Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 12

Ino Ndilili Ndyetweelete Kwaamba?

Ino Ndilili Ndyetweelete Kwaamba?

‘Kuli . . . ciindi cakuumuna aciindi cakwaamba.’​—SHIKU. 3:1, 7.

LWIIMBO 124 Katushomeka Lyoonse

NSHESHI TWIIYE *

1. Ino lilembo lya Shikushimikila 3:1, 7 litootwiisha nshi?

BANTU bamwi balabandika abuumbi. Ano bamwi tabasuni bunene kubandika. Bweenka mbuli lilembo paswa mutwi uyu mbolyaamba, kuli ciindi cakwaamba aciindi cakuumuna. (Amubelenge Shikushimikila 3:1, 7.) Nacibi boobo, kuli bamakwesu abenankashi bamwi mbotubona ayi inga cabota na kababandikaako, alimwi abamwi mbotubona ayi inga cabota na baceeshako kubandika.

2. Ino ngani weelete kutupa mulawo wakushiba ndyetweelete kwaamba ambotweelete kwaamba?

2 Kwaamba ncipo Yehova ncaakatupa. (Kulo. 4:10, 11; Ciyu. 4:11) Kwiinda mu Maswi akwe alatulwiita mbweenga twasebensesha kabotu cipo ici. Mumutwi uyu, tutokwiiya shakubonenaako shamu Baibo sheshi shitucafwe kushiba ciindi cakwaamba aciindi cakuumuna. Alimwi tutokwiiya a Yehova mbwabona nshetwaamba kubamwi. Cakutaanguna, amuleke tubandike ciindi ndyetweelete kwaamba.

INO NDILILI NDYETWEELETE KWAAMBA?

3. Kweelana a Bene Loma 10:14, ino ndilili ndyetweelete kwaamba?

3 Lyoonse tulyeelete kuba balibambite kwaamba pali Yehova a Bwaami bwakwe. (Mate. 24:14; amubelenge Bene Loma 10:14.) Kucita boobo kulaakutupa kukonkela cakubonenaako cakwe Yesu. Ceebo comwi cinene Yesu ncaakesita pacishi capanshi, nkusa mukwaamba cancine pali Baishi. (Joni 18:37) Nacibi boobo, tulyeelete kwiibaluka kwaamba ayi cilayandika kushiba mbotwaamba. Aboobo ndyetutobandika abamwi pali Yehova, tulyeelete kwaamba ‘cakulibombya alimwi cabulemu,’ alimwi tulyeelete kutondesha ayi tulabikila maano kumuntu mbwalinyumfwa anshashoma. (1 Pita 3:15) Aboobo teshi tukeelebo pakubandika a muntu; sombi tulaakwiisha cakushika pamoyo na kacikonsheka.

4. Kweelana a Tusimpi 9:9, ino inga twacita buyani kwaamba ayi nshetwaamba shicafwe bamwi?

4 Na kuli mukwesu nabi nankashi utoyandika kululikwa, bamanene tabeelete kuwayawaya kubandikaakwe. Nacibi boobo balyeelete kusala ciindi ceelete kwaamba ayi batamulenshi nsoni. Tabeelete kumululikila pabantu. Alimwi bamanene lyoonse baleelesha cankusu kwaamba munshila itondesha ayi balalemeka bamwi. Nacibi boobo, balatondesha bamwi njiisho shamu Baibo sheenga shabacafwa. (Amubelenge Tusimpi 9:9.) Ino nceebonshi cimwi ciindi ncotuyandikila kutaloonda kwaamba amuntu na twaboona ayi tutoyandika kucita boobo? Amuleke tubandike shakubonenaako shobilo; mucakubonenaako comwi mushali musankwa wakalinga kweelete kululika bana bakwe basankwa, mucimwi, mwanakashi wakalinga kweelete kulwiita musankwa wakalinga kusa mukuba mwaami ayi wacita cilubo.

5. Ino ndilili Mupailishi Munene Eli ndyaakaalilwa kwaamba ciindi ndyaakalinga kweelete kucita boobo?

5 Eli Mupailishi Munene wakalinga kucite baana basankwa bobilo mbwakalinga kusuni abuumbi. Nacibi boobo, bana bakwe abo tabakalinga kucite bulemu kuli Yehova. Bakalinga kucite mikuli inene abuumbi mbuli bapailishi bakalinga kusebensela pamusena usalalite. Tabakalinga kusebensesha kabotu nkusu nshebakapekwa, tabakalinga kulemeka milambu bantu njobakalinga kubenga kuli Yehova, alimwi bakalinga kucita bufuule patubabo. (1 Samwe. 2:12-17, 22) Kweelana a Mulawo wakwe Mose, bana bakwe Eli bakalinga kweelete kucaikwa, ano Eli wakabalulikabo paniini akubasuminisha ayi batolelele kusebensela pamusena usalalite. (Duto. 21:18-21) Ino Yehova wakashibona buyani nshaakacita Eli? Wakaambila Eli ayi: “Ino nceebonshi webo ulalemeka bana bako kwiinda ndime?” Lyalo Yehova wakabacaya bamucita shibiibi bobilo balya.​—1 Samwe. 2:29, 34.

6. Ino cakacita Eli citotwiisha nshi?

6 Pali ciiyo ciyandika abuumbi nceenga tweeya kushakacita Eli. Na aswebo twashiba ayi shicibusa na shikamukowa wapwaya mulawo wakwe Lesa, tatweelete kuumunabo, tulyeelete kumwiibalusha njiisho shakwe Yehova. Lyalo tulyeelete kushinisha kwaamba ayi watambula lucafwo kuswa kubamanene. (Jemu. 5:14) Tatweelete kulemeka shicibusa na shikamukowa abuumbi kwiinda Yehova, bweenka mbuli Eli mbwaakacita. Kucafwa muntu utoyandika kululikwa kulayandika kutaloonda, nacibi boobo kuli shibotu shiswaamo na twacita boobo. Ano amubone bupusano bwakalinga pakati ka cakubonenaako cakwe Eli ashakacita mwanakashi mwine Isilaeli, Abigelo.

Abigelo wakatondesha cakubonenaako cibotu kwiinda mukusala ciindi ceelete cakwaamba (Amubone mapalagilafu 7-8) *

7. Ino nciinshi cakapa kwaamba ayi Abigelo aye mukwaamba a Defedi?

7 Abigelo wakalinga mukaakwe Nabali, musankwa wakalinga mubile. Defedi abasankwa mbwaakalingaabo ciindi ndyaakalinga kucica Mwaami Saulo, bakatola ciindi cilaamfu kabali abeembeshi bakwe Nabali akushitilisha shifubwa shakwe kubeepi. Ano sa Nabali wakalumba pasheshi nshobakamucitila? Sobwe napaceyi. Defedi ndyaakatuma basankwa bamwi mbwaakalingaabo kuya mukusenga shakulya shiniini amaanshi, Nabali wakakalala akutalika kubacobola. (1 Samwe. 25:5-8, 10-12, 14) Aboobo Defedi wakakalala abuumbi cakwaamba ayi wakapinga ayi atooya mukucaya basankwa boonse ba muŋanda yakwe Nabali. (1 Samwe. 25:13, 22) Ino nciinshi cakapa kwaamba ayi Defedi ataciti kweelana ambwakalinga wapinga? Abigelo wakeshiba ayi ici teshi ciindi cakuumuna, aboobo cakutaloonda wakaya mukukumanya basankwa bali 400 bakalinga a Defedi abo bakalinga kufwite nsala alimwi bakalinga kukalalite abuumbi. Nabi kwaamba ayi basankwa aba bakalinga kucite shilwanisho, Abigelo wakaya mukwaamba a Defedi.

8. Ino cakubonenaako cakwe Abigelo cilatwiisha nshi?

8 Abigelo ndyaakakumanya Defedi, wakabandikaakwe cakutaloonda, cabulemu, akupa kwaamba ayi Defedi anyumfwe nshakaamba. Nabi kwaamba ayi Abigelo teshi ngowakabisha, wakasenga kulekelelwa kuli Defedi. Wakacinka manungo muli Yehova akwaamba ayi wakalinga kucishi ayi Defedi ngumuntu uli kabotu. (1 Samwe. 25:24, 26, 28, 33, 34) Bweenka mbuli Abigelo, aswebo tatweelete kuloonda kucafwa mukwesu na nankashi na watalika kucita shintu sheenga shapa kwaamba ayi acite cilubo. (Kulu. 141:5) Tulyeelete kwaambaakwe mubulemu, sombi cakutaloonda. Na twalulika muntu ngotwabona ayi atoyandika kululikwa, nkokwaamba ayi tuli beshicibusa bancinencine.​—Tus. 27:17.

9-10. Ino nshiinshi bamanene nshobeelete kwiibaluka ndyebatolulika bamwi?

9 Bamanene mbobayandika bunene kuba batacite boowa kucafwa mukwesu na nankashi uyo waswa pa nshila. (Gala. 6:1) Bamanene balicishi ayi abalo tabamaninite aboobo abalo bushiku bumwi balaakuyandika kululikwa. Nacibi boobo, ici tacibapi kwaalilwa kululika baabo batoyandika kululikwa. (2 Timo. 4:2; Taitasi 1:9) Ndyebatolulika muntu, baleelesha cankusu kusebensesha kabotu cipo cakubandika kwaamba ayi balulike munshila ibotu alimwi cakukalika moyo. Balisuni kucafwa mukwesu nabi nankashi ceebo cakwaamba ayi balimusuni. (Tus. 13:24) Nacibi boobo cintu cinene ncobacitila boobo, nkusuna kulemeka Yehova akuyuminisha njiisho shakwe alimwi akushitilisha libungano.​—Milimo 20:28.

10 Kusa mukushika waano, tweeya ndyetweelete kwaamba. Nacibi boobo, kuli ciindi cimwi ndyetweelete kuumunabo. Ino mbukaalo nshi mbweenga twayandika kuumunabo?

INO NDILILI NDYOTWEELETE KUUMUNA?

11. Ino ncikoshanyo nshi Jemusi ncaakasebensesha, alimwi ino nceebonshi cileelela?

11 Cimwi ciindi nciyumu kulama kabotu mulaka wesu. Shikulemba Baibo Jemusi wakasebensesha cikoshanyo ceelela ndyaakaamba ayi: “Na muntu taalubishi mukwaamba ingayi uliluleme cakumaninina, alimwi ulakonsha kulicata mushintu shimwi shoonse.” (Jemu. 3:2, 3) Maswi akwaamba ayi “kulicata mushintu shimwi shoonse” inga twaakoshanisha ku nshimbi shibikwa kumutwi alimwi akumulomo wa liaki mboshicafwa wooyo utantitewo kucikoonsha kulyeendelesha kabotu liaki. Kwaamba ayi liaki liimikane na kuya nkwaasuni ayi liye, uyo utantitewo ulakwela ntambo shicatite ku nshimbi. Na waleka ntambo isho, liaki inga lyaya ciyeeyeye cakwaamba ayi inga lyalicisa akucisa wooyo utantiteewo. Nshetwaamba ashalo mboshibete, kutalama kabotu mulaka wesu inga kwatubika mumapensho na kubika bamwi mumapensho. Amuleke tubandikeko shakubonenaako shimwi sheshi shitucaafwe kushiba ciindi ndyetweelete kuumuna.

12. Ino ndilili ndyetweelete kulama mulaka wesu akuumuna?

12 Ino mulacita buyani na mwashiba ayi mukwesu nabi nankashi alishi makani ngateelete kulwiitako bamwi? Kucakubonenaako, na mwakumanya mukwesu nabi nankashi ukala kucishi cimwi incito yesu nkoyakakashikwa, sa mulatalika kwiipusha sha ncito yakushimikila mboicitwa mucishi ico? Ncakwiila tamutookwiipusha ayi mucite cimwi cibiibi sobwe. Tulibasuni bamakwesu alimwi tulisuni kushiba shitoobacitikila. Alimwi tulisuni akubapaililaako pamapensho ngobatokwiindaamo. Nacibi boobo, ici nceciindi ncotweelete kulama mulaka wesu akuumuna. Kukakatisha muntu kwaamba ayi atulwiite makani ngateelete kulwiitako bamwi, teshi kutondesha lusuno kumuntu uyo alimwi abamakwesu abenankashi abo bashomete ayi teshi akalwiiteko bamwi mbobatosebensa ncito yakwe Lesa. Kwiilikaawo, taakuwo weenga wasuna kuletelela bamakwesu abenankashi bekala mucishi incito yesu moyakakashikwa. Alimwi taakuwo mukwesu nabi nankashi ukala mucishi ncito yesu moyakakashikwa weenga wasuna kuyubulula ncito yakushimikila mboicitwa.

13. Kweelana a Tusimpi 11:13, ino bamanene balyeelete kucita nshi, alimwi ino nceebonshi?

13 Bamanene mbobeelete kukonkela bunene shilembetwe pa Tusimpi 11:13 kwiinda mukutalwiita bamwi makani abushishi. (Amubelenge.) Teshi cuubu kutalwiitako bamwi makani abushishi, bunene bunene na munene alyeebete. Beebene balayumya bushicibusa bwabo kwiinda mukutolelela kubandikishanya pashintu shiinji mbuli makani ambobatolinyumfwa, mbobatoyeeya, ashitobasukamika. Nacibi boobo, munene alicishi kwaamba ayi taeelete kubandika amukaakwe “makani abushishi” amulibungano. Kucita boobo inga kwapa kwaamba ayi bamakwesu bacileeke kumushoma alimwi ici inga canyonyoola mpuwo ibotu njaacite. Abo bakapekwa mikuli mulibungano mbuli bamanene na basebenshi bacafwilisha tabeelete kuba “beshimilaka yobilo.” (1 Timo. 3:8, NWT) Nkokwaamba ayi tabeelete kunokwaamba makani abushishi kubamwi, kubeca na kufuya. Na munene alisuni mukaakwe, teshi akamuyubulwiite makani ngateelete kushiba.

14. Ino nankashi weebetwe kumunene inga wacita buyani kwaamba ayi mukwesu atolelele kuba ampuwo ibotu?

14 Mwanakashi inga wapa kwaamba ayi ibaye atolelele kuba ampuwo ibotu na katamukakatishi ayi amulwiite makani ngateelete kushiba. Na mwanakashi kaacita boobo nkokwaamba ayi alisuni ibaye, alimwi nkokwaamba alalemeka bamakwesu abo balwiita ibaye makani abushishi. Alimwi ciyandika abuumbi, kucita boobo inga kwapa kwaamba ayi Yehova asangalale mukwiinga atoocita sheenga shapa kwaamba ayi mulibungano mube luumuno alucatano.​—Loma. 14:19.

INO YEHOVA ALANYUMFWA BUYANI PASHINTU NSHETWAAMBA?

15. Ino Yehova wakalinyumfwa buyani ceebo ca beshicibusa bakwe Jobo botatwe, alimwi ino nceebonshi?

15 Libuku lyakwe Jobo inga lyatucafwa kwiiya shiinji pamakani anshotweelete kwaamba andyetweelete kwaamba. Jobo ndyaakalinga kucite mapensho aanji, beshicibusa bakwe bone bakaya mukumuyuminisha akumululika. Bakataanguna kuumuna kwaciindi cilaamfu, lyalo ndyebakatalika kwaamba. Nacibi boobo makani akaamba Elifasi, Biludadi alimwi a Sofa, akatondesha ayi ndyebakalinga kukutumene tabakalinga kuyeeya mbweenga bayuminisha Jobo. Sombi bakalinga kuyeeya bwakumubekesha ayi kuli shibiibi nshaacita. Nabi kwaamba ayi bakaambako makani amwi akalinga ancine, shiinji nshebakaamba pali Jobo apali Yehova shakalinga shakubeca alimwi tabakwe kutondesha lusuno. Bakaambila Jobo ayi ngumuntu mubiibi. (Jobo 32:1-3) Ino Yehova wakalinyumfwa buyani? Wakakalala abuumbi ceebo ca basankwa botatwe balya. Wakabeeta ayi baluya akubalwiita ayi basenge Jobo kwaamba ayi abapailileeko.​—Jobo 42:7-9.

16. Ino nshiinshi nsheenga tweeya kucakubonenaako citabete kabotu cakatondesha Elifasi, Biludadi, alimwi a Sofa?

16 Inga tweeya shiinji kucakubonenaako citabete kabotu cakatondesha Elifasi, Biludadi, alimwi a Sofa. Cakutaanguna, tatweelete kunoopa bamakwesu abenankashi milandu. (Mate. 7:1-5) Sombi tulyeelete kutaanguna kukutika cakubikila maano katutana kwaamba. Lyalo ndyeenga twanyumfwishisha kabotu nshobatokwiindaamo. (1 Pita 3:8) Cabili, ndyetutobandika tulyeelete kwaamba maswi atondesha nkumbu alimwi alushinisho. (Efe. 4:25) Catatu, Yehova alabikila maano kushintu nshetwaamba kubamwi.

17. Ino nciinshi nceenga tweeya kucakubonenaako cakwe Eliyu?

17 Musankwa wane kufwakashila Jobo wakalinga Eliyu, shikamukowa wakwe Abulaamu. Wakataanguna kukutika Jobo abasankwa botatwe ndyebakalinga kubandika. Alyeelete wakakutika cakubikila maano kumakani ngobakalinga kubandika mukwiinga wakatondesha nkumbu ndyaakalinga kululika Jobo. (Jobo 33:1, 6, 17) Cintu cinene Eliyu ncaakalinga kusuni nkulumbaisha Yehova, kuteshi kulilumbaisha mwiine na muntu umwi sobwe. (Jobo 32:21, 22; 37:23, 24) Cakubonenaako cakwe Eliyu citotwiisha ayi kuli ciindi ndyetweelete kuumuna akukutika. (Jemu. 1:19) Cimwi ncetutokwiiya ncakwaamba ayi cinene ncotweelete kululikila bamwi, nkulemeka liina lyakwe Yehova kuteshi kwaamba ayi swebo tulemekwe.

18. Ino inga twatondesha buyani ayi tulalumba pacipo cakwaamba Lesa ncaakatupa?

18 Inga twatondesha ayi tulalumba pacipo cakwaamba Lesa ncaakatupa, kwiinda mukukonkela Baibo nshoyaamba pamakani atondesha ndyetweelete ambotweelete kwaamba. Yehova wakapa kwaamba ayi Mwaami Solomoni uyo wakalinga musongo aambe ayi: “Bweenka mbuli maapo agolodi abikitwe mu mbale sha silifa, mbolibete liswi lyaambwa paciindi ceelete.” (Tus. 25:11) Tulyeelete kutaanguna kukutika cakubikila maano kushitokwaamba bamwi akuyeeya katutana kwaamba, ici cilaakupa kwaamba ayi maswi esu abe abotu abuumbi anga nga maapo agolodi. Lyalo inga caba ayi tulisuni kwaamba shiniinibo na shiinji, nshetwaamba shilaakuba shiyuminisha bamwi, alimwi kucita boobo kulaakupa kwaamba ayi Yehova abe ukondetwe andiswe. (Tus. 23:15; Efe. 4:29) Iyi njenshila ibotu mbweenga twatondesha ayi tulalumba pacipo cakwaamba Lesa ncaakatupa!

LWIIMBO 82 “Aumunike Mumuni Wanu”

^ par. 5 Baibo ilicite njiisho sheenga shatucafwa kushiba ciindi ndyetweelete kwaamba aciindi ndyetweelete kuumuna. Na twashiiba akukonkela Baibo nshoyaamba, nsheshi tunookwaamba shilaakupa Yehova kukondwa.

^ par. 62 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Nankashi atoolulika nankashi umwi.

^ par. 64 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Mukwesu atoocafwa mukwesu umwi pamakani a buuya.

^ par. 66 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Paciindi ceelete, Abigelo wakabandika a Defedi, alimwi mwakaswa shibotu.

^ par. 68 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Beebene baleya kwiipusha makani aanji pancito yesu icitwa mucishi moyakakashikwa.

^ par. 70 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Munene atooshinisha ayi bamwi batanyufwiko ndyaatokwaamba makani abushishi akulibungano.