUSHINSHIMI BWAMU BAIBO

14. Ino nceebonshi tulyeelete kwiiya makani abushinshimi? (Amubone kabokosi kalembetwe ayi “ Sa Inga Mwacikonsha Kusansulula Bushinshimi ubu?”)

14 Makani a bushinshimi ngotucana mu Maswi akwe Lesa inga atucafwa kuyumya lushomo lwesu muli Yehova. Ino mbushinshimi buli bwamucafwa kuyumya lushomo lwanu? Mpashi inga mwaamba pabushinshimi butokwaamba pa “nshiku shakweelaako.” (2 Timo. 3:1-5; Mate. 24:3, 7) Ano ino mbushinshimi nshi bumwi bwakakumanishikwa bweenga bwayumya lushomo lwanu? Kucakubonenaako, sa inga mwacikonsha kusansulula bushinshimi mbotucana mulibuku lyakwe Danyelo capita 2 na Danyelo capita 11 mbobwakakumanishikwa kale kale alimwi ambobutookumanishikwa pacecino ciindi? * Na lushomo lwanu luliimfwi mu Baibo, nkokwaamba ayi nduyumu abuumbi. Amuyeeye cakubonenaako ca bamakwesu bakapenshekwa abuumbi mucishi ca Germany ciindi ca Nkondo Yabili Yapacishi Coonse. Nabi kwaamba ayi tabakalinga kucishi kabotu bushinshimi bwamu Baibo bwakalinga kwaamba pa nshiku shakweelaako, bakalinga kucite lushomo luyumu mu Maswi akwe Lesa.

Kwiiya Baibo, kwiilikaawo abushinshimi, inga kwatucafwa kutolelela kushomeka kuli Yehova nabi ndyetwacana mapensho (Amubone mapalagilafu 15-17) *

15-17. Ino kwiiya Baibo kwakabacafwa buyani bamakwesu abenankashi bakalinga kupenshekwa kuli ba Nazi?

15 Muciindi ca buleelo bwa Nazi kucishi ca Germany, bamakwesu abenankashi baanji bakatolwa kumisumba yakupenshesha. Hitler a Heinrich Himmler uyo wakalinga munene wakabunga kalinga kwiitwa ayi SS, bakalinga kupatite Bakamboni Bakwe Yehova. Nankashi umwi wakaamba ayi Himmler wakalwiita likoto lya benankashi bakalinga mujeele ayi: “Yehova Lesa wanu inga weendelesha kwiculu, sombi pano pacishi capanshi ndiswe tutokweendelesha, tulaakubona beshi bakatolelele kubaako pali ndimwe Bakamboni bakwe Yehova andiswe ba Nazi!” Ino nciinshi cakacafwa bantu bakwe Yehova kutolelela kushomeka?

16 Beshikwiiya Baibo balya bakalinga kucishi ayi Bwaami bwakwe Lesa bwakatalika kweendelesha mu 1914. Tabakwe kukankamana ambobakalinga kupenshekwa abuumbi paciindi cilya. Nacibi boobo, bakalinga kushomete cakutatoonsha kwaamba ayi taakuwo mfulumeende ya bantu yeenga yapa kwaamba ayi kuyanda kwakwe Lesa kutakumanishikwi. Hitler wakaalilwa kumanisha kulambila kwancine nabi kubika mfulumeende yakalinga kucite nkusu kwiinda Bwaami bwakwe Lesa. Bamakwesu bakalinga kushomete cakutatoonsha kwaamba ayi buleelo bwakwe Hitler teshi bukatolelele.

17 Nshobakashoma bamakwesu abenankashi aba shakalinga shancine. Tapana kwiinda aciindi cilaamfu, buleelo bwa Nazi bwakamana nkusu, alimwi Heinrich Himmler​—uyo wakalinga kwaamba ayi “pano pacishi capanshi ndiswe tutokweendelesha”​—wakaloboka. Ndyaakalinga kucica, wakakumanya Mukwesu Lübke, uyo wakalinga mujeele ngwaakalinga kushi ayi wakalinga Kamboni. Himmler wakeepusha Mukwesu Lübke aboowa ayi: “Shikwiiya Baibo, ino nshiinshi shakacitika?” Mukwesu Lübke wakasansulwita Himmler ayi Bakamboni Bakwe Yehova tabakalinga kutoonsha ayi buleelo bwa ba Nazi bulaakumana, alimwi bakalinga kucishi ayi balaakwaangululwa. Himmler wakaamba shibiibi shiinji pali Bakamboni Bakwe Yehova, ano paciindi ici taakalinga kucitewo nabi comwi cakwaamba. Tapana kwiinda aciindi cilaamfu wakalicaya. Ino tutokwiiyawo nshi? Na katwiiya Baibo kwiilikaawo akwiiya bushinshimi, lushomo lwesu muli Lesa lulaakuyuma akutupa nkusu shakuliyumya muciindi ca mapensho.​—2 Pita 1:19-21.

18. Kweelana a Joni 6:67, 68, ino nceebonshi ncotuyandikila kuba “alushibo lwancinencine akunyumfwishisha koonse” kwa kaamba Paulo?

18 Soonse tulyeelete kutondesha lusuno ulo lupa kwaamba ayi tushibikwe mbuli Beneklistu bancinencine. Nacibi boobo, tulyeelete kuba “alushibo lwancinencine alimwi akunyumfwishisha koonse.” (Fili. 1:9) Mukwiinga na katutacite lushibo lwancinencine alimwi akuteshiba luyaando lwakwe Lesa, ‘tulaakunootolanishikwabo acipuupu cakwiisha kwa bantu babeshi,’ kwiilikaawo abaabo bakapondoka kuswa mucancine. (Efe. 4:14) Bashikwiiya baanji bamuciindi ca batumwi ndyebakacileka kukonkela Yesu, mutumwi Pita wakatondesha kwaamba ayi wakalinga kushomete cakutatoonsha ayi Yesu ngowakalinga kucite “maswi abuumi butamaani.” (Amubelenge Joni 6:67, 68.) Nabi kwaamba ayi Pita paciindi cilya taakwe kunyumfwishisha shoonse Yesu nshakaamba, wakatolelela kushomeka mukwiinga wakalinga kucishi cancine pali Klistu. Amwebo inga mwayumya lushomo lwanu pamakani Baibo ngoiisha. Kucita boobo kulaakumucafwa kutolelela kushomeka nabi mucane mapensho ali buyani alimwi mulaakucafwa bamwi kuba alushomo luyumu.​—2 Joni 1, 2.

LWIIMBO 72 Kushimikila Makani Abwaami

^ par. 5 Mutwi uyu utootucafwa kushiba kwaamba ayi cancine ncotwakeeya cilayandika abuumbi. Utootucafwa akushiba nsheenga twaciita kwaamba ayi tuyumye lushomo lwesu mucancine ncetwakeeya.

^ par. 10 Kwaamba ayi mushibe kabotu mbweenga mwabandika abantu panjiisho shakutaanguna, amubone lubasu lwa “Kubandikishanya Makani Amu Baibo,” lutocanika mu Njashi Yamulindilishi yamu Cibemba na Chitonga kutalika mu 2010 kushika mu 2015. Muli mitwi mbuli “Sa Yesu ngu Lesa?,” Ino Bwaami Bwakwe Lesa Bwakatalika Lili Kweendelesha?” peeji 8 alimwi a “Sa Lesa Alaanisha Bantu Mumulilo wa Helo?”

^ par. 14 Na mulisuni kwiiya shiinji pamakani abushinshimi ubu, amubone Njashi Yamulindilishi ya June 15, 2012 peeji 12 peeji 14 yamu Chitonga alimwi a May 2020.

^ par. 60 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Ndyebatoocita kulambila kwa mukwashi, bashali batokwiiya abana babo bushinshimi bwamu Baibo bwaamba pamakani amapensho anene.

^ par. 62 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Ciindi camapensho anene, mukwashi weenka ulya teshi ukakankamane asheshi shikanoocitika.