Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 6

Baibo Nshoitulwiita Pawooyo Wakailemba

Baibo Nshoitulwiita Pawooyo Wakailemba

‘Ulembe mulibuku maswi oonse ngeshi nkulwiite.’—JELE. 30:2.

LWIIMBO 96 Libuku Lyakwe Lesa—Mbuboni

NSHESHI TWIIYE a

1. Ino nceebonshi mulalumba pakuba a Baibo?

 TULALUMBA Yehova Lesa abuumbi pakutupa Baibo! Kwiinda mu Baibo, alatulwiita makani eenga atucafwa kushiba shakucita ndyetutokwiinda mumapensho. Alimwi wakatushomesha buumi bubotu kunembo. Ciyandika abuumbi, Yehova wasebensesha Baibo kutulwiita mibo iinji njaacite. Ndyetutookutumana kuyeeya pamibo yakwe ibotu, tulayuminishikwa abuumbi akusuna kuba abushicibusa buyumu anguwe.​—Kulu. 25:14.

2. Ino nshiinshi Yehova nshaakacita kwaamba ayi acafwe bantu kumushiba?

2 Yehova alisuni kwaamba ayi bantu bamushiibe. Kale kale, wakacita boobo kwiinda mukupa kwaamba ayi bantu bakwe bamwi balote shiloto, kubona shili anga nshiloto, akutuma banjelo kuya mukulwiita bantu bamwi makani akwe. (Shakube. 12:6; Milimo 10:3, 4) Yehova wakapa kwaamba ayi basankwa ‘balembe mulibuku’ shiloto, shili anga nshiloto alimwi amakani akaswa ku banjelo kwaamba ayi atucaafwe kumushiba. (Jele. 30:2) Mukwiinga ‘nshila yakwe Yehova teecite kampenda,’ inga twashoma cakutatoonsha kwaamba ayi nshila Yehova mbwaabandika andiswe njibotu abuumbi alimwi ilatucafwa.​—Kulu. 18:30.

3. Ino nshiinshi Yehova nshaakacita kwaamba ayi Baibo itolelele kubaako? (Isaya 40:8)

3 Amubelenge Isaya 40:8. Kwamyaaka iinji, Maswi akwe Lesa atolelela kupa butanjilishi buli kabotu kubasankwa abanakashi bashomeka. Ino ici cilakonsheka buyani? Tulicishi kwaamba ayi Malembo akalembwa kale kale abuumbi alimwi akalembwa pashintu shinyonyooka. Aboobo taakuwo libuku nabi lyomwi lyakale kale pakalinga kulembetwe maswi amu Baibo liliko pacecino ciindi. Sombi Yehova wakashinisha kwaamba ayi bantu bakopolola Maswi akwe. Bantu bakakopolola Maswi akwe Lesa cakubikila maano nabi kwaamba ayi tabakalinga kumaninitewo. Kucakubonenaako, kwaamba pa Malembo amu ciEbulu, muntu umwi wakeeya abuumbi wakaamba ayi: “Tulishomete ayi taakuwo libuku lyakale kale lyakakopololwa cakubikila maano mbuli Maswi akwe Lesa.” Aboobo nabi kwaamba ayi Maswi akwe Lesa akalembwa kale kale, akalembwa pashintu shinyonyooka alimwi bakaalemba tabakalinga kumaninitewo, inga twashoma cakutatoonsha kwaamba ayi maswi oonse ngotubelenga mu Baibo, nji miyeeyo yakwe Yehova, Mulembi wa Baibo.

4. Ino tutokwiiya nshi mumutwi uyu?

4 Yehova ngwaatupa “shipo shoonse shibotu shitacite kampenda.” (Jemu. 1:17) Baibo ncipo cibotu abuumbi pashipo shibotu Yehova nshaakatupa. Na muntu umwi watupa cipo, cilatucafwa kushiba ayi alitwishi kabotu alimwi alishi nshetuyandika. Ubu mbocibete akuli wooyo wakatupa Baibo. Kwiiya Maswi akwe Lesa kulatucafwa kwiiya shiinji pali Yehova. Alimwi kulatucafwa kushiba ayi alitwishi kabotu kwiilikaawo anshetuyandika. Mumutwi uyu, tutokwiiya Baibo nshoyaamba pamibo imwi yotatwe Yehova njaacite: busongo, bululami alimwi alusuno. Cakutaanguna, amuleke tubandike Baibo mboitondesha ayi Lesa ngu musongo.

BAIBO ILATONDESHA AYI LESA NGU MUSONGO

5. Ino ninshila nshi yomwi Baibo mboitondesha ayi Lesa ngu musongo?

5 Yehova alicishi kwaamba ayi tulayandika kululika kwakwe kwa busongo. Alimwi mu Baibo muliswite busongo bwakwe. Kululika kwamu Baibo kulacafwa bantu kwaalula buumi bwabo. Mose ndyaakalemba mabuku akutaanguna amu Baibo, wakalwiita bene Isilaeli ayi: “Teshi maswi atacite ncito, sombi mbobuumi bwanu.” (Duto. 32:47) Abo bakakonkela Maswi akwe Lesa bakaswitilila akuba alusangalalo mubuumi. (Kulu. 1:2, 3) Nabi kwaamba ayi Maswi akwe Lesa akalembwa kale kale abuumbi, acicite nkusu shakucafwa bantu kuba abuumi buli kabotu. Kucakubonenaako, palubasu lulembetwe ayi “Baibo Ilaalula Buumi Bwa Muntu” lucanika pa jw.org, pali shakubonenaako shiinji sha bantu bakaalula buumi bwabo akuba abuumi buli kabotu ceebo cakukonkela kululika kwamu Baibo.​—1 Tesa. 2:13.

6. Ino nceebonshi nceenga twaambila ayi taakuwo libuku limwi lili lyoonse lili anga nga Maswi akwe Lesa?

6 Taakuwo libuku limwi lili lyoonse lili anga nga Maswi akwe Lesa. Ino nceebonshi? Nceebo cakwaamba ayi Yehova Lesa, Mulembi wa Baibo, ngu shinkusu shoonse, ngwa lyoonse alyoonse alimwi alicite busongo bwiinditeewo. Bantu balatolelela kubelenga mabuku amwi aanji, nabi kwaamba ayi bakaalemba bakafwa. Sombi mukuya kwaciindi, shilembetwe mumabuku ayo shilacileka kusebensa. Ano mubupusano, njiisho shamu Baibo shilasebensa lyoonse. Shatolelela kucafwa bantu kuswabo kale kale kushika apacecino ciindi. Ndyetutobelenga Maswi akwe Lesa akukutumana kuyeeya pa nshetutokwiiya, Yehova alasebensesha mushimu usalashi kwaamba ayi atucaafwe kushiba mbweenga twakonkela makani ayo mubuumi bwesu. (Kulu. 119:27; Mala. 3:16; Ebu. 4:12) Ncakwiila, Yehova Mulembi wa Baibo alisunishishi kumucafwa. Ici cilyeelete kutupa kusuna kunobelenga Baibo lyoonse!

Ino Baibo yakacafwa buyani bantu bakwe Yehova kuba bacatene kale kale, alimwi ino yatolelela buyani kucafwa bantu bakwe kuba bacatene munshiku shino? (Amubone palagilafu 7 a 8)

7. Ino Baibo kale kale yakacafwa buyani bantu bakwe Lesa kuba bacatene?

7 Cintu cimwi citondesha ayi mu Baibo muli busongo bwakwe Lesa ncakwaamba ayi ilacafwa bantu bakwe Lesa kuba bacatene. Bene Isilaeli ndyebakenjila Mucishi Cakashomeshekwa, bakekala mumisena ipusenepusene. Bamwi bakaba beshikucaya nswi, bamwi bakatalika kufuba ŋombe lyalo bamwi bakaba balimi. Naakwiinga cakaba cuubu kubene Isilaeli bakalinga kukala kumusena kumwi kucileka kubikila maano kubene Isilaelinyinaabo bakalinga kukala mumisena imwi. Sombi Yehova wakabika bubaambo bwakwaamba ayi bene Isilaeli kababungana pashiindi shipusenepusene kwaamba ayi banookutika ku Maswi akwe ndyaatoobelengwa akusansululwa. (Duto. 31:10-13; Neye. 8:2, 8, 18) Amuyeeyebo mwine Isilaeli ushomeka mbwaakalinga kulinyumfwa na washika mu Jelusalemu akubona bene Isilaelinyina baanji abuumbi abo bakaswa mumisena ipusenepusene! Aboobo Yehova wakacafwa bantu bakwe kutolelela kuba bacatene. Mukuya kwaciindi, libungano lya Bwineklistu ndyelyakapangwa, mwakalinga basankwa abanakashi bakalinga kwaamba mishobo ipusenepusene. Bamwi bakalinga kupukite, lyalo bamwi takalinga kupukitewo. Bamwi bakalinga babile, lyalo bamwi bakalinga bakandu. Sombi ceebo cakwaamba ayi boonse bakalinga kusuni Malembo, bakalinga kucatene mukulambila Lesa wancine. Abo bakesa mukuba bashomi, bakalinga kunyumfwishisha Maswi akwe Lesa kwiinda mukucafwikwa kubashominyinaabo akubungana pomwi ambabo.​—Milimo 2:42; 8:30, 31.

8. Ino Baibo ilacafwa buyani bantu bakwe Lesa kuba bacatene munshiku shino?

8 Lesa wesu musongo watolelela kwiisha akucafwa bantu bakwe kuba bacatene kwiinda mukusebensesha Baibo. Mu Baibo muli makani ancine aamba pali Yehova ngotuyandika kushiba. Lyoonse kumabungano ansondo ansondo, kubungana kwalubasu alimwi akubungana kunene tulakutika ku Malembo ndyaatoobelengwa, kusansululwa alimwi akubandikwa. Aboobo Baibo ncisebensesho ciyandika abuumbi Yehova ncaasebensesha kwaamba ayi acafwe bantu bakwe kutolelela kumusebensela mulucatano.​—Sefa. 3:9.

9. Ino ngumubo nshi uyandika kwaamba ayi tunyumfwishishe makani amu Baibo? (Luka 10:21)

9 Atubandike pabumboni abumwi butondesha ayi Yehova ngu musongo. Wakapa kwaamba ayi mbasu shiinji sha Malembo shilembwe munshila yakwaamba ayi bantu baliceeshabo mbweenga bashinyumfwishisha. (Amubelenge Luka 10:21.) Bantu baanji nsengwe yoonse balabelenga Baibo. Muntu umwi wakeeya abuumbi wakaamba ayi, “Bantu baanji balabelenga Baibo kwiinda libuku limwi lili lyoonse. Alimwi balaibelenga cakubikila maano kwiinda mbobabelenga mabuku amwi.” Sombi bantu baliceesha beenkabo mbobanyumfwishisha Baibo akukonkela nshoyaamba.​—2 Koli. 3:15, 16.

10. Ino ninshila nshi aimwi Baibo mboitondesha ayi Yehova ngu musongo?

10 Kuli nshila aimwi Baibo mboitondesha ayi Yehova ngu musongo. Yehova alasebensesha Malembo kwiisha bantu bakwe mbuli likoto alimwi alaiisha akuyuminisha muntu womwi awomwi. Soonse tulabona Yehova mbwaatubikila maano ndyetutobelenga Maswi akwe. (Isa. 30:21) Paciindi ndyemwakalinga kwiinda mumapensho, mpashi mwakabelengawo lilembo akulinyumfwa ayi lyakalembelwabo ndimwe. Nacibi boobo, Baibo ilacafwa bantu baanji. Ano ino nceebonshi mu Baibo mulacanika makani eenga amucafwa kweelana anshemutoyandika? Nceebo cakwaamba ayi Mulembi wa Baibo alicite busongo bwiinditeewo mububumbo boonse.​—2 Timo. 3:16, 17.

BAIBO ILATONDESHA AYI LESA ALACITA SHINTU MUBULULAMI

11. Ino Lesa wakatondesha buyani ayi taacite kasalulushi paciindi Baibo ndyeyakalinga kulembwa?

11 Bululami ngumubo aumwi Yehova ngwaacite. (Duto. 32:4) Muntu ucita shintu mubululami, ngumuntu utacite kasalulushi. Alimwi Yehova taacite kasalulushi. (Milimo 10:34, 35; Loma. 2:11) Yehova wakatondesha ayi taacite kasalulushi kwiinda mukupa kwaamba ayi Baibo ilembwe mumushobo bantu baanji ngobakalinga kwaamba paciindi cilya. Mabuku akutaanguna amu Baibo ali 39, aanji akalembwa mu ciEbulu mushobo bantu bakwe Lesa ngobakalinga kunyumfwisha paciindi cilya. Nacibi boobo, kusa mukushika muciindi ca Beneklistu bakutaanguna, bantu baanji bakalinga kwaamba ciGiliki. Aboobo, mabuku akweelaako amu Baibo ali 27, aanji akalembwa mu ciGiliki. Yehova taakwe kusalawo ayi Maswi akwe alembwebo mumushobo womwi. Pacecino ciindi, pacishi pali bantu bashika pafwiifwi a 8 biliyoni abo baamba mishobo iinji ipusenepusene. Ano ino cilakonsheka buyani kwaamba ayi bantu baanji bobulya bacikonshe kwiiya pali Yehova?

12. Ino ninshila nshi yomwi lilembo lya Danyelo 12:4 mbolyakumanishikwa munshiku shino shakweelaako?

12 Kwiinda mumushinshimi Danyelo, Yehova wakaambila limwi ayi muciindi ca mamanino “lushibo lwancinencine” lucanika mu Baibo “lulaakufula abuumbi.” Alimwi bantu baanji batoonyumfwishisha Baibo. (Amubelenge Danyelo 12:4.) Cintu comwi cacafwa bantu baanji kunyumfwishisha Baibo nceebo cakwaamba ayi Baibo alimwi amabuku aamba shamu Baibo atosansululwa, kubambwa alimwi akwaabilwa kubantu baanji. Baibo ndibuku lisansululwa abuumbi akwaabilwa kubantu baanji nsengwe yoonse. Ma Baibo asansululwa amakampani apanga ma Baibo cimwi ciindi aladula abuumbi. Kusa mukushika pacecino ciindi, bantu bakwe Yehova bakasansulula Maswi akwe Lesa mumishobo iindilila 240, inga caba ayi Baibo yoonse na lubasu. Alimwi uli woonse inga waba a Baibo kwakubula kulipila. Aboobo bantu bamishobo yoonse batokwiiya “makani abotu a Bwaami” mamanino kaatana kusa. (Mate. 24:14) Lesa wesu ucita shintu mubululami alisuni kwaamba ayi bantu baanji babe acoolwe cakumushiba kwiinda mukubelenga Maswi akwe. Alacita boobo ceebo cakwaamba ayi soonse alitusuni abuumbi.

BAIBO ILATONDESHA AYI LESA ALITUSUNI

13. Ino nceebonshi nceenga twaambila ayi Baibo ilatondesha ayi Yehova alitusuni? (Joni 21:25)

13 Baibo ilatucafwa kunyumfwishisha kwaamba ayi mubo unene Yehova ngwaacite ndusuno. (1 Joni 4:8) Amuyeeye pamakani Yehova ngaakasalawo kwaamba ayi alembwe mu Baibo angaakasalawo kwaamba ayi atalembwi. Wakapa kwaamba ayi mu Baibo mulembwe makani eenga atucafwa kuba abushicibusa anguwe, kuba alusangalalo mubuumi pacecino ciindi akwaamba ayi tukacane buumi butamaani kunembo. Nacibi boobo, ceebo cakwaamba ayi Yehova alitusuni, taakwe kupa kwaamba ayi mu Baibo mulembwe makani aanji ngotutayandiki ndyetutoomusebensela.​—Amubelenge Joni 21:25.

14. Ino ninshila nshi aimwi makani amu Baibo mbwaatondesha ayi Lesa alitusuni?

14 Kwiilikaawo, Yehova wakatondesha ayi alitusuni kwiinda mukusalawo kubandika andiswe munshila itondesha ayi alatubona ayi tulayandika. Mu Baibo, taakwe kutupa mulongo wa milawo ya shintu shoonse nshotweelete kucita anshotuteelete kucita mubuumi bwesu. Sombi wakapa kwaamba ayi mu Baibo mulembwe shakubonenaako sha bantu bakeenda mubukaalo bupusenepusene, bushinshimi busangalasha alimwi akululika kubotu kwaamba ayi atucaafwe kunoosala kabotu shakucita. Aboobo makani aya ngotucana mu Maswi akwe Lesa, alatucafwa kumusuna akumunyumfwila kuswa panshi lya moyo.

Ino nceebonshi tulyeelete kukutumana kuyeeya Yehova mbwaakalinga kucita shintu abasebenshi bakwe kale kale? (Amubone palagilafu 15)

15. (a) Ino Baibo ilatondesha buyani ayi Yehova alatubikilako maano? (b) Kweelana acikope catondeshekwa, ino ncakubonenaako camu Baibo cakwe aani mwaana mwanakashi muniini, mukwesu wacanike alimwi anankashi wacinene ncatooyeeyawo? (Mata. 39:1, 10-12; 2 Baam. 5:1-3; Luka 2:25-38)

15 Baibo ilatondesha ayi Lesa alatubikilako maano abuumbi. Munshila nshi? Mu Maswi akwe muli shakubonenaako shiinji sha bantu bakalinga kulinyumfwa bweenka mbuli ndiswe. (Jemu. 5:17) Alimwi ciyandika abuumbi, kubona Yehova mbwaakalinga kucita shintu abantu batamaninite, kulatucafwa kunyumfwishisha ayi ‘ngushinkumbu abuumbi alimwi aluse.’​—Jemu. 5:11.

16. Ino nshiinshi nshetwiiya pali Yehova na twabelenga makani amu Baibo aamba pabantu bakacita shilubo? (Isaya 55:7)

16 Kuli nshila aimwi Baibo mboitondesha ayi Yehova alitusuni. Malembo alatuyuminisha ayi Lesa teshi akatulekeleshewo na twaciita shilubo. Bene Isilaeli bakabishisha Yehova mankanda aanji. Sombi wakalinga kubalekelela na baana cancinencine. (Amubelenge Isaya 55:7.) Beneklistu bamu ciindi ca batumwi abalo bakalinga kucishi ayi Lesa alibasuni abuumbi. Kwiinda mukutanjililwa amushimu, mutumwi Paulo wakayuminisha bashominyina ‘kulekelela akuyuminisha’ musankwa wakalinga wacita cilubo cinene pesule lyakwaamba ayi waana. (2 Koli. 2:6, 7; 1 Koli. 5:1-5) Cilasangalasha abuumbi kwaamba ayi Yehova taakwe kukaka basebenshi bakwe pesule lyakwaamba ayi bacita shilubo! Sombi wakabacafwa calusuno, kubalulika akutolelela kuba abushicibusa ambabo. Yehova wakashomesha kwaamba ayi ubu mbweshi akanoocita akubaabo boonse baana cancinencine munshiku shino.​—Jemu. 4:8-10.

MUNOOLUMBA PAKUBA ACIPO CIBOTU CA MASWI AKWE LESA

17. Ino nceebonshi Baibo ncipo cibotu abuumbi?

17 Yehova wakatupa cipo cibotu. Ino nceebonshi Maswi akwe ncipo cibotu abuumbi? Kweelana ambotweeya, Baibo ilatondesha ayi Lesa ngu musongo, alacita shintu mubululami alimwi alitusuni abuumbi. Libuku ili lilatondesha ayi Yehova alisuni kwaamba ayi tumushiibe akuba abushicibusa anguwe.

18. Ino inga twatondesha buyani ayi tulalumba Yehova pacipo cibotu cakuba a Baibo?

18 Lyoonse tunookwiibaluka ayi Maswi akwe Lesa ‘ncipo cibotu.’ (Jemu. 1:17) Aboobo atutolelele kutondesha kulumba pacipo ici. Inga twacita boobo kwiinda mukupaila ndyetutobelenga libuku ili lisalalite akukutumana kuyeeya pasheesho nshotwabelenga. Na twacita boobo, inga twashoma cakutatoonsha kwaamba ayi Mulembi wa Baibo alaakutupa shoolwe pakusebensa cankusu kwesu alimwi tulaakuba “alushibo loonse lwa pali Lesa.”​—Tus. 2:5.

LWIIMBO 98 Malembo—Akatanjililwa a Lesa

a Baibo ilatucafwa kuba abushicibusa buyumu a Yehova. Ino nshiinshi nsheenga tweeya pabusongo, bululami, alusuno lwakwe Lesa kuswa mulibuku ili lisalalite? Nsheenga tweeya inga shatucafwa kutondesha kulumba abuumbi pa Maswi akwe Lesa akunyumfwishisha ayi ncipo kuswa kuli Ishiwesu wakwiculu.