Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

Nsheenga Mwaciita na Uyo Ngomweebenaakwe Aleebela Shintu Shileta Miyeeyo Yakoonana

Nsheenga Mwaciita na Uyo Ngomweebenaakwe Aleebela Shintu Shileta Miyeeyo Yakoonana
  • “Ndakalinga kulinyumfwa anga beebangu bakacita bulale mankanda aanji.”

  • “Ndakalinga kunyumfwa nsoni, kulinyumfwa ayi nshiboneki kabotu alimwi ayi taakuwo mbombete.”

  • “Takuuwo ngondakalwiitaako pamakani aya. Ndakalinga kulinyumfwa cibiibi alimwi takwakalingaawo wakunjuminisha.”

  • “Ndakalinga kulinyumfwa anga Yehova taambikiliko maano.”

Maswi aya banakashi bamwi ngobakaamba, alatondesha mwanakashi mbwaapenga na ibaye aleebela shintu shileta miyeeyo yakoonana. Alimwi na musankwa wakalinga kucita boobo mubushishi, mpashi kwa myeenshi na myaaka iinji, mukaakwe inga watalika kulinyumfwa ayi inga tamushomiiwo ibaye. Mwanakashi umwi weebetwe wakaamba ayi: “Ndalinyumfwa anga beebangu nshibeeshiiwo nabibo paniini. Sa kuli shintu shimwi nshobansisa?”

Mutwi uyu wakalembelwa banakashi beebetwe kumusankwa weebela shintu shileta miyeeyo yakoonana. a Tutobandika pa njiisho shamu Baibo sheenga shabayuminisha, kubacafwa kushiba ayi Yehova alibasuni, alisuni kubacafwa, alimwi akubacafwa kuba aluumuno abuumbi akutolelela kuba abushicibusa buyumu a Yehova. b

INO NSHIINSHI NSHEENGA MWANAKASHI WACITA?

Nabi kwaamba ayi taakuwo nsheenga mwaciita kwaamba ayi mukashe beebanu kucita shintu shimwi, kuli nsheenga mwaciita kwaamba ayi mube aluumuno abuumbi. Amuyeeye pa shitokonkelaawo.

Amuleye kulipa mulandu. Mpashi mwanakashi inga kaalinyumfwa ayi kuli cintu cimwi citabete kabotu ncaakacita, cakapa kwaamba ayi beebaye batalike kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana. Nankashi Alice c wakalinga kulinyumfwa ayi beebaye balamubona ayi ngumwanakashi utaboneki kabotu. Wakalinga kuliipusha ayi, ‘Ino nceebonshi beebangu balasalawo kulangilisha banakashi bamwi, muciindi cakulangilisha ndime?’ Banakashi bamwi balalipa mulandu pashintu nshobacita, ceebo cakuyeeya ayi batoopa kwaamba ayi shintu shibicileeko mucikwati cabo. Nankashi Danielle wakaamba ayi, “Ndakalinga kulibona mbuli mwanakashi utabete kabotu uyo wakalinga kunyonyoola cikwati cesu, ceebo cakwaamba ayi ndakalinga kukalala akulinyumfwa cibiibi cakwiindilila.”

Na amwebo mbomulinyumfwa ubo, amushibe kwaamba ayi Yehova taamupi mulandu pashintu beebanu nshobacita. Jemusi 1:14 ilaamba ayi: “Muntu woonse ulasunkwa na wayungoolwa akucenjeekwa alunkumbwa lwakwe mwiine.” (Loma. 14:12; Filip. 2:12) Muciindi cakumupa mulandu, Yehova alalumba pakushomeka kwanu kuli nguwe.​—2 Maka. 16:9.

Alimwi mwanakashi inga kaalinyumfwa ayi beebaye baleebela shintu shileta miyeeyo yakoonana ceebo cakwaamba ayi balamubona ayi taaboneki kabotu. Sombi ico teshi cancine. Bantu bakeeya abuumbi pamakani aya balaamba ayi kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana, kulapa muntu kuba alunkumbwa lwa koonana ulo ndweenga mwanakashi uli woonse wabula kumana.

Amuleye kulisukama abuumbi. Ba Catherine bakaamba ayi cintu ncobakalinga kuyeeyawobo mubuumi bwabo, nkweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana beebabo nkobakalinga kucita. Ba Frances bakaamba ayi: “Lyoonse ndalisukama na nshicishiiwo beebangu nkobabete. Ndalisukama abuumbi bushiku boonse.” Banakashi bamwi beebetwe balaamba ayi balanyumfwa nsoni na bali abamakwesu abenankashi bacishi lipenshi beebabo ndyebacite. Banakashi bamwi bakaamba ayi balalinyumfwa kuba beenka, ceebo cakuyeeya ayi taakuwo unyumfwishisha bukaalo mbobatokwiindaamo.

Kulinyumfwa boobo kulibo kabotu. Sombi na lyoonse kamuyeeyabo pamakani aya, mulaakupabo kwaamba ayi munolisukama abuumbi. Muciindi cakucita boobo, amweeleshe kubikila maano kubushicibusa bwanu a Yehova. Kucita boobo kulaakumucafwa kuliyumya.​—Kulu. 62:2; Efe. 6:10.

Cimwi ceenga camucafwa, nkubelenga akukutumana kuyeeya pabanakashi abo bakapaila kuli Yehova kwaamba ayi abayuminishe, paciindi ndyebakalinga kwiinda mumapensho. Teshi lyoonse Yehova ndyaakalinga kumana mapensho ngobakalinga kwiindaamo, sombi wakalinga kubacafwa kuba aluumuno. Kucakubonenaako, Aana ‘wakapenga abuumbi mumoyo’ ceebo cabukaalo mbwaakalinga kwiindaamo. Sombi pesule lya ‘kupaila kuli Yehova kwaciindi cilaamfu,’ wakaba aluumuno nabi kwaamba ayi taakalinga kucishiiwo shintu mboshakalinga kusa mukuba.​—1 Samwe. 1:10, 12, 18; 2 Koli. 1:3, 4.

Musankwa amwanakashi boonse inga bayandika kusenga lucafwo kubamanene

Amusenge lucafwo kuswa kubamanene. Inga baba anga “ncakulishitilishaako muuwo, nabi anga ncakulishitilishaako cipuupu.” (Isa. 32:2) Alimwi mpashi inga bamulwiita nankashi ngweenga mwabandikaakwe kamulibo nobilo anguwe, alimwi weenga wamuyuminisha.​—Tus. 17:17.

SA KULI NSHEENGA MWACIITA KWAAMBA AYI MUCAFWE BEEBANU?

Sa inga mwacikonsha kucafwa beebanu kucileka cilabo cakweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana? Mpashi. Baibo ilaamba ayi, kwaamba ayi tucikonshe kumana lipenshi na kukoma mulwani ucite nkusu, “bobilo bali kabotu kwiinda muntu womwi.” (Shiku. 4:9-12) Bantu bakeeya abuumbi pamakani aya bakacana kwaamba ayi na beebene basebensela pomwi, musankwa inga wacileka kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana alimwi mwanakashi inga watalika kushoma ibaye.

Kwalo, cinene ceshi cikacafwe beebanu kucileka kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana ncakwaamba ayi, beene balyeelete kusebensa cankusu akusuna kucileka cilabo ici citabete kabotu. Sa bakapaila kuli Yehova kwaamba ayi abape nkusu shakucikonsha kucileka cilabo ici, akusenga lucafwo kubamanene? (2 Koli. 4:7; Jemu. 5:14, 15) Sa kuli nshobakasala kucita kwaamba ayi shibacaafwe kuleya kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana? Kucakubonenaako, sa balasebensesha kabotu fooni na tabuleti yabo alimwi sa balaleya bukaalo bweenga bwapa kwaamba ayi beeleshekwe? (Tus. 27:12) Sa balilibambite kucafwikwa kuli ndimwe alimwi sa taakuwo nabi comwi ncobamusisa? Na ubo mbocibete, mpashi inga mwacikonsha kubacafwa.

Ino inga mwacita buyani kwaamba ayi mubacaafwe? Amuyeeye pacakubonenaako caba Felicia beebetwe kuli ba Ethan, abo bakalinga kucite cilabo cakweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana kubwanike. Ba Felicia balapa kwaamba ayi cibe cuubu beebabo kubandika ambabo, na baba alunkumbwa lwakweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana. Ba Ethan bakaamba ayi: “Ndabandika abakaangu cakwaanguluka alimwi cakuteenda mweela. Balancafwa calusuno kuleya kweeleshekwa alimwi liinji balanjipusha mbontolinyumfwa. Kwiilikaawo, balancafwa kutanoosebensesha bunene intaneti.” Kwalo, ba Felicia balalinyumfwa cibiibi ceebo cakwaamba ayi ba Ethan balasuna kunookweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana. Sombi bakaamba ayi, “Kukalala akulinyumfwa cibiibi, takupi kwaamba ayi beebangu batolelele kuleya cilabo ici citabete kabotu. Pesule lyakubandika palipenshi ndyebacite, balaba balibambite kuncafwa kucileka kulinyumfwa cibiibi.”

Kuba amibandi yamushobo uyu, takucafwibo musankwa kutolelela kuleya kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana, sombi inga kwacafwa amwanakashi kutalika alimwi kushoma ibaye. Alimwi na musankwa kaalibambite kulwiita mukaakwe pa lunkumbwa ndwaacite, nkwaasuni kuya, alimwi anshatocita, cilaba cuubu mwanakashi kutalika kushoma ibaye, mukwiinga takuuwo ncaatoomusisa.

Sa mulashoma ayi inga mwacikonsha kucafwa beebanu munshila ishi nshetwabandikaawo? Na ubo mbocibete, inga mwabelenga akubandika mutwi uyu pomwi. Balaakusalawo kucileka kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana, akutalika kucita shintu sheenga shapa kwaamba ayi mutalike kubashoma. Muciindi cakukalala ceebo cakwaamba ayi mulisuni kubandika pa lipenshi ndyebacite, beebanu balyeelete kunyumfwishisha mbomutolinyumfwa palipenshi ndyebacite. Luyaando lwanu nkubacafwa kweelesha kuleya cilabo ici citabete kabotu, akubapa coolwe cakwaamba ayi mutalike alimwi kubashoma. Noonse mulaakuyandika kushiba shilengesha bantu kusuna kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana, ansheenga mwaciita kwaamba ayi mukome lipenshi ili. d

Na mutoolonda ayi mpashi mwebo a beebanu inga mwakalala ndyeshi mukanoobandika pamakani aya, mpashi inga mwabandika amunene noonse ngomwangulukite kubandikaakwe, kwaamba ayi akabewo ndyeshi mukanoobandikishanya. Amushibe kwaamba ayi nabi pesule lyakwaamba ayi beebanu bacileka cilabo cakweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana, inga peenda ciindi kwaamba ayi mutalike alimwi kubashoma. Sombi mutalefuki. Amubikile maano kushintu beebanu nshobatoocita, kwaamba ayi bacileke cilabo ici citabete kabotu. Amutolelele kulangila ayi na noonse mwatolelela kukalika moyo, mukuya kwaciindi cikwati canu cilaakuyuma alimwi.​—Shiku. 7:8; 1 Koli. 13:4.

INO MBUYANI NA BEEBANU BATOLELELA?

Sa na beebanu babooshawo alimwi kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana pesule lyakwaamba ayi peenda ciindi kuswa ndyebakacita boobo, cilaamba ayi tabana kwaana alimwi teshi bakacilekewo cilabo ici? Mpashi sobwe. Bunene bunene na bakashibila kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana, inga cabayumina kuleya cilabo ici citabete kabotu mubuumi bwabo boonse. Inga babooshawo kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana, nabi pesule lya kuleya kucita boobo kwamyaaka iinji. Kwaamba ayi camushobo uyo citakacitiki alimwi, balyeelete kushinisha kusala kucita sheenga shabashitilisha, mpashi kwiinda mukutolelela kusebensesha kabotu fooni nabi tabuleti yabo, akusebensesha kabotu intaneti nabi pesule lyakwaamba ayi lipenshi ndyebalinga kucite lyaboneka anga lyamana. (Tus. 28:14; Mate. 5:29; 1 Koli. 10:12) Balaakuyandika kuba ‘amiyeeyo ibeendelesha lyoonse’ ipya, akwiiya ‘kupata shibiibi,’ isho shiilikaawo kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana acilabo cili coonse citabete kabotu mbuli cilabo cibiibi ca kulisekanya kubusankwa na kubwanakashi. (Efe. 4:23; Kulu. 97:10; Loma. 12:9) Sa balilibambite kweelesha cankusu kucileka kucita shintu ishi? Na ubo mbocibete, nkokwaamba ayi mukuya kwaciindi beebanu inga bacilekelela cilabo ici cibiibi. e

Amubikile maano kukuyumya bushicibusa bwanu a Yehova

Ano ino mbuyani na beebanu tabasuniiwo kukoma lipenshi ndyebacite? Kwalo, liinji inga kamulinyumfwa cibiibi, kukalala, akulinyumfwa ayi bamupondokela. Inga mwaba aluumuno na mwatola kulisukama kwanu kuli Yehova. (1 Pit. 5:7) Amutolelele kuyumya bushicibusa bwanu a Yehova kwiinda mukwiiya, kupaila, alimwi akukutumana kuyeyaawo. Ndyemutoocita boobo, amushibe kwaamba ayi alakwe atoosena pafwiifwi andimwe. Kweelana a Kulumbaisha 34:18 mboyaamba, Yehova “ulibo muliimfwa kubabo balefukite” kwaamba ayi abayuminishe. Amutolelele kweelesha kusebensela Yehova cakushomeka. Amusenge lucafwo kuswa kubamanene. Alimwi amutolelele kulangila ayi bushiku bumwi beebanu balaakwaaluka cakumaninina.​—Loma. 2:4; 2 Pit. 3:9.

a Mumutwi uyu, tutobandika pa musankwa weebela shintu shileta miyeeyo yakoonana. Nacibi boobo, njiisho shiinji nsheshi tubandike mumutwi uyu, inga shacafwa amusankwa weebete mwanakashi weebela shintu shileta miyeeyo yakoonana.

b Kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana, teshi cintu ceenga capa kwaamba ayi bantu balekane kweelana a Baibo nshoyaamba.​—Mate. 19:9.

c Meena amwi akaalulwa.

d Inga mwacana makani eenga amucafwa pa jw.org alimwi amumabuku esu. Kucakubonenaako, amubone mutwi wamu Cisungu waamba ayi Pornography Can Shatter Your Marriage,” ucanika pa jw.org; mutwi wamu Chitonga waamba ayi Mulakonzya Kwaazunda Masunko! mu Njashi Yamulindilishi ya April 1, 2014, mape. 10-12; alimwi amutwi waamba ayi Zyintu Ziletela Muzeezo Wakoonana Sena Taakwe Mbozibede? mu Njashi Yamulindilishi ya August 1, 2013, mape. 3-7.

e Ceebo cakwaamba ayi inga caba ciyumu kucileka kweebela shintu shileta miyeeyo yakoonana, beebene bamwi balasalawo kuya kuli dokota kwaamba ayi abacaafwe, kwiilika palucafwo ndweenga batambula kuswa kubamanene.