Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

SHAKACITIKA MUBUUMI BWABO

“Ndeeya Shiinji Abuumbi Kuswa Kubamwi!”

“Ndeeya Shiinji Abuumbi Kuswa Kubamwi!”

NDAKALINGA musoja wacanike pa likoto lya masoja lyaku France. Likoto lyesu lyakapangila musumba wesu mutulundu twa ku Algeria. Alimwi paciindi ici kumusena uku kwakalinga nkondo shiloondesha. Bushiku bumwi mashiku ndime ndakalinga kulindilila kaandibo neenka, kwisule lya masaka motwakabika malongo kaancatite amfuti mumaansa. Lyalo ndakanyumfwabo minkiti. Ndakaloonda abuumbi. Ndakalingabo mwanike aboobo nshindakalinga kusuniiwo kucaya muntu nabi kucaikwa. Ndakooloma akwaamba ayi: “Lesa wangu! Lesa wangu!”

Shakacitika bushiku bulya shakaalula buumi bwangu, mukwiinga kuswabo bushiku bweenka bulya ndakatalika kuyeeya ayi ndyeelete kumushiba Lesa. Ano kaantana kwaamba makani oonse ashakacitika mashiku alya, amuleke mulwiiteeko nshendakeendaamo ndyendakalinga kukula shakapa kwaamba ayi ntalike kuyeeya sha kushiba Lesa.

NSHONDAKEEYA KUSWA KULI BATA

Ndakashalwa mu 1937 mu tauni iitwa ayi Guesnain, icanika kulubasu lwa kumatwa kwa cishi ca France. Bata bakalinga kusebensa mu maini, alimwi bakalinga kunjiisha ayi kusebensa cankusu ncintu ciyandika abuumbi. Bweenka mbuli bata anebo ndakalinga kupatite kulyatililwa. Bata bakabona kwaamba ayi bantu bakalinga kusebensa mu maini tabakalinga kulamwa kabotu alimwi bakalinga kusebensa kwakubula shakubashitilisha. Aboobo bakalinga kusuni kubacafwa. Ici cakapa kwaamba ayi bata benjile mukabunga kabaabo beshikwiimikaninako bantu basebensa mu maini. Alimwi bata bakalinga kubapatite abuumbi beshibupailishi bakalinga kumusena nkotwakalinga kukala mukwiinga bakalinga bantu baamba nshebataciti. Buunji bwa beshibupailishi bakalinga kukala kabotu, sombi bakalinga kusenga shakulya amaali kubantu bakandu bakalinga kusebensa incito iyumu. Bata bakalinga kubapatite abuumbi beshibupailishi ceebo ca shintu nshebakalinga kucita, ici cakapa kwaamba ayi batanjiishiwo nabi comwi pamakani ashakupaila. Alimwi tatwakalinga kwaambawo nabi paniini sha pali Lesa.

Ndyendakalinga kukula, anebo ndakatalika kupata kulyatililwa. Cintu comwi ncondakalinga kubona ayi nkulyatililwa, nkasalulushi bantu nkobakalinga kucite pabaabo bakalinga kukala mucishi ca France sombi bakaswa kushishi shimwi. Ndakalinga kunyumfwa kabotu kuuma boola abaana ba baabo bakaswa kushishi shimwi. Alimwi bama tabakwe kushalilwa ku France, bakashalilwa kucishi ca Poland. Ndakalinga kusuni bantu ba mishobo ipusenepusene kukala pomwi muluumuno alimwi akunyumfwana.

NDAKATALIKA KUYEEYA ABUUMBI PAMAKANI ALUYAANDO LWA BUUMI

Ndyendakalinga mubusoja

Mu 1957 bakanjita kuya mukunjila busoja. Ubo mbondakalicana mutulundu twaku Algeria pabushiku bulya mashiku mbondalinga ndaambawo. Pesule lya lyakooloma akwaamba ayi: “Lesa wangu! Lesa wangu!” Teshi musoja mulwani wakesa mukundwana, sombi ndakabona mbongolo ya muluundu! Ndyendakabona ayi teshi muntu ncinyama ndakanyumfwa kabotu! Nacibi boobo shakacitika bushiku bulya alimwi ankoondo njetwakalinga kulwana, shakampa kuyeeya abuumbi paluyaando lwa buumi. Ndakalinga kuliipusha ayi, ino nceebonshi ncetwakabetako? Sa Lesa alatubikila maano? Sa tulaakukalawo muluumuno?

Ndipakeenda ciindi ndakaya mukubona bashali ndyendakalinga paciindi cakookesha, lyalo ndakakumanya Kamboni Wakwe Yehova. Wakampa Baibo yamuci French yakalinga kwiitwa ayi La Sainte Bible, iyo yakasansululwa aba Katolika, njondakatalika kubelenga ndyendakaboolela ku Algeria. Lilembo lyakanshika pamoyo ndilembo lya Ciyubululo 21:3, 4. Lyaamba ayi: “Tente yakwe Lesa ili abantu . . . Alimwi ulaakubakunkumuna minsonshi yoonse, lufu teshi lukabeeko alimwi, teshi kukabe buumba, kulila nabi kunyumfwa kucisa.” * Maswi aya akankankamika. Ndakaliipusha ayi ‘Sa inga aba ancine?’ Paciindi cilya taakuwo ncendakalinga kushiiwo pali Lesa nabi Baibo.

Ndyendakacileka busoja mu 1959, ndakakumanya ba François, Bakamboni abo bakanjiisha shiinji pacancine camu Baibo. Kucakubonenaako, bakasebensesha Baibo kuncafwa kushiba kwaamba ayi liina lyakwe Lesa ngu Yehova. (Kulu. 83:18) Alimwi ba François bakancafwa kushiba kwaamba ayi Yehova alaakuleta bululami pacishi capanshi, alakwaalula cishi capanshi kuba paladaiso, akukumanisha maswi ngotucana palilembo lya Ciyubululo 21:3, 4.

Makani ngondakeeya akaboneka patuba kwaamba ayi ngancine alimwi akanshika pamoyo. Sombi ici cakapa kwaamba ayi nkalale abuumbi pa beshibupailishi, alimwi ndakalinga kusuni kuya mukubalwiita kwaamba ayi nshobakalinga kwiisha tashakalinga kweendelana a Baibo! Ndakalinga kuyeeya anga mbata, aboobo nshindakalinga kukalika moyo. Ndakalinga kusuni kucitawo comwi peenkapo!

Ba François alimwi a Bakamboni bamwi bakalinga beshicibusa bangu bakancafwa kuba muntu ukalika moyo. Bakancafwa kushiba kwaamba ayi incito yesu mbuli Beneklistu teshi yakoombolosha bantu, sombi njakucafwa bantu kushoma kwaamba ayi Bwaami bwakwe Lesa mbweshi bukalulamike shintu. Iyi njencito Yesu njaakalinga kusebensa, alimwi njaakalwiita bashikwiiya bakwe kunoocita. (Mate. 24:14; Luka 4:43) Cimwi ncendakalinga kuyandika kwiiya, nkushiba bwakubandika kabotu abantu akutondesha nkumbu nabi tube bapusene mushintu nshetushoma. Baibo ilaamba ayi: “Musebenshi wa mwaami taeelete kwaambana abantu, ulyeelete kunyumfwa nkumbu kubantu boonse.”​—2 Timo. 2:24.

Ndakaalula buumi bwangu akubombekwa mbuli Kamboni Wakwe Yehova mu 1959 pakubungana kwalubasu. Ndyetwakalinga kukubungana uku ndakakumanya nankashi wacanike waliina lya Angèle, uyo ngondakabona ayi inga ndabaakwe mucikwati. Ndakatalika kufwakashila libungano nkwakalinga, lyalo mu 1960 twakeebana. Ngu mwanakashi uli kabotu abuumbi, alimwi ncipo cibotu abuumbi kuswa kuli Yehova.​—Tus. 19:14.

Bushiku bwa bwiinga bwesu

NDAKEEYA SHIINJI KUBASANKWA BASONGO ALIMWI BAKASEBENSA KWA MYAAKA IINJI

Kwa myaaka iinji, ndeeya shiinji abuumbi shiyandika kuswa kubamakwesu basongo alimwi bakasebensa kwa myaaka iinji. Cintu comwi ciyandika abuumbi ncondakeeya nceeci: Kwaamba ayi tusebense kabotu incito ili yoonse iyumu, tulyeelete kuliceesha akukonkela maswi abusongo ngotucana palilembo lya Tushimpi 15:22, yaamba ayi: “Miyeeyo teeswitilili na pabula shikukupandako maano, sombi na kwafula beshikukupandako maano ilaswitilila.”

Muncito yalubasu ku France, mu 1965

Mu 1964, ndakabona kwaamba ayi ndakalinga kuyandika kukonkela maswi akaamba lilembo lya Tushimpi. Mu mwaaka ulya, ndakapekwa mukuli wakusebensa mbuli mutanjilili walubasu, aboobo ndakalinga kufwakashila mabungano kwaamba ayi njuminishe bamakwesu abenankashi akubacafwa kuyumya bushicibusa bwabo a Yehova. Nacibi boobo, paciindi cilya kaancitebo myaaka 27 aboobo nshindakalinga kucishiwo shiinji. Liinji ndakalinga kupilinganya shintu. Nacibi boobo, ndakalinga kwiiyawo comwi. Alimwi ciyandika abuumbi ndakeeya shiinji abuumbi kuswa kubamakwesu bacishi kabotu kusebensa alimwi bakasebensa kwa myaaka iinji.

Nciibaluka shakacitika ndyendakatalikabo kusebensa mbuli mutanjilili walubasu. Ndyendakafwakashila libungano limwi ku Paris, mukwesu umwi ushimpite lwakumushimu wakasenga ayi; ‘Sa inga ndabandikaako andimwe?’ Anebo ndakakumbula ayi, “Taapuwo lipenshi.”

Wakanjipusha ayi, “Louis, ino dokota ulacafwa baani, balwashi na bali kabotu?”

Ndakakumbula ayi, “balwashi.”

Lyalo wakaamba ayi: “Ncakwiila. Ano ndaboona kwaamba ayi utoocanikabo abamakwesu abenankashi batoocita kabotu lwakumushimu, kucakubonenaako mutanjilili walibungano. Mulibungano lyesu muli bamakwesu abenankashi baanji balefukite, bapya, na bansoni. Inga bayuminishikwa abuumbi na wacana ciindi cakubandikaabo, mpashi akubafwakashilako kumaandaabo.”

Ndakalumba abuumbi palucafwo mukwesu ulya ndwaakampa. Lusuno ndwakalinga kucite pa mbelele shakwe Yehova lwakanshika pamoyo. Aboobo nabi kwaamba ayi tacakalinga cuubu kusumina kwaamba ayi nshindakalinga ndacita kabotu, kwakubula kusowa aciindi ndakaliceesha akukonkela nshaakandwiita. Ndalumba Yehova pakuba abamakwesu mbuli baaba.

Mu 1969 alimwi a 1973, bakampa mukuli wakutanjilila Dipatimenti Yakalinga Kulanga Pashakulya ndyekwakalinga kukubungana kunene kobilo kwa baabo bakaswa mushishi shimwi ku Colombes, Paris. Pakubungana kunene kwamu 1973, twakalinga kweelete kubamba shakulya sha bantu bashika kuma 60,000 kwanshiku shili 5! Tatwakalinga kucishiwo na tutoocikonsha buyani kusebensa ncito iyi. Nacibi boobo, cakancafwa alimwi nkwiibaluka lilembo lya Tushimpi 15:22 yaamba sha beshikupandako maano. Aboobo ndakasenga bamakwesu bashimpite lwakumushimu alimwi bacishi kabotu kusebensa ncito kwaamba ayi bancaafwe. Bamwi bakalinga kusebensa ncito sha kuulisha nyama, kulima bucisa, bakalinga kucishi shakuteleka, alimwi abaabo bakalinga kucishi makani akuula shintu. Kusebensela pomwi abamakwesu aba kwakapa kwaamba ayi tusebense kabotu abuumbi incito iyi yakalinga kuboneka kuba iyumu.

Mu 1973, nebo abakaangu bakatwiita kuya mukusebensela pa Bethel ku France. Incito njobakampa pakutaanguna ayalo yakalinga iyumu. Ndakalinga kweelete kucana nshila mbweenga twatuma mabuku kubamakwesu mu Africa, ku cishi ca Cameroon, incito yesu nkoyakalinga yakashikwa pakati ka mwaaka wa 1970 alimwi a 1993. Ndakabona kwaamba ayi inga nshicikoonshi kusebensa ncito iyi. Mukwesu wakalinga mutanjilili wa musampi ndyaakabona ayi ntoobona anga inga nshicikoonshi kusebensa ncito iyi, wakanjuminisha. Wakandwiita ayi: “Bamakwesu ku Cameroon batoyandika shakulya shakumushimu. Tulyeelete kubalama!” Aboobo twakacikonsha kusebensa ncito ilya.

Kubungana kulibetele ku Nigeria abamakwesu bakaswa ku Cameroon, mu 1973

Ndakeenda mishinso ipusenepusene kuya mushishi shakalinga pafwiifwi acishi ca Cameroon kwaamba ayi nje mukukumanya bamanene bakalinga kuswa kucishi cilya. Bamakwesu balya bakalinga bataloondi alimwi bacite maano, bakancafwa kucana nshila shakalinga kusebensa kabotu kutuma mabuku kucishi ca Cameroon. Yehova wakatupa shoolwe ceebo cakusebensa cankusu. Aboobo mpashi kwa myaaka 20 bantu bakwe Yehova mucishi cilya bakatolelela kutambula Njashi Yamulindilishi mweenshi amweenshi, pomwi a kalibuku kakalinga kwiitwa ayi Nciito Yesu ya Bwaami.

Mu 1977, nebo aba Angèle twakasangalala kufwakashila bamatanjilili balubasu abakaabo ku Nigeria bakaswa kucishi ca Cameroon

NDAKEEYA SHIINJI KUMUKAANGU

Kuswabo ciindi ndyetwakatalika kushibana aba Angèle, ndakabona kwaamba ayi wakalinga muntu ucite bushicibusa buyumu a Yehova. Ndyetwakeebana ndakabona shiinji shakampa kubona kwaamba ayi ncakwiila ngumuntu usuni Yehova abuumbi. Alimwi pabushiku ndyetwakalinga kweebana bakandwiita ayi tupailile pamakani ambotusuni kusebensela Yehova mubuumi bwesu boonse mbuli beebene. Yehova wakakumbula mupailo wesu.

Ba Angèle bakancafwa kucinka manungo abuumbi muli Yehova. Kucakubonenaako, ndyebakatwiita kuya mukusebensela pa Bethel mu 1973, nebo ndakawayawaya mukwiinga ndakalinga kusuni bunene ncito yalubasu. Aboobo ba Angèle bakanjibalusha ayi twakaaba buumi bwesu kuli Yehova. Aboobo tulyeelete kukonkela shatulwiita libunga lyakwe. (Ebu. 13:17) Ndakasumina nshobakandwiita, aboobo mbotwakaya ku Bethel. Mukaangu ngu musongo, tayuminiini pacintu comwi, alimwi ngumuntu usuni Yehova cancinencine. Mibo iyi yapa kwaamba ayi tube alusuno luyumu abuumbi, alimwi yatucafwa kusala kabotu shintu pamyaaka yoonse njotwasebensela pomwi.

Nebo aba Angèle ku Bethel, yaku France

Nabi kwaamba ayi twacembela pacecino ciindi, ba Angèle batolelela kuba mwanakashi uli kabotu abuumbi, alimwi ucafwa. Kucakubonenaako, mukwiinga shikolo shiinji sha Bwaami shilaba mu Cisungu, nebo aba, Angèle twakatalika kwiiya Cisungu kwaamba ayi tukacanikeeko. Ici cakeelikaawo akulongela kulibungano lya Cisungu, nabi kwaamba ayi paciindi cilya katucite kale myaaka iindite pa 70. Mukwiinga ndimu Komiti Yamusampi ku France, ndicite mikuli iinji. Aboobo tacakalinga cuubu kwiiya mushobo umwi. Nacibi boobo, twakalinga kucafwana aba Angèle. Nabi kwaamba ayi pacecino ciindi tuliindite myaaka 80, twatolelela kulibambila mabungano mu Cisungu alimwi amuci French. Alimwi tuleelesha kucita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tucanike kumabungano alimwi akwaabanamo lubasu muncito yakushimikila pomwi alibungano. Yehova wakatucafwa kwiiya Cisungu.

Mu 2017 nebo aba Angèle twakaba acoolwe ca kucanika ku Cikolo ca Baabo Bali Mukomiti ya Musampi Abakaabo, ico cibeta ku Watchtower Educational Center ku Patterson, New York.

Kwakubula akutoonsha Yehova ncakwiila ngu Mufundishi Wiinditewo. (Isa. 30:20) Aboobo swebo soonse bacinene alimwi abacanike, Yehova alatwiisha lwiiyo lwiinditeewo abuumbi! (Duto. 4:5-8) Alimwi ndakabona kwaamba ayi na bacanike kabakutika kuli Yehova alimwi akubamakwesu abenankashi basebensa kwa myaaka iinji, balasala kabotu shintu alimwi balaba basebenshi bakwe Yehova bashomeka. Baibo palilembo lya Tushimpi 9:9 ilatwibalusha ayi: ‘Kopa milasho musongo, lyalo busongo bwakwe bulafulilaako. Koyiisha muntu ululeme, lyalo lushibo lwakwe lulafulilaako.’

Cimwi ciindi ndebaluka shakacita pabushiku bulya mashiku ndyendakalinga mutulundu twa ku Algeria mpashi myaaka 60 yaiinda. Pabushiku bulya nshindakalinga kucishiwo kwaamba ayi ndakubaawo alusangalalo ndooncite pacecino ciindi. Ndakeeya shiinji kuswa kubamwi! Yehova watupa shoolwe shiinji abuumbi nebo aba Angèle. Aboobo tulishinishite kutolelela kwiiya kuswa kuli Ishiwesu wakwiculu alimwi akubamakwesu abenankashi basongo, bakasebensa myaaka iinji alimwi bamusuni.

^ par. 11 Baibo ya New World Translation of the Holy Scriptures.