Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

Kulitibuka​—Tulyeelete Kuba Bantu Balitibuka Kwaamba ayi Tusangalashe Yehova

Kulitibuka​—Tulyeelete Kuba Bantu Balitibuka Kwaamba ayi Tusangalashe Yehova

“Ndyendakatalika kulwana a mupyala wangu, ndakamucata panshingo kwaamba ayi mucaaye.”—Ba Paul.

“Ndakalinga kufwambaana kukalala paŋanda. Ndakalinga kukalala apatapuwo cabica. Alimwi ndakalinga kupwaya cintu cili coonse cili pafwiifwi ampombete.”—Ba Marco.

Mpashi buunji bwa ndiswe tatukalali bukalala ba Paul aba Marco. Nacibi boobo, soonse cimwi ciindi tulaalilwa kulikasha. Cilaba boobo mukwiinga twakapyana bubi kuswa kumuntu wakutaanguna Adamu. (Loma. 5:12) Bweenka mbuli ba Paul aba Marco, bamwi balaalilwa kulikasha na bakalala. Bamwi balaalilwa kulikasha mushintu nshobayeeya. Kucakubonenaako, balaalilwa kucileka kuyeeya pashintu shibapa kuba aboowa na kulefuka. Alimwi bamwi balaalilwa kuleya lunkumbwa lwakucita bulale, kukolwa, na kusebensesha misamu ikola.

Bantu beshikwaalilwa kulikasha mushintu nshobayeeya, nshobakumbwa, alimwi amushintu nshebacita, inga baliletela mapensho. Nacibi boobo, kuli nceenga twaciita kwaamba ayi tuleye kucita shintu sheenga shatuletelela. Ino nciinshi? Nkuba amubo wakulikasha na kulitibuka. Aboobo amuleke tubandike miipusho yotatwe: (1) Ino kulikasha cilaamba nshi? (2) Ino nceebonshi ncokuyandikila? (3) Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tube amubo uyu ubete lubasu lwa “shisepo sha mushimu”? (Gala. 5:22, 23) Lyalo tutobandika nsheenga womwi awomwi wa ndiswe wacita na cimwi ciindi waalilwa kulikasha.

INO KULIKASHA CILAAMBA NSHI?

Muntu ulikasha taaciti shintu kwakubula kuyeeya. Taambi na kucita shintu sheenga shakalasha Lesa.

Yesu wakatondesha patuba kulikasha ncocaamba

Yesu wakatutondesha ncocaamba kuba muntu ulikasha. Baibo ilaamba ayi: “Ndibakalinga kumutukana taakwe kubabooshesha. Ndibakamupensha taakwe kubakoonga, sombi wakabika shoonse mumaansaakwe Lesa moomboloshi ululeme.” (1 Pita 2:23) Yesu wakalikasha balwani bakwe ndyebakalinga kumucobola kaali pacisamu cakupenshesha. (Mate. 27:39-44) Kashitana kucitika ishi, wakatondesha kulikasha kwiinditewo bamatanjilishi babupailishi ndyebakalinga kumwiipusha miipusho iinji kwaamba ayi bacane pakumupeta mulandu. (Mate. 22:15-22) Alimwi wakatondesha cakubonenaako cibotu abuumbi ca kulikasha ciindi ba Juda ndyebakakalala akubwesa mabwe ayi bamupwaye! Muciindi cakubalwana, “Yesu wakayuba akuloboka kuswa mu ŋanda yakwe Lesa.”—Joni 8:57-59.

Sa inga twacikonsha kukonkela cakubonenaako cakwe Yesu? Ee, inga tweeleshaako. Mutumwi Pita wakalemba ayi: “Klistu wakamupengela kumushiila citondesho ayi munookonkela mwakeenda.” (1 Pita 2:21) Nabi kwaamba ayi tatumaninite, inga twacikonsha kukonkela cakubonenaako cakwe Yesu ca kulikasha. Ino nceebonshi ncotuyandikila kucita boobo?

INO NCEEBONSHI KULIKASHA KULAYANDIKA?

Tulyeelete kuba amubo wakulikasha kwaamba ayi tusangalashe Yehova. Kwaalilwa kulikasha mushintu nshetucita anshetwaamba, inga kwapa kwaamba ayi tunyonyoole bushicibusa bwesu a Yehova, nabi kwaamba ayi twamusebensela cakushomeka kwa myaaka iinji.

Amuyeeye cakubonenaako cakwe Mose, uyo wakalinga ‘uliceesha kwiinda muntu uli woonse mucishi capanshi’ paciindi cilya. (Shakube. 12:3) Mose wakaliyumya cakukalika moyo kwa myaaka iinji bene Isilaeli ndyebakalinga kumutongookela. Ano bushiku bumwi wakaalilwa kulikasha, wakakalala abuumbi bene Isilaeli ndyebakalinga kumutongookela ayi tabaciteewo maanshi akunwa. Wakaamba maswi atakalinga kabotu ayi: “Amunyumfwe mwebo nobaashu! Sa tumukushishe maanshi mumwaandami uyu?”—Shakube. 20:2-11.

Mose wakaalilwa kulikasha. Taakwe kulemeka Yehova uyo wakacita ncaankamiko cakupa kwaamba ayi maanshi aswe mulibwe. (Kulu. 106:32, 33) Aboobo Yehova taakwe kumusuminisha kunjila Mucishi Cakashomeshekwa. (Shakube. 20:12) Mose alyeelete wakatolelela kulinyumfwa cibiibi abuumbi ceebo cakwaalilwa kulikasha.—Duto. 3:23-27.

Ino nciinshi ncetutokwiiyawo? Nabi twekala mucancine kwa myaaka iinji buyani, tatweelete kwaamba maswi atabete kabotu kubaabo batukalasha na abo batoyandika kululikwa. (Efe. 4:32; Kolo. 3:12) Ncakwiila kwaamba ayi na muntu atooya cikomena, cimwi ciindi cilaba ciyumu kukalika moyo. Nacibi boobo, tatweelete kuluba shakacitikila Mose. Tatusuniiwo kubisha mpuwo yesu ibotu kuli Yehova ceebo cakwaalilwa kulikasha. Ino nshiinshi nsheenga twaciita kwaamba ayi tube amubo uyu uyandika?

NSHEENGA TWACIITA KWAAMBA AYI TUBE AMUBO WAKULIKASHA

Tulyeelete kusenga mushimu usalashi. Ino nceebonshi? Mukwiinga kulikasha ndubasu lwa shisepo sha mushimu wakwe Lesa, alimwi Yehova alapa mushimu wakwe kubaabo bamusenga. (Luka 11:13) Kwiinda mumushimu wakwe, Yehova inga watupa nkusu nshetuyandika kwaamba ayi tube amubo wakulikasha. (Fili. 4:13) Alimwi inga watucafwa kuba ashisepo shimwi sha mushimu mbuli lusuno, ulo lweenga lwapa kwaamba ayi cibe cuubu kutondesha kulikasha.—1 Koli. 13:5.

Amuleye cili coonse ceenga capa kwaamba ayi mwaalilwe kutondesha kulikasha

Amuleye cili coonse ceenga capa kwaamba ayi mwaalilwe kulikasha. Kucakubonenaako, amuleye kucalula ma webusaiti akweebela shakulikondelesha shiyuminisha mibo itabete kabotu. (Efe. 5:3, 4) Alimwi tulyeelete kuleya cintu cili coonse ceenga capa kwaamba ayi tusune kucita shibiibi. (Tus. 22:3; 1 Koli. 6:12) Kucakubonenaako, na muntu alaalilwa kukoma lunkumbwa lwakucita bulale, inga wayandika kucilekela limwi kubelenga mabuku aamba sha lusuno lwamucikwati na kweebela mafilimu aamba sha lusuno.

Inga caba ciyumu kukonkela kululika uku. Nacibi boobo, Yehova inga watupa nkusu shakucikonsha kulikasha na tweelesha cankusu. (2 Pita 1:5-8) Alaakutucafwa kulikasha mushintu nshetuyeeya, nshetwaamba, alimwi anshetucita. Ishi nsheshakacitika kuli ba Paul aba Marco, mbotwalinga twaambawo. Boonse bobilo bakeeya kulikasha na bakalala. Atubandike pa mukwesu wakalinga kukalala abuumbi na atokweensha motoka, alimwi akukalalila beshikweensha myotoka bamwi. Ino wakacita buyani kwaamba ayi abe amubo wa kulikasha? Wakaamba ayi: “Ndakalinga kupaila abuumbi bushiku abushiku. Ndakeeya makani aanji akalinga kwaamba pakulikasha, akwiibaluka mavesi amu Baibo eenga ancafwa. Nabi kwaamba ayi peenda myaaka iinji kuswa ciindi ndyendakatalika kwiiya pamakani akulikasha, bushiku buli boonse macuunsa ndaliibalusha ayi ndyeelete kuba muntu ukalika moyo. Alimwi na kuli nkontooya, ndafwambaana kunyamuka kwaamba ayi ntanookalala na beshimyotoka bamwi batoonceelesha.”

NSHEENGA TWACIITA NA TWAALILWA KULIKASHA

Soonse cimwi ciindi inga twaalilwa kulikasha. Na caba boobo, inga twanyumfwa nsoni kupaila kuli Yehova. Sombi tatweelete kucita boobo mukwiinga ici nceciindi ndyetweelete kupaila abuumbi kwaamba ayi Yehova atucaafwe. Aboobo na twaalilwa kulikasha tulyeelete kupaila kuli Yehova peenkapo. Amumusenge ayi amulekelele, amupe nkusu sha kulikasha, alimwi akumucafwa kwaamba ayi mube bashinishite kutabooshawo kucita cilubo ico. (Kulu. 51:9-11) Mutayeeyi ayi Yehova teshi akakumbuleewo mupailo wanu wakuswa panshi lya moyo. (Kulu. 102:17) Mutumwi Joni alatwiibalusha ayi bulowa bwa Mwanaakwe Lesa “bulatusalasha kuswa kushibiibi shoonse.” (1 Joni 1:7; 2:1; Kulu. 86:5) Mutaluubi kwaamba ayi Yehova alayuminisha basebenshi bakwe batamaninite kwaamba ayi balyeelete kunoolekelelana. Aboobo inga twashoma ayi aswebo inga watulekelela.—Mate. 18:21, 22; Kolo. 3:13.

Yehova taakwe kukondwa Mose ndyaakaalilwa kulikasha muluyanga. Nacibi boobo, wakamulekelela. Alimwi Baibo ilaamba ayi Mose wakalinga musankwa ushomeka abuumbi, aboobo tulyeelete kukonkela cakubonenaako cakwe. (Duto. 34:10; Ebu. 11:24-28) Nabi kwaamba ayi Yehova taakwe kusuminisha Mose kunjila Mucishi Cakashomeshekwa, alaakumusuminisha kuba abuumi mucishi capanshi ca Paladaiso akumupa coolwe cakuba abuumi bwamuyayaya. Aswebo inga twaba acoolwe ici na katweelesha cankusu kutondesha mubo uyandika abuumbi wakulikasha.—1 Koli. 9:25.